Το θέατρο των Δελφών είναι ένα από τα πιο σημαντικά αρχαία ελληνικά θέατρα που βρίσκονται σε καλή κατάσταση
του Κώστα Σαμάντη από τη Ρήξη (φ. 87)
«Ιτε παίδες Eλλήνων, ελευθερούτε πατρίδα»
Αισχύλος, Πέρσες
Ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του Αρχαίου Ελληνισμού ήταν αναμφίβολα οι Δελφοί και πιο συγκεκριμένα το πανελλήνιο ιερό τους, με το πιο ξακουστό μαντείο της Αρχαίας Ελλάδας, αφιερωμένα στη λατρεία του Απόλλωνα. Ήταν τέτοια μάλιστα η σημασία τους ώστε αναγνωριζόταν από όλους ως «ο Ομφαλός της Γης».
Το αρχαίο θέατρο των Δελφών βρίσκεται εντός του ιερού του Πυθίου Απόλλωνος και συγκεκριμένα στο βορειοδυτικό άκρο του, σε επαφή με τον περίβολο του τεμένους. Το πρώτο λίθινο θέατρο κτίστηκε από ντόπιο ασβεστόλιθο τον 3ο αι. π.Χ. Το 160/159 π.Χ. ο Ευμένης ο Β’, βασιλιάς της Περγάμου, χρηματοδότησε την επισκευή του θεάτρου, που απέκτησε πιο μνημειακή μορφή. Η σημερινή μορφή του θεάτρου ανάγεται στους πρώιμους ρωμαϊκούς χρόνους (1ος αι. μ.Χ.). Κατά την αρχαιότητα φιλοξενούσε μουσικούς και δραματικούς αγώνες, στο πλαίσιο των θρησκευτικών εορτών των Πυθίων, των οποίων η σημασία προσέδωσε στο μνημείο πνευματική και καλλιτεχνική αίγλη.
Το 1927, ο Άγγελος Σικελιανός και η Εύα Πάλμερ-Σικελιανού αναβίωσαν τις Δελφικές Εορτές, στο πλαίσιο των οποίων διδάχτηκε ο Προμηθέας Δεσμώτης, η πρώτη μετά τους αρχαίους χρόνους παράσταση στο αρχαίο θέατρο των Δελφών. Το 1930, στις δεύτερες (και τελευταίες) Δελφικές Εορτές, παρουσιάστηκε σε επανάληψη ο Προμηθέας Δεσμώτης, μαζί με τις Ικέτιδες του Αισχύλου. Έκτοτε, στο αρχαίο θέατρο των Δελφών δόθηκε περιορισμένος αριθμός παραστάσεων, από το Εθνικό Θέατρο (Οιδίπους Τύραννος, 1951, σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή), το Θέατρο Τέχνης (Πέρσες, 1967 και Όρνιθες, 1967, σκηνοθεσία Κάρολου Κουν) και άλλους θιάσους. Η τελευταία παράσταση (1992) ήταν μία εορταστική μουσική εκδήλωση για την επέτειο των εκατό χρόνων από την έναρξη της μεγάλης ανασκαφής της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής στο χώρο των Δελφών
Ο χώρος αυτός το Σάββατο, 21 Ιουλίου, έπειτα από 20 χρόνια κατά τα οποία το θέατρο παρέμενε, για λόγους προστασίας του, κλειστό, ζωντάνεψε ξανά στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, σε μια μοναδική εκδήλωση λόγου και μουσικής. Περίπου 800 θεατές γέμισαν το θέατρο (με εξαίρεση κάποια σημεία του στα οποία δεν επετράπη η πρόσβαση για λόγους ασφαλείας) και παρακολούθησαν μία παράσταση μέθεξης και μυσταγωγίας.
Σε αυτήν ακούστηκαν αποσπάσματα από έργα αρχαίου δράματος και ποίησης σε συνδυασμό με έργα κλασικής μουσικής ξένων και Ελλήνων συνθετών. Το όλον εγχείρημα από μόνο του παρουσίασε τεράστιο ενδιαφέρον. Ο παράλληλος συνδυασμός του καθαρόαιμου αρχαιοελληνικού λόγου με κλασικά έργα των Ραβέλ, Μότσαρτ, Μπαχ, αλλά και του δικού μας Νίκου Σκαλκώτα σε έναν τόπο «ιερό και μαγεμένο» από μόνο του ξεπερνούσε τα καθιερωμένα. Εμπεριείχε έστω εν σπέρματι το ξεπέρασμα του παραδοσιακού διπόλου σε μια προσπάθεια υπέρβασης και σύνθεσης. Σε αυτό ακριβώς το κλίμα εντάχθηκε και το καλωσόρισμα από τον σκηνοθέτη Βασίλη Παπαβασιλείου, ο οποίος μέσα σε ένα αρχαίο θέατρο, λίγο πριν την απαγγελία του αρχαίου ελληνικού λόγου, ανέφερε: «Το έργο που επιτελούμε απόψε εδώ έχει στην εκκλησιαστική ορολογία όνομα, λέγεται Θυρανοίξια», παντρεύοντας με τον τρόπο του την ορθοδοξία με την αρχαία Ελλάδα. Πέραν αυτού ήταν σαφής η προσπάθεια των συντελεστών, ο λόγος να παραπέμπει άλλοτε έμμεσα και άλλοτε άμεσα στη δυσχερή κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα τα τελευταία χρόνια λόγω μνημονίου. Γι’ αυτό εξάλλου και η πιο συγκλονιστική στιγμή της παράστασης, η οποία καταχειροκροτήθηκε με πάθος, ήταν η στιγμή που το τιμώμενο πρόσωπο, ο βετεράνος ηθοποιός Γιάννης Βογιατζής, σε μια ερμηνεία κατάθεσης ψυχής, χωρίς μικρόφωνο, απήγγειλε το απόσπασμα του αγγελιοφόρου από τους Πέρσες του Αισχύλου, «Ίτε παίδες Ελλήνων ελευθερούτε πατρίδα» και η φωνή του συγκλόνισε το αρχαίο θέατρο, τους Δελφούς, τον Παρνασσό ολόκληρο.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι αρχικά είχε προγραμματιστεί ως εναρκτήρια εκδήλωση μια συναυλία κλασικής μουσικής από το κουαρτέτο Ντάνελ για τις 7 Ιουλίου. Όμως μια αιφνίδια κακοκαιρία εμπόδισε τη συγκεκριμένη εκδήλωση. Σε σχετική συνέντευξη Τύπου, ο πρόεδρος και καλλιτεχνικός διευθυντής του φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, Γιώργος Λούκος, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Αρχικά, είχα επιφυλάξεις, καθώς μου φάνηκε ότι το κίνητρο ήταν προεκλογικό, όμως, όταν πήγα στο θέατρο, ο χώρος με νίκησε. Στην παρούσα συγκυρία θα πρέπει να επενδύσουμε στο μοναδικό πλούτο που έχουμε, τον πολιτισμό». Το τελευταίο χειροκρότημα, ελάχιστος φόρος τιμής και μνήμης, ήχησε γι’ αυτόν «που μαζί με την Εύα ανέστησε τους Δελφούς μέσα στο χωροχρόνο της νεότερης Ελλάδας», ακούστηκε για τους στίχους του Άγγελου Σικελιανού με τους οποίους έκλεισε η εκδήλωση.
Παρ’ όλες όμως τις καλές προθέσεις, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι η συγκεκριμένη παράσταση, ακριβώς λόγω του ιδιαίτερου χαρακτήρα και βάρους που κουβαλά, όφειλε να αγγίζει τα όρια της αρτιότητας. Αυτό γιατί σε κάποια σημεία λειτούργησε άνισα, καταδεικνύοντας την ανάγκη μιας ενδεχομένως καλύτερης προετοιμασίας, καθώς και μιας πιο συμπυκνωμένης αντίληψης. Η ανισότητα αυτή σε κάποια σημεία αδικούσε το όλο εγχείρημα.
Στην εκδήλωση ο Γιάννης Βογιατζής ερμήνευσε αποσπάσματα από τους Πέρσες του Αισχύλου, ο Νίκος Καραθάνος (που είναι και ο σκηνοθέτης της παράστασης μαζί με την Όλια Λαζαρίδου), από τον Ηρακλή μαινόμενο του Ευριπίδη, η Ελένη Κοκκίδου από την Αντιγόνη του Σοφοκλή, η Λυδία Κονιόρδου ερμήνευσε το Μονόλογο της Ιφιγένειας και την εισαγωγή από τη Μήδεια, η Ρένη Πιττακή ερμήνευσε αποσπάσματα από τις Όρνιθες και η Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου από το χορό του Αγαμέμνονα του Αισχύλου. Η Όλια Λαζαρίδου απήγγειλε ορφικούς ύμνους συνοδεία του κλαρινέτου του Διονύση Γραμμένου και ο Βασίλης Παπαβασιλείου διάβασε αποσπάσματα από το έργο Άρτος και οίνος.
Η παράσταση άρχισε με μελωδίες από το Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο που αποτελούν οι Γιώργος Δεμερτζής, Δημήτρης Xανδράκης, Ντέηβιντ Μπόγκοραντ και Άγγελος Λιακάκης. Οι μουσικοί παρουσίασαν τα Πέντε Ελληνικά Δημοτικά Τραγούδια του Μωρίς Ραβέλ, με τη συμμετοχή της σοπράνο Λένιας Ζαφειροπούλου και το Κουιντέτο για κλαρινέτο του Μότσαρτ, με τη συμμετοχή του Διονύση Γραμμένου Ζαφειροπούλου. Ο ίδιος ερμήνευσε κομμάτια από τους 36 Ελληνικούς Χορούς του Νίκου Σκαλκώτα.
Υ.Γ. Το θέατρο των Δελφών είναι ένα από τα πιο σημαντικά αρχαία ελληνικά θέατρα που βρίσκονται σήμερα σε καλή κατάσταση. Το έργο της αναστήλωσης του Αρχαίου Θεάτρου αναμένεται να ολοκληρωθεί ως το 2015, με τον προϋπολογισμό να ανέρχεται σε 1,3 εκατομμύρια ευρώ.
