Δίνεται μια τεράστια ευκαιρία στη χώρα μας να ξεδιπλώσει μια διπλωματία έξυπνης ισχύος που θα φωτίσει αυτή τη βέβηλη πράξη και κατά προέκταση όλη την αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας.
Του Δημοσθένη Γκαβέα από την huffingtonpost.gr
Αν και αναμενόμενη, η απόφαση προκάλεσε ένα μούδιασμα και στον δυτικό κόσμο και πολύ περισσότερο στην Ελλάδα, τουλάχιστον στην κοινή γνώμη. Ο Ερντογάν υπέγραψε το διάταγμα για μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.
Ας δούμε όμως τα πράγματα χωρίς μελοδραματισμούς.
Τι ακριβώς συνέβη. Με την απόφαση του τουρκικού Συμβουλίου της Επικρατείας ακυρώνεται ο αποκλειστικός χαρακτήρας του μουσείου για την Αγία Σοφία. Παραμένει λοιπόν μνημείο το οποίο μπορεί με προεδρικό διάταγμα, το οποίο υπεγράφη ακαριαία από τον Ερντογάν, να λειτουργήσει και ως χώρος προσευχής.
Μερικά συμπεράσματα: Ο Ερντογάν με την κίνηση αυτή αποδομεί πρωτίστως το κεμαλικό κράτος και αυτό όχι μόνο σε επίπεδο αξιωματούχων, αλλά και σε επίπεδο προεδρικών διαταγμάτων. Με λίγα λόγια ξηλώνει τις δομές του κεμαλικού κράτους και είναι σίγουρο πως θα ακολουθήσουν και άλλες αποφάσεις που θα ξαφνιάσουν και θα αφορούν γενικότερα την τουρκική κοινωνία. Ο Ερντογάν θέλει να γίνει Κεμάλ στη θέση του Κεμάλ. Καλό είναι να μην παρασυρόμαστε σε μανιχαϊκές προσεγγίσεις, όπως οι καλοί κεμαλιστές και οι κακοί ισλαμιστές. Η ιστορία έχει δείξει πως οι Κεμαλικοί συμπεριφέρθηκαν στο χριστιανικό στοιχείο και με ποιον τρόπο οικοδομήθηκε το νέο τουρκικό κράτος.
Ο Ερντογάν αυτομάτως εκτός από σουλτάνος γίνεται και χαλίφης. Άτυπος μεν, αλλά χαλίφης. Με την απόφαση για την Αγία Σοφία ενεργοποιεί τον τρίτο πυλώνα του Ισλάμ και προσπαθεί να την φέρει στο ίδιο επίπεδο με την Μέκκα και το τέμενος του Αλ Ακσά. Για να το πούμε όσο πιο απλά γίνεται: Ο Ερντογάν θέλει να κάνει την Αγία Σοφία και την Κωνσταντινούπολη κέντρο του Ισλάμ. Γι΄αυτόν το λόγο θέλει και να μετονομάσει την Κωνσταντινούπολη από Ισταμπούλ σε Ισλαμπόλ, όπως την αποκαλούσαν οι Οθωμανοί τον 17ο αιώνα. Η ονομασία Ισλαμπόλ σημαίνει εκεί όπου το Ισλάμ αφθονεί. Ωστόσο κάτι τέτοιο ακόμη και στην ισλαμιστική αντίληψη είναι δονκιχωτικό.
Ο Ερντογάν έστειλε ένα μήνυμα στη Δύση και στους γείτονές του, ενώ με αυτό τον τρόπο κερδίζει και τους ακραίους του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, του επικεφαλής του ακροδεξιού Κόμματος Εθνικιστικού Κινήματος (MHP), με το οποίο συνεργάζεται το AKP . Να υπενθυμίσουμε ότι φέτος στην επέτειο της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης ο Μπαχτσελί δήλωσε μεταξύ άλλων ότι: «Τα παιδιά των Τούρκων μουσουλμάνων θα κάνουν κομματάκια τα παιδιά του Βυζαντίου σε όλα τα μέτωπα και όλα τα επίπεδα».
Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις οι κινήσεις του Ερντογάν σχετικά με την Αγία Σοφία εκτόξευσαν τη δημοτικότητά του και φέρεται σύμφωνα με πληροφορίες πως πήρε με το μέρος του ακόμη και Κούρδους μουσουλμάνους.
Ο Ερντογάν εργαλειοποιεί την Αγία Σοφία και αποκτά ένα διαπραγματευτικό χαρτί για τις συναλλαγές του, το αλισβερίσι του με τους δυτικούς χριστιανούς ή και τους Ρώσους ορθοδόξους. Η Αγία Σοφία τίθεται λοιπόν στη χρηστική υπηρεσία του πολιτικού του οράματος του, καθώς βλέπει τον εαυτό του ως τον «μεγάλο ηγεμόνα» .
Ας επανέλθουμε στα πρακτικά και όχι μόνο για την Αγία Σοφία. Η επίμαχη απόφαση δεν αποστερεί την είσοδο σε μη μουσουλμάνους, οι οποίοι θα μπορούν συγκεκριμένες ώρες να την επισκέπτονται. Με αυτή την κίνηση ο Ερντογάν θέλει να κάνει μια επίδειξη ανεκτικότητας στη Δύση. Ελπίζουμε στη μη πρακτική εφαρμογή του Προεδρικού Διατάγματος κατά αντιστοιχία του Καριγιέ Τζαμί (Μονή της Χώρας). Παρ΄όλα αυτά μπορεί να υπάρχει και μια θετική προοπτική.
Σύμφωνα με τον ισλαμολόγο, Οθωμανολόγο και δικηγόρο Δρ.Δημήτρη Σταθακόπουλο, τόσο η Unesco όσο και οι Τούρκοι Πολίτες χριστιανοί θα μπορούσαν να έχουν παρέμβει στη δίκη για την Αγία Σοφία από το 2016. Δεν παρενέβησαν τότε ούτε και στις 2 Ιουλίου του 2020 όταν η υπόθεση πήγε στο τουρκικό ΣτΕ, με αποτέλεσμα να απωλέσουν το δικαίωμα παρέμβασης. Ωστόσο σύμφωνα με τον κ. Σταθακόπουλο διαφαίνεται μια προοπτική.
Πιο ειδικά, θα μπορούσε άμεσα στο μέλλον κάποιος Τούρκος πολίτης Χριστιανός να ζητήσει να λειτουργεί η Αγία Σοφία και ως χριστιανικός ναός σε συγκεκριμένες ημερομηνίες για λόγους ατομικών δικαιωμάτων και ισότητας, όπως ορίζει και το τουρκικό Σύνταγμα, δεδομένου ότι σε αυτό δεν ορίζεται κυρίαρχη θρησκεία. Επίσης η προσευχή και των χριστιανών είναι αναλογικό ατομικό δικαίωμα ισοπολιτείας και ενώπιον διεθνών δικαστηρίων, αφού η Αγία Σοφία οικοδομήθηκε το 537 μ.Χ και λειτούργησε ως Χριστιανικός Ορθόδοξος ναός (και Καθολικός στο διάστημα 1204–1261), πριν γίνει τζαμί το 1453. Άρα, εάν δεν υπάρξει δικαίωση στα τουρκικά δικαστήρια, υπάρχει πάντα η δυνατότητα προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Όλα αυτά με την προϋπόθεση ότι ο Ερντογάν θα παραμείνει στην εξουσία, καθώς θεωρείται βέβαιο ότι η οποιαδήποτε αλλαγή ηγεσίας στην Τουρκία θα επαναφέρει το παλιό καθεστώς για την Αγία Σοφία. Μέχρι τότε πολλά μπορούν να συμβούν, καθώς το όνειρο του Ερντογάν για μια νέα ισλαμική αυτοκρατορία μπορεί ανά πάσα στιγμή να μετατραπεί σε εφιάλτη, αρκεί η Διεθνής Κοινότητα να αντιληφθεί ότι η πολιτική του κατευνασμού το μόνο που κάνει είναι να αποθρασύνει ακόμη περισσότερο τον Τούρκο ηγέτη. Βέβαια ας μην απορήσει κανείς εάν τελικά του βάλουν φρένο άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα η Αίγυπτος, η οποία βλέπει τους Αδελφούς Μουσουλμάνους να ξανάρχονται στο προσκήνιο με τη συνδρομή πάντα της Τουρκίας του Ερντογάν και την εμπλοκή του στη Λιβύη.
Όσον αφορά την Ελλάδα τα μηνύματα είναι πολλά εδώ και καιρό. Όμως ένα κυρίαρχο μήνυμα που φαίνεται πως δεν λαμβάνεται επαρκώς υπόψιν είναι ότι η Τουρκία, μέσω τετελεσμένων και εκμεταλλευόμενη τα λάθη άλλων, παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο αδιαφορώντας για τις συνέπειες και στη συνέχεια το φέρνει στα μέτρα της, όπως έχει κάνει στην Κύπρο ή στο Αφρίν της Συρίας.
Η απόφαση του επιθετικού, αναθεωρητικού, παράνομου και απειλητικού Ερντογάν δίνει ένα προβάδισμα στην Ελλάδα, η οποία υπό αυτές τις περιστάσεις δεν έχει κανένα λόγο να συναινέσει σε πιέσεις για να συνομιλήσει μαζί του. Δίνεται μια τεράστια ευκαιρία στη χώρα μας να ξεδιπλώσει μια «επιθετική» πολιτισμική επίθεση με θεμιτά και νόμιμα μέσα και να προχωρήσει σε μια διπλωματία έξυπνης ισχύος η οποία θα φωτίσει αυτή τη βέβηλη πράξη και κατά προέκταση όλη την αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας.
