Aπόπειρα εθνικής αυτοκτονίας

Ὅτε πρὸ ἡμισείας ἑκατονταετηρίδος ἤρχισε προαγομένη ἡ τοῦ νέου Ἑλληνισμοῡ παίδευσις, οἱ σημαιοφόροι τῆς μεγάλης ταύτης πνευματικῆς ἀναβιώσεως ἐπεδόθησαν φυσικῷ τῷ λόγῳ πρὸ πάντων εἰς τὴν μελέτην τῶν διανοητικῶν καὶ πολιτικῶν μεγαλουργημάτων τοῦ ἀρχαίου Ἑλληνισμοῦ. Παιδευόμενοι δὲ καὶ ἐν τῇ νεωτέρᾳ τῆς Δύσεως ἐπιστήμῃ, ἐνισχύοντο μὲν περὶ τὴν πρὸς τοὺς προπάτορας ἐκείνους λατρείαν αὐτῶν, ἐδιδάσκοντο ὅμως δυστυχῶς ἐν ταυτῷ νὰ περιφρονῶσι καὶ νὰ μυκτηρίζωσι τοὺς μεσαιωνικοὺς ἡμῶν χρόνους. Ἡ Ἑσπερία εἶχε πρὸ καιροῦ διατεθῇ δυσμενῶς πρὸς τὴν ἡμετέραν ἐν Κωνσταντινουπόλει μοναρχίαν. Συμφέροντα θρησκευτικὰ καὶ πολιτικὰ πολλὰς παρήγαγον ἀμοιβαίας αἰτιάσεις μεταξὺ Ἀνατολῆς καὶ Δύσεως, ἐπὶ τέλους δὲ ἐπήγαγον καὶ τὰς ὀλεθρίας σταυροφορικὰς καθ’ ἡμῶν ἐπιδρομάς. Ὅθεν πᾶσαι σχεδὸν αἱ χρονογραφίαι ἡμῶν ὅσαι ἐγράφησαν ἔκτοτε καὶ μέχρις ἐσχάτων ὑπὸ τῶν Δυτικῶν, ἐγελοιογράφησαν μᾶλλον ἢ ἀπετύπωσαν πιστῶς τοὺς χαρακτῆρας τοῦ μεσαιωνικοῦ ἡμῶν κράτους.

Τοιαῦται ὑπῆρξαν αἱ δύο πηγαὶ ἐξ ὧν ἐποτίσθησαν τὰ νάματα τῆς ἱστορικῆς αὐτῶν παιδεύσεως αἱ λόγιαι ἡμῶν γενεαὶ ἀπὸ τοῦ Κοραῆ καὶ ἐφεξῆς. Τὸ δ’ ἀποτέλεσμα ὑπῆρξεν ὅτι ἐνεφορήθησαν θαυμασμοῦ μὲν ἀνεξελέγκτου πρὸς τοὺς προπάτορας, ἀδιαφορίας δὲ πρὸς τοὺς πατέρας, προαγομένης πολλάκις μέχρις ἀποστροφῆς. Αἱ γενεαὶ ἐκεῖναι δὲν ἐνεθυμοῦντο εἰ μὴ τὰς ἀρετὰς τῶν ἀρχαίων χρόνων, καὶ δὲν ἐγίνωσκον εἰ μὴ τὰς κακίας τῶν μεσαιωνικῶν, λησμονοῦσαι ὅτι πολλὰ ἔσχεν ἁμαρτήματα καὶ ὁ πρῶτος Ἑλληνισμός, μὴ ἠξεύρουσαι δὲ ὁπόσα ἐμεγαλούργησε καὶ ὁ μεσαιωνικός. Οὐδὲ θέλομεν ἐλέγξει ἐπὶ τούτῳ τοὺς πρώτους ἐκείνους τοῦ Γένους διδασκάλους. Τὸ κατεπεῖγον ἦτο τότε νὰ ἐξαρθῇ τὸ φρόνημα τοῦ δεδουλωμένου ἔθνους καὶ νὰ παρατεθῶσιν εἰς μίμησιν ἐξαίρετα ἄθλων καὶ λόγων ὑποδείγματα· τοιαῦτα δὲ δὲν ἀνεύρισκον εἰ μὴ ἐν τῇ ἀρχαιότητι, διότι μόνην τὴν ἀρχαιότητα ἐγίνωσκον οἴκοθεν κατὰ τὸ μᾶλλον καὶ ἧττον· ὅθεν ταύτης ἔγραφον εἰκόνα ἄσπιλον, ἀμόλυντον, ἰδεώδη. Περὶ δὲ τῶν μετέπειτα χρόνων δὲν ἤξευρον εἰ μὴ ὅσα ἐδιδάσκοντο παρὰ τῶν Ἑσπερίων· ὅθεν ἢ ἀπεσιῶπον τὰ κατὰ τοὺς χρόνους τούτους ἢ ἐκακολόγουν αὐτούς. Ἡ τοιαύτη τῆς Ἱστορίας ἡμῶν τύχη δὲν ἔπαυσεν οὐδ’ ἐπὶ τῆς ἱδρύσεως τοῦ Πανεπιστημίου. Δύο μοναὶ ὑπῆρχον κατ’ ἀρχὰς ἐν αὐτῷ ἱστορικαὶ ἕδραι, ἡ τῆς Γενικῆς Ἱστορίας καὶ ἡ τῶν ἀρχαίων ἐθνῶν· μόλις δὲ μετὰ 14 ἔτη ἤρχισε νὰ διδάσκηται ἀπὸ τῆς καθέδρας ταύτης ἡ Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ἀπὸ τῶν ἀρχαιοτέρων χρόνων μέχρι τῶν καθ’ ἡμᾶς.

Παράδοξον λοιπὸν δὲν εἶνε ὅτι ἐπὶ ἑκατοντα­ετηρίδα σχεδὸν ὅλην ἀπὸ τῆς πνευματικῆς τοῦ ἔθνους ἀναβιώσεως ἐπεκράτησαν παρ’ ἡμῖν περὶ τοῦ μεσαιωνικοῦ Ἑλληνισμοῦ πλεῖσται ἐσφαλμέναι δοξασίαι. Τὸ παράδοξον εἶνε ὅτι, καὶ ἐνῶ πρὶν ἔτι ἀρχίσῃ ἐν Ἑλλάδι ἡ γνησία, ἡ ἐθνικὴ περὶ αὐτοῦ μελέτη, ἡ ἱστορικὴ τῆς Δύσεως δυσμένεια εἶχεν ἀποβῇ ὁπωσοῦν μετριωτέρα· καὶ ἀφοῦ ἡ διὰ τῆς μελέτης ἐκείνης ὁλοσχερῶς ἀποκαλυφθεῖσα ἀλήθεια ἐπεκροτήθη ὑπὸ τοῦ πεπολιτισμένου κόσμου, ἐν Ἑλλάδι πολλοὶ ἐπιμένουσιν ἔτι εἰς τὴν ἀρχαίαν πλάνην, δὲν ἐγκρίνουσιν ὅσα συνέβησαν ἐπὶ τῆς γῆς κατὰ τοὺς μεσαιωνικοὺς χρόνους καὶ, φαντασιοκοποῦντες, ἀγωνίζονται νὰ συναρμόσωσι τὸν νέον Ἑλληνισμὸν μετὰ τοῦ ἀρχαίου δι’ ἐναερίου τινὸς καὶ ἀοράτου γεφύρας. [ ]

Ἀνάλογός τις φρονημάτων διάστασις μεταξὺ λαοῦ καὶ λογίων συνέβη καὶ ἐν τοῖς νεωτέροις χρόνοις παρ’ ἡμῖν. Ἐνῶ οὐκ ὀλίγοι τῶν λογίων σκώπτουσι κατὰ τὸ μᾶλλον καὶ ἧττον εὐφυῶς τοὺς πατέρας αὐτῶν, ὁ λαὸς οὐδέποτε ἔπαυε τιμῶν καὶ γεραίρων αὐτούς. Ὅτε ἐν ἀρχῇ τῆς 17ης ἑκατονταετηρίδος ὁ Γάλλος δοὺξ de Nevers Κάρολος Β΄, ἀξιῶν ὅτι ἔχει δι’ ἐπιγαμίας κληρονομικὰ ἐπὶ τοῦ θρόνου τῶν Παλαιολόγων δικαιώματα, περιῆλθεν εἰς συνεννοήσεις μετὰ διαφόρων προυχόντων τῆς Ἑλλάδος, οἱ προύχοντες οὗτοι δὲν συνῄνεσαν νὰ συμπράξωσιν εἰ μὴ προσαγορεύοντες αὐτὸν Κωνσταντῖνον Παλαιολόγον. Ὅτε τῷ 1790 οἱ ἀπεσταλμένοι τοῦ λαοῦ τῆς Ἑλλάδος ἀπῆλθον εἰς Πετρούπολιν ἵνα ἐπικαλεσθῶσι τὴν ἐπικουρίαν τῆς Αἰκατερίνης Β΄, πρὸς ἀνάκτησιν τῆς ἀπολεσθείσης ἐλευθερίας, τοῦτο πρὸ πάντων ἐζήτησαν παρ’ αὐτῆς, νὰ δώσῃ τοῖς Ἕλλησι τὸν ἔγγονον Κωνσταντῖνον ὡς διάδοχον τοῦ ἐκλιπόντος «γένους τῶν αὐτοκρατόρων ἡμῶν». Ὅτε ὁ ἀρματωλὸς Χασιῶν, παππὰ Θύμιος Βλαχάβας, συνεκάλεσεν ἐν Ὀλύμπῳ τῷ 1808 τινὰς τῶν συναγωνιστῶν τῆς Στερεᾶς Ἑλλάδος, πρὸς διοργάνωσιν νέου ἐπαναστατικοῦ κινήματος, ἡ Σύνοδος αὕτη ὥρισεν ὡς ἡμέραν ἐνάρξεως τοῦ ἀγῶνος τὴν 29 Μαΐου, τὴν πεπρωμένην ἡμέραν καθ’ ἣν ἔπεσεν ἐπὶ τῶν ἐπάλξεων τῆς Κωνσταντινουπόλεως ὁ ἔσχατος τῶν Παλαιολόγων. Ὅτε τῷ 1822 καὶ 1823 συνῆλθον ἐν τῷ μέσῳ τῆς κλαγγῆς τῶν ὅπλων εἰς τὴν Ἐπίδαυρον καὶ εἰς τὸ Ἄστρος οἱ ἀντιπρόσωποι οὗτοι τοῦ λαοῦ, δὲν ἐλησμόνησαν νὰ δοξολογήσωσι «τοὺς ἀειμνήστους Χριστιανοὺς ἡμῶν αὐτοκράτορας τῆς Κωνσταντινουπόλεως». [ ]

Αἱ κυριώταται χῶραι, αἱ καταληφθεῖσαι ὑπὸ τοῦ ἀρχαίου καὶ τοῦ μακεδονικοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἡ χερσόνησος τοῦ Αἵμου, ἡ Μικρὰ Ἀσία, καὶ αἱ ἐν τῷ μεταξὺ νῆσοι, ἐγένοντο ἀνάστατοι ὑπὸ τῆς 3ης μ.Χ. ἑκατονταετηρίδος ὑπὸ βαρβάρων παντοδαπῶν, ὅπως καὶ αἱ δυτικαὶ τῆς Εὐρώπης χῶραι. Παρ’ ἡμῖν μάλιστα αἱ ἐπιδρομαὶ καὶ ἐγκαταστάσεις τῶν ἐθνῶν τούτων διήρκεσαν πολὺ πλειότερον ἢ ἐν τῇ Ἑσπερίᾳ. Ὁποῖον ὑπῆρξε τὸ ἀποτέλεσμα τῆς λαίλαπος ταύτης ἐν τῇ Δύσει, καὶ ὁποῖον ἐν τῇ Ἀνατολῇ; Ἐν τῇ δυτικῇ Εὐρώπῃ προέκυψαν ἔθνη νέα καὶ νέαι γλῶσσαι· ἡ Ἰταλική, ἡ Ἱσπανική, ἡ Γαλλική, ἡ Ἀγγλική. Ἐν ταῖς Ἀνατολικαῖς χώραις τἀνάπαλιν, πολλαχοῦ μὲν ὁ Ἑλληνισμὸς κατίσχυσεν ὁλοσχερῶς τῶν βαρβάρων, ἐνιαχοῦ δὲ ἵσταται ἔτι ἀκέραιος ἀπέναντι τῶν ἀπογόνων αὐτῶν. Ὁ θρίαμβος οὗτος τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους ὀφείλεται κυρίως εἰς τοὺς ἀγῶνας τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει μοναρχίας· ἀγῶνας πολεμικοὺς ἅμα καὶ ἐξελληνιστικούς, ὧν οἱ τελευταῖοι μαρτυροῦσιν ἀριδήλως ὁπόσον κραταιὰ ὑπῆρχεν ἐν ταῖς καρδίαις τῶν βασιλέων ἐκείνων ἡ συνείδησις τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Οὐ μόνον κατ’ ἰδίαν πολλοὶ τῶν ἐπιδραμόντων ἀλλοφύλων ἐξελληνίζοντο καὶ ἐκαυχῶντο μάλιστα ἐπὶ τῇ ἑλληνικῇ αὐτῶν εὐγενείᾳ, ἀλλὰ καὶ φυλαὶ ὁλόκληροι, οἷον οἱ Γότθοι τῆς Μικρᾶς Ἀσὶας, οἵτινες ἐν τῇ 9ῃ ἑκατονταετηρίδι ὠνομάζοντο Γοτθογραῖκοι. Οὐ μόνον οἱ ξένοι οὗτοι, ἀντὶ νὰ ἐπιβληθῶσιν εἰς τοὺς προτέρους τῆς χώρας κυρίους ὅπως ἐπεβλήθησαν ἐν τῇ Ἑσπερίᾳ, συνεχωνεύοντο ἀπ’ ἐναντίας ἐντός τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἀλλὰ καὶ αὐταὶ αἱ χῶραι, ὧν ἔφθασαν ἅπαξ νὰ κυριαρχήσωσι καὶ εἰς ἃς ἔκτισαν πόλεις ξενοφώνους, ἀνακτηθεῖσαι ἔπειτα ἀνελάμβανον τὴν προτέραν ἑλληνικὴν ὄψιν. [ ] Ὁ Ἰωάννης Τσιμισκῆς, ἀνακτήσας τὴν Κάτω Μοισίαν ἀπὸ τῶν Βουλγάρων, μετωνόμασεν Ἰωαννούπολιν τὴν πρωτεύουσαν αὐτῶν Πραιθσλαύαν. Ὁ Βασίλειος ὁ Βουλγαροκτόνος, ὁ συμπληρώσας τὸ ἔργον τοῦ εὐκλεοῦς αὐτοῦ κηδεμόνος, γενόμενος κύριος τῆς περὶ τὴν Πελαγονίαν Πρέσπας, μετωνόμασεν αὐτὴν Βασιλίδα. Ἐπὶ τέλους δὲ οἱ ξένοι κατακτηταί, ἀπελπισθέντες νὰ κατισχύσωσι τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἠναγκάσθησαν νὰ κυβερνῶσι διὰ τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης τὰς χώρας, ὧν ἐγένοντο ἐκ διαλειμμάτων κύριοι, καί, τὸ παραδοξότερον, αὐτοὶ ἑαυτοὺς νὰ μεταμόρφωσιν εἰς Ἕλληνας. Οὕτως ἐν τῇ 14ῃ ἑκατονταετηρίδι, ὅ ἐστιν ἐπὶ τῆς πλήρους ἤδη παρακμῆς τῆς μεσαιωνικῆς ἡμῶν βασιλείας, ὁ Σέρβος ἡγεμὼν Urosh, καταλαβὼν ἐπί τινα χρόνον καὶ αὐτὴν τὴν Ἤπειρον καὶ αὐτὴν τὴν Θεσσαλίαν, ἔγραφε τὰ χρυσόβουλλα αὐτοῦ εἰς τὴν ἑλληνικὴν καὶ ἐβεβαίου, ὅτι ὀνομάζεται «Συμεών, ἐν Χριστῷ τῷ Θεῷ, πιστὸς βασιλεὺς καὶ Αὐτοκράτωρ Ῥωμαίων καὶ Σέρβων, ὁ Παλαιολόγος». [ ]

Τί δὲ νὰ εἴπωμεν περὶ τῆς ἐπάρσεως μεθ’ ἧς καταδικάζομεν τοὺς μεσαιωνικοὺς ἡμῶν χρόνους ἐπὶ πνευματικῇ στειρώσει; Ἐὰν ὁ Ὅμηρος, ὁ Πίνδαρος, ὁ Αἰσχύλος, ὁ Φειδίας, ὁ Θουκυδίδης ἠγείροντο ἐκ νεκρῶν, ἠθέλομεν ἐννοήσει αὐτοὺς θλιβομένους, διότι οἱ ἀπόγονοι ἐκεῖνοι δὲν ἐκληρονόμησαν τὴν λαμπρότητα τοῦ πνεύματος τῶν πατέρων αὐτῶν. Ἀλλ’ ἀγνοῶ ἐν τίνι δικαιώματι οἰκτείρομεν τοὺς Βυζαντινούς, ἡμεῖς, οἵτινες δὲν ἀνεδείξαμεν ἀκόμη, καθ’ ὅσον ἠξεύρω, πολλοὺς ἄνδρας ἐναμίλλους τοῦ Μακεδόνος τὴν καταγωγὴν Τριβωνιανοῦ, τὸν ὁποῖον ὁ Γίββων δὲν ἐδίστασε νὰ παραλληλίσῃ πρὸς τὸν μέγαν Βάκωνα· ἐναμίλλους τοῦ Καισαρέως Προκοπίου, περὶ οὗ ὁ αὐτὸς γνώστης τῶν ἀρετῶν τῆς ἱστορικῆς ἐπιστήμης, ἀποφαίνεται ὅτι ἐκέκτητο ἐξαίρετον τῶν πολιτικῶν πραγμάτων ἐμπειρίαν, καὶ ἀφηγεῖτο αὐτὰ διὰ λόγου πολλάκις κομψοῦ ἅμα καὶ ἐντόνου· ἐναμίλλους τοῦ Τραλλιανοῦ Ἀνθεμίου καὶ τοῦ Μιλησίου Ἰσιδώρου, οἵτινες ἔκτισαν τὸν ναὸν τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας, τὸν μέχρι τοῦ νῦν λογιζόμενον, διά τε τὴν ἰδεώδη αὐτοῦ προσωνυμίαν καὶ τὴν θαυμαστὴν ἐξεργασίαν ὡς τὸ κάλλιστον τῶν εὐκτηρίων ὅσα ἤγειρέ ποτε ὁ Χριστιανισμός· ἐναμίλους τοῦ Κωνσταντινουπολίτου Φωτίου, περὶ τοῦ ὁποίου ὁ πολὺς Hergenröther χθὲς ἀκόμη ἔλεγεν, ὅτι τὸ κλέος αὐτοῦ ὡς ἐπιστήμονος, ὡς συγγραφέως, ὡς φιλολόγου, ὡς φιλοσόφου καὶ ὡς θεολόγου, ἀνωμολογήθη ὑπὸ τοῦ κόσμου μιᾷ φωνῇ ἀνέκαθεν καὶ μέχρι τῆς σήμερον. Καὶ ἵνα κατέλθωμεν εἰς δευτερεύοντάς τινας ἀντιπροσώπους τῆς διανοητικῆς ἐνεργείας τῶν μεσαιωνικῶν ἡμῶν χρόνων, ἐρωτῶ ἐὰν ἡ νεωτέρα ἡμῶν φιλολογία παρήγαγε πολλὰ ἔργα, δυνάμενα νὰ συγκριθῶσι πρὸς τὸν Διάλογον, τὸν ἐπιγραφόμενον «ὁ Φιλόπατρις ἢ Διδασκόμενος», ὅστις, ἐνῶ ἐγράφη ἐν Κωνσταντινουπόλει, ἄγνωστον ὑπὸ τίνος, κατὰ τὴν 10ην ἑκατονταετηρίδα, ἀπεδίδετο ἐπὶ αἰῶνας πολλοὺς καὶ μέχρις ἐσχάτων εἰς τὸν εὐφυέστατον καὶ χαριέστατων τῶν Ἑλλήνων, τὸν Λουκιανόν· [ ]  ἢ ἔργον οἷον «ἡ Εὐσταθίου τοῦ Θεσσαλονίκης συγγραφὴ τῆς κατ’ αὐτὴν ἁλώσεως», ἐν τῷ ὁποίῳ ἐπιφαίνεται τραγικός τις καὶ ὄντως Σαιξπήριος συνδυασμὸς θλίψεως μὲν βαρυτάτης ἕνεκα τῶν συμφορῶν, ἃς ἱστορεῖ, χαριτωμένης δὲ πικρίας καὶ εἰρωνείας δι’ ἧς μαστίζει τοὺς αἰτίους τῶν συμφορῶν τούτων.

Εἶνε ἀληθές, ὅτι πολλαὶ ἐγένοντο τότε θρη-σκευτικαὶ συζητήσεις, ἀλλ’ οἱ μεμψιμοιροῦντες ἐπὶ τούτῳ δεν παρηκολούθησαν τὴν βαθμιαίαν ἐξέλιξιν τῶν ποικίλων ἐντολῶν, ἃς ἐκλήθη νὰ ἐκπληρώσῃ ὁ Ἑλληνισμὸς ἐν τῷ μακραίωνι αὐτοῦ ἰστορικῷ βίῳ. Ὁ ἀρχαῖος Ἑλληνισμὸς ἵδρυσε τοὺς ἀϊδίους τοῦ καλοῦ νόμους καὶ προσήγγισεν εἰς τὴν ἀντίληψιν τῆς ἀνεξερευνήτου Σοφίας, τῆς διεπούσης τὸν ἄναρχον καὶ ἀτελεύτητον κόσμον· δὲν ἐκύρωσεν ὅμως τὴν ὑπερτάτην ταύτην τῶν ἀληθειῶν, ἀλλὰ κατεδίκασεν ἀπεναντίας εἰς θάνατον τὸν Σωκράτη, τὸν πρῶτον μέγαν αὐτῆς ἀπόστολον. Ὁ μακεδονικὸς Ἑλληνισμὸς διέδωκεν εἰς τὰς εὐρείας τῆς Ἀνατολῆς χώρας τοὺς ἐν Ἑλλάδι παραχθέντας ἐκείνους θησαυροὺς τοῦ ἀνθρωπίνου πνεύματος, καὶ ἐπέβαλε πρὸς τοῖς ἄλλοις χεῖρα ἐπὶ τῆς πόλεως, ἐν ᾗ ἐκηρύχθη μετ’ οὐ πολὺ τὸ θεόπνευστον τοῦ νέου δόγματος Εὐαγγέλιον. Ὁ δὲ μεσαιωνικὸς Ἑλληνισμὸς ἐπετράπη τελευταῖον τὴν εἰς θετικὸν θρήσκευμα ὀργάνωσιν τοῦ δόγματος τούτου, καὶ τὴν ὑπὲρ αὐτοῦ ἄμυναν κατὰ δυσαριθμήτων ἀντιδράσεων.

[ ]Ἀλλ’ ὁ μεσαιωνικὸς Ἑλληνισμὸς δὲν εὐηργέτησε τὸν κόσμον διὰ τοῦ πνεύματος μόνον καὶ τοῦ λόγου. Ἀφοῦ ἔσωσε τὸ νέον δόγμα ἀπὸ τῶν αἱρέσεων, ἐδέησε νὰ σώσῃ αὐτὸ ἀπὸ τοῦ Μαζδεϊσμοῦ καὶ τοῦ Μωαμεθανισμοῦ, ἀπὸ τῶν Περσῶν καὶ τῶν Ἀράβων. Καὶ πλειστάκις λαμπρῶς κατετρόπωσε τοὺς φοβεροὺς τούτους πολεμίους. Ἡ δὲ Εὐρώπη, ἡ σύγχρονος Εὐρώπη ἥτις ἐκαρποῦτο τοὺς ἀγῶνας τούτους ἀπερισπάστως, ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον, δὲν ἔπαυσεν ἀπὸ τῆς 7ης μέχρι τῆς 12ης ἑκατονταετηρίδος παρέχουσα εἰς τοὺς βασιλεῖς ἡμῶν δείγματα εὐγνωμοσύνης, εὐλαβείας, ἔστιν ὅτε δὲ καὶ ἐσχάτης ταπεινώσεως. Πρέσβεις τοῦ βασιλέως τῆς Γαλλίας Δαγοβέρτου προσῆλθον εἰς Κωνσταντινούπολιν ἵνα συγχαρῶσι τῷ Ἡρακλείῳ ἐπὶ τοῖς κατὰ τοῦ Χοσρόου κατορθώμασιν αὐτοῦ. Εἰς τὸν νικητὴν τοῦ Μωαυϊὰ Κωνσταντῖνον τὸν Πωγωνᾶτον ἔπεμψαν οἱ βασιλεῖς καὶ οἱ ἄλλοι δυνάσται τῆς Δύσεως, πρέσβεις, δῶρα καὶ εὐλαβῆ συγχαρητήρια· μετὰ δὲ τὴν πανωλεθρίαν ἣν ἔπαθον οἱ Ἄραβες εἰς Κωνσταντινούπολιν, ἐν τῇ 8ῃ ἑκατονταετηρίδι, ὁ πάπας Γρηγόριος Β΄, εὐγνώμων πρὸς τὸν σωτῆρα τοῦ Χριστιανισμοῦ Λέοντα Γ΄, ἔπεμψε τὰς εἰκόνας τοῦ βασιλέως τούτου πρὸς ἅπαντας τοὺς ἡγεμόνας τῆς Δύσεως. [ ]