Ο ΤΑΡ και τα απλά ερωτήματα

Η κυβέρνηση λειτουργεί, από ό,τι φαίνεται, στη λογική «ό,τι μας δίνουν καλό είναι»…

Του Σωτήρη Ρούσσου, Αναπληρωτή καθ. Πανεπιστημίου Πελοποννήσου από τη Ρήξη φ. 95 που κυκλοφορεί.

Η απόφαση του Αζερμπαϊτζάν και της κοινοπραξίας της ελβετικής AXPO (42,5%), της νορβηγικής Statoil (42,5 %) και της γερμανικής E.ON Ruhrgas (15%) να προωθήσουν σε πρώτη φάση την κατασκευή του Υπεραδριατικού Αγωγού Φυσικού Αερίου (Trans Adriatic Gas Pipeline, TAP) έδωσε αφορμή για την δημιουργία κλίματος ευφορίας από την κυβέρνηση και οικονομικούς κύκλους. Σύμφωνα μάλιστα με δηλώσεις του ίδιου του πρωθυπουργού, το έργο θα ενισχύσει γεωπολιτικά την Ελλάδα και θα αποτελέσει φραγμό στην καλπάζουσα ανεργία, και ατμομηχανή της πολυπόθητης ανάπτυξης της χώρας. Δημιουργούνται ωστόσο την ίδια στιγμή μια σειρά από εύλογα ερωτήματα που οι πρώτες, μάλλον νεφελώδεις, πληροφορίες περί της φύσεως του έργου, δεν έχουν απαντήσει. Θα μπορούσαμε να τα χωρίσουμε σε επιχειρησιακού και στρατηγικού ενδιαφέροντος.
Ξεκινώντας από το επιχειρησιακό ενδιαφέρον, η κυβέρνηση μιλά για 2.000 θέσεις εργασίας κατά τη διάρκεια κατασκευής του ΤΑΡ, η οποία θα αρχίσει το 2015. Δεν γνωρίζουμε όμως να υπάρχει καμία συμφωνία μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης, ή ελληνικών επιχειρήσεων, με την κοινοπραξία, για την ανάληψη συγκεκριμένων εργασιών από ελληνικά χέρια τόσο στην ίδια την κατασκευή του έργου, όσο και στην προμήθεια των υλικών που θα χρειαστούν (σωληνουργεία). Ποιος μας εγγυάται ότι, σε συνθήκες άγριου διεθνούς καπιταλισμού, δεν θα αναζητηθούν εργαζόμενοι και υλικά στις φθηνές αγορές και στα διεθνή δουλεμπόρια της Ασίας και των Βαλκανίων;
Δεύτερον, είναι σύνηθες οι χώρες από τις οποίες διέρχονται αγωγοί να προχωρούν σε συμφωνίες για τέλη διέλευσης, τα οποία μάλιστα μπορούν να αποτελέσουν σπουδαίο κρατικό έσοδο για μια χώρα στην οικονομική κατάσταση της Ελλάδας. Τα τέλη αυτά μπορούν να δίδονται είτε σε χρήμα, είτε σε συμφωνημένη ποσότητα δωρεάν αερίου για την ελληνική αγορά, είτε σε συμφωνημένη έκπτωση στο σύνολο του αερίου που θα χρησιμοποιεί η ελληνική αγορά από τον αγωγό αυτόν. Τίποτα δεν έχουμε ακούσει για τέτοιου είδους συμφωνία, ούτε καν για σχετική διαπραγμάτευση, παρά μόνον για τη δυνατότητα της Ελλάδας να αγοράζει ποσότητες που θα καλύπτουν το 25% των αναγκών της σε τιμές της αγοράς.
Περνώντας τώρα σε στρατηγικού χαρακτήρα ερωτήματα, το πρώτο ζήτημα που τίθεται είναι πως αυτός ο αγωγός θα «συνδεθεί» με τις δυνατότητες της Κύπρου, και κυρίως της Ελλάδας, για παραγωγή φυσικού αερίου. Πριν μερικούς μήνες, το Μέγαρο Μαξίμου και η κυβέρνηση δημιουργούσαν μια τεχνητή αισιοδοξία με τις διάφορες εκθέσεις «εμπειρογνωμόνων», ότι η Ελλάδα έχει τις δυνατότητες να γίνει το μεσογειακό Κατάρ. Αν πράγματι κάτι τέτοιο ανταποκρίνεται στην αλήθεια, τότε ο ΤΑΡ δεν θα είναι ανταγωνιστικός στο ελληνικό φυσικό αέριο; Θα συνδεθεί το ελληνικό ή το κυπριακό αέριο με τον ΤΑΡ; Και πώς θα επιτρέψει το Αζερμπαϊτζάν και ο πολυεθνικός όμιλος εταιρειών του ΤΑΡ τη διοχέτευση του ανταγωνιστικού ελληνικού αερίου στον αγωγό; Εκτός και αν δεν υπάρχει ελληνικό αέριο και όλα όσα λέγονταν ήταν έπεα πτερόεντα. Μάλλον όμως πρόκειται για παντελή έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού, τη στιγμή που όλος ο διάδρομος των αγωγών που συνδέουν την Ευρώπη με την Ασία, αυτό που αποκαλείται Southern Gas Corridor, διέρχεται από την Τουρκία. Θα πρέπει εδώ να τονίσουμε ότι, σύμφωνα με τον Επίτροπο της Ε.Ε. για την ενέργεια, Γκίντερ Έτινγκερ, ο διάδρομος αυτός είναι το πιο σημαντικό ζήτημα για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, περιλαμβάνοντας και την μελλοντική κατασκευή του Ναμπούκο που δεν προτιμήθηκε σήμερα. Δυστυχώς, οι φυσικοί πόροι της Ελλάδας (αν υπάρχουν) και της Κύπρου είναι στο περιθώριο αυτού του διαδρόμου. Η κυβέρνηση λειτουργεί, από ό,τι φαίνεται, στη λογική «ό,τι μας δίνουν καλό είναι», υποθηκεύοντας τις στρατηγικές δυνατότητες και το μέλλον της χώρας.
Τέλος, μια γενικότερη επισήμανση για την οικονομία και την ανάπτυξη: Την ίδια στιγμή που κυβέρνηση και ΜΜΕ κόμπαζαν για την μεγάλη επιτυχία που θα φέρει την ανάπτυξη, ανακοινωνόταν το κλείσιμο της εταιρείας τροφίμων «Κατσέλης» (Nutriart), που αφήνει στον δρόμο πεντακόσιους εργαζόμενους και σε απόγνωση εκατοντάδες άλλους σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που εξαρτιόνταν από αυτήν. Κλείνει μια εταιρεία μεταποίησης στον χώρο του ψωμιού, του πιο λαϊκού είδους, σε έναν από τους πιο νευραλγικούς κλάδους, του κύκλου σιτάρι-αλεύρι-ψωμί, που συνδέει δηλαδή τη γεωργία, τη βιομηχανία, τις σύγχρονες τεχνολογίες και τη διατροφή. Μια εταιρεία η οποία αφορά την σπονδυλική στήλη της παραγωγικής ανασυγκρότησης που χρειάζεται άμεσα η χώρα. Οι αγωγοί και οι οικονομίες κράτους-εισοδηματία δεν έφεραν άλλωστε πουθενά την ευημερία. Αντίθετα οδήγησαν σε αχαλίνωτη διαφθορά και περιστολή της δημοκρατίας. Για να αποδώσουν οι όποιοι αγωγοί, θα πρέπει πρώτα να υπάρξει παραγωγική ανασυγκρότηση, πολλές και δυνατές «Κατσέλης».