Του Γιώργου Σκαφίδα από το Έθνος
«Ειρήνη στην πατρίδα, ειρήνη στον κόσμο». Το «υποκριτικό» σύνθημα του πατέρα της τουρκικής Δημοκρατίας Κεμάλ Ατατούρκ μπορεί να έχει επιβιώσει ως «αμφιλεγόμενη ανάμνηση», αλλά δεν έχει πια θέση, ούτε καν θεωρητικά, στη σύγχρονη «νέα Τουρκία» του σουλτάνου Ερντογάν.
Κοιτώντας κανείς την ευρύτερη τουρκική γειτονιά σήμερα βλέπει, κατά παράφραση εκείνης της περίφημης ρήσης του Ατατούρκ, «χάος στην πατρίδα», «χάος στον κόσμο» και ένα καθεστώς στην Άγκυρα που τολμάει να παίζει με το «χάος» εντός και εκτός των συνόρων, σπέρνοντας ανέμους και θερίζοντας θύελλες.
Μόλις τρεις εβδομάδες πριν από τις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου, η Τουρκία βρίσκεται όχι απλώς διχασμένη αλλά… πολυδιασπασμένη και σε εθνικό πένθος να προσπαθεί να συνέλθει από το πλέον πολύνεκρο τρομοκρατικό χτύπημα της ιστορίας της.
Συγκέντρωση του HDP
Η πορεία για την ειρήνη, που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί στην Άγκυρα το Σάββατο, πνίγηκε στο αίμα, προσδίδοντας κυριολεκτικά εκρηκτικές διαστάσεις σε μια προεκλογική περίοδο που επίσης κορυφώνεται. Ήταν λίγο μετά τις 10 το πρωί του Σαββάτου, όταν διπλή βομβιστική επίθεση συντάραξε την περιοχή μπροστά από τον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό της Άγκυρας, όπου πραγματοποιούσε συγκέντρωση το φιλοκουρδικό Κόμμα της Δημοκρατίας των Λαών (HDP) μαζί με συνδικάτα και οργανώσεις της Αριστεράς.
Ο απολογισμός τραγικός. Τουλάχιστον 95 οι νεκροί σύμφωνα με την κυβέρνηση και τουλάχιστον 128 σύμφωνα με τη φιλοκουρδική αντιπολίτευση, με τον αριθμό τους ωστόσο (όποιος κι αν είναι ακριβώς αυτός) να αναμένεται να ανέβει κι άλλο, καθώς μεταξύ των περίπου 500 τραυματιών υπάρχουν περίπου 65 που νοσηλεύονται σε κρίσιμη κατάσταση. Μεταξύ των νεκρών, ένα αγοράκι 9 ετών με τον πατέρα του, μία γιαγιά 70 ετών, υποψήφιοι βουλευτές του HDP, στελέχη του κεμαλικού CHP, ακτιβιστές κ.ά.
Μέχρι αργά χθες το βράδυ καμία οργάνωση δεν είχε αναλάβει την ευθύνη για το χτύπημα. Οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας είχαν, ωστόσο, ήδη ξεκινήσει… πόλεμο εξαπολύοντας αλληλοκατηγορίες και επιρρίπτοντας ευθύνες η μία στην άλλη, δείγμα του βαθέος χάσματος που ορίζει πλέον τις εξελίξεις στην κεντρική τουρκική πολιτική σκηνή.
Ο Τούρκος πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου δεν χρειάστηκε να περιμένει το σχετικό πόρισμα της τουρκικής αστυνομίας. Αντιθέτως, έσπευσε ο ίδιος να υποδείξει ως υπόπτους για την πολύνεκρη επίθεση: το Ισλαμικό Κράτος, το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) και δύο ακροαριστερές οργανώσεις: το Επαναστατικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Κόμμα-Μέτωπο (DHKP-C) και το Μαρξιστικό-Λενινιστικό Κομμουνιστικό Κόμμα (MLKP), ενώ επιτέθηκε και στο φιλοκουρδικό HDP.
Σε εκ διαμέτρου αντίθετο πνεύμα, ο ηγέτης του φιλοκουρδικού HDP Σελαχατίν Ντεμιρτάς επιτέθηκε στην κυβέρνηση κάνοντας λόγο για «κράτος μαφία» και «κράτος δολοφόνο». «Είναι δυνατόν να μη γνωρίζουν, σε μια χώρα όπου οι υπηρεσίες πληροφοριών είναι τόσο ισχυρές;», διερωτήθηκε ο Ντεμιρτάς απηχώντας τον προβληματισμό ενός μέρους της τουρκικής κοινωνίας που θεωρεί ότι η επίθεση του Σαββάτου είναι είτε προβοκάτσια ενορχηστρωμένη μέσα από το καθεστώς Ερντογάν, είτε έργο ακροδεξιών στοιχείων του τουρκικού βαθέος κράτους.
Σε κοινή γραμμή
Σε διαφορετικό τόνο, ο ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου φωτογράφισε ως βαθύτερες αιτίες πίσω από το τρομοκρατικό χτύπημα τη «λάθος» εξωτερική πολιτική του Ερντογάν και την «υπερβολική» ανάμειξη της Αγκυρας στη Μέση Ανατολή, άποψη με την οποία συντάχθηκε και ο ηγέτης των Εθνικιστών Ντεβλέτ Μπαχτσελί.
Στον απόηχο των παραπάνω δηλώσεων των πολιτικών ηγετών, πηγές μέσα από τις τουρκικές υπηρεσίες ασφαλείας αποκάλυψαν ότι οι έρευνες της αστυνομίας επικεντρώνονται «σχεδόν αποκλειστικά» στο ISIS. Οι τουρκικές αρχές προχώρησαν μάλιστα χθες σε πάνω από 43 συλλήψεις υπόπτων για ισλαμική τρομοκρατία σε ολόκληρη τη χώρα.
ΤΡΙΤΗ ΕΠΙΘΕΣΗ ΚΑΤΑ ΦΙΛΟΚΟΥΡΔΙΚΩΝ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΩΝ
Οργή διαδηλωτών κατά Ερντογάν
«Δολοφόνε Ερντογάν», «κλέφτη Ερντογάν», «κυβέρνηση παραιτήσου», «δολοφόνοι αστυνομικοί»… Αντικυβερνητικά στην πλειονότητά τους τα συνθήματα που φώναζαν οι χιλιάδες διαδηλωτές που βγήκαν χθες στους δρόμους της Άγκυρας για να αποτίσουν φόρο τιμής στη μνήμη όσων έπεσαν νεκροί στους ίδιους δρόμους το περασμένο Σάββατο, αποτυπώνουν το κλίμα της εντεινόμενης δυσαρέσκειας και της κλιμακούμενης οργής ενάντια στο ισλαμοσυντηρητικό τουρκικό καθεστώς.
Ο «σουλτάνος» μπορεί με γραπτή του ανακοίνωση να «καταδίκασε κατηγορηματικά αυτήν την επίθεση μίσους εναντίον της ενότητας και της ειρήνης», αλλά μάλλον δεν έπεισε. Το βασικό ερώτημα που κυριαρχεί πλέον στο μυαλό όλων (ακόμη και ανθρώπων φιλικά προσκείμενων στην τουρκική κυβέρνηση) είναι γιατί οι αρχές ασφαλείας της χώρας δεν κατάφεραν να προβλέψουν και να αποτρέψουν την τρομοκρατική επίθεση του Σαββάτου και να λάβουν να απαραίτητα μέτρα ασφαλείας; Ο πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου και άλλα κορυφαία στελέχη της κυβέρνησης κλήθηκαν να απαντήσουν στο συγκεκριμένο ερώτημα.
Ζήτησε παραιτήσεις
Ενδεικτική του κλίματος και η κίνηση του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ηγέτη του μεγαλύτερου κόμματος της τουρκικής αντιπολίτευσης, του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), ο οποίος βγήκε χθες ανοιχτά και ζήτησε την παραίτηση των υπουργών Εσωτερικών και Δικαιοσύνης.
Να σημειωθεί ότι η τρομοκρατική επίθεση του Σαββάτου δεν είναι η πρώτη αλλά… η τρίτη που πραγματοποιείται εναντίον φιλοκουρδικών πολιτικών συγκεντρώσεων στην Τουρκία τους τελευταίους πέντε μήνες. Είχαν προηγηθεί άλλες δύο πολύνεκρες επιθέσεις: μία στο Ντιγιαρμπακίρ (στις 5 Ιουνίου) και μία στο Σουρούτς στις 20 Ιουλίου, επιθέσεις για τις οποίες δεν έχει καταδικαστεί μέχρι στιγμής κανείς στην Τουρκία.
Και είναι ακριβώς αυτή η «ολιγωρία» των κατά τα άλλα πανίσχυρων τουρκικών μυστικών υπηρεσιών (MIT) που γεννά ερωτήματα στο μυαλό των καχύποπτων και όχι μόνο. Υπενθυμίζεται, άλλωστε, ότι το καθεστώς Ερντογάν έχει κατηγορηθεί πως για μεγάλο διάστημα «τροφοδοτούσε» υπογείως τη δράση των τζιχαντιστών στη Συρία στην προσπάθειά του να ανατρέψει τον «εχθρό» Μπασάρ αλ Ασαντ.
Υπό το πρίσμα αυτών των κατηγοριών, χιλιάδες άνθρωποι, στην πλειονότητά τους κουρδικής καταγωγής, διαδήλωσαν χθες στο Παρίσι, καταγγέλλοντας την «πολιτική του πολέμου» που ακολουθεί το καθεστώς Ερντογάν προκειμένου να πλήξει τους εχθρούς του (Κούρδοι, Ασαντ) και να ανακτήσει την αυτοδυναμία στο εσωτερικό (μια αυτοδυναμία που έχασε στις τελευταίες εκλογές του Ιουνίου).
Διαδηλώσεις με συνθήματα κατά του Ερντογάν πραγματοποιήθηκαν το Σαββατοκύριακο και σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, σε Ελβετία, Γερμανία, Γαλλία κ.α.
Η ΣΥΓΚΥΡΙΑ
Η επίθεση έγινε ενώ το PKK ετοιμαζόταν για ανακωχή
Τα πραγματικά κίνητρα πίσω από την πολύνεκρη επίθεση του Σαββάτου στην Άγκυρα μάλλον δεν θα τα μάθουμε ποτέ. Θα έπρεπε ωστόσο να προβληματίζει το γεγονός ότι η επίθεση πραγματοποιήθηκε, ενώ κυκλοφορούσαν φήμες ότι το PKK ετοιμαζόταν μέσα στο Σαββατοκύριακο να κηρύξει μονομερή κατάπαυση του πυρός εν όψει των εκλογών της 1ης Νοεμβρίου. Θα έπρεπε επίσης να προβληματίζει το γεγονός ότι, ενώ το PKK τελικώς ανακοίνωσε χθες την αναστολή της ένοπλης δράσης του, εντούτοις η Άγκυρα συνέχισε και συνεχίζει απτόητη να βομβαρδίζει θέσεις Κούρδων μαχητών στο βόρειο Ιράκ.
Τα πραγματικά κίνητρα πίσω από την επίθεση του Σαββάτου θα μπορούσαν επίσης να σχετίζονται με τις επερχόμενες εκλογές της 1ης Νοεμβρίου. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι το τρομοκρατικό χτύπημα θα μπορούσε να λειτουργήσει ως αφορμή για να… αναβληθούν οι εκλογές (και μαζί τους να παραταθεί η de facto «απολυταρχική» διακυβέρνηση του σουλτάνου Ερντογάν). Κυβερνητικοί αξιωματούχοι ξεκαθάρισαν ωστόσο χθες ότι δεν τίθεται θέμα αναβολής των εκλογών.
Διχασμός
Οι συνθήκες που επικρατούν βέβαια σήμερα στην Τουρκία είναι προφανές ότι δεν ευνοούν την εκλογική διαδικασία. Αντιθέτως, η χώρα μοιάζει περισσότερο με ωρολογιακή βόμβα, καθώς πηγαίνει σε εκλογές μέσα σε συνθήκες εθνικού διχασμού, με το Κουρδικό να έχει πάρει φωτιά, τα κόμματα να βρίσκονται ήδη σε «εμφύλιο», την τουρκική οικονομία να κατεβάζει ταχύτητα, τη γειτονική Συρία να φλέγεται, τις ροές των προσφύγων να γιγαντώνονται (ήδη πάνω από 2 εκατ. έχουν βρει καταφύγιο στην Τουρκία), και τους τζιχαντιστές να απειλούν με νέα τρομοκρατικά χτυπήματα. Υπό αυτές τις συνθήκες, το αποτέλεσμα των επερχόμενων εκλογών ενδέχεται να είναι παρόμοιο με εκείνο των εκλογών του Ιουνίου (όπερ συνεπάγεται απώλεια αυτοδυναμίας για το AKP, παραμονή του φιλοκουρδικού HDP στη Βουλή… και διαιώνιση της αστάθειας).
