των Π. Κόρπα, Π. Ηλιοπούλου, από το Άρδην τ. 53, Απρίλιος-Μάιος 2005
Ο Πάνος Ηλιόπουλος δεν μας είναι άγνωστος. Ανήκει στη γενιά που ο Σαββόπουλος ονομάζει του ’60 οι εκδρομείς χωρίς ευτυχώς να μιμηθεί την Σαββοπούλεια κατάληξη. Πάντα ενεργός πολίτης σ’ όλα αυτά που προσπαθούμε τα τελευταία χρόνια έχει μια διακριτική, ενεργή παρουσία και ταυτόχρονα στοχάζεται. Το Δίκαιο και ο Νόμος είναι το τέταρτο βιβλίο του. Αυτά που τον απασχολούν είναι πολυποίκιλα και θα έλεγε κανείς πρωτότυπα. Η Θεωρία της Μνήμης, Τι είναι γλώσσα και πώς λειτουργεί, Σχετικά με την αντί-ληψη και την φύση του χρόνου, είναι τα θέματα στα προηγούμενα βιβλία του.
Στο κεφάλαιο “Δίκαιο” και Νόμος που δανείστηκε για τίτλο του βιβλίου του ξεκινάει με τη φράση: «Άλ-λο το Δίκαιο και άλλο ο Νόμος». Και αναρωτιέται πώς ο απλός άνθρωπος «γνωρίζει το Δίκαιο χωρίς να το ξέρει;». Το δίκαιο είναι φυσικό συνεχίζει, είναι μια γνώση ενσωματωμένη σοφά στην υποδομή της ελ-λογικότητάς μας. Το φυσικό δίκαιο είναι αυτονόητη ασυνείδητη γνώση. Η φτώχεια και η πείνα αντίκει-νται στο φυσικό δίκαιο πολύ πριν αντιτεθούν στο κοινωνικό δίκαιο. Το κοινωνικό δίκαιο επιτρέπει την πείνα σε πολύ μεγάλο ή σε μικρό ποσοστό ανάλογα. Τα ερωτήματα που θέτει και προσπαθεί να απαντή-σει είναι πάρα πολλά και δεν μπορούν ν’ αναφερθούν όλα σ’ αυτό το μικρό σημείωμα. Έτσι με κριτήριο τα δικά μου ενδιαφέροντα ας δούμε το κεφάλαιο «Ιστορία του σοφισμού».
Ο συγγραφέας προσπαθεί να ανατρέψει την άποψη ότι η βασική σκέψη του Πρωταγόρα είναι το πασί-γνωστο «πάντων χρημάτων μέτρο άνθρωπος» για να βάλει στη συζήτηση μια άλλη άποψη που θεωρεί βασική στην Πρωταγόρεια και σοφιστική θέση ότι: «μπορώ να επιχειρηματολογώ εξίσου καλά και από τις δύο πλευρές». Αυτή η άποψη που αναλύει ο συγγραφέας μας πάει πίσω σε συζητήσεις που κάναμε περί της ουδετερότητας για παράδειγμα της επιστήμης. Η επιστήμη είναι ουδέτερη ή την χρησιμοποιούμε ανάλογα με το στόχο που έχουμε; Η τεχνολογία είναι ουδέτερη ή παίζει ρόλο με ποιο σκοπό τη χρησιμο-ποιούμε; Η σοφιστική λοιπόν κατά τον συγγραφέα μπορεί να επιχειρηματολογήσει κι από τις δυο πλευ-ρές ανάλογα με το ποιόν θέλει να εξυπηρετήσει, λέγοντας ακόμη και ψέμματα.
Αναφερόμενος σε παλαιότερες απόψεις όπως του Θρασύμαχου του Χαλκηδόνιου για το δίκαιο του ισχυ-ρότερου ή του Καλλικλή πως αφού η δύναμη είναι φυσική αποτελεί φυσικό δίκαιο αναρωτιέται:
Τι είναι ο σοφιστής σήμερα; Και φέρνει πολλά παραδείγματα από την ιστορία και την τρέχουσα πολιτική πραγματικότητα, και καταλήγει «ο σοφιστής, ο καπιταλισμός, μισεί όποιον δεν είναι εμπόριο και επιχεί-ρηση. Μισεί ως τον χειρότερο εχθρό του ακόμα και απ’ την κατασκευασμένη του τρομοκρατία, όποιον και ότι δεν αποβλέπει στο κέρδος. Και δη αποκλειστικά. Πιστεύω ότι δεν έχει συλληφθεί ακόμη θεωρη-τικά το μέγεθος αυτής της ιατρικής τρέλας. Είναι αδιανόητο να κατανοηθεί το «όποιος δεν κλέβει τιμω-ρείται» και το «ότι δεν απαγορεύεται επιτρέπεται».
Άλλο κεφάλαιο του βιβλίου είναι «οι Αρχαίοι Έλληνες και ο κομμουνισμός».
Θέτει την άποψη «Οι Έλληνες είναι ελεύθεροι γιατί τηρούν τους νόμους της πολιτείας» σαν το πιο σπου-δαίο νομικό, δικαιακό, πολιτειακό και κοινωνικό θέμα που ανέκυψε ποτέ στην ιστορία της οργάνωσης των κοινωνιών του ανθρώπου.
Και θέλοντας να μας ξαφνιάσει υποστηρίζει πως είναι πιο δίκαιο να τηρούνται οι νόμοι από το να είναι δίκαιοι… Οι πολιτείες που τηρούν τους άδικους νόμους είναι πιο δίκαιες απ’ αυτές που δεν τηρούν τους δίκαιους νόμους.
Αναρωτιέται γιατί οι Έλληνες δεν προχώρησαν στον κομμουνισμό για να απαντήσει πως ο κομμουνι-σμός των (Αρχαίων) Ελλήνων ήταν η τήρηση των νόμων της Πολιτείας!!! Και συνεχίζει υποστηρίζοντας πως υπέτασσαν το εμπόριο στις ανάγκες της πολιτείας και απέφυγαν τον καπιταλισμό μέσω της χορηγίας που ήταν θεσμός της πολιτείας και οι πλούσιοι Αθηναίοι είχαν κατανοήσει ότι το περίσσευμα τους δεν τους ανήκει. Η Επίδαυρος, οι θεατρικοί αγώνες, τα Διονύσια κ.λπ., κ.λπ. έγιναν μέσα απ’ τις χορηγίες.
Και καταλήγει «Η Αθηναϊκή Δημοκρατία ήταν ιδεολογικοί εχθροί του καπιταλισμού. Ορκισμένος εχθρός του κατοπινού και σημερινού δόγματος «το κεφάλαιο πάνω από την πολιτεία και τους πολίτες. Αδιανόη-τα περισσότερο μάλιστα από ότι η κομμουνιστική ιδέα και μοντέλο πιστεύουν».
Θεωρεί δε πως στην αρχαιότητα «μόνη συγγενής ιδέα» περί κομμουνισμού αναδύεται από τη σκέψη του μεγάλου Επίκουρου.
Μερικά άλλα κεφάλαια απ’ το βιβλίο είναι: «Δικαιοσύνη και Νεολαία», «Η διαλεκτική του εγκλήματος και η διαλεκτική της άρνησής του», «Αυτοδικία», «Ο κρυφός καθοδηγητής της 17Ν».
Ένα βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί.
