του Γ. Καραμπελιά
Το ΠΑΣΟΚ με το Συνέδριό του κλείνει μια ιστορική περίοδο 25 χρόνων, κατά την οποία ουσιαστικώς όχι μόνον ταυτίστηκε με την ιστορική περίοδο της Μεταπολίτευσης, αποτελώντας το κατ’ εξοχήν κόμμα της, αλλά και μπορεί να περιγράψει μέσα από τους δικούς του μετασχηματισμούς, τις ίδιες τις αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν στο εσωτερικό της ελληνικής κοινωνίας. Η εξέλιξη του ΠΑΣΟΚ αποτελεί τον πιστότερο καθρέφτη των μετασχηματισμών της ελληνικής κοινωνίας.
Από τους Μη-προνομιούχους στα διαπλεκόμενα
Το ΠΑΣΟΚ αποτέλεσε το κόμμα – Τα κοινωνιολογικά χαρακτηριστικά του. Η συνέχεια του ’65 . Η κατάρρευση του Κέντρου. Το νέο Κέντρο στις μεταπολιτευτικές συνθήκες ήταν η ΠΑΣΟΚική αριστερά
Η κατάρρευση της δικτατορίας και η εξαφάνιση του Στρατού και του Παλατιού. Κρίση της Αμερικανικής ηγεμονίας σε παγκόσμια κλίμακα Βιετνάμ, Γουωτεργκαίητ, Ιράν και κατάρρευση του Σάχη, ανάδυση των Παλαιστινίων, ενίσχυση της Σοβιετικής Ένωσης. Κατά συνέπεια το παραδοσιακό σύστημα εξουσίας καταρρέει. Η κατάρρευση της βιομηχανικής αστικής τάξης. Το εκκρεμές θα φθάσει στο ακρότατο σημείο του το 1981. Θα ισορροπήσει στη δεκαετία του 80 .Και θα αρχίσει την αντίστροφη εξέλιξη το 1990.
Από την Εθνική Ανεξαρτησία στον ρεαλισμό της υποταγής
Η μεταπολίτευση ως συνέπεια μιας εθνικής ήττας. Η αναδιάταξη των εσωτερικών ταξικών σχέσεων, ως συνέπεια της εξωτερικής κατάρρευσης. Η σχετική αυτονομία του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού. Η ένταξη στην ΕΟΚ έχει αρνητικές βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες συνέπειες. Στην διάρκεια της διακυβερνησης του ΠΑΣΟΚ απωλέσθη ολοκληρωτικά η οποιαδήποτε οικονομική αυτοδυναμία.
Η κατάρρευση του ανατολικού στρατοπέδου και οι καταστροφικές συνέπειές του για την Ελλάδα. Συνθήκες μιας νέας εξάρτησης.
Από τη διόγκωση του κράτους στους ιδιώτες
Οι διαδικασίες διόγκωσης του κράτους: κατάρρευση του εθνικού κεφαλαίου και ενσωμάτωσή του στο κράτος, μεταβολή του κράτους στην κατ’ εξοχήν κοινωνική βάση του ΠΑΣΟ, Μετατοπιση του κέντρου βάρους από την αγροτιά , τα φτωχά λαϊκά στρώματα και τα μικροαστικά στρώματα, στην δημοσιουπαλληλία. Αυτό είναι ουσιαστικά και το ΠΑΣΟΚ που θα στηρίξει την άνοδο Σημίτη. ΄Όμως αρχίζει μια νέα κίνηση, Από τον κρατικό τομέα στους γιάπις και τα διαπλεκόμενα, το Χρηματιστήριο, την ιδιωτική αποτελεσματικότητα. Σύγκρουση με τους καθηγητές, την Ολυμπιακή, του τραπεζιτικούς, την όποια έχει εν μέρει ήδη κερδίσει
Ολοκλήρωση ενός ιστορικού κύκλου.
Σημεία τριβής και μετασχηματισμών. Η συνοχή συντηρείται μέσω της διατήρησης της εξουσίας, και της ιδεολογικής ηγεμονίας του μοντέλου του εκσυγχρονισμού. Κοινωνικά στρώματα περιθωριοποιούνται ή συρρικνώνονται (για πρώτη φορά στη σύγχρονη ελληνική ιστορία μείωση των νέων επιχειρήσεων ) και ενισχύονται οι μεγάλες επιχειρήσεις. Διαπλοκή και ιδιωτικοποίηση του κρατικού πλούτου. Όμως παρ’ όλα αυτά τα διαπλεκόμενα έχουν ανάγκη από γιεσμεν (Αβραμόπουλος – Βενιζέλος) που δεν είναι συνδεδεμένοι με το σκληρό πυρήνα των κομμάτων ώστε να βαδίσουν σε μια νέα ενίσχυση της δύναμής τους. ¨όμως όλα θα εξαρτηθούν από την εξέλιξη δύο στοιχείων , πρώτο των εθνικών θεμάτων και δεύτερο των εσωτερικών και διεθνών ιδεολογικών εξελίξεων, Θα διαμορφωθεί άραγε ένα νέο κοινωνικό όραμα που να μπορεί να εντάξει τους «μη προνομιούχους» σε μια συνεκτική πρόταση ή θα συνεχίζεται η αφασία.
Μια συζήτηση για το εκπαιδευτικό
Κατά συνέπεια δεν είναι δυνατή η ανάπτυξη ενός άλλου λόγου μέσα στο ΠΑΣΟΚ.
ΔΙΚΚΗ, σταδιακή αποχώρηση και άλλων δυνάμεων
Ήταν προδιαγεγραμμένη η πορεία ή όχι;
Ναι ήταν προδιαγεγραμμένη! Από τον ίδιο τον τρόπο συγκρότησης του κόμματος. Όταν ένα κόμμα επιθυμεί να είναι πλειοψηφικό θα πρέπει να προσαρμοστεί με τις κυρίαρχες κοινωνικές απόψεις. Κατά συνέπεια σε μια χώρα όπου η δικτατορία κατέρρευσε και η άνοδος των κοινωνικών αγώνων μετά την μεταπολίτευση είχε σαφή και περιορισμένα όρια, ήταν φυσικό το ΠΑΣΟΚ να ακολουθήσει και να προσαρμοστεί στην πορεία της παγκόσμιας συγκυρίας και την πορεία των στρωμάτων που εξέφρασε.
Μια διαφορετική πορεία θα αποτελούσε μάλλον έκπληξη.
Το ΠΑΣΟΚ υπήρξε λοιπόν η κατ’ εξοχήν έκφραση της μεταπολίτευση. Εξέφρασε την άνοδο και την ενσωμάτωση στο κράτος νέων κοινωνικών δυνάμεων και την ολοκλήρωση της παρασιτικής ενσωμάτωσης στην Ευρώπη. Ο ιστορικός του ρόλος έχει λήξει παρ’ όλο που είναι δυνατόν να συνεχίσει να αποτελεί σημαντικό πολιτικό παράγοντα διαχειριστικού χαρακτήρα.
Η Ελλάδα μπαίνει σε μια περίοδο αβέβαιη