Η Ευρώπη εναντίον του αγγλοαμερικανικού άξονα

638

του Μ. Σοσσουντόφσκι, από το Άρδην τ. 42, Ιούνιος 2003

Το σχί­σμα μέ­σα στο Συμ­βού­λιο Ασφα­λεί­ας του Ο.Η.Ε.
Οι δια­φω­νί­ες μέ­σα στο Συμ­βού­λιο Ασφα­λεί­ας του Ο.Η.Ε για το ζή­τη­μα του Ι­ράκ προ­βλή­θη­καν α­πό τα Μέ­σα ως έ­να μι­κρό δι­πλω­μα­τι­κό σχί­σμα.
Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, έ­χου­με να κά­νου­με με κά­τι πο­λύ πιο πε­ρί­πλο­κο. Τα πο­λε­μι­κά σχέ­δια της κυ­βέρ­νη­σης Μπους δεν έ­χουν να κά­νουν τί­πο­τα με τα “ό­πλα μα­ζι­κής κα­τα­στρο­φής του Σα­ντάμ” ή με τις φη­μο­λο­γού­με­νες σχέ­σεις του με τον Ο­σά­μα Μπιν Λά­ντεν.

Η ε­πι­κεί­με­νη ει­σβο­λή στο Ι­ράκ έ­χει να κά­νει με τον α­πο­κλει­σμό των ευ­ρω­πα­ϊ­κών, ρω­σι­κών και κι­νε­ζι­κών συμ­φε­ρό­ντων α­πό τις πε­τρε­λαιο­πη­γές της Μέ­σης Α­να­το­λής και της Κε­ντρι­κής Α­σί­ας. Ε­νώ στα Βαλ­κά­νια οι Η.Π.Α. “μοι­ρά­στη­καν τη λεί­α” με την Γαλ­λί­α και την Γερ­μα­νί­α, μέ­σα στο πλαί­σιο των κοι­νών πο­λε­μι­κών ε­πι­χει­ρή­σε­ων που πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­καν υ­πό την αι­γί­δα του ΝΑ­ΤΟ και την προ­στα­σί­α του Ο.Η.Ε., στην πε­ρί­πτω­ση του Ι­ράκ α­πο­σκο­πούν στην α­πο­κλει­στι­κή ε­νί­σχυ­ση της α­με­ρι­κα­νι­κής η­γε­μο­νί­ας και στην α­πο­δυ­νά­μω­ση της γαλ­λο­γερ­μα­νι­κής και της ρωσι­κής ε­πιρ­ρο­ής στην πε­ριο­χή.
Η σύ­γκρου­ση α­νά­με­σα στις “Με­γά­λες Δυ­νά­μεις” (την “Πα­λαιά Ευ­ρώ­πη” ε­να­ντί­ον του αγ­γλο­α­με­ρι­κα­νι­κού στρα­τιω­τι­κού ά­ξο­να) α­φο­ρά κυ­ρί­ως:

Την ά­μυ­να και το σύ­μπλεγ­μα της στρα­τιω­τι­κής βιο­μη­χα­νί­ας

Τον έ­λεγ­χο ε­πά­νω στα α­πο­θέ­μα­τα πε­τρε­λαί­ου και φυ­σι­κού α­ε­ρί­ου

Το διε­θνές νο­μι­σμα­τι­κό σύ­στη­μα: Ο πό­λε­μος α­νά­με­σα στο Ευ­ρώ και το Δο­λά­ριο.

Η ά­μυ­να και το σύ­μπλεγ­μα της στρα­τιω­τι­κής βιο­μη­χα­νί­ας
Κά­τω α­πό την ε­πι­φά­νεια της διε­θνούς δι­πλω­μα­τί­ας, έ­χουν συμ­βεί θε­με­λια­κές αλ­λα­γές στη δο­μή των στρα­τιω­τι­κών συμ­μα­χιών. Α­πό το 1999 και με­τά, η Γαλ­λί­α και η Γερ­μα­νί­α έ­χουν συ­νά­ψει πολ­λές στρα­τιω­τι­κές συμ­φω­νί­ες με τη Ρω­σί­α.

Το ΝΑ­ΤΟ εί­ναι διαι­ρε­μέ­νο. Ε­νώ οι Η.Π.Α και η Βρε­τα­νί­α έ­χουν ε­ντεί­νει την στρα­τιω­τι­κή συ­νερ­γα­σί­α τους μέ­σα α­πό την σύ­μπη­ξη της στρα­τιω­τι­κής βιο­μη­χα­νί­ας αλ­λά και την α­νά­λη­ψη κοι­νών στρα­τιω­τι­κών ε­πι­χει­ρή­σε­ων, έ­χουν προ­κύ­ψει συ­γκε­κρι­μέ­νες δια­φο­ρο­ποι­ή­σεις α­νά­με­σα στις Η.Π.Α. και σε πολ­λούς α­πό τους Ευ­ρω­παί­ους “ε­ταί­ρους” τους. Ο αγ­γλο­α­με­ρι­κα­νι­κός ά­ξο­νας συ­γκρού­ε­ται στον το­μέ­α της πα­ρα­γω­γής ό­πλων με τον εξί­σου δυ­να­τό γαλ­λο­γερ­μα­νι­κό α­ντα­γω­νι­στή, την Ευ­ρω­πα­ϊ­κή Δια­στη­μι­κή και Α­μυ­ντι­κή Συ­νερ­γα­σί­α (E.A.D.S.). H δυ­τι­κή α­μυ­ντι­κή βιο­μη­χα­νί­α έ­χει διαι­ρε­θεί στα δυο, με την “British Aerospace Systems” να συμ­μα­χεί με τις πέ­ντε βιο­μη­χα­νί­ες πα­ρα­γω­γής ό­πλων των Η.Π.Α. ε­να­ντί­ον της γαλ­λο­γερ­μα­νι­κής “Ευ­ρω­πα­ϊ­κής Δια­στη­μι­κής και Α­μυ­ντι­κής Συ­νερ­γα­σί­ας”.

Ο έ­λεγ­χος ε­πά­νω στα α­πο­θέ­μα­τα πε­τρε­λαί­ου και φυ­σι­κού α­ε­ρί­ου
Η ευ­ρύ­τε­ρη πε­ριο­χή της Μέ­σης Α­να­το­λής και της Κε­ντρι­κής Α­σί­ας δια­τη­ρεί πά­νω α­πό το 70% των α­πο­θε­μά­των σε πε­τρέ­λαιο και φυ­σι­κό α­έ­ριο.(…) Οι αγ­γλο­α­με­ρι­κα­νι­κοί πε­τρε­λα­ϊ­κοί κο­λοσ­σοί (BP-Amoco, Chevron-Texaco, Exxon-Mobil, Shell)- α­πο­λαμ­βά­νο­ντας την υ­πο­στή­ρι­ξη του στρα­τιω­τι­κού ά­ξο­να- συ­γκρού­ο­νται με τους ευ­ρω­παί­ους γί­γα­ντες, την γαλ­λι­κή Elf και την ι­τα­λι­κή ENI, που δια­τη­ρούν ι­σχυ­ρά συμ­φέ­ρο­ντα στο Ι­ράκ, το Ι­ράν και την Κε­ντρι­κή Α­σί­α. Η Ουά­σι­γκτον έ­χει προ­σπα­θή­σει τα τε­λευ­ταί­α χρό­νια να α­κυ­ρώ­σει τη συμ­φω­νί­α α­νά­με­σα στο Πα­ρί­σι και την Τε­χε­ρά­νη ε­πι­κα­λού­με­νη το γε­γο­νός ό­τι το Ι­ράν α­νή­κει στα “κρά­τη-πα­ρί­ες”. Αυ­τό που πραγ­μα­τι­κά συμ­βαί­νει εί­ναι η σύ­γκρου­ση α­νά­με­σα στον ευ­ρω­πα­ϊ­κό πε­τρε­λα­ϊ­κό γί­γα­ντα –που εκ­προ­σω­πεί γαλ­λι­κά, βελ­γι­κά και ι­τα­λι­κά συμ­φέ­ρο­ντα–, τους Ιρα­νούς και Ρώ­σους συ­νερ­γά­τες τους και τα με­γά­λα αγ­γλο­α­με­ρι­κα­νι­κά πε­τρε­λα­ϊ­κά τρα­στ, που υ­πο­στη­ρί­ζο­νται α­πό τον αγ­γλο­α­με­ρι­κα­νι­κό στρα­τιω­τι­κό ά­ξο­να.

“Το Ι­ράκ δια­τη­ρεί το 11% των γνω­στών πη­γών πε­τρε­λαί­ου, ε­νώ εί­ναι η δεύ­τε­ρη χώ­ρα σε πε­τρε­λα­ϊ­κά α­πο­θέ­μα­τα (112 δι­σε­κα­τομ­μύ­ρια βα­ρέ­λια). Το κό­στος της εκ­με­τάλ­λευ­σης των α­πο­θε­μά­των βρί­σκε­ται κά­τω α­πό το μι­σό αυ­τού της εκ­με­τάλ­λευ­σης των υ­πο­θα­λάσ­σιων πη­γών. Η ά­με­ση πρό­σβα­ση στον Περ­σι­κό κόλ­πο και τον Ιν­δι­κό ω­κε­α­νό δια­σφα­λί­ζει την με­τα­φο­ρά του πε­τρε­λαί­ου. Οι αγ­γλο­α­με­ρι­κα­νι­κοί ε­ται­ρι­κοί κο­λοσ­σοί (BP, Chevron-Texaco, Shell, Exxon) εί­ναι σή­με­ρα α­πό­ντες α­πό το Ι­ράκ και το Ι­ράν, που έ­χουν ή­δη υ­πο­γρά­ψει πολ­λές συμ­φω­νί­ες με γαλ­λι­κές, ρωσι­κές και κι­νε­ζι­κές πε­τρε­λα­ϊ­κές ε­ται­ρί­ες. Ε­ξαι­τί­ας των κυ­ρώ­σε­ων του Ο.Η.Ε, οι συμ­φω­νί­ες που έ­χει υ­πο­γρά­ψει η Βα­γδά­τη δεν έ­χουν (ε­πί­ση­μα) ε­νερ­γο­ποι­η­θεί.” (Eric Waddell, Ο πό­λε­μος του πε­τρε­λαί­ου, πε­ριο­δι­κό Global Outlook, τεύ­χος 3, Χει­μώ­νας 2003).
Σύμ­φω­να με την Ουά­σι­γκτον Πό­στ (15 Σε­πτεμ­βρί­ου 2002): “Η –κα­θο­δη­γού­με­νη α­πό τις Η.Π.Α– κα­τάρ­ρευ­ση του κα­θε­στώ­τος του Σα­ντάμ Χου­σε­ΐν θα ο­δη­γή­σει στην ει­σβο­λή των πε­τρε­λα­ϊ­κών ε­ται­ριών που ή­ταν α­πο­κλει­σμέ­νες α­πό την πε­ριο­χή του Ι­ράκ και στην α­κύ­ρω­ση των συμ­φω­νιών α­νά­με­σα στη Βα­γδά­τη, τη Ρω­σί­α, τη Γαλ­λί­α και άλ­λες χώ­ρες, πράγ­μα που θα φέ­ρει μια νέ­α ε­πο­χή στην πα­γκό­σμια α­γο­ρά πε­τρε­λαί­ου…Ρω­σι­κές ε­ται­ρί­ες έ­χουν συμ­φω­νή­σει με τη Βα­γδά­τη να ε­ρευ­νή­σουν την έ­ρη­μο του δυ­τι­κού Ι­ράκ για πε­τρέ­λαιο. Η γαλ­λι­κή Total Fina Elf έ­χει δια­πραγ­μα­τευ­τεί για τα δι­καιώ­μα­τα των με­γά­λων κοι­τα­σμά­των “Μα­χνούν”, που βρί­σκο­νται κο­ντά στα σύ­νο­ρα με το Ι­ράν και υ­πο­λο­γί­ζε­ται ό­τι πε­ριέ­χουν πε­ρί­που 30 ε­κα­τομ­μύ­ρια βα­ρέ­λια.”
Ο πό­λε­μος δεν στο­χεύ­ει μό­νο στην α­νά­κτη­ση των πε­τρε­λα­ϊ­κών α­πο­θε­μά­των του Ι­ράκ, αλ­λά σκο­πεύ­ει και να α­κυ­ρώ­σει ό­λα τα συμ­βό­λαια των α­ντα­γω­νι­στι­κών ρωσι­κών και ευ­ρω­πα­ϊ­κών ε­πι­χει­ρή­σε­ων. Γε­νι­κό­τε­ρα, αυ­τό που σχε­διά­ζε­ται εί­ναι η ε­ξαί­ρε­ση της Γαλ­λί­ας, της Ρω­σί­ας και της Κί­νας α­πό την πε­ριο­χή.

Το διε­θνές νο­μι­σμα­τι­κό σύ­στη­μα: Ο πό­λε­μος α­νά­με­σα στο Ευ­ρώ και το Δο­λά­ριο
Σή­με­ρα, βρί­σκε­ται σε ε­ξέ­λι­ξη έ­νας α­ντα­γω­νι­σμός α­νά­με­σα σε δυο ε­χθρι­κά νο­μί­σμα­τα που έ­χουν πα­γκό­σμια ι­σχύ: Το ευ­ρώ και το δο­λά­ριο. Η ο­λο­κλή­ρω­ση της νο­μι­σμα­τι­κής ε­νο­ποί­η­σης στην Ευ­ρώ­πη άρ­χι­σε να α­πει­λεί την α­πό­λυ­τη η­γε­μο­νί­α του δο­λα­ρί­ου στον πλα­νή­τη. Η δια­δι­κα­σί­α της “δο­λα­ριο­ποί­η­σης”, που α­πο­τε­λεί έ­να α­πό τα ση­μα­ντι­κό­τε­ρα μέ­σα των Η.Π.Α. για τον οι­κο­νο­μι­κό έ­λεγ­χο του πλα­νή­τη, υ­πο­νο­μεύ­ε­ται α­πό το Ευ­ρώ. Σή­με­ρα, η Wall Street συ­γκρού­ε­ται με τα γαλ­λο­γερ­μα­νι­κά οι­κο­νο­μι­κά συμ­φέ­ρο­ντα. Ο πό­λε­μος στο Ι­ράκ δεν α­πο­σκο­πεί μό­νο στην έ­λεγ­χο των α­πο­θε­μά­των πε­τρε­λαί­ου. Ε­πι­πλέ­ον, ο έ­λεγ­χος ε­πά­νω στην κο­πή νο­μι­σμά­των και στο πα­γκό­σμιο πι­στω­τι­κό σύ­στη­μα εί­ναι α­να­πό­σπα­στο κομ­μά­τι της πα­γκό­σμιας οι­κο­νο­μι­κής κυ­ριαρ­χί­ας.

Ο αγ­γλο­α­με­ρι­κα­νι­κός στρα­τιω­τι­κός ά­ξο­νας
Ο πό­λε­μος του ’99 στην Γιου­γκο­σλα­βί­α συ­νέ­βα­λε στην ε­νί­σχυ­ση των στρα­τιω­τι­κών δε­σμών α­νά­με­σα στο Λον­δί­νο και την Ουά­σι­γκτον. Με­τά τον πό­λε­μο, ο υ­πουρ­γός ά­μυ­νας των Η.Π.Α. Γου­ί­λιαμ Κο­έν και ο Βρε­τα­νός ο­μό­λο­γός του, Τζεφ Χουν, υ­πέ­γρα­ψαν την “Συμ­φω­νί­α για την α­νταλ­λα­γή ε­ξο­πλι­σμού και την συ­νερ­γα­σί­α της στρα­τιω­τι­κής βιο­μη­χα­νί­ας”, που α­πο­σκο­πού­σε στην “α­νά­πτυ­ξη της συ­νερ­γα­σί­ας για την προ­ώ­θη­ση των ε­ξο­πλι­σμών και την προ­στα­σί­α των τε­χνο­λο­γι­κών μυ­στι­κών” αλ­λά και στην “προ­ώ­θη­ση των κοι­νών ε­πεν­δύ­σε­ων και των ε­ται­ρι­κών συγ­χω­νεύ­σε­ων στον το­μέ­α της στρα­τιω­τι­κής βιο­μη­χα­νί­ας”.1 

Οι στό­χοι της Ουά­σι­γκτον ή­ταν να εν­θαρ­ρύ­νουν την δια­μόρ­φω­ση μιας “δι-α­τλα­ντι­κής γέ­φυ­ρας συ­νερ­γα­σί­ας μέ­σα α­πό την ο­ποί­α το Υ­πουρ­γεί­ο Ε­θνι­κής Ά­μυ­νας των Η.Π.Α θα προ­ω­θού­σε τις πο­λι­τι­κές για την πα­γκο­σμιο­ποί­η­ση στην Ευ­ρώ­πη. […]. Σκο­πός μας εί­ναι να α­να­πτύ­ξου­με την στρα­τιω­τι­κή μας α­πο­τε­λε­σμα­τι­κό­τη­τα μέ­σα α­πό την στε­νό­τε­ρη συ­νερ­γα­σί­α των στρα­τιω­τι­κών βιο­μη­χα­νιών των Η.Π.Α. και των συμ­μά­χων.”2 

Ο υ­πουρ­γός ά­μυ­νας του Κλί­ντον, Γού­λιαμ Κο­έν, δή­λω­σε ό­τι: “[η συμ­φω­νί­α] θα ε­νι­σχύ­σει την συ­νερ­γα­σί­α α­νά­με­σα στις στρα­τιω­τι­κές μας βιο­μη­χα­νί­ες [της Α­με­ρι­κής και της Βρε­τα­νί­ας] έ­τσι ώ­στε να συ­ντο­νί­σου­με τις προ­σπά­θειές μας για την α­νταλ­λα­γή τε­χνο­γνω­σί­ας, την κοι­νή ε­πι­χει­ρη­μα­τι­κή δρά­ση και τις συγ­χω­νεύ­σεις.”3 

Η συμ­φω­νί­α υ­πο­γρά­φτη­κε το 1999, λί­γο με­τά α­πό την ί­δρυ­ση της “British Aerospace Systems” (BAES), η ο­ποί­α α­πο­τε­λεί την συγ­χώ­νευ­ση της “British Aerospace (BAe)” με την “GEC Marconi”. Ή­δη η “British Aerospace Systems” εί­χε τό­τε α­να­πτύ­ξει έ­ντο­νη συ­νερ­γα­σί­α με τις με­γα­λύ­τε­ρες στρα­τιω­τι­κές βιο­μη­χα­νί­ες των Η.Π.Α., την “Lockheed Martin” και την “Boeing”.4 Ου­σια­στι­κά, πί­σω α­πό την δια­μόρ­φω­ση της “αγ­γλο­α­με­ρι­κα­νι­κής γέ­φυ­ρας συ­νερ­γα­σί­ας” κρύ­βο­νται οι προ­σπά­θειες για τον ε­κτο­πι­σμό των κύ­ριων γαλ­λο­γερ­μα­νι­κών α­ντα­γω­νι­στών και την ε­νί­σχυ­ση της κυ­ριαρ­χί­ας του α­με­ρι­κα­νι­κού στρα­τιω­τι­κού συ­μπλέγ­μα­τος(σε συ­νερ­γα­σί­α με τις κύ­ριες βιο­μη­χα­νί­ες της Μ.Βρε­τα­νί­ας) στην α­γο­ρά.

Οι Η.Π.Α και η Γερ­μα­νί­α
Στα­δια­κά, το αγ­γλι­κό στρα­τιω­τι­κό σύ­μπλεγ­μα συγ­χω­νεύ­τη­κε με το α­ντί­στοι­χο των Η.Π.Α. Α­πό την άλ­λη με­ριά, υ­πήρ­ξε σο­βα­ρή διά­στα­ση α­νά­με­σα στην Ουά­σι­γκτον και το Βε­ρο­λί­νο. Η γαλ­λο­γερ­μα­νι­κή συ­νερ­γα­σί­α στο ε­πί­πε­δο της α­ε­ρο­ναυ­τι­κής και της α­μυ­ντι­κής βιο­μη­χα­νί­ας σκό­πευε στην απ’ ευ­θεί­ας υ­πο­νό­μευ­ση της α­με­ρι­κα­νι­κής κυ­ριαρ­χί­ας στην α­γο­ρά ό­πλων. Ου­σια­στι­κά, αυ­τή η ε­ξέ­λι­ξη α­πο­τε­λεί έμ­με­ση συ­νέ­πεια της στε­νής συ­νερ­γα­σί­ας α­νά­με­σα στις πέ­ντε με­γα­λύ­τε­ρες α­με­ρι­κα­νι­κές βιο­μη­χα­νί­ες ό­πλων και στην βρε­τα­νι­κή α­μυ­ντι­κή βιο­μη­χα­νί­α.

Α­πό τις αρ­χές της δε­κα­ε­τί­ας του 1990, η κυ­βέρ­νη­ση της Βόν­νης εί­χε εν­θαρ­ρύ­νει την συ­γκρό­τη­ση ε­νός ι­σχυ­ρού γερ­μα­νι­κού πό­λου στην στρα­τιω­τι­κή βιο­μη­χα­νί­α που πε­ρι­λάμ­βα­νε τις ε­ται­ρί­ες Daimler, Siemens, Krupp. Κα­τά την πε­ρί­ο­δο ε­κεί­νη, πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­καν πολ­λές συγ­χω­νεύ­σεις, προ­κει­μέ­νου να δο­θεί μια α­πά­ντη­ση στην ε­πι­θε­τι­κό­τη­τα των α­με­ρι­κα­νι­κών βιο­μη­χα­νιών.5 

Ή­δη, α­πό το 1996, το Πα­ρί­σι και η Βόν­νη εί­χαν συ­γκρο­τή­σει μια κοι­νή ε­πι­τρο­πή για τους ε­ξο­πλι­σμούς που θα “προ­σπα­θού­σε να πε­τύ­χει κοι­νές συμ­φω­νί­ες για τις δυο κυ­βερ­νή­σεις”.6 Αμ­φό­τε­ρες οι κυ­βερ­νή­σεις των χω­ρών δή­λω­σαν ό­τι “δεν θέ­λουν τη συμ­με­το­χή της Βρε­τα­νί­ας στην ε­πι­τρο­πή”.
Οι προ­σπά­θειες αυ­τές κα­τέ­λη­ξαν στην α­νά­δυ­ση ε­νός ι­σχυ­ρού πό­λου στις βιο­μη­χα­νί­ες Airbus, ο ο­ποί­ος α­ντα­γω­νί­ζε­ται ε­πά­ξια την α­με­ρι­κα­νι­κή Lockheed-Martin. Οι Γερ­μα­νοί έ­χουν ε­μπλα­κεί και στα προ­γράμ­μα­τα δια­στη­μι­κών α­πο­στο­λών προς τον Ά­ρη, στα ο­ποί­α η Deutsche Aerospace (DASA) εί­ναι βα­σι­κός μέ­το­χος.

Στα τέ­λη του 1999, ως α­ντί­δρα­ση στη “συμ­μα­χί­α” της British Aerospace και της Lockheed Martin, η γαλ­λι­κή Aerospace-Matra συγ­χω­νεύ­θη­κε με την DASA της Daimler, δη­μιουρ­γώ­ντας έ­τσι την ι­σχυ­ρό­τε­ρη ευ­ρω­πα­ϊ­κή κοι­νο­πρα­ξί­α στην α­μυ­ντι­κή βιο­μη­χα­νί­α. Ε­πί­σης, την ε­πό­με­νη χρο­νιά, δη­μιουρ­γή­θη­κε η European Aeronautic Defence and Space Co. (EADS) έ­πει­τα α­πό την συγ­χώ­νευ­ση της DASA, της Matra και της ι­σπα­νι­κής Construcciones Aeronauticas. Η European Aeronautic Defence and Space Co. (EADS) και οι αγ­γλο­α­με­ρι­κά­νοι α­ντα­γω­νι­στές τους συ­γκρού­ο­νται για τον στρα­τιω­τι­κό ε­φο­δια­σμό των νέ­ων α­να­το­λι­κο­ευ­ρω­πα­ϊ­κών με­λών του ΝΑ­ΤΟ.

Το Ευ­ρώ ε­νά­ντια στο Δο­λά­ριο: Η σύ­γκρου­ση α­νά­με­σα σε δύ­ο α­ντα­γω­νι­στι­κά νο­μι­σμα­τι­κά συ­στή­μα­τα
Η υ­ιο­θέ­τη­ση της Οι­κο­νο­μι­κής και Νο­μι­σμα­τι­κής Έ­νω­σης (Ο­ΝΕ) εί­χε ά­με­σο α­ντί­κτυ­πο στις στρα­τη­γι­κές και πο­λι­τι­κές διαι­ρέ­σεις στους κόλ­πους της Δύ­σης. Η α­πό­φα­ση του Λον­δί­νου να μην υ­ιο­θε­τή­σει το ευ­ρώ εί­ναι α­πόρ­ροια της ά­με­σης συ­σχέ­τι­σης των οι­κο­νο­μι­κών συμ­φε­ρό­ντων της Βρε­τα­νί­ας μ’ αυ­τές των Η.Π.Α., για να μην α­να­φέ­ρου­με και τις αγ­γλο­α­με­ρι­κα­νι­κές συ­νερ­γα­σί­ες στην πε­τρε­λαιο­βιο­μη­χα­νί­α (ό­πως με την BP-Amoco) και στην βιο­μη­χα­νί­α ό­πλων (οι “με­γά­λοι πέ­ντε” και η BAES).

Αυ­τό που συμ­βαί­νει εί­ναι η α­ντι­πα­λό­τη­τα α­νά­με­σα σε δυο δια­κρι­τά και α­ντα­γω­νι­στι­κά πα­γκό­σμια νο­μί­σμα­τα: Το ευ­ρώ και το δο­λά­ριο, με την βρε­τα­νι­κή στερ­λί­να να δι­χά­ζε­ται με­τα­ξύ του ευ­ρώ και του δο­λα­ρί­ου. Με άλ­λα λό­για, δυο α­ντί­πα­λα νο­μί­σμα­τα α­ντα­γω­νί­ζο­νται για τον πα­γκό­σμιο έ­λεγ­χο των νο­μι­σμα­τι­κών α­πο­θε­μά­των και των πι­στώ­σε­ων. Οι γε­ω­πο­λι­τι­κές και στρα­τη­γι­κές ε­πι­πτώ­σεις εί­ναι μα­κρο­πρό­θε­σμες διό­τι συ­νο­δεύ­ο­νται α­πό α­ντί­στοι­χα σχί­σμα­τα στους το­μείς της δυ­τι­κής βιο­μη­χα­νί­ας ό­πλων και της α­γο­ράς πε­τρε­λαί­ου.

Τό­σο στην Ευ­ρώ­πη ό­σο και στην Α­με­ρι­κή, η νο­μι­σμα­τι­κή πο­λι­τι­κή, πα­ρό­λο που ε­πί­ση­μα βρί­σκε­ται υ­πό τον έ­λεγ­χο του κρά­τους, ε­λέγ­χε­ται στην ου­σί­α α­πό τον ι­διω­τι­κό τρα­πε­ζι­κό το­μέ­α. Η Ευ­ρω­πα­ϊ­κή Κε­ντρι­κή Τρά­πε­ζα (Ε­ΚΤ) με έ­δρα την Φραν­κφούρ­τη –αν και ε­λέγ­χε­ται α­πό την Ευ­ρω­πα­ϊ­κή Έ­νω­ση– στην πρά­ξη κα­θο­δη­γεί­ται α­πό τις ι­σχυ­ρό­τε­ρες ι­διω­τι­κές ευ­ρω­πα­ϊ­κές τρά­πε­ζες, στις ο­ποί­ες συ­μπε­ρι­λαμ­βά­νο­νται οι με­γα­λύ­τε­ρες γερ­μα­νι­κές τρά­πε­ζες και ε­πι­χει­ρή­σεις. Ό­μοια, η Ο­μο­σπον­δια­κή Τρά­πε­ζα των Η.Π.Α. υ­πά­γε­ται τυ­πι­κά στον κρα­τι­κό έ­λεγ­χο, δια­τη­ρώ­ντας ταυ­τό­χρο­να στε­νές σχέ­σεις με το α­με­ρι­κα­νι­κό θη­σαυ­ρο­φυ­λά­κιο. Σε διά­κρι­ση με την Ευ­ρω­πα­ϊ­κή Κε­ντρι­κή Τρά­πε­ζα, οι 12 Ο­μο­σπον­δια­κές τρά­πε­ζες (α­πό τις ο­ποί­ες αυ­τή της Νέ­ας Υόρ­κης εί­ναι οι πιο ση­μα­ντι­κή) ε­λέγ­χο­νται α­πό τους με­τό­χους τους, τις με­γά­λες ι­διω­τι­κές τρά­πε­ζες. Με άλ­λα λό­για, η Fed –ό­πως εί­ναι γνω­στή στις Η.Π.Α.–, η ο­ποί­α εί­ναι και υ­πεύ­θυ­νη για τη νο­μι­σμα­τι­κή πο­λι­τι­κή, ε­λέγ­χε­ται α­πό τα ι­διω­τι­κά συμ­φέ­ρο­ντα της Wall Street.

Τα νο­μι­σμα­τι­κά συ­στή­μα­τα και οι “οι­κο­νο­μι­κές κα­τα­κτή­σεις”
Στην Α­να­το­λι­κή Ευ­ρώ­πη, την πρώ­ην Σο­βιε­τι­κή Έ­νω­ση, τα Βαλ­κά­νια και την Κε­ντρι­κή Α­σί­α, το ευ­ρώ και το δο­λά­ριο α­ντα­γω­νί­ζο­νται για το ποιο θα ε­πι­κρα­τή­σει. Ου­σια­στι­κά, ο έ­λεγ­χος των ε­θνι­κών νο­μι­σμά­των α­πο­τε­λεί την βά­ση πά­νω στην ο­ποί­α οι χώ­ρες γί­νο­νται α­ντι­κεί­με­νο οι­κο­νο­μι­κής εκ­με­τάλ­λευ­σης. Ε­νώ το α­με­ρι­κα­νι­κό δο­λά­ριο κυ­ριαρ­χεί στο δυ­τι­κό η­μι­σφαί­ριο, στην πρώ­ην Σο­βιε­τι­κή Έ­νω­ση, την Κε­ντρι­κή Α­σί­α, την Υ­πο­σα­χά­ρια Α­φρι­κή και τη Μέ­ση Α­να­το­λή, βρί­σκε­ται σε α­ντα­γω­νι­σμό με το ευ­ρώ.

Στα Βαλ­κά­νια και τη Βαλ­τι­κή, οι Κε­ντρι­κές Τρά­πε­ζες έ­χουν υ­ιο­θε­τή­σει το ευ­ρώ ως δεύ­τε­ρο νό­μι­σμα. Τού­το ση­μαί­νει ό­τι τα γερ­μα­νι­κά και τα ευ­ρω­πα­ϊ­κά οι­κο­νο­μι­κά συμ­φέ­ρο­ντα ε­λέγ­χουν την κο­πή χρή­μα­τος και την πί­στω­ση των χω­ρών αυ­τών. Το ε­θνι­κό νό­μι­σμα εν­σω­μα­τώ­νε­ται έ­τσι στη σφαί­ρα ε­πιρ­ρο­ής του ευ­ρώ και εί­ναι στα χέ­ρια των γερ­μα­νι­κών και των ευ­ρω­πα­ϊ­κών οι­κο­νο­μι­κών συμ­φε­ρό­ντων.

Γε­νι­κό­τε­ρα, το ευ­ρώ κυ­ριαρ­χεί στην “γερ­μα­νι­κή εν­δο­χώ­ρα”: την Α­να­το­λι­κή Ευ­ρώ­πη, τα Βαλ­τι­κά κρά­τη και τα Βαλ­κά­νια, ε­νώ το δο­λά­ριο δια­τη­ρεί το προ­βά­δι­σμα στον Καύ­κα­σο και την Κε­ντρι­κή Α­σί­α. Στις χώ­ρες ε­κεί­νες που δια­τη­ρούν στρα­τιω­τι­κές συμ­φω­νί­ες με τις Η.Π.Α., το δο­λά­ριο υ­πο­σκιά­ζει το ευ­ρώ.

Η “δο­λα­ριο­ποί­η­ση” των ε­θνι­κών νο­μι­σμά­των εί­ναι α­να­πό­σπα­στο κομ­μά­τι της α­με­ρι­κα­νι­κής στρα­τη­γι­κής του “δρό­μου του με­τα­ξιού” (Silk Road Strategy-SRS). Η στρα­τη­γι­κή αυ­τή έ­χει ως κύ­ριο στό­χο της, αφ’ ε­νός την α­πο­στα­θε­ρο­ποί­η­ση των ε­θνι­κών νο­μι­σμά­των και αφ’ ε­τέ­ρου την α­ντι­κα­τά­στα­σή τους με το δο­λά­ριο και έ­χει ε­πε­κτεί­νει τη δρά­ση της α­πό τη με­σο­γεια­κή λε­κά­νη μέ­χρι τα δυ­τι­κά ό­ρια της Κί­νας.

Πρό­κει­ται για έ­ναν “αυ­το­κρα­το­ρι­κό” α­γώ­να ε­λέγ­χου των ε­θνι­κών νο­μι­σμά­των. Ο έ­λεγ­χος της κο­πής νο­μι­σμά­των και πί­στω­σης α­πο­τε­λεί α­να­πό­σπα­στο μέ­ρος της οι­κο­νο­μι­κής ε­πι­κυ­ριαρ­χί­ας, που με τη σει­ρά της στη­ρί­ζε­ται α­πό την στρα­τιω­τι­κο­ποί­η­ση του ευ­ρα­σια­τι­κού δια­δρό­μου. (…)

Διε­θνείς στρα­τιω­τι­κές συμ­μα­χί­ες
Το σχί­σμα με­τα­ξύ των αγ­γλο­α­με­ρι­κα­νι­κών και των γαλ­λο­γερ­μα­νι­κών κα­τα­σκευα­στών ό­πλων –συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων των σχι­σμά­των ε­ντός της δυ­τι­κής στρα­τιω­τι­κής συμ­μα­χί­ας– φαί­νε­ται ό­τι ευ­νό­η­σε τη στρα­τιω­τι­κή συ­νερ­γα­σί­α με­τα­ξύ της Ρω­σί­ας α­πό τη μια με­ριά και της Γαλ­λί­ας και Γερ­μα­νί­ας α­πό την άλ­λη.

Τα τε­λευ­ταί­α χρό­νια, τό­σο η Γαλ­λί­α ό­σο κι η Γερ­μα­νί­α προ­χώ­ρη­σαν σε δι­με­ρείς συ­ζη­τή­σεις με τη Ρω­σί­α σε ό,τι α­φο­ρά τους το­μείς της α­μυ­ντι­κής βιο­μη­χα­νί­ας, της δια­στη­μι­κής έ­ρευ­νας και της στρα­τιω­τι­κής συ­νερ­γα­σί­ας. Στα τέ­λη του 1998, το Πα­ρί­σι και η Μό­σχα συμ­φώ­νη­σαν να α­να­λά­βουν κοι­νές α­σκή­σεις πε­ζι­κού και δι­με­ρείς στρα­τιω­τι­κές δια­σκέ­ψεις. Με τη σει­ρά της, η Μό­σχα α­να­ζη­τού­σε Γερ­μα­νούς και Γάλ­λους ε­ταί­ρους για να συμ­με­τά­σχουν στην α­νά­πτυ­ξη του στρα­τιω­τι­κο-βιο­μη­χα­νι­κού συ­μπλέγ­μα­τός της.

Στις αρ­χές του 2000, ο υ­πουρ­γός Ά­μυ­νας της Γερ­μα­νί­ας, Ρού­ντολ­φ Σάρ­πιν­γκ, ε­πι­σκέ­φτη­κε τη Μό­σχα για δι­με­ρείς συ­ζη­τή­σεις με τον Ρώ­σο ο­μό­λο­γό του. Υ­πο­γρά­φτη­κε μια δι­με­ρής συμ­φω­νί­α που πε­ρι­λάμ­βα­νε 33 ε­πι­μέ­ρους προ­γράμ­μα­τα στρα­τιω­τι­κής συ­νερ­γα­σί­ας, με­τα­ξύ των ο­ποί­ων και την εκ­παί­δευ­ση του ρω­σι­κού προ­σω­πι­κού στη Γερ­μα­νί­α. Αυ­τή η συμ­φω­νί­α έ­γι­νε ε­κτός του πλαι­σί­ου του ΝΑ­ΤΟ, χω­ρίς κα­μί­α έ­γκρι­ση της Ουά­σι­γκτον.7 

Η Ρω­σί­α υ­πέ­γρα­ψε ε­πί­σης μια συμ­φω­νί­α “μα­κρο­πρό­θε­σμης στρα­τιω­τι­κής συ­νερ­γα­σί­ας” με την Ιν­δί­α στα τέ­λη του 1998. Λί­γους μή­νες με­τά, α­κο­λού­θη­σε μια α­ντί­στοι­χη συμ­φω­νί­α α­νά­με­σα στη Γαλ­λί­α και την Ιν­δί­α. Η συμ­φω­νί­α α­νά­με­σα στην Γαλ­λί­α και την Ιν­δί­α εί­χε ά­με­σο α­ντί­κτυ­πο στις Ιν­δο-Πα­κι­στα­νι­κές σχέ­σεις, ε­νώ ταυ­τό­χρο­να, α­ντι­τί­θε­ται στα συμ­φέ­ρο­ντα των Η.Π.Α στην ευ­ρύ­τε­ρη πε­ριο­χή. Ε­νώ η Ουά­σι­γκτον στη­ρί­ζει με στρα­τιω­τι­κή βο­ή­θεια το Πα­κι­στάν, η Ιν­δί­α υ­πο­στη­ρί­ζε­ται α­πό τη Γαλ­λί­α και τη Ρω­σί­α. Προ­φα­νώς, τα γαλ­λι­κά και τα α­με­ρι­κα­νι­κά συμ­φέ­ρο­ντα στην πε­ριο­χή εί­ναι α­ντι­κρουό­με­να.

Το νέ­ο δόγ­μα ε­θνι­κής α­σφά­λειας της Ρω­σί­ας
Η με­τα­ψυ­χρο­πο­λε­μι­κή ε­ξω­τε­ρι­κή πο­λι­τι­κή των Η.Π.Α θε­ω­ρού­σε την πε­ριο­χή της Κε­ντρι­κής Α­σί­ας και τον Καύ­κα­σο ως “στρα­τη­γι­κή πε­ριο­χή”. Βέ­βαια, η πο­λι­τι­κή αυ­τή δεν α­πο­σκο­πεί πλέ­ον στην α­νά­σχε­ση του κομ­μου­νι­στι­κού κιν­δύ­νου, αλ­λά α­πο­σκο­πεί στο να α­πο­τρέ­ψει την Κί­να και τη Ρω­σί­α α­πό το να ε­ξε­λι­χθούν σε α­ντα­γω­νι­στι­κές κα­πι­τα­λι­στι­κές δυ­νά­μεις. Με βά­ση αυ­τή την α­ντί­λη­ψη, οι Η.Π.Α. α­να­βάθ­μι­σαν την στρα­τιω­τι­κή τους πα­ρου­σί­α κα­τά μή­κος ό­λου του 40ου πα­ράλ­λη­λου, ξε­κι­νώ­ντας α­πό τη Βο­σνί­α και το Κό­σο­βο και κα­τα­λή­γο­ντας στην πρώ­ην Σο­βιε­τι­κές δη­μο­κρα­τί­ες της Γε­ωρ­γί­ας, του Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν, του Τουρ­κμε­νι­στάν και του Ουζ­μπε­κι­στάν. Ό­λες αυ­τές οι χώ­ρες έ­χουν υ­πο­γρά­ψει δι­με­ρείς στρα­τιω­τι­κές συμ­φω­νί­ες με τις Η.Π.Α.

Ο πό­λε­μος στη Γιου­γκο­σλα­βί­α το 1999 και το με­τα­γε­νέ­στε­ρο ξέ­σπα­σμα του πο­λέ­μου στην Τσε­τσε­νί­α τον Σε­πτέμ­βριο της ί­διας χρο­νιάς, ση­μα­το­δό­τη­σαν μια ση­μα­ντι­κή αλ­λα­γή στις ρώ­σο-αμε­ρι­κα­νι­κές σχέ­σεις. Α­κό­μα, οι ε­ξε­λί­ξεις αυ­τές ο­δή­γη­σαν σε μια ε­πα­να­προ­σέγ­γι­ση α­νά­με­σα στη Μό­σχα και το Πε­κί­νο, που ε­πι­σφρα­γί­στη­κε με την υ­πο­γρα­φή αρ­κε­τών συμ­φω­νιών συ­νερ­γα­σί­ας.

Η συ­γκε­κα­λυμ­μέ­νη στή­ρι­ξη των Η.Π.Α στις δυο βα­σι­κές α­ντάρ­τι­κες ο­μά­δες των Τσε­τσέ­νων αυ­το­νο­μι­στών (μέ­σω της μυ­στι­κής υ­πη­ρε­σί­ας του Πα­κι­στάν, της ISI) ή­ταν γνω­στή στους ρωσι­κούς κυ­βερ­νη­τι­κούς και στρα­τιω­τι­κούς κύ­κλους. Πα­ρό­λα αυ­τά, μέ­χρι το 1999, το γε­γο­νός αυ­τό πο­τέ δεν εί­χε δι­πλω­μα­τι­κές συ­νέ­πειες στις σχέ­σεις των δυο χω­ρών. Τον Νο­έμ­βριο του 1999, ο Ρώ­σος υ­πουρ­γός Άμυ­νας, Ι­γκόρ Σερ­γκέ­γιεφ, κα­τη­γό­ρη­σε ε­πί­ση­μα τις Η.Π.Α. για την στή­ρι­ξη των Τσε­τσέ­νων α­νταρ­τών. Έ­πει­τα α­πό έ­να συμ­βού­λιο κε­κλει­σμέ­νων των θυ­ρών με το ε­πι­τε­λεί­ο των ρω­σι­κών έ­νο­πλων δυ­νά­με­ων, ο Σερ­γκέ­γιεφ δή­λω­σε ό­τι:

“Τα ε­θνι­κά συμ­φέ­ρο­ντα των Η­νω­μέ­νων Πο­λι­τειών α­παι­τούν την α­να­ζω­πύ­ρω­ση των συ­γκρού­σε­ων στον Καύ­κα­σο (Τσε­τσε­νί­α)” συ­μπλη­ρώ­νο­ντας ό­τι: “Η πο­λι­τι­κή της Δύ­σης δη­μιουρ­γεί προ­κλή­σεις στη Ρω­σί­α, που στο­χεύ­ουν στην α­πο­δυ­νά­μω­ση της διε­θνούς της θέ­σης και την ε­ξαί­ρε­σή της α­πό πε­ριο­χές που έ­χουν ση­μα­ντι­κή γε­ω­πο­λι­τι­κή α­ξί­α” 8. 

Κα­τά τη διάρ­κεια του πο­λέ­μου στην Τσε­τσε­νί­α, το 1999, ο πρό­ε­δρος της Ρω­σί­ας Βλα­ντι­μίρ Πού­τιν δια­μόρ­φω­σε έ­να νέ­ο “δόγ­μα στρα­τη­γι­κής α­σφά­λειας”, το ο­ποί­ο και ε­πι­κυ­ρώ­θη­κε νο­μο­θε­τι­κά στις αρ­χές του 2000. Πα­ρό­λο που το νέ­ο δόγ­μα α­γνο­ή­θη­κε α­πό τα διε­θνή μέ­σα ε­νη­μέ­ρω­σης, εί­ναι σί­γου­ρο πως μια ση­μα­ντι­κή στρο­φή στις σχέ­σεις α­νά­με­σα στην Α­να­το­λή και τη Δύ­ση εί­χε πραγ­μα­το­ποι­η­θεί. Το κεί­με­νο που ψη­φί­στη­κε ε­πα­ν­ε­πι­βε­βαιώ­νει την α­να­γκαιό­τη­τα ε­νός ι­σχυ­ρού ρω­σι­κού κρά­τους, με την πα­ράλ­λη­λη εν­δυ­νά­μω­ση του ρω­σι­κού στρα­τού, που θα ε­πα­να­φέ­ρει τον έ­λεγ­χο στις δρα­στη­ριό­τη­τες του ξέ­νου κε­φα­λαί­ου μέ­σα στη χώ­ρα.
(…)
Στο κεί­με­νο ση­μειώ­νε­ται ό­τι “η διε­θνής τρο­μο­κρα­τί­α έ­χει ε­ξα­πο­λύ­σει μια εκ­στρα­τεί­α για την α­πο­στα­θε­ρο­ποί­η­ση της Ρω­σί­ας”. Ε­νώ δεν α­να­φέ­ρε­ται α­νοι­χτά στην μυ­στι­κή σχέ­ση της CIA με έ­νο­πλες ο­μά­δες που δρουν στο ε­σω­τε­ρι­κό της χώ­ρας –ό­πως οι Τσε­τσέ­νοι α­ντάρ­τες–, α­να­φέ­ρε­ται στην α­νά­γκη α­νά­λη­ψης “δρά­σε­ων για την πρό­λη­ψη και την α­νά­σχε­ση των δρα­στη­ριο­τή­των των μυ­στι­κών υ­πη­ρε­σιών ξέ­νων κρα­τών, που α­πο­σκο­πούν στην υ­πο­νό­μευ­ση της Ρω­σι­κής Ομο­σπον­δί­ας”.

Ση­μειωσεις

1. Reuters, 5 Φε­βρουα­ρί­ου 2000
2. Για πε­ρισ­σό­τε­ρες λε­πτο­μέ­ρειες, δες Vago Muradian, “Το Πε­ντά­γω­νο α­να­ζη­τά γέ­φυ­ρες στην Ευ­ρώ­πη”, Defence Daily, τεύ­χος 204, νού­με­ρο. 40, Δεκ.. 01, 1999
3. Όπ.π.
4. Όπ.π. (Δες ε­πί­σης την α­νά­λυ­ση του Michel Collon στο βι­βλί­ο Poker Menteur, εκ­δό­σεις EPO, Βρυ­ξέλ­λες, 1998, σελ. 156)
5. Δες ε­πί­σης την α­νά­λυ­ση του Michel Collon στο βι­βλί­ο Poker Menteur, εκ­δό­σεις EPO, Βρυ­ξέλ­λες, 1998, σελ. 156
6. Interfax, 1 Μαρ­τί­ου 2000
7. New York Times, 15 Νο­εμ­βρί­ου 1999 και Steve Levine, The New York Times, 29 Νο­εμ­βρί­ου 1999
8. Το κεί­με­νο υ­πάρ­χει στην ι­στο­σε­λί­δα της Α­με­ρι­κα­νι­κής Ο­μο­σπον­δί­ας Ε­πι­στη­μό­νων (FAS), http://www.fas.org/nuke/guide/russia/doctrine/gazeta012400.htm

Το πα­ρα­πά­νω κεί­με­νο εί­ναι έ­να συ­μπλη­ρω­μέ­νο και α­να­θε­ω­ρη­μέ­νο α­πό­σπα­σμα α­πό το βι­βλί­ο του συγ­γρα­φέ­α: Πό­λε­μος και παγκοσμιοποίηση

Μτφ: γ. Ρακκάς