του Γιώργου Τοζίδη από το Άρδην τ. 93, Μάιος-Ιούλιος 2013
Μετά τις περσινές εκλογές του Ιουνίου τέθηκαν δύο στόχοι για τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α.: Α) Η διατύπωση ενός αξιόπιστου εναλλακτικού σχεδίου για την έξοδο από την κρίση, με βασικούς άξονες την κατάργηση των μνημονίων και τη διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους, την παραγωγική ανασυγκρότηση, την πολιτιστική αναγέννηση και τη ριζική διοικητική μεταρρύθμιση, με την κατάργηση του «Καλλικράτη» και την αποκέντρωση των εξουσιών. Β) Η μετάβαση από τον πολιτικό φορέα –«συμμαχία των συνιστωσών» στον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. των μελών, με την υιοθέτηση ενός πρωτότυπου οργανωτικού υποδείγματος που θα αποτελούσε τομή στην οργανωτική παράδοση των αριστερών κομμάτων.
Η επίτευξη του ενός στόχου αποτελεί προϋπόθεση για την επίτευξη και του άλλου. Η διαμόρφωση ενός αξιόπιστου σχεδίου για την έξοδο δεν μπορεί να αποτελεί επεξεργασία ενός κλειστού κύκλου διανοουμένων, αλλά υπόθεση ολόκληρης της πληττόμενης κοινωνίας, και η υλοποίησή του προϋποθέτει ρήξεις και συγκρούσεις με τα κέντρα εξουσίας και ενεργό στήριξη από το λαό.
Στην πανελλαδική συνδιάσκεψη του Δεκεμβρίου 2012, η επίτευξη των δύο στόχων προσδιορίστηκε χρονικά (μέχρι τον Ιούνιο 2013) και διαδικαστικά (ανοικτές συνελεύσεις των μελών και, στη συνέχεια, περιφερειακές συνδιασκέψεις με τη συμμετοχή κοινωνικών φορέων).
Δυστυχώς, η διεξαγωγή του συνεδρίου δεν συνετέλεσε στην, έστω σταδιακή, υλοποίηση των παραπάνω στόχων:
1. Η διαδικασία διαμόρφωσης του εναλλακτικού σχεδίου για την έξοδο από την κρίση εξαντλήθηκε στην εξαγγελία προτάσεων, από την πλευρά του προέδρου του ΣΥ.ΡΙΖ.Α., για όλα τα κρίσιμα ζητήματα, χωρίς την εμπλοκή των οργανωμένων μελών στη διαμόρφωσή τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι αυτές οι προτάσεις δεν αποτέλεσαν αντικείμενο συζήτησης ούτε στο συνέδριο, ενώ το τελικό κείμενο των προγραμματικών στόχων ελάχιστα διαφέρει από το αντίστοιχο κείμενο που είχε εγκριθεί στην πανελλαδική συνδιάσκεψη του Δεκεμβρίου 2012.
2. Η διαμόρφωση του καταστατικού δεν προώθησε ούτε στο ελάχιστο τη θεσμοθετημένη συμμετοχή των οργανώσεων-μελών στη διαμόρφωση της πολιτικής και των θέσεων του κόμματος, ενώ μετέθεσε τη θεσμοθέτηση του περιορισμού της εκλογιμότητας, της εναλλαγής και της ανακλητότητας σε επιτροπή της κεντρικής επιτροπής. Ενδεικτικά: ενώ προβλέπεται ανάκληση του προέδρου από την κεντρική επιτροπή, δεν προβλέπεται διαδικασία ανάκλησης των μελών της Κ.Ε. ή της πολιτικής γραμματείας. Από τις θετικές ρυθμίσεις του καταστατικού αναφέρεται η ρύθμιση για την καθιέρωση μισθολογίου για όλα τα αιρετά κομματικά στελέχη που υποχρεώνονται να καταθέτουν το σύνολο των αμοιβών τους στο κόμμα.
3. Η ίδια η συνεδριακή διαδικασία δεν συνέβαλε στον εμπλουτισμό των θέσεων, με την υιοθέτηση του πλούτου των προτάσεων που κατατέθηκαν από τους συνέδρους που στάθηκαν τυχεροί στην κλήρωση και τοποθετήθηκαν (περίπου το 1/3 όσων ζήτησαν το λόγο). Σημειώνεται ότι οι τοποθετήσεις που συγκέντρωσαν τα περισσότερα χειροκροτήματα ήταν αυτές που αναφέρονταν στην ανάγκη: α) να θεσμοθετηθούν δημοκρατικές διαδικασίες και β) να προταθούν άμεσα μέτρα για την αντιμετώπιση της φτώχειας και της ανεργίας.
Τελικά το συνέδριο εξαντλήθηκε στη συζήτηση τριών ζητημάτων:
1. Την αυτοδιάλυση των συνιστωσών και τη μετατροπή τους σε ρεύματα ιδεών με λειτουργία ανάλογης με αυτήν που είχαν οι «τάσεις» στον Συνασπισμό. Αντιρρήσεις προβλήθηκαν από δύο πλευρές: συνιστώσες που διαθέτουν ελάχιστη μαζικότητα και άρα διέβλεπαν τον κίνδυνο μη εκπροσώπησής τους στα όργανα (Ενεργοί Πολίτες, Κ.ΕΔ.Α., Ε.ΔΗ.Κ. κ.ά.) και τη Διεθνιστική Εργατική Αριστερά (Δ.Ε.Α.), που χρησιμοποιεί τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. ως μαζικό χώρο για τη στρατολόγηση μελών. Η τελική πρόταση δίνει ένα εύλογο (!) χρονικό διάστημα για την αυτοδιάλυσή τους, ώστε να αποφευχθεί η ρήξη.
2. Για τον τρόπο εκλογής του Τσίπρα (καθώς δεν υπήρξε ούτε πρόθεση αμφισβήτησης της εκλογής του) είχαν υποβληθεί δύο προτάσεις: εκλογή από το συνέδριο ή από την κεντρική επιτροπή. Η συμβιβαστική πρόταση προβλέπει ότι, την απόφαση για την εκλογή του προέδρου θα τη λαμβάνει, κάθε φορά, το συνέδριο. Με μεγάλη πλειοψηφία το συνέδριο αποφάσισε την εκλογή του Τσίπρα από το συνέδριο με τα γνωστά αποτελέσματα (έλαβε το 74%). Για την ανάκληση του προέδρου απαιτείται απόφαση του 50%+1 των μελών της Κ.Ε. και στη συνέχεια έκτακτο συνέδριο.
3. Ο τρόπος εκλογής των μελών της Κ.Ε. αποτέλεσε σημείο τριβής, όπως και στην πανελλαδική συνδιάσκεψη. Όταν όλες οι εξουσίες στο κόμμα εκπορεύονται από την Κ.Ε. είναι φυσικό επακόλουθο, η μάχη για τον τρόπο εκλογής να αποκτά πολεμικά χαρακτηριστικά. Ο τρόπος που επιλέχθηκε (χωριστά ψηφοδέλτια) ήταν σε προφανή αναντιστοιχία με την προσυνεδριακή διαδικασία, αφού η μεγάλη πλειοψηφία των συνέδρων είχε εκλεγεί από ενιαία λίστα και όχι στη βάση διαφορετικών εναλλακτικών προτάσεων. Το συνέδριο επικεντρώθηκε στη συζήτηση του τρόπου εκλογής που βόλευε τον ένα ή τον άλλο μηχανισμό και όχι στην ουσία, που ήταν το ποσοστό σταυροδότησης που καθιστά κενό γράμμα την απλή αναλογική.
Συμπερασματικά, το συνέδριο έγινε για να σταλεί το μήνυμα ότι ο πρόεδρος του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. ελέγχει το κόμμα του, να εξαλειφθούν τα φαινόμενα εκφώνησης αντικρουόμενων απόψεων και να αποκρουσθεί η κατηγορία για «πασοκοποίηση» του κόμματος (με τον αποκλεισμό επώνυμων στελεχών από την Κ.Ε.). Ο τρόπος επίτευξης αυτών των επιδιώξεων ήταν το ξεκαθάρισμα λογαριασμών με βάση προσωρινές συμμαχίες και εύθραυστους συσχετισμούς και όχι η ανοικτή συζήτηση στις οργανώσεις μελών και η θεσμοθέτηση διαδικασιών για την εμπλοκή τους στη λήψη των αποφάσεων. Εξακολουθεί να είναι ζητούμενο: «Ένα κόμμα με τη δική του συγκεκριμένη ιεραρχική δομή και γνήσια πειθαρχία, το οποίο, με τα ήθη και τον τρόπο ζωής των μελών και των ηγετών του, θα μοιράζεται με την εργατική τάξη την κοινή μοίρα της θυσίας και του αγώνα και το οποίο δεν θα γίνει ποτέ τμήμα της ‘ηγετικής τάξης’, δηλαδή μια γραφειοκρατία δίπλα σε αντίπαλες γραφειοκρατίες, με δυο λόγια: ένα κόμμα που θα αποτελεί μια συνεχή κριτική της κοινωνίας»*.
Παρ’ όλα όσα…
Όσα αναφέρθηκαν πιο πάνω, δεν αναιρούν το γεγονός ότι ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. εξακολουθεί να είναι το πολιτικό σχήμα που συγκεντρώνει τις προϋποθέσεις για την ανατροπή, που έχει ανάγκη η πατρίδα μας. Ακόμη και όταν χάνονται ευκαιρίες, όπως αυτή του συνεδρίου, για να αποκτήσει ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. τα εργαλεία και τα όπλα που είναι απαραίτητα για να δώσει με επιτυχία τον αγώνα για την κατάργηση των μνημονίων και την ανοικοδόμηση της χώρας. Η ανάγκη να εισβάλει το 27% που στήριξε τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. στον κομματικό μηχανισμό πρέπει να διευκολυνθεί από εκείνες τις δυνάμεις που πρεσβεύουν ότι το βασικό στοίχημα είναι να σωθεί ο λαός από «την πείνα και τη σκλαβιά»…
*Lucio Magri, Για ένα μαρξιστικό επαναστατικό κόμμα, εκδόσεις «Σύγχρονα Κείμενα» (1974)
Ο Γιώργος Τοζίδης είναι μέλος του ΣΥ.ΡΙΖ.Α.
