του Κάλτσου Αικατερίνη, από το Άρδην τ. 62, Νοέμβριος 2006 -Ιανουάριος 2007
Η εναλλακτική κοινότητα «Πελίτι» ξεκίνησε την άνοιξη του 1995 από τον Παναγιώτη Σαϊνατούδη, σημερινό συντονιστή των δράσεών της, με βασικό στόχο τη συλλογή, τη διατήρηση και τη διάδοση των ντόπιων ποικιλιών. «Πελίτι» σημαίνει βελανιδιά στα ποντιακά. Γι’ αυτό έχει ως σήμα της ένα δέντρο που φαίνονται οι ρίζες του. Έδρα της είναι το Μεσοχώρι του Δήμου Παρανεστίου, στον νομό Δράμας.
Το «Πελίτι» σήμερα είναι μία από τις σημαντικότερες μη κυβερνητικές οργανώσεις στην Ελλάδα στο θέμα της συλλογής, διάδοσης και διάσωσης των ντόπιων ποικιλιών, ενώ ταυτόχρονα ασχολείται και με την καταγραφή των αυτοχθόνων αγροτικών ζώων.
Σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, πραγματοποιεί εξερευνητικές αποστολές στην ηπειρωτική και τη νησιωτική χώρα. Μέχρι σήμερα έχουν συγκεντρωθεί και διανεμηθεί πάνω από 1500 ποικιλίες λαχανικών, σιτηρών κ.λπ., σε πάνω από 20.000 ερασιτέχνες και επαγγελματίες καλλιεργητές.
Σκοπός η διατήρηση των ποικιλιών
Ένα μέρος από τις ποικιλίες βρίσκονται από τις εξερευνητικές αποστολές, ενώ στη συνέχεια δίνονται στην Τράπεζα Γενετικού Υλικού, που είναι ο εθνικός φορέας για το φυτικό γενετικό υλικό. Ένα άλλο μέρος δίνεται σε συνεργαζόμενους καλλιεργητές-διατηρητές, προκειμένου να αναλάβουν τη ζωντανή διατήρησή τους και την αξιολόγησή τους.
Επίσης, το «Πελίτι» έχει τη δυνατότητα να δίνει μικρές ποσότητες σπόρων σε καλλιεργητές. Οι σπόροι αυτοί είναι αβελτίωτες ποικιλίες και δίνονται κυρίως σε ανοιχτές εκδηλώσεις, ομιλίες κ.λπ. Στα πλαίσια αυτά, διοργανώνει Πανελλαδικές γιορτές Ανταλλαγής Ντόπιων Ποικιλιών. Τον Μάρτιο του 1999, οργάνωσε την 1η Πανελλαδική Γιορτή Ανταλλαγής Ντόπιων Ποικιλιών, στην Κάρπη του νομού Κιλκίς. Τη δεύτερη γιορτή την πραγματοποίησε στο ίδιο μέρος, τον Οκτώβριο του 1999, την τρίτη τον Ιούλιο του 2000 στο Σουμάκ του νομού Ροδόπης, την τέταρτη στην κεντρική πλατεία των Σερρών, μαζί με την 8η Πανελλαδική γιορτή οικολογικής γεωργίας και χειροτεχνίας, τον Σεπτέμβριο του 2001, και την πέμπτη στις 7 Μαΐου του 2005 στην Ι. Μ. Τιμίου Προδρόμου, στην Ανατολή Κισσάβου του νομού Λάρισας. Η έκτη γιορτή έγινε στις 29 Απριλίου του 2006, στην Ι. Μ. Τιμίου Προδρόμου, στην Ανατολή Κισσάβου του νομού Λάρισας.
Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η διάδοση σε όσο το δυνατόν περισσότερους καλλιεργητές παραδοσιακών ποικιλιών λαχανικών, σιτηρών κ.ά. Έρχονται σε επαφή μεταξύ τους οι καλλιεργητές ντόπιων ποικιλιών και ανταλλάσσουν πληροφορίες, ενώ όλες οι ανταλλαγές γίνονται ελεύθερα, χωρίς τη μεσολάβηση του χρήματος.
Κατά τόπους αγροκτήματα
Το 2000 ξεκίνησαν τα Κατά τόπους αγροκτήματα, για τη διαφύλαξη των ντόπιων ποικιλιών και των αυτοχθόνων αγροτικών ζώων. Τα Κατά τόπους αγροκτήματα είναι ένας χάρτης που καταγράφει τους καλλιεργητές, την περιοχή τους και τις ποικιλίες που διατηρούν. Τα Κατά τόπους αγροκτήματα κυκλοφορούν κάθε Σεπτέμβριο μόνο σε έντυπη μορφή.
7η Απριλίου, μέρα αφιερωμένη στις ντόπιες ποικιλίες
Το 2002, το «Πελίτι» πρότεινε και καθιέρωσε την 7η Απριλίου ως μέρα αφιερωμένη στις ντόπιες ποικιλίες. Η ιδέα ήρθε από μια ομάδα μαθητών που είχαν συνεργαστεί με το «Πελίτι», από το γυμνάσιο Λεχαίου Κορινθίας. Οι μαθητές αυτοί, κάθε χρόνο, κάνουν φυτά και τα μοιράζουν σε ανοιχτή γιορτή σε καλλιεργητές της περιοχής τους.
Με παρόμοιο τρόπο γιορτάζεται η μέρα αυτή εδώ και τρία χρόνια και σε άλλους νομούς. Φέτος γιορτάστηκε στην Κομοτηνή.
Τον Απρίλιο του 2003, η μέρα αυτή γιορτάστηκε στο Μπαγκλαντές, το 2004 στην Ινδία, και το 2005 στην Ινδία και την Αγγλία.
Ενθαρρύνοντας τοπικές ομάδες
Το «Πελίτι» έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στην ενθάρρυνση και δημιουργία τοπικών ομάδων για τη συλλογή και διάδοση των ντόπιων ποικιλιών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η Περιβαλλοντική Ομάδα Ερέτριας, ο Σύλλογος «Ενεργών Πολιτών της Αίγινας» κ.ά. Ακόμη, έχει εμπνεύσει και στηρίζει τις ενέργειες που γίνονται στην Κύπρο για τη δημιουργία Τράπεζας Γενετικού Υλικού.
Εγχειρίδιο για τη συλλογή και τη διατήρηση των ντόπιων ποικιλιών
Το Εγχειρίδιο για τη συλλογή και διατήρηση των ντόπιων ποικιλιών είναι ένα βιβλιαράκι που αναφέρεται στο πώς να συλλέξετε σπόρους και πώς να τους συντηρήσετε. Εκδόθηκε με σκοπό να βοηθήσει τους συνεργαζόμενους καλλιεργητές.
Πανελλαδικό Δίκτυο Ανταλλαγής Αγαθών και Υπηρεσιών Χωρίς Χρήματα
Το 2001 ξεκίνησε το «Πανελλαδικό Δίκτυο Ανταλλαγής Αγαθών και Υπηρεσιών Χωρίς Χρήματα» με σκοπό την επαφή και συνεργασία των ανθρώπων χωρίς τη μεσολάβηση του χρήματος. Κάθε χρόνο εκδίδεται το έντυπο Από χέρι σε χέρι και από καρδιά σε καρδιά.
Τα Οικονομικά του «Πελίτι»
Όσοι συμμετέχουν στις δράσεις του «Πελίτι» είναι εθελοντές. Συνολικά, κάθε χρόνο, προσφέρουν εργασία, γνώσεις, τεχνική υποστήριξη κ.λπ. περίπου 20 εθελοντές. Στον εορτασμό της 7ης Απριλίου, συμμετέχουν κάθε χρόνο κοντά στους 100 με 150 μαθητές.
Τα έσοδα του «Πελίτι» προέρχονται από τις προσφορές των φίλων του και από τις εκδόσεις. Για την οικονομική υποστήριξη του «Πελίτι» έχει ανοιχτεί τραπεζικός λογαριασμός στην Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος, με αριθμό λογαριασμού: 440 04 003012 77.
Γιατί να κρατήσουμε τις ντόπιες ποικιλίες
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους θα πρέπει να κρατηθούν, να διατηρηθούν και να διασωθούν οι ντόπιες ποικιλίες.
Οι ντόπιες ποικιλίες είναι ένα ζωντανό κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Καθώς χάνουμε τις ντόπιες ποικιλίες και τα αυτόχθονα αγροτικά ζώα, χάνουμε και τον συνδετικό κρίκο με το παρελθόν.
Κατάφεραν να φτάσουν στις μέρες μας, έχοντας αντεπεξέλθει σε μια σειρά από αντιξοότητες: δυνατούς ανέμους, ξηρασίες, πλημμύρες, ασθένειες, έντομα, κ.λπ. Μπορούν να επιβιώνουν και να καρπίζουν ό,τι καιρό και αν κάνει. Δεν έχουν μεγάλες απαιτήσεις σε νερό και θρεπτικά συστατικά.
Έχουν χρώματα, αρώματα, σχήματα και γεύση. Είναι φυσικοί φράχτες στην εξάπλωση των ασθενειών, γιατί έχουν μεγάλη ποικιλία γονιδίων.
Ο αγρότης καλλιεργητής μπορεί να κρατάει κάθε χρόνο τον δικό του σπόρο. Δεν ανήκουν σ’ εμάς αλλά στις γενιές που θα έρθουν, εμείς είμαστε απλά διαχειριστές τους. Μέσα στις ντόπιες ποικιλίες, υπάρχουν ποικιλίες που μπορούν να αντεπεξέλθουν στα χαρακτηριστικά της αγοράς, με μεγάλη απόδοση. Χάνονται ποικιλίες-γονίδια που δεν τα γνωρίζουμε και δεν γνωρίζουμε τα χαρακτηριστικά τους. Ποικιλομορφία σημαίνει ισορροπία.
«Η ελευθερία των καρπών σημαίνει ελευθερία του έθνους. Ορκιζόμαστε ότι θα παλέψουμε με όλες τις δυνάμεις μας, όλο τον διαθέσιμο χρόνο μας γι’ αυτό»
Όρκος των Ινδών αγροτών
Αναδημοσίευση από την Εφημερίδα Χρόνος της Κομοτηνής, φύλλο 20
