Συνέντευξη του Γιάννη Γίγα στην @karapanagiotidu, αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα www.karfitsa.gr
«Όχι δεν είμαι στις αντεργκράουντ περιπτώσεις ανήκω σε μία παράδοση που είναι η πρωτοπορία των τελευταίων… 2500 ετών»
«Η ορθόδοξη θεολογία του “προσώπου” έχει σημαδέψει την πνευματική παράδοση αυτού του λαού και αυτού του τόπου. Σ΄αυτή τη διαδικασία σύνθεσης “κουκούλες”, “καπέλα”, “κράνη”, “ποδίτσες”, “χαρτογιακάδες”, “πορτοφόλια” και λοιπά αξεσουάρ είναι άχρηστα, επικίνδυνα και αντικοινωνικά…» λέει στην karfitsa ο βραβευμένος διεθνούς φήμης εικαστικός Γιάννης Γίγας που δηλώνει «αναρχικός χωρίς κουκούλα» και ότι «η δημιουργικότητα αλλά και η αίσθηση της ιστορίας, είναι τα δύο χαρακτηριστικά που κάνουν τον άνθρωπο ιδιαίτερο ον…»
-Επαναστάτης, αντάρτης, αναρχικός χωρίς… κουκούλα, εικαστικός, ζωγράφος, Έλληνας, χριστιανός… Ποιο σας εκφράζει καλύτερα;
-Είναι μια πολύ καλή παράθεση κάποιων εκ των κυριότερων στοιχείων που συνθέτουν την προσωπική μου ταυτότητα. Θα ήθελα να παραθέσω μερικά ακόμη από τα μικρά και τα μεγάλα που με συγκροτούν: Ηπειρώτης, Πετροπουλιώτης, αντιιμπεριαλιστής, Σαλονικιός, κομίστας, συλλέκτης στιγμών και μικροπραγμάτων, “καραμπελιάς’’, σύντροφος, “προβοκάτορας”, γιος, σύζυγος, πατέρας, αδελφός, θείος, ανιψιός, συμπαίκτης, μαθητής, φίλος και πρώτα απ΄ όλα ζωντανός άνθρωπος. Ο άνθρωπος, όπως λέει κι ο υπέροχος Αμίν Μααλούφ στο βιβλίο του “Φονικές Ταυτότητες” (σε μετάφραση του Θ. Τραμπούλη) είναι μια συγκρότηση ζωντανών – παλλόμενων ταυτοτήτων που δεν μένουν στατικές. Άλλοτε αναπτύσσονται ή φουσκώνουν κι άλλοτε μαραζώνουν ξεχασμένες. Μπορεί κάποιες να φαίνονται αντιφατικές, αντίθετες. Όμως κάθε άνθρωπος κι αυτό υπογραμμίζει κι ο συγγραφέας φέρνοντας τον εαυτό του σαν παράδειγμα, είναι ένα εξαίρετο δείγμα συγχώνευσης αντιθέτων, πολλές φορές, υποταυτοτήτων. Όσο πιο δημιουργικός είναι κάποιος στη συνθετική αυτή κατεύθυνση, τόσο πιο ευτυχισμένος και πιο “ άνθρωπος” γίνεται. Κατά τη διαδικασία , ξεσκαρτάρει κάθε εγωισμό που τον εμποδίζει να “συνθέσει” και γεμίζει το κενό με τον “άλλον”. Έτσι η ταυτότητα γίνεται σχέση και η σχέση ταυτότητα. Η δημιουργικότητα αλλά και η αίσθηση της ιστορίας, είναι τα δύο χαρακτηριστικά που κάνουν τον άνθρωπο ιδιαίτερο ον. Δίνουν επίσης στον κάθε ένα μας τη δυνατότητα να υπάρξει ως μια μοναδική περίπτωση μέσα σε μια κοινωνία. Αυτό εκφράζει, μεταξύ άλλων σημαντικών, η ορθόδοξη θεολογία του “προσώπου”, που έχει σημαδέψει την πνευματική παράδοση αυτού του λαού και αυτού του τόπου. Σ΄ αυτή τη διαδικασία σύνθεσης “κουκούλες”, “καπέλα”, “κράνη”, “ποδίτσες”, “χαρτογιακάδες”, “πορτοφόλια” και λοιπά αξεσουάρ είναι άχρηστα, επικίνδυνα και αντικοινωνικά. Πάντως αν πρέπει να “τιτλοφορηθώ” είμαι ακόμα αυτός που κάποτε οι φίλοι ονομάτισαν. Είμαι ο Γίγας, ο διεθνούς φήμης Έλληνας χρωμοκράτης.
-Που νιώθετε ο εαυτός σας ή έστω ο κυρίαρχος εαυτός σας;
-Συμβατικά και για να συνεννοούμαστε είμαι αγιογράφος. Αγιογραφίες έχει επικρατήσει να εννοούμε τα ίχνη της περιπέτειας, μέσα στους αιώνες, της ελληνικής ζωγραφικής που ενώ προϋπήρχε της Χριστιανοσύνης μέσα της βάθυνε, τελειώθηκε και αναδείχτηκε ο σωτηριολογικός της ρόλος. Στους 15 τελευταίους αιώνες εμπλουτίστηκε και απλώθηκε εκφραστικά συνθέτοντας όπως κάθε μεγάλη ελληνική πνευματική – πολιτιστική παράδοση στοιχεία άλλων πολιτισμών αποκτώντας οικουμενικό χαρακτήρα. Αυτός και η επανανακάλυψη αναγκαιότητας της αλήθειας και της ειλικρίνειας από τους “μοντέρνους” της επέτρεψε να επικρατήσει των επικριτών της. Κάποτε την δυσφημούσαν σαν μια άκαμπτη και στεγνή “θρησκευτική” τέχνη ενός λαού σε παρακμή. Κι όμως όταν η μοντέρνα επανάσταση συνάντησε τον Κόντογλου και μέσω Τεριάντ, ο Ματίς το Θεόφιλο η ζωγραφική μας θριάμβευσε. Σήμερα Καθολικοί, Αγγλικανοί αλλά και κάποιοι προτεστάντες (άκουσα και για μουσουλμάνο αγιογράφο), Ασιάτες και Ευρωπαίοι, Αφρικανοί και Αμερικανοί (είδα αγιογραφίες σε χωριό Ινδιάνων), συνομιλούν, ανακαλύπτοντας και την αισθητική της αξία και το πνευματικό της βάθος, με την εικαστική μας γλώσσα. Για μια ακόμα φορά ο κόσμος μιλάει ελληνικά ρίχνοντας νέο φως. Βλέπετε; Δεν είμαι ο μόνος που ακολούθησα αυτό το δρόμο. Και αν και με περιλαμβάνουν στις αντεργκράουντ περιπτώσεις δεν είναι ακριβώς έτσι. Εγώ είμαι παραδοσιακός αλλά μιας παράδοσης που είναι η πρωτοπορία των τελευταίων 2500 ετών. Όσο για τον όρο Εκκλησία τον αντιλαμβάνομαι ανάλογο του όρου λαός. Όπου ο λαός μας, στα έργα του; στους ναούς; στο δρόμο; στα γλέντια του; εκεί και εγώ. Εκεί νιώθω κυρίαρχος – ελεύθερος.
-Μεγάλοι συλλέκτες έχουν αγοράσει έργα σας… Τι προτιμούν;
-Δεν έχω ασχοληθεί ποτέ με τους “μεγάλους συλλέκτες” και δεν γνωρίζω καλά το είδος. Δεν στόχευσα ποτέ στη γνωριμία τους και στην όποια επαφή. Φιλότιμοι συλλέκτες, με μικρές αλλά ποιοτικές συλλογές, έχουν αγοράσει έργα μου. «Μεγάλος συλλέκτης» μόνο ένας κι αυτός Γάλλος, όχι Έλληνας. Στην Ελλάδα όσες επαφές είχα με «μεγάλους συλλέκτες» ή με εκπροσώπους τους ήταν απογοητευτικές. Υπήρξαν προβλήματα «συμβατότητας», αν και έδειξαν κατά καιρούς, ενδιαφέρον για τη δουλειά μου, όχι μόνο αγοραστικό. Πιστεύω ότι προτιμούν μεγάλα κέρδη με μικρές επενδύσεις. Οι σχέσεις μου με «μικρούς συλλέκτες», προσωπικές κι ανθρώπινες, είναι πιο πολύ του γούστου μου. Δεν μπορώ καν να με σκεφτώ να έχω σχέσεις με Δασκαλόπουλους, Ιωάννου κλπ. Ίσως με παραδοσιακούς τύπου Εμφιετζόγλου, Γουλανδρήδες κλπ. Δεν ξέρω και πολλά για το είδος όπως προανέφερα, ίσως να κάνω λάθος.
-Οι φιλότεχνοι ποιοι είναι σήμερα;
-Έλα μου ντε … Είναι αυτός που βάζει την Γκερνίκα αντί οικογενειακών φωτογραφιών ή της Κιμ Καρντασιάν ή της ομάδας του ή του σφυροδρέπανου ή του αγκυλωτού, ή του Στάργουορς για μπακγκράουντ στον υπολογιστή του; Είναι αυτός που στερείται κάποιες από τις λιγοστές του τώρα πια απολαύσεις για να αγοράσει ένα έργο που αγάπησε ή ένα έργο από κάποιον καλλιτέχνη που αγάπησε; Είναι το φουσκωμένο πορτοφόλι που ανοίγει για να στηρίξει μια “τοπική σκηνή” έτσι για το «γαμώτο» και δεν συνοδεύεται από ένα ακόμα πιο φουσκωμένο εγώ; Είναι ο ηρωικός γκαλερίστας που δεν το βάζει κάτω κι ας έπεσε ο ουρανός πάνω στο κεφάλι του τα τελευταία χρόνια; Είναι ο «μαλάκας» καλλιτέχνης που δεν ξέρει να «κουνηθεί» λιγάκι επιδέξια για να πέσει το χρήμα και τα μίντια και συνεχίζει να πετάει το χαρταετό του με χιονόνερο γνωρίζοντας πως τον παραμονεύει το αστροπελέκι; Και το μικρό παιδί. Αυτοί ίσως, και πολλοί άλλοι. Αλλά όχι αυτοί που καταδέχονται να τους αποκαλούν “άρτκράουντ”. Όχι οι κωλοπετσωμένοι κιουρέιτορ. Όχι οι “μαικήνες” που στήνουν μηχανισμούς απανθρωποποίησης των καλλιτεχνών και εισάγουν “Ευρωπαϊκά” και “Αμερικάνικα” σκουπίδια. Όχι οι “ευαίσθητοι καλλιτέχνες” που μάθαν να λεν το “ποίημα” (με το αζημίωτο). Όχι αυτοί που αποδέχονται τον βανδαλισμό της “αυλίτσας”, του μικρομάγαζου, του δημόσιου αγαθού, με τζίφρες, αντιφαλαμπάδες και υπερφίαλη φιλοδοξία άκα “στριτ αρτ”. Αυτοί και πολλοί άλλοι… να πάρει η ευχή…
-Ποιοι κυβερνώντες, κομματικοί, αρχηγοί, πρωθυπουργοί, πολιτικοί κοκ ξέρουν από τέχνη;
-Αν και έχω σχέσεις και φιλίες με πολιτικά ευαίσθητους και πολιτικά “υπεράνθρωπους” φίλους, δεν διατηρώ σχέσεις με αυτούς που κατά παράδοση αποκαλούμε πολιτικούς. Δεν έχει γράψει κανείς τους βέβαια ιστορία στο χώρο για να είναι ευρέως γνωστός. Θα σας απαντήσω όμως με τα κάμποσα που ξέρω. Σελέμηδες που γυρεύουν να φάνε εργάκια για το σαλόνι τους έχει αβέρτα, από ότι μαθαίνω από συναδέλφους. Είχα και εγώ μια περίπτωση υφυπουργού σελέμη. Δεν “του έκατσε” βέβαια. Γενικά δεν τους λες φιλότεχνους. Ντρέπομαι που το λέω αλλά κάποτε στους θαυμαστές του έργου μου συγκαταλέγονταν και ο δήμιος του λαού μας ΓΑΠ. Οι πιο πολλοί τους, που προσεγγίζουν τους χώρους της τέχνης, έχουν χρηματιστηριακό ενδιαφέρον για τα έργα, γυρεύουν να αντλήσουν κύρος και προβολή ή κάνουν ξέπλυμα μαύρου χρήματος. Δεν ξέρω πως το θυμήθηκα αυτό τώρα, αλλά ο Νίκος Κεσσανλής θαύμαζε πολύ την συλλογή του Γιάννου Παπαντωνίου. Υψηλής αισθητικής και οικονομικής αξίας όπως έλεγε. Ίσως ο Γιάνης Βαρουφάκης λόγω της εικαστικού συζύγου του Δανάης Στράτου να έχει κάποια εξοικείωση και ενδιαφέρον. Ο Ευάγγελος Βενιζέλος σίγουρα ξέρει να “συντρίβει” και καλλιτέχνες μεταξύ άλλων. Ο Νίκος Ξυδάκης έγινε υπουργός και άρα μπορεί να κατατάσσεται στα πολιτικά (στην καθομιλουμένη) πρόσωπα. Αυτός έχει εξαιρετικό αισθητήριο και ελπίζω να μην το χάσει ποτέ. Για τον Κώστα Ζουράρι, που καταλαβαίνει πολλά, δεν είμαι σίγουρος τι από αυτά παίζει και μπορεί να χάσει. Τώρα τα άλλα είναι τα γνωστά στην κοινωνία, άλλοι έχουν αδυναμία στα αρχαία, άλλοι στα πορτρέτα τους κι άλλοι στα “μικυμάους”.
Πολυσυζητημένος και βραβευμένος
Ως μοναδικό έργο συζητήθηκε «το Φλίπερ» του. Όχι μόνο υπήρξε η διπλωματική του εργασία που του εξασφάλισε ένα πτυχίο με «άριστα» σ΄ ένα εχθρικό περιβάλλον, αλλά «κατακτώντας» τους καθηγητές του, ιδιαίτερα τον τότε πρύτανη Νίκο Κεσσανλή, αλλά επιλέχθηκε να εκπροσωπήσει την ΑΣΚΤ στην Β’ Μπιενάλε Σχολών Καλών Τεχνών στη Βαρκελώνη. Και δικαιώθηκαν για την επιλογή τους. Η ελληνική συμμετοχή, αποτελούμενη από το έργο δύο φοιτητών (το δικό μου και εκείνο της φίλης Άτζυ Καρατζά) διακρίθηκε, σύμφωνα με το Νίκο Κεσσανλή, ως η καλύτερη όλων, ομόφωνα, από τους πρυτάνεις όλων των συμμετεχόντων σχολών. Μάλλον αυτό το γεγονός επηρέασε και την έρευνα της εφημερίδας «ΝΕΑ», που τον παρουσίασε στις αρχές της δεκαετίας του ’90 σαν τον πιο εμπνευσμένο και πετυχημένο εικαστικό καλλιτέχνη της γενιάς του. Το έργο αυτό επίσης συνέβαλε -μαζί με άλλα έργα – στην Ελλάδα και το εξωτερικό, σε μια σημαντική συζήτηση για το πόσο η τέχνη και η τεχνολογία είναι δυνατόν να είναι συμβατές χωρίς να εξουδετερώνεται ο ρόλος της πρώτης. Την ίδια ώρα ενότητα έργων που συζητιέται εντός και εκτός συνόερων είναι η ενότητα «Πρόσωπα», που συνδημιουργεί με τη σύντροφό του επίσης εικαστικό, Π. Κούβαρη. Χαρακτηρισμένη από θαυμαστές της «ideavirus» δικαίωσε την αφοσίωση τους στο project. Εκτός από ενθουσιώδη μηνύματα έλαβαν και κάποια πολύ συγκινητικά, όπως για παράδειγμα το σχόλιο της βιογράφου του Πατρίς Λουμούμπα ή κάποια άλλα από το περιβάλλον του Μπόμπυ Σαντς. Λαμβάνουν κατά καιρούς προσκλήσεις να εκθέσουν κάποια νέα φάση της ενότητας και επισκέψεις θαυμαστών όπως π.χ. του Αμερικανού καλλιτέχνη της πρωτοπορίας του Λος Άντζελες Wu Tsang! (περισσότερα στο «prosopa.art»)
Γεννήθηκε το 1966 στην Πετρούπολη.Αποτελεί ιδρυτικό μέλος της εικαστικής ομάδας Καρατρανσαβαγκάρντια (από 1988) Εργάζεται επίσης ως αγιογράφος και έχει ζωγραφίσει πολλές φορητές εικόνες και τοιχογραφίες. Μέχρι σήμερα έχει ιστορήσει πάνω από 17 ορθόδοξες ελληνικές εκκλησίες. Έργα του βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό. 1992 Υποψήφιος Διδάκτορας, Θεολογική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1986-1991 Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, Αθήνα 1985 Γραφιστική, Ελληνογερμανική Σχολή Γραφικών Τεχνών, Αθήνα. Εκθέσεις 2016-Γκαλερί ΑΔ, Αθήνα -Αμύντορες Λαοφόροι, Πολιτιστικό Κέντρο “Φρανσίσκο Ντε Μιράντα”, Πρεσβεία της Μπολιβαριανής Δημοκρατίας της Βενεζουέλας στην Ελλάδα, Αθήνα -RE-culture 4: ΤΕΧΝΗ ΜΗ ΤΕΧΝΗ, επμ. Θ. Μουτσόπουλος, Σκαγιοπούλειο Κέντρο, Πάτρα-Drawing Now Paris, συμμετοχή στο περίπτερο της Γκαλερί ΑΔ, Παρίσι, Γαλλία 2015-Όταν η Αντικουλτούρα Συναντά την Κοινωνία, Γκαλερί ΑΔ, Αθήνα -1095 Art Days, ARTWALL project space, Αθήνα2014 -Amen, ARTWALL project space, Αθήνα2012 -Αντι-κουλτούρα: Η ανάδυση ενός νέου κοινωνικού υποκειμένου 1983-2012, CAMP!, Αθήνα. -Πρόσωπα. Αντιιμπεριαλιστικός αγώνας και ΕΟΚΑ, Βιβλιοπωλείο «Γιαλούσα», Λευκωσία, Κύπρος2011 -Το νέο θεσμικό (συμμετοχή με την ομάδα Καρατρανσαβαγκάρντια), Πεδίο Δράσης Κόδρα, Θεσσαλονίκη2006 -Έκθεση Καρατρανσαβαγκάρντια, αυτοδιευθυνόμενος χώρος κοινωνικού προβληματισμού “Αυτοσχεδία”, Θεσσαλονίκη2005 -Έκθεση Καρατρανσαβαγκάρντια, Μύλος, Θεσσαλονίκη2004-Πρόσωπα, Αίθουσα VIP, ΟΛΠ, Πειραιάς 1992-Β΄ Μπιενάλε Σχολών Καλών Τεχνών, Βαρκελώνη, Ισπανία1989 -Έκθεση Καρατρανσαβαγκάρντια, Αίθουσα Μπουζιάνη, Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, Αθήνα -Έκθεση Καρατρανσαβαγκάρντια, Αίθουσα τέχνης Ερωδός, Θεσσαλονίκη. Έχει πάρει μέρος επίσης, σε δεκάδες άλλες ομαδικές εκθέσεις
