Φίλος μεν Πλάτων, Φιλτάτη δε η αλήθεια
(για την εκπαίδευση και τους εκπαιδευτικούς)
του Γιώργου Καραμπελιά
Σε ένα κείμενο μου του Σαββάτου 4 Ιουλίου, είχα γράψει στο υστερόγραφο, απευθυνόμενος σε φίλους και συντρόφους εκπαιδευτικούς, πως τη Δευτέρα 6 Ιουλίου θα επανέλθω. Για να μη θεωρηθεί λοιπόν ότι φυγομαχώ, εξηγώ, αναγκαστικά συνοπτικά σήμερα και εδώ, αυτή μου την άποψη:
Θεωρώ λανθασμένη τη στάση όλων εκείνων που, ενώ συμμερίζονται πατριωτικές αντιλήψεις οι οποίες αντιστρατεύονται τις κυρίαρχες, στον χώρο των “προοδευτικών” εκπαιδευτικών, εθνομηδενιστικές αντιλήψεις, που έχουν συμβάλει αποφασιστικά στην αποεθνικοποίηση της νεολαίας, παρ’ όλα ταύτα ακολούθησαν, ως μη όφειλαν, τον συρμό του κλάδου τους. Διότι βέβαια είναι πασίγνωστο πως η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών, σε συντριπτικά ποσοστά μάλιστα, σε ό,τι αφορά τους «προοδευτικούς», συμμετείχαν στο ψευδεπίγραφο παιγνίδι του δημοψηφίσματος, συντασσόμενοι με το Όχι.
Γνωρίζουμε πως, στον χώρο της εκπαίδευσης, από τη δεκαετία του 1980 και μετά, πραγματοποιήθηκε ένα μαζικό εγχείρημα αποεθνικοποίησης, το οποίο ξεκίνησε από τα πανεπιστήμια για να περάσει στη μέση εκπαίδευση και να καταλήξει ακόμα και στη στοιχειώδη και τα νηπιαγωγεία. (Για παράδειγμα, μία νηπιαγωγός μου έφερε πρόσφατα ένα βιβλιαράκι που απευθύνεται στις νηπιαγωγούς για το πώς να οργανώνουν παιχνίδια για τα νήπια όπου οι “καλοί” είναι οι μετανάστες και οι “κακοί” οι αστυνομικοί που τους εμποδίζουν να μπουν στη χώρα). Απέναντι σε αυτό το εγχείρημα, υπήρξαν αντιστάσεις, ιδιαίτερα από παραδοσιακούς, συχνά συντηρητικούς και θρησκευόμενους, εκπαιδευτικούς, που αποκάλυψαν π.χ το ανοσιούργημα της Ρεπούση, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των «προοδευτικών» εκπαιδευτικών, «εθνομηδενιστών» ή «πατριωτών», δεν αντιδρούσε.
Βασικό όπλο για τον αφοπλισμό των δημοκρατών πατριωτών εκπαιδευτικών υπήρξε ο εγκλωβισμός σε μια ακραιφνώς συνδικαλιστική λογική, όπου το μόνο επίδικο αντικείμενο είναι οι μισθοί και οι απολαβές των εκπαιδευτικών, τα ωράρια εργασίας και η αξιολόγηση. Λες και οι εκπαιδευτικοί δεν επιτελούν κάποιο «λειτούργημα», όπως έλεγαν διάφοροι παραδοσιακοί προκάτοχοί τους, αλλά είναι απλώς υπάλληλοι της κρατικής γραφειοκρατίας. Λες και το μεγάλο πρόβλημα για τους εκπαιδευτικούς, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, δεν είναι η αντίσταση σ’ αυτήν και την ιδεολογία που εκπέμπει και διοχετεύει, αλλά κυρίως τα «συμφέροντα» των εκπαιδευτικών ως κλάδου. Και μέσα σε αυτά τα καλώς εννοούμενα συμφέροντα περιλαμβάνονται και αιτήματα μιας απόλυτης ασυδοσίας (απουσία οποιασδήποτε αξιολόγησης στην πραγματικότητα, παρά τα δήθεν επιχειρήματα υπέρ μιας “καλής αξιολόγησης”, μειωμένα ωράρια αλά καρτ, κ.λπ, κ.λπ.).
Στην πρωτοπορία αυτών των «αγώνων» βρίσκονται οι αριστεροί συνδικαλιστές, που έχουν εγκαταλείψει κάθε παράδοση αγωνιστικής αντίστασης στη διαχεόμενη μέσω της εκπαίδευσης παγκοσμιοποιητική και εθνομηδενιστική ιδεολογία, ή, στην περίπτωση των πατριωτών εκπαιδευτικών, από τη μία πλευρά αντιστρατεύονται αυτή την ιδεολογία και από την άλλη συμπορεύονται με τους πιο ακραίους εκφραστές της, τις ποικιλώνυμες «συσπειρώσεις» του ΣΥΡΙΖΑ και των αριστεριστών. Πολλές φορές, τα προηγούμενα χρόνια, προσπαθήσαμε να μιλήσουμε γι’ αυτό το ζήτημα και για την ανάγκη να υπάρξει μια οργανωμένη αντίσταση στην εθνομηδενιστική λαίλαπα που έχει εξαπολυθεί στην εκπαίδευση της χώρας. Και μέχρι σήμερα αυτό δεν κατέστη δυνατό διότι, εν τέλει, τα «ταξικά» μικροσυμφέροντα και η ισχύς της περιρρέουσας ιδεολογίας, ιδιαίτερα στον χώρο της αριστεράς και των «συσπειρώσεων», αποδείχθηκαν υπέρτερα από μια γενική, αλλά μάλλον αφηρημένη πολιτική και ιδεολογική τοποθέτηση – που στην καλύτερη περίπτωση εκφράζεται μόνο ως ατομική στάση, μέσα ή έξω από το μάθημα.
Έτσι, ενώ είναι δεκάδες χιλιάδες, κυριολεκτικώς, οι εκπαιδευτικοί που βλέπουν την ανάγκη για μια διαφορετική πορεία στα εκπαιδευτικά πράγματα, αλλά και στον συνδικαλισμό των εκπαιδευτικών, ο οποίος θα έπρεπε να ενσωματώσει τα στοιχεία του περιεχομένου της εκπαίδευσης στις διεκδικήσεις του, εκείνοι που θα μπορούσαν και θα έπρεπε να παίξουν έναν ρόλο ενοποιητικό και καθοδηγητικό προτιμούν να αναλώνονται σε άγονες αντιπαραθέσεις στο εσωτερικό αυτού του κατεξοχήν εθνομηδενιστικού χώρου. Και το επιχείρημα είναι ότι δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς γιατί θα «απομονωθούν». Όμως, όποιος θεωρεί πως το συμφέρον της νέας γενιάς και της πατρίδας μας διακυβεύεται και μέσα στα τεκταινόμενα στην εκπαίδευση δεν θα έπρεπε να διστάσει, και δεν θα απομονωθεί στην πραγματικότητα. Έτσι, δεν διστάσαμε κι εμείς, οι του Άρδην, όταν αποφασίσαμε να κόψουμε τους οργανικούς δεσμούς με τον αριστερισμό και την εθνομηδενιστική αριστερά, παρά το υψηλό τίμημα και τις συκοφαντίες που έχουμε εισπράξει.
Και βέβαια, όταν έρχεται η στιγμή των μεγάλων κρίσεων, αυτά τα ζητήματα ανακύπτουν με οξύτητα. Πώς είναι δυνατόν άνθρωποι που συχνά για δεκαετίες έχουν αντιπαλέψει αυτή τη κυρίαρχη εθνομηδενιστική λογική, να κλείνουν τα μάτια τους μπροστά στα αδιέξοδα, στα οποία έχουν οδηγήσει και τα δύο στρατόπεδα του «ναι» και του «όχι» στην Ελλάδα, και να συντάσσονται με ένα όχι – κατανοητή επιλογή για έναν ευρύτερο κόσμο που πέφτει στην παγίδα μιας δήθεν αντίστασης αλλά ακατανόητη για όλους εκείνους που γνωρίζουν πως θα έπρεπε να προτάσσουν το συμφέρον της πατρίδας, πάνω και πέρα από ιδιαίτερα συμφέροντα και ιδεολογίες. Πώς είναι δυνατό να μας εγκαλούν μάλιστα ορισμένοι ότι κάναμε την τελευταία περίοδο περισσότερη κριτική στον Τσίπρα και όχι στους αντιπάλους του, όταν γνωρίζουν αναρίθμητα κείμενα κριτικής και κινητοποιήσεις μας, όταν οι αντίπαλοί του ήταν «στα πράγματα». Έτσι και τώρα, τα κύρια βέλη της κριτικής μας, στο εσωτερικό πεδίο, στράφηκαν και συνεχίζονται να στρέφονται ενάντια σε όσους έχουν τη διακυβέρνηση της χώρας και επιπλέον διαβουκολούν το αντιστασιακό αίσθημα του λαού, όπως και τα κύρια βέλη, στο εξωτερικό πεδίο, συνεχίζουν να στρέφονται ενάντια στον Σόιμπλε και τη γερμανική Ευρώπη. Το ίδιο κάναμε και στο παρελθόν απέναντι στο ΠΑΣΟΚ, όταν οι περισσότεροι γύρω μας τρέχανε να ενταχθούν σε υπουργεία και θεσούλες.
Δεν είναι καιρός, λοιπόν, να γίνει μια συζήτηση για την κατεύθυνση της εκπαίδευσής μας, κόβοντας τους δεσμούς με εκείνους που, στο πεδίο των προτάσεων για το περιεχόμενο της εκπαίδευσης και τον προσανατολισμό της νέας γενιάς, βρίσκονται στον αντίποδα με αυτά που υποστηρίζει ο δημοκρατικός πατριωτικός χώρος; Πώς μπορεί να συνδυάζεται η συνδικαλιστική συμπόρευση με την ιδεολογική αντιπαράθεση; Και, εν τέλει, στις κρίσιμες στιγμές, να καθορίζει τη στάση πολλών από εμάς;
6 ΣΧΟΛΙΑ
Συγχαρητήρια για άλλη μια φορά.
Θα υπήρχε η δυνατότητα, αν δεν αποκαλύπτεται ο αποστολέας και δεν εκτίθενται πρόσωπα, να αναρτούσατε την εικόνα από αυτό το απαράδεκτο όπως λέτε βιβλιαράκι, ώστε να μην μένει καμία αμφιβολία στους δύσπιστους για την κατεύθυνση που έχει πάρει η εκπαίδευση ;
την αναρτήσαμε, στο τέλος του κειμένου
Ευχαριστώ πολύ.
Πολύ ήπια η προσέγγισή σου, Καραμπελιά, στη φιλτάτη αλήθεια όπως και η κριτική σου στον φίλτατο Πλάτωνα. Πιθανόν να είναι και πολύ χειρότερα στο χώρο της εκπαίδευσης.
***Το ΝΑΙ-ΟΧΙ είναι λίγο …ΑΚΥΡΟ όπως το θέτεις στο κείμενο. Κι οι περισσότεροι που ψήφισαν ΝΑΙ, ΟΧΙ ήθελαν να ψηφίσουν, όπως και στις εκλογές ήθελαν να ψηφίσουν το “πρόγραμμα Θεσσαλονίκης”, το κόμμα των δημοσίων υπαλλήλων, δηλαδή. Αν έκαναν δημοψήφισμα το Μάρτη, το ποσοστό του ΝΑΙ θα ήταν μέχρι και 80-90%. Ο Σ(Φ)ΥΡΙΖΑ ή ΒΙΠΙΡΙΖΑ αυτό που έκανε ήταν να αποκαταστήσει το δημόσιο (θυμάται κανείς τον κύριο Φωτόπουλο που προκλητικά έλεγε “να πιουν ξίδι” (ποιοι ρε μπαγάσα;) για τις αυξήσεις των υπαλλήλων της ΔΕΗ;) στα θεαματικά υποκείμενα που επικοινωνιακά έστησε πριν την εκλογή του (ΕΡΤ, απολυμένοι εκπαιδευτικοί, καθαρίστριες ΥΠΟΙΚ με τα κόκκινα γάντια κλπ). Κουβέντα για το κατάστρωμα, μιλιά για τη φτωχολογιά.***
Α)Για το βιβλίο της κας Ρεπούση πράγματι αντέδρασε κυρίως ένα σώμα “συντηρητικών” εκπαιδευτικών, αν και δεν ήταν αυτό που έκρινε το αποτέλεσμα της κατάργησής του. Οι περισσότεροι “προοδευτικοί” σίγησαν με άτυπη γραμμή που “έπεσε” ότι “δεν μιλάμε για αυτό”, με βάση τη θεωρία του “νερού στο μύλο”. Ελάχιστοι αντέδρασαν (από αριστερή άποψη βρε αδερφέ) αλλά και για αυτούς υπήρξε σιγή. Επίσης οι εκπαιδευτικοί που υποστηρίζουν το ΚΚΕ αντέδρασαν και βεβαίως δήλωσαν ότι …η κατάργησή του, ήταν δικό τους κατόρθωμα. (Δεν βγάζεις άκρη με τη θρησκεία)
Β)Για το ζήτημα του περιεχομένου στην εκπαίδευση, αν εξαιρέσει κανείς τη βραχύχρονη προσπάθεια κάποιων από τις “παρεμβάσεις” μέσω του Εκπαιδευτικού Ομίλου, δεν υπήρξε τίποτε άλλο. Η προσπάθεια σταμάτησε μπροστά στο μεγάλο “επίδικο”, στις “μητέρες των μαχών”, (απεργίες, στάσεις) κι άλλα τέτοια κουραφέξαλα, όπως αυτή η καταστροφική απεργία που έγινε το 2006 . Κι ο λόγος είναι πολύ ωμός: Αν τεθεί το ζήτημα του περιεχομένου, της δομής και της οργάνωσης από τον “προοδευτικό” χώρο, η εκλογική πελατεία (διοικητικά Συμβούλια, ΠΥΣΠΕ, ΚΥΣΠΥ, ΠΥΣΔΕ, ΚΥΣΔΕ) θα προσανατολιστεί αλλού, διότι θα ακούσει αλήθειες που “δεν αντέχει” και θα πουν αλήθειες που …οι ίδιοι “δεν αντέχουν”. Υπάρχει βέβαια και το “συντριπτικό” επιχείρημα, το “τι θα γίνει με τους ταξικούς αγώνες στον κλάδο”, αλλά αυτό δεν είναι το διαίρει και βασίλευε των εργαζομένων; Ο κλαδικός συνδικαλισμός που διαιρεί το σώμα των εργαζομένων σε ξεχωριστά συμφέροντα που τα ενώνουν οι “εργατοπατέρες” (με και χωρίς εισαγωγικά γιατί έτσι τους λένε αλλά με αυτούς συνδιαλέγονται) και φυσικά τα κόμματα και οι οργανώσεις. Κι αυτό όμως είναι “λυμένο” ζήτημα με άλλοθι. Κάποιοι συμμετέχουν τύποις σε κάποιους δήθεν συντονισμούς πρωτοβάθμιων σωματείων (πρωτοβάθμια σωματεία του τριτογενούς στον ιδιωτικό τομέα που κάνουν μια πολύ σοβαρή και επίπονη δουλειά) κι έτσι μπερδεύεται το “αγωνιστικό” δημόσιο με τη “βάση” τους πρωταγωνιστές των σωματείων βάσης (και φτιάχνεται ένα νέο αέναο-ατέλειωτο, φοιτητικό αμφιθέατρο-τύπου Γκίνη, κι αλλού). Κάθε, δε, πρόταση που μιλάει για την αποχώρηση από τις “κακές” ομοσπονδίες και συνάντηση-συμπόρευση με εργαζόμενους άλλων κλάδων, απαντάται με λοιδορίες ή τη θεωρία “του προβάτου έξω από το κοπάδι”. Εδώ είναι και η θεωρία της “αλλαγής των συσχετισμών”. Άλλωστε το υπουργείο και οι διευθύνσεις εξασφαλίζουν τις επ’ αμοιβή άδειες, για συνελεύσεις και εκλογές του “κλάδου”, συνδικαλιστικές άδειες, ετήσιες άδειες σε ινστιτούτα, ετήσιες συνδικαλιστικές άδειες κλπ ενώ τα κοινά ταμεία των ομοσπονδιών φροντίζουν για γραφεία παρατάξεων, υποδομές, φάξ, χαρτί υγείας, ψυγείο, νερό στα γραφεία, ορθοπεδικές πολυθρόνες κλπ. Έτσι οι “προοδευτικοί” εκπαιδευτικοί, ακολουθώντας το διαλυτικό διάγραμμα του κλαδικού συνδικαλισμού εισπράττουν γενναίες συναινέσεις αφού τρέχουν (περισσότερο από τους άλλους) για τα προβλήματα του κλάδου.
Γ)Είναι κυρίως “προοδευτικοί” οι συγγραφείς των νέων βιβλίων που με κόπι πέιστ από οδηγίες της ΕΕ, και …Αλτουσέρ μέχρι και Ίλιτς, συνέγραψαν. Τα βιβλία αυτά είναι ακριβώς για να καταστρέψουν ό,τι είχε απομείνει όρθιο τις τελευταίες δεκαετίες. Αποδομούν τη σκέψη φιγουράροντας μπούρδες ανακατεμένες με αιτήματα της Αγοράς και μνήμες της αριστεράς και της προόδου. “Απελευθέρωσε την τηλεόραση που έχεις μέσα σου”, θα έλεγα αλλιώς ότι είναι η απεύθυνσή τους προς το παιδί. Μέχρι όμως να εφευρεθεί το πρόσφατο χάος με τα projekts, “προοδευτικοί” εκπαιδευτικοί ήταν αυτοί που τα εφήρμοσαν πρώτοι, τα προώθησαν, μαθημένοι από τα μεταπτυχιακά και διδακτορικά στα οποία πήγαν μαζικότατα και “πολύ καλά”. Και υπάρχουν πολλοί “προοδευτικοί” που συνεχίζουν να παράγουν σωρηδόν projekts. Είναι μετρημένοι στα δάχτυλα αυτοί που αρνήθηκαν όλο αυτό το πακέτο “προόδου” από τη Σημιτική και μετασημιτική περίοδο. Όσο για τα βιβλία, είναι μετρημένοι στα δάχτυλα αυτοί που εφαρμόζουν συνδυασμούς παλαιών μεθόδων και σύγχρονα δεδομένα για τη γλώσσα και τα μαθηματικά ή άλλων αφηγήσεων για την Ιστορία και τη Γεωγραφία και βγάζουν στην άκρη τα βιβλία ή μέρος των βιβλίων, ως επιζήμιο για τα παιδιά. Για να μην μιλήσω για τους χάρτες: Η Κύπρος ήταν ένα τετραγωνάκι (δεξιά ή αριστερά) κάτωθι. Μετά μπήκε δεξιά και προς το κέντρο, σε ένα άλλο, το Καστελόριζο. Τέλος, η Ρόδος κι αυτή μπήκε σε τετραγωνάκι λίγο πιο πάνω. Υποθέτω ότι μετά το επόμενο ΝΟΤΑΜ να εξαφανιστεί όλο το Ανατολικό Αιγαίο. Λίγη φιλία δεν βλάπτει, ειδικά στις μέρες μας.
Δ)Την αποδομητική λογική αυτού του χώρου την καλύπτει καλύτερα το σύνθημα του φετινού “αντιρατσιστικού” φεστιβάλ: Αλληλεγγύη στον ξένο (σωστά) και …απελευθέρωση του ξένου που κρύβουμε μέσα μας. Δηλαδή να γκρεμίσουμε το σπίτι μας, να καταστρέψουμε τις πόρτες, τα παράθυρα, τα δωμάτια για να τον υποδεχτούμε κι όχι να χτίσουμε μαζί του, ένα καμαράκι για να μένει. Για αυτό και απέτυχαν όλα τα πολυπολιτισμικά-διαπολιτισμικά που εφαρμόστηκαν στο εξωτερικό και σήμερα η στρατολόγηση για το ΙΚΙΛ πραγματοποιείται στο πεδίο της 3ης γενιάς μεταναστών από τις “πρώην” αποικιοκρατικές ηγεμονίες. Η πρόκληση του “λιάζονται” της Τάσιας, δεν είναι απλά η αφορμή για οξύνσεις αλλά δείχνει ξεκάθαρα και το πώς σκέφτονται τα Β.Π. για τον ξένο που είναι διάκοσμος δωματίων. Καλά οχυρωμένοι στα διαμερίσματά τους άφησαν τις γειτονιές να παρακμάσουν και να τις πάρει η ΧΑ. Και το πιο χειρότερο ότι μια νέα γενιά αγωνιστών εξαντλήθηκε με τον αντιφασισμό-αντιεθνικισμό-αντιρατσισμό χωρίς να βοηθήσει (πραγματικά και πρακτικά) τους παντός αιτίας πρόσφυγες. Κατάληξη; Η απεργία των 300 στη βίλα της Πατησίων, με ελάχιστους να τρέχουν, με τους μέντορες να τσακώνονται μεταξύ τους για το νέο υποκείμενο του αγώνα και τους μετανάστες να πουλάνε, όπως γνωρίζουν, την πραμάτεια τους έξω από τη βίλα, για τα γκλόμπαλ δωμάτια του κάθε κακομοίρη που νομίζει ότι οι άνθρωποι ήρθαν για να ανταλλάξουμε κουζίνες και αισθητική. Εξαίρεση τα ΠΑΛΙΚΑΡΙΑ (με χτυπητά γράμματα) του αντιεξουσιαστικού στεκιού Δίστομο στον Άγιο Παντελεήμονα. Κι άλλα που δεν γίνονται γνωστά. Αλλά τι να το κάνεις; Είναι λιγοστά και περιθωριοποιημένα.
Ε)Ο μαραζιάρης εκπαιδευτικός είναι ένα διαχρονικό φαινόμενο κακομοιριάς και γκρίνιας το οποίο δεν εγγίζεται από κανέναν (συντηρητικό ή προοδευτικό). Είναι ένα σώμα που αναπαράγει τις οδηγίες και σ’ αυτό δεν υπάρχει ένας άλλος πόλος που να συγκινεί σε άλλες διαδικασίες. Τα λίγα υποδείγματα-παραδείγματα της καθημερινότητας στο σχολείο είναι αυτά που επιβιώνουν ως κεραυνοί εν αιθρία, οι λίγες περιπτώσεις συνεργασίας με τους γονείς φυλλορροούν. Αυτή είναι η κατάσταση όμως.
Αυτά κι άλλα πολλά… για το επιτακτικό, αδιαπραγμάτευτο και χωρίς ερώτημα “να γίνει μια συζήτηση για την κατεύθυνση της εκπαίδευσής μας”. Χωρίς άλλο. Απλά, το “κόβοντας τους δεσμούς” δεν είναι τόσο απλό ή σωστό, με την έννοια ότι και το περιεχόμενο πρέπει να συζητηθεί και το συνδικάτο της ζωής πρέπει να συζητηθεί (αδιαπραγμάτευτα και με υπομονή γιατί δεν είναι μόνο το “προοδευτικό” τμήμα των εκπαιδευτικών ΤΟ πρόβλημα, αλλά και ΤΟ “συντηρητικό” που είναι μια μούχλα. Σου λέει τίποτα το βιβλίο της Ιστορίας του Κολιόπουλου; Του δεξιού μεταμοντέρνου;) Αυτά δεν γίνονται αποκλειστικά σε ενυδρεία σκέψης.
Μπορεί να διαφωνήσει ή να συμφωνήσει κάποιος με την άποψη σας για το δημοψήφισμα.Όπως και για την κυβέρνηση Τσίπρα που προσωπικά την θεωρώ μπάχαλο.Από εκεί και πέρα εκεί που πραγματικά είναι απογοητευτική η στάση σας είναι που δεν είχατε να πείτε μια κουβέντα για τις συνεχείς προσβολές των Ευρωπαίων κομισάριων ενάντια στο Ελληνικό λαό.
Όσο για το αποτέλεσμα πάλι θα σας δικαιώσει .Προφανώς θα πάμε κατά διαόλου είτε με νέο μνημόνιο είτε με ρήξη.Εκκλησία κλέβετε με το να προβλέπετε το χειρότερο κάθε φορά.Αλλά τι σημασία έχει να ζεις φοβισμένος και να κάνεις αναλύσεις από απόσταση. Επέλεξα το όχι κ πήρα την γαλανόλευκη να πάω σύνταγμα όχι σαν μουσαφίρης ,αλλά για το γαμώτο.Αλλωστε δεν ‘εβαλα το μυαλό μου να δουλέψει για να σκεφτώ τι θα ψηφίσω.Έβαλα το κάτω κεφάλι αυτό που έβαλε και ο Καραισκάκης γιατί δεν μου αρέσει να ζω φοβισμένος .Όλο αυτό βέβαια δεν είναι μάθημα ηρωισμού αλλά απόφαση να ζω χωρίς φόβο .Σας θυμίζω και κάποιον στον οποίον αναφέρεστε συχνά πυκνά,τον Β.Λυσσαρίδη:
Μου είπαν: Είσαι μικρός. Αν κάνεις ένα ακόμα βήμα θα σε αφανίσουν. Είπα: Αν δεν το κάνω θα είμαι ακόμα πιο μικρός”. (Βάσος Λυσσαρίδης).
Ο Καραϊσκάκης όπως όλοι οι σπουδαίοι οπλαρχηγοί, π.χ. ο Ανδρούτσος που μπορεί σαν στρατιωτική αντίληψη να ήταν ο κορυφαίος, έκαναν δεκάδες φορές καπάκια με τους Τούρκους. Επιβίωναν και ετοιμαζόταν για την επόμενη μάχη, έτσι κράτησε ο Αγώνας 8 χρόνια και έτσι αντισταθήκαμε στους Τούρκους 4-5 αιώνες ή στους Γερμανούς-Ιταλούς-Βούλγαρους 4 χρόνια. Διαφορετικά αν είχαμε τη λογική της άμεσης σύγκρουσης και γιούρια και ότι γίνει, την Επανάσταση θα την είχε τελειώσει ο “στρατάρχης” Μαυροκορδάτος από την Μάχη του Πέτα https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%AC%CF%87%CE%B7_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%A0%CE%AD%CF%84%CE%B1.