Αρχική » Τι είναι ο Σιωνισμός

Τι είναι ο Σιωνισμός

από Άρδην - Ρήξη

Ο Θε­ό­δω­ρος Χερ­τζλ και άλλοι βιεννέζοι σιωνιστές στο Cafe Louvre το 1896, Imagno/Getty Images.

των Ίσραελ Σαχάκ και Νόρτον Μεζβίνσκυ* 

Ο Σιω­νι­σμός –ή ε­βρα­ϊ­κός ε­θνι­κι­σμός– εί­ναι έ­να σύγ­χρο­νο πο­λι­τι­κό κί­νη­μα. Ο βα­σι­κός  πυ­ρή­νας της ι­δε­ο­λο­γί­ας του εί­ναι ό­τι ό­λοι οι Ε­βραί­οι α­πο­τε­λούν έ­να έ­θνος, και ό­χι α­πλά μια θρη­σκεί­α ή ε­θνι­κή κοι­νό­τη­τα και ε­πι­πλέ­ον ό­τι η μό­νη λύ­ση στον α­ντί-ση­μι­τι­σμό εί­ναι η συ­γκέ­ντρω­ση ό­σο το δυ­να­τόν πε­ρισ­σό­τε­ρων Ε­βραί­ων στην Πα­λαι­στί­νη και η δη­μιουρ­γί­α κρά­τους σ’ αυ­τή.

Η Πα­γκό­σμια Σιω­νι­στι­κή Ορ­γά­νω­ση δη­μιουρ­γή­θη­κε  α­πό τον Θε­ό­δω­ρο Χερ­τζλ στα 1897 δια­κη­ρύσ­σο­ντας ό­τι ο βα­σι­κός σκο­πός του Σιω­νι­σμού ή­ταν η ε­γκα­θί­δρυ­ση “ε­νός έ­θνους που θα α­πο­τε­λέ­σει το σπί­τι των Ε­βραί­ων και θα δια­σφα­λί­ζε­ται υ­πό κα­θε­στώς Δι­καί­ου”.
Ο Σιω­νι­σμός εκ­με­ταλ­λεύ­τη­κε τη συ­σχέ­τι­ση της ε­βρα­ϊ­κής θρη­σκεί­ας με την πό­λη της Ιε­ρου­σα­λήμ και τη γη του Ισ­ρα­ήλ (Ε­ρέ­τζ Ισ­ρα­ήλ). Ό­μως οι πο­λι­τι­κές του σιω­νι­σμού ή­ταν ε­πη­ρε­α­σμέ­νες και α­πό ε­θνι­κι­στι­κές ι­δε­ο­λο­γί­ες και α­ντί­στοι­χες α­ποι­κιο­κρα­τι­κές, ε­μπο­τι­σμένες με το ευ­ρω­πα­ϊ­κό αί­τη­μα για ε­πέ­κτα­ση και ε­γκα­τά­στα­σή του και σε άλ­λα μέ­ρη του κό­σμου.
Ο Σιω­νι­σμός βρή­κε α­πή­χη­ση με­τα­ξύ των Ε­βραί­ων και υ­πο­στη­ρί­χθη­κε α­πό πολ­λούς Δυ­τι­κούς ως συ­νέ­πεια των δο­λο­φο­νι­κών διώ­ξε­ων κα­τά των Ε­βραί­ων (γνω­στά ως πο­γκρόμ) στη Ρω­σι­κή Αυ­το­κρα­το­ρί­α, στα τέ­λη του 19ου αι. και στις αρ­χές του 20ού. Ε­πι­πλέ­ον η γε­νο­κτο­νί­α των Να­ζί (ο­λο­καύ­τω­μα) έ­να­ντι των Ε­βραί­ων κα­τά τη διάρ­κεια του Β’ πα­γκο­σμί­ου Πο­λέ­μου, που εί­χε σαν α­πο­τέ­λε­σμα την ε­ξό­ντω­ση πά­νω α­πό έ­ξι ε­κα­τομ­μυ­ρί­ων αν­θρώ­πων, συ­νη­γό­ρη­σε στην ε­δραί­ω­ση της διε­θνούς υ­πο­στή­ρι­ξης για τη δη­μιουρ­γί­α ε­νός Ε­βρα­ϊ­κού Κρά­τους.

Υ­πάρ­χουν πολ­λές δια­φο­ρε­τι­κές μορ­φές σιω­νι­σμού. Α­πό το 1920 έ­ως το 1970, η κυ­ρί­αρ­χη μορ­φή ή­ταν ο Ερ­γα­τι­κός Σιω­νι­σμός ο ο­ποί­ος ε­πι­χει­ρού­σε τη σύν­δε­ση του σο­σια­λι­σμού με τον ε­θνι­κι­σμό. Α­πό το 1920, οι Ερ­γα­τι­κοί Σιω­νι­στές στη Πα­λαι­στί­νη ε­γκαι­νί­α­σαν το κί­νη­μα των κι­μπούτ­ς (συ­νε­ται­ρι­στι­κές κοι­νό­τη­τες, κυ­ρί­ως στον α­γρο­τι­κό το­μέ­α), το ε­βρα­ϊ­κό συν­δι­κα­λι­στι­κό κί­νη­μα και το α­ντί­στοι­χο συ­νε­ται­ρι­στι­κό, τις κύ­ριες ε­βρα­ϊ­κές ε­θνο­φρου­ρές και τα πο­λι­τι­κά κόμ­μα­τα, τα ο­ποί­α συγ­χω­νεύ­τη­καν στο Ερ­γα­τι­κό Κόμ­μα του Ισ­ρα­ήλ το 1968.
Η­γέ­της του Ερ­γα­τι­κού Σιω­νι­σμού ή­ταν ο Δα­βίδ Μπεν Γκου­ριόν που έ­γι­νε και πρω­θυ­πουρ­γός του Ισ­ρα­ήλ.
Έ­να δεύ­τε­ρο εί­δος σιω­νι­σμού ή­ταν το α­να­θε­ω­ρη­τι­κό –“ρε­βι­ζιο­νι­στι­κό”– κί­νη­μα με  η­γέ­τη τον Βλα­δί­μη­ρο Ζα­μπο­τίν­σκι. Πή­ρε το ό­νο­μα “ρε­βι­ζιο­νι­στι­κό”, για­τί ή­θε­λε να α­να­θε­ω­ρή­σει τα σύ­νο­ρα της ε­βρα­ϊ­κής γης και να ε­πε­κτα­θεί πέ­ραν της Πα­λαι­στί­νης, στα α­να­το­λι­κά πε­ρί­χω­ρα του Ιορ­δά­νη πο­τα­μού. Στα 1920 και 1930, δια­φο­ρο­ποιού­νται α­πό τους ερ­γα­τι­κούς σιω­νι­στές ε­ξαγ­γέλ­λο­ντας α­νοι­χτά τον σκο­πό της ί­δρυ­σης ε­βρα­ϊ­κού κρά­τους στη Πα­λαι­στί­νη (και ό­χι μια α­κα­θό­ρι­στη “ε­θνι­κή ε­στί­α”). Πί­στευαν ό­τι οι στρα­τιω­τι­κές δυ­νά­μεις θα ή­ταν α­πα­ραί­τη­τες  για την ί­δρυ­ση ε­νός τέ­τοιου  κρά­τους. Οι ορ­γα­νώ­σεις τους, που πε­ρι­λαμ­βά­νουν το κί­νη­μα της νε­ο­λαί­ας Betar, την ETZEL (ε­θνι­κή στρα­τιω­τι­κή ορ­γά­νω­ση), α­πο­τέ­λε­σαν τον πυ­ρή­να αυ­τού που ο­νο­μά­στη­κε Χε­ρούτ –Κόμ­μα της Ε­λευ­θε­ρί­ας, με­τά την α­πε­λευ­θέ­ρω­ση του Ισ­ρα­ήλ. Αυ­τό το κόμ­μα έ­γι­νε εν συ­νε­χεί­α η βά­ση για  τη δια­μόρ­φω­ση του κόμ­μα­τος Λι­κού­ντ που εί­ναι το με­γα­λύ­τε­ρο ­δε­ξιό κόμ­μα με­τά το 1970.
Αν και πολ­λοί Ε­βραί­οι έ­γι­ναν σιω­νι­στές α­πό τις αρ­χές του 20ού αι., μέ­χρι την ά­νο­δο του Α­δόλ­φου Χί­τλερ και τη δια­μόρ­φω­ση της “τε­λι­κής λύ­σης” –που σκό­πευε να ε­ξα­λεί­ψει τον ε­βρα­ϊ­σμό– η πλειο­ψη­φί­α των Ε­βραί­ων δεν εί­χαν γί­νει α­κό­μη σιω­νι­στές. Οι πε­ρισ­σό­τε­ροι ορ­θό­δο­ξοι Ε­βραί­οι ή­ταν μά­λι­στα α­ντί-σιω­νι­στές. Πί­στευαν πως μό­νο ο θε­ός θα συ­νέ­νω­νε πά­λι τους Ε­βραί­ους στη γη της ε­παγ­γε­λί­ας και θε­ω­ρού­σαν πως ο Σιω­νι­σμός ή­ταν μια πα­ρα­βί­α­ση της θέ­λη­σης του Θε­ού. Κά­ποιοι Ε­βραί­οι της δια­σπο­ράς, πε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων και αυ­τών στις Η.Π.Α., α­ντι­τί­θε­νται στον Σιω­νι­σμό θε­ω­ρώ­ντας πως κιν­δύ­νευαν τα δι­καιώ­μα­τά τους στις χώ­ρες που ζού­σαν, ε­φό­σον οι Ε­βραί­οι θα α­να­γνω­ρί­ζο­νταν ως ξε­χω­ρι­στή κρα­τι­κή ο­ντό­τη­τα.
Ό­μως οι τε­ρα­τω­δί­ες του ο­λο­καυ­τώ­μα­τος μεί­ω­σαν κα­τά πο­λύ την α­ντί­δρα­ση των Ε­βραί­ων και την α­ντι­πά­θεια στον σιω­νι­σμό, ε­νώ με­τά τον Β΄  πα­γκό­σμιο Πό­λε­μο οι πε­ρισ­σό­τε­ροι Ε­βραί­οι σε ό­λο τον κό­σμο υ­πο­στή­ρι­ξαν το σιω­νι­στι­κό κί­νη­μα και το αί­τη­μά του για δη­μιουρ­γί­α α­νε­ξάρ­τη­του κρά­τους.
Πα­ρό­τι οι ορ­θό­δο­ξοι Ε­βραί­οι συ­νέ­χι­ζαν να α­ντι­τί­θε­νται στη δη­μιουρ­γί­α του ε­βρα­ϊ­κού κρά­τους για πολ­λές δε­κα­ε­τί­ες α­κό­μα, ω­στό­σο υ­πο­στή­ρι­ζαν τη μα­ζι­κή ε­γκα­τά­στα­ση Ε­βραί­ων στην Πα­λαι­στί­νη ως έ­να μέ­σο για την προ­στα­σί­α και την ε­νί­σχυ­ση της κοι­νό­τη­τας. Με­τά τον α­ρα­βο­ϊσ­ρα­η­λι­νό πό­λε­μο του 1967, οι πε­ρισ­σό­τε­ροι α­πό αυ­τούς που προ­η­γου­μέ­νως α­ντι­δρού­σαν στον σιω­νι­σμό α­πο­δέ­χτη­καν τε­λι­κά την ά­πο­ψη ό­τι η ο­λο­κλη­ρω­τι­κή νί­κη του Ισ­ρα­ήλ ή­ταν ση­μά­δι της θε­ϊ­κής υ­πο­στή­ρι­ξης. Οι πε­ριο­χές που κα­τε­λή­φθη­σαν το 1967, ει­δι­κά η Δυ­τι­κή Ό­χθη, εί­χαν ι­διαί­τε­ρη ση­μα­σί­α για τους θρη­σκευό­με­νους ε­βραί­ους για­τί α­πο­τε­λού­σαν τον πυ­ρή­να της Βι­βλι­κής γης του Ισ­ρα­ήλ (Ιου­δαί­α και Σα­μά­ρεια). Κα­τά συ­νέ­πεια, η νί­κη του Ισ­ρα­ήλ το 1967 ε­νί­σχυ­σε μια πλέ­ον θρη­σκευ­τι­κή εκ­δο­χή του Σιω­νι­σμού. Με­ρι­κά α­πό τα υ­παρ­κτά πο­λι­τι­κά κόμ­μα­τα που α­ντι­προ­σώ­πευαν τους Ορ­θο­δό­ξους Ε­βραί­ους α­πο­δέ­χτη­καν τον θρη­σκευ­τι­κό ε­θνι­κι­σμό, ε­νώ ι­δρύ­θη­καν και­νούρ­για κόμ­μα­τα και κι­νή­μα­τα για να προ­ω­θή­σουν τον μό­νι­μο έ­λεγ­χο και την ε­πέ­κτα­ση των ε­βρα­ϊ­κών ε­γκα­τα­στά­σε­ων στη Δυ­τι­κή ό­χθη και στη Γά­ζα.

Νέες κυκλοφορίες από τις Εναλλακτικές Εκδόσεις


Τα θρη­σκευ­τι­κά-ε­θνι­κι­στι­κά κόμ­μα­τα και ορ­γα­νώ­σεις, που συ­γκρο­τούν την ευ­ρύ­τε­ρη δε­ξιά του ε­βρα­ϊ­κού πο­λι­τι­κού φά­σμα­τος, δια­τη­ρούν μια σκλη­ρή γραμ­μή ό­σον α­να­φο­ρά θέ­μα­τα που σχε­τί­ζο­νται με τα σύ­νο­ρα και την α­ρα­βο­ϊσ­ρα­η­λι­νή σύ­γκρου­ση. Έ­χουν συμ­μα­χή­σει με το Λι­κού­ντ. Αν και το Ερ­γα­τι­κό Κόμ­μα εί­χε υ­πο­στη­ρί­ξει την ε­βρα­ϊ­κή ε­γκα­τά­στα­ση στη Δυ­τι­κή Ό­χθη και στη Γά­ζα, μια βα­σι­κή δια­φο­ρά ή­ταν η ε­πι­θυ­μί­α να γί­νει μια χω­ρο­τα­ξι­κή ρύθ­μι­ση με τους Πα­λαι­στί­νιους προ­κει­μέ­νου να λυ­θεί η κρί­ση. Το Λι­κού­ντ και οι σύμ­μα­χοί του α­ντι­τί­θε­νται σε κά­θε μορ­φή α­πο­χώ­ρη­σης α­πό τα ε­δά­φη στα ο­ποί­α βρί­σκο­νται. Στα 1977, το Λι­κού­ντ κέρ­δι­σε τις ε­κλο­γές και για πρώ­τη φο­ρά έ­χα­σε το Ερ­γα­τι­κό Κόμ­μα που κυ­βερ­νού­σε τη χώ­ρα συ­νε­χώς α­πό την α­νε­ξαρ­τη­σί­α. Α­πό τό­τε το Λι­κού­ντ και το Ερ­γα­τι­κό Κόμ­μα δια­δέ­χο­νται το έ­να το άλ­λο σαν κυ­βερ­νώ­ντα κόμ­μα­τα, ε­νώ κά­ποιες φο­ρές δη­μιούρ­γη­σαν κυ­βέρ­νη­ση συ­νερ­γα­σί­ας, ό­ταν κα­νέ­νας α­πό τους δύ­ο δεν μπο­ρού­σε να κερ­δί­σει μια ξε­κά­θα­ρη ε­κλο­γι­κή νί­κη.
Μια μειο­νό­τη­τα Ε­βραί­ων α­νή­κει στον ευ­ρύ­τε­ρο χώ­ρο της σιω­νι­στι­κής α­ρι­στε­ράς ο ο­ποί­ος δη­μιούρ­γη­σε μια πο­λι­τι­κή συμ­μα­χί­α, γνω­στή ως Meretz. Το Με­ρέ­τζ συ­χνά συμ­με­τέ­χει στις κυ­βερ­νή­σεις που προ­έρ­χο­νται α­πό το ερ­γα­τι­κό κόμ­μα. Οι α­ρι­στε­ροί σιω­νι­στές εί­ναι α­δια­πραγ­μά­τευ­τοι σε ό,τι α­φο­ρά στη δια­τή­ρη­ση του Ισ­ρα­ήλ ως ε­βρα­ϊ­κού κρά­τους, αλ­λά τεί­νουν να εί­ναι πιο διαλ­λα­κτι­κοί α­πό το Ερ­γα­τι­κό Κόμ­μα για συμ­βι­βα­σμούς στα ε­δα­φι­κά ζη­τή­μα­τα, ε­νώ δεί­χνουν με­γα­λύ­τε­ρη συ­μπά­θεια στη πα­λαι­στι­νια­κή διεκ­δί­κη­ση για έ­να αυ­τό­νο­μο κρά­τος. Μια πο­λύ μι­κρή μειο­νό­τη­τα ακρο-α­ρι­στε­ρών Ε­βραί­ων αυ­το­χα­ρα­κτη­ρί­ζο­νται ως μη σιω­νι­στές και α­ντί­θε­τοι στον σιω­νι­σμό. Με­ρι­κοί α­πό αυ­τούς φα­ντά­ζο­νται Ισ­ρα­η­λι­νούς και Πα­λαι­στί­νιους να ζουν μα­ζί στο ί­διο κρά­τος με τα ί­δια δι­καιώ­μα­τα για ό­λους τους πο­λί­τες ε­νώ άλ­λοι προ­πα­γαν­δί­ζουν τη δη­μιουρ­γί­α ε­νός πα­λαι­στι­νια­κού κρά­τους σε ό­λη τη Δυ­τι­κή Ό­χθη και στη Λω­ρί­δα της Γά­ζας.

*Κείμενο που δημοσιεύθηκε στο Middle East Report και είναι απόσπασμα από το βιβλίο των Ίσραελ Σαχάκ και Νόρτον Μεζβίνσκυ, Jewish Fundamentalism in Israel, Pluto Press, Λονδίνο 1999, σσ. 58-62. Στα ελληνικά δημοσιεύτηκε στο βιβλίο Εβραίοι εναντίον του Σιωνισμού, Εναλλακτικές Εκδόσεις.   

Μετάφραση: Νί­κος Ντά­σιος  

Εβραϊκή Ιστορία – Εβραϊκή Θρησκεία

Ενισχύστε την προσπάθειά μας κάνοντας μια δωρεά στο Άρδην πατώντας ΕΔΩ.

Γνωρίστε τα βιβλία των Εναλλακτικών Εκδόσεων

Ακολουθήστε το Άρδην στο Facebook

Εγγραφείτε στο κανάλι του Άρδην στο Youtube

ΣΧΕΤΙΚΑ

1 ΣΧΟΛΙΟ

Απ.Χ. 26 Οκτωβρίου 2023 - 23:16

Πώς θα ήταν δυνατόν Εβραίοι να απαρνηθούν τον Σιωνισμό αφού χάρη σε αυτόν απέκτησαν το κράτος μέσα στο οποίο ζουν;
Πέρα από τις απόψεις του καθενός, η βασικότερη έννοια-κλειδί μάλλον είναι αυτή της ισχύος.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

ΑΦΗΣΤΕ ΕΝΑ ΣΧΟΛΙΟ