ΚΥ­ΠΡΟΣ, υπάρχει κι ο βιασμός της φύσης

Α­πό το βι­βλί­ο του Νί­κου Μο­λυ­βιά­τη,  Πε­ρι­βάλ­λον και ελ­λη­νι­κή πε­ρι­φέ­ρεια, (Σύγ­χρο­νη Ε­πο­χή, Α­θή­να 1997) που πε­ρι­λαμ­βά­νει μια ε­ξαι­ρε­τι­κά εν­δια­φέ­ρου­σα  πε­ρι­ή­γη­ση στα πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κά προ­βλή­μα­τα της πε­ρι­φέ­ρειας, α­πό τον Έ­βρο έ­ως την Κύ­προ, περ­νώ­ντας α­πό  τον Μό­λυ­βο και τον Α­πεί­ραν­θο και φθά­νο­ντας με­χρι το Βά­ϊ, τα Χα­νιά και τον Α­κά­μα πα­ρα­θέ­του­με το κε­φά­λαιο για τον Α­κά­μα.

Τι προ­τε­ραιό­τη­τα μπο­ρεί να’ χει σή­με­ρα στην Κύ­προ η προ­στα­σί­α του φυ­σι­κού πε­ρι­βάλ­λο­ντος, ό­ταν το πρώ­το μέ­τω­πο του α­γώ­να α­φο­ρά στην α­νε­ξαρ­τη­σί­α; Με­γά­λη, αν τη δει κα­νείς -ό­πως και πρέ­πει- σαν συ­στα­τι­κό στοι­χεί­ο προ­στα­σί­ας της ί­διας της ε­θνι­κής και πο­λι­τι­στι­κής κλη­ρο­νο­μιάς και ε­πι­βί­ω­σης.
Πο­λύ πε­ρισ­σό­τε­ρο βέ­βαια, αν δει και συ­νυ­πο­λο­γί­σει το μέ­γε­θος του βια­σμού της φύ­σης, η ο­ποί­α έ­χει υ­πο­στεί τε­ρά­στια ζη­μιά, τό­σο στο κα­τε­χό­με­νο ό­σο και στο ε­λεύ­θε­ρο τμή­μα της με­γα­λο­νή­σου.
Στην κα­τε­χό­με­νη Κύ­προ, με­τά το βί­αιο ξε­ρι­ζω­μό των 200.000 Ελ­λη­νο­κυ­πρί­ων και τη συ­στη­μα­τι­κή προ­σπά­θεια (με τη με­τα­φο­ρά ε­ποί­κων) αλ­λοί­ω­σης του δη­μο­γρα­φι­κού χα­ρα­κτή­ρα του νη­σιού, την κα­τα­στρο­φή των μνη­μεί­ων και την αλ­λα­γή το­πω­νυ­μιών (σ.σ. εί­ναι πρό­σφα­το το πα­ρά­δειγ­μα της κλο­πής και πώ­λη­σης στις Η­ΠΑ των ψη­φι­δω­τών της Κα­να­κα­ρί­ας), έ­χου­με και μια σει­ρά άλ­λα προ­βλή­μα­τα. Το 20% των δα­σών έ­χει κα­τα­στρα­φεί για στρα­τιω­τι­κούς σκο­πούς και οι βιό­το­ποι της χε­λώ­νας έ­γι­ναν του­ρι­στι­κά κα­τα­λύ­μα­τα.
Στο ε­λεύ­θε­ρο τώ­ρα τμή­μα, η χω­ρίς μέ­τρο α­νά­πτυ­ξης και το λε­γό­με­νο οι­κο­νο­μι­κό “θαύ­μα”, με κύ­ρια προ­τε­ραιό­τη­τα τον του­ρι­σμό, εί­χε σαν α­πο­τέ­λε­σμα την αλ­λο­τρί­ω­ση του αν­θρώ­πι­νου πα­ρά­γο­ντα αλ­λά και την αλ­λοί­ω­ση της φυ­σι­κής και πο­λι­τι­στι­κής κλη­ρο­νο­μιάς του νη­σιού. Πολ­λές πε­ριο­χές έ­χουν πε­ρι­φρα­χτεί α­πό του­ρι­στι­κά συ­γκρο­τή­μα­τα, κα­τα­στρά­φη­καν πάρ­κα, υ­πάρ­χει σε κά­ποια ση­μεί­α ση­μα­ντι­κή θα­λάσ­σια ρύ­παν­ση, εμ­φα­νί­στη­κε διά­βρω­ση του ε­δά­φους σε ο­ρι­σμέ­νες πε­ριο­χές και τό­σο η πα­νί­δα ό­σο και η χλω­ρί­δα έ­χουν τραυ­μα­τι­σθεί θα­νά­σι­μα. Εί­ναι σα­φές ό­τι τα οι­κο­λο­γι­κά προ­βλή­μα­τα του νη­σιού εί­ναι ι­διαί­τε­ρα ο­ξυ­μέ­να.
Η πε­ριο­χή του Α­κά­μα εί­ναι η τε­λευ­ταί­α α­νέ­πα­φη πα­ρα­λια­κή πε­ριο­χή της ε­λεύ­θε­ρης Κύ­πρου. Υ­πάρ­χει μιας σπά­νιας ο­μορ­φιάς ε­ναλ­λα­γή του το­πί­ου. Ο­ρο­πέ­δια με πλού­σια βλά­στη­ση, μι­κρά πο­τά­μια, βα­θιές κοι­λά­δες, εκ­πλη­κτι­κά φα­ράγ­για, πα­νέ­μορ­φες πα­ρα­λί­ες, σπη­λιές και νη­σά­κια. Η γε­ω­μορ­φο­λο­γι­κή τους ε­ναλ­λα­γή και το μι­κρο­κλί­μα της πε­ριο­χής συ­ντε­λούν στο να έ­χου­με έ­να ε­νιαί­ο οι­κο­σύ­στη­μα μο­να­δι­κής ση­μα­σί­ας για τη Με­σό­γειο.
Η πλού­σια χλω­ρί­δα του πε­ρι­λαμ­βά­νει – ε­κτός α­πό ό­λα τα γνω­στά εί­δη της Με­σο­γεί­ου – εί­κο­σι δύ­ο, του­λά­χι­στον, εν­δη­μι­κά σπά­νια φυ­τά, που δεν υ­πάρ­χουν που­θε­νά στον κό­σμο. Εν­δει­κτι­κά α­να­φέ­ρου­με τα Alyssum akama-sicum, Bosea cypria, Salvia cypria, Ballotta integrifolia κ.ά. Ε­πί­σης υ­πάρ­χει με­γά­λη ποι­κι­λί­α ορ­χι­δέ­ων(πε­ρί­που 14 εί­δη με τις μο­να­δι­κές Orchis ponctulata, Orchis laxiflora).
Ι­διαί­τε­ρο εν­δια­φέ­ρον πα­ρου­σιά­ζει και η πα­νί­δα του Α­κά­μα. Σπά­νιες (αλ­λά και οι γνω­στές Caretta-Caretta) χε­λώ­νες στις πα­ρα­λί­ες της Λά­ρας, ό­που ε­πί­σης συ­να­ντά­με το γύ­πα (griffon vulture), α­λε­πού­δες, με­γά­λη ποι­κι­λί­α α­πό πε­τα­λού­δες και εν­δη­μι­κά εί­δη που­λιών. Σύμ­φω­να με μαρ­τυ­ρί­ες, πα­λιό­τε­ρα υ­πήρ­χαν α­γριό­χοι­ροι και φώ­κιες, που ε­ξα­φα­νί­στη­καν λό­γω κυ­νη­γιού…
Η μο­να­δι­κό­τη­τα του Α­κά­μα α­πει­λεί­ται σή­με­ρα και μά­λι­στα α­πό πολ­λές πλευ­ρές. Κατ’ αρ­χήν α­πό τους Βρε­τα­νούς που διε­ξά­γουν α­σκή­σεις με πραγ­μα­τι­κά πυ­ρά και βομ­βαρ­δι­σμούς και εί­ναι μό­νι­μη α­πει­λή για πυρ­κα­γιά της δα­σι­κής έ­κτα­σης. Ε­πί­σης το κυ­νή­γι, η α­νε­ξέ­λε­γκτη βό­σκη­ση, η αμ­μο­λη­ψί­α και η λα­τό­μευ­ση κα­τα­στρέ­φουν ση­μα­ντι­κά την πε­ριο­χή.
Ο σο­βα­ρό­τε­ρος ό­μως κίν­δυ­νος εί­ναι η α­νά­πτυ­ξη του του­ρι­σμού, έ­τσι του­λά­χι­στον που τον εν­νο­ούν τα με­γά­λα συμ­φέ­ρο­ντα και έ­χουν πολ­λά δείγ­μα­τα γρα­φής στη με­γα­λό­νη­σο.
Με­γά­λα ξε­νο­δο­χεια­κά συ­γκρο­τή­μα­τα, πε­ρι­φρά­ξεις πα­ρα­λί­ων, διά­νοι­ξη δρό­μων και ό­λα τα συ­να­φή. Με­γα­λο­ε­πι­χει­ρη­μα­τί­ες με­θο­δεύ­ουν την ξε­νο­δο­χο­ποί­η­ση της πε­ριο­χής και θέ­τουν σε ά­με­σο κίν­δυ­νο – αν το πε­τύ­χουν – το οι­κο­σύ­στη­μα.