του Μανώλη Εγγλέζου – Δεληγιαννάκη
www. metotoufekikaitilyra.wordpress.com
από το Άρδην τ. 105, Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2016
Στις 2-3 Ιουλίου 2016, έλαβε χώρα το συνέδριο για το ριζίτικο τραγούδι, στους Λάκκους και στα Καράνου. Μέσα στον προβληματισμό που αναπτύχθηκε, συζητήθηκε η θέση των νεοριζίτικων, δηλαδή των τραγουδιών που δημιουργούνται συγκαιρινά με μας. Αναφέρθηκαν και παραδείγματα τέτοιων τραγουδιών, κάποια από τα οποία είναι πράγματι πλήρως ενσωματωμένα στην παρέα και στο ήθος της τάβλας.
Πάνω στη συζήτηση, τόσο στα πλαίσια του συνεδρίου όσο και στα πηγαδάκια εκτός αυτού, συνειδητοποίησα ότι τα τραγούδια αυτά είτε μιλούν για την παρέα, τη φιλοξενία, τη χαροκοπιά, είτε γράφονται για να τιμήσουν πρόσωπα του παρελθόντος, ιστορικά ή τοπικούς (κυρίως) αγίους, πάντως όχι γεγονότα ιστορικά του σήμερα.
Τα τελευταία ιστορικά τραγούδια που έχουν καταγραφεί είναι για τον αγώνα του λαού μας στην Κύπρο ενάντια στους Άγγλους αποικιοκράτες. Κι εδώ έχει θέση ένας προβληματισμός πολύ συγκεκριμένος: γιατί τα νεοριζίτικα δεν μιλούν για ιστορικά γεγονότα;
Την απάντηση νομίζω ότι δεν θα τη βρούμε στη λειτουργία της παρέας ή στην ύπαρξη ή μη βιωματικών μερακλήδων που μπορούν να βγάλουν τραγούδια που θα αγκαλιάσει ο κόσμος και θα τα υιοθετήσει. Θα τη βρούμε στην ίδια την κοινωνία στην οποία ζούμε, στη στάση της απέναντι στα προβλήματα του σήμερα.
Πράγματι, σήμερα, το έχομε διαπιστώσει άλλωστε πολλές φορές, η κοινωνία μας βρίσκεται σε παρακμή, ηθική πρωτίστως. Η ηθική παρακμή οδηγεί στην οικονομική κρίση, στην καταστροφή της παραγωγικής διαδικασίας, στην κυριαρχία των πελατειακών σχέσεων μεταξύ κομμάτων και λαού. Η ηθική παρακμή έχει αδυνατίσει και το αντιστασιακό φρόνημα των Ελλήνων, με αποτέλεσμα να ζούμε την κρίση από τον καναπέ αντί να βγαίνουμε στους δρόμους για την ανατροπή της αποικιοποίησης της πατρίδας μας και της μετατροπής της σε δορυφόρο της Τουρκίας. Βολευόμαστε να αναθέτομε τη λύση των προβλημάτων μας σε κάθε έμπορο ελπίδας και αποδεδειγμένα (εκ του αποτελέσματος) ψεύτη και δεν είμαστε άξιοι να πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας. Χρειάζεται λοιπόν να κάνουμε την αυτοκριτική μας και να αντιστρέψουμε την καθοδική μας πορεία.
Αυτό σημαίνει βέβαια και ότι δεν είμαστε άξιοι αυτή τη στιγμή να δημιουργήσομε ιστορία. Παλιά, η αντίσταση ήταν μέσα στην καθημερινότητά μας και οι εξεγέρσεις ενάντια στους δυτικούς και Τούρκους δυνάστες μας ήταν συνεχείς, δημιουργούσαμε ιστορικά γεγονότα συνεχώς. Και το δημοτικό μας τραγούδι (στην Κρήτη οι ρίμες και το ριζίτικο) τα κατέγραφε. Αυτά μας θυμίζουν ποιοι είμαστε. Κι επειδή συγχρόνως μας υποδεικνύουν πώς καταντήσαμε, μας ενοχλούν.
Κι ακόμα, μεταβαλλόμαστε σε μια κοινωνία δίχως συνοχή, δίχως δεσμούς κοινοτικούς, χάνουμε γρήγορα το πνεύμα φιλότιμου κι αλληλεγγύης μαζί με το αντιστασιακό μας πνεύμα. Μόνο μια πνευματική επανάσταση θα μας κάνει να ξαναβρούμε τις χαμένες μας αξίες και να σταθούμε στα πόδια μας όπως και πριν.
Όταν αυτό γίνει, τότε θα είμαστε σε θέση πράγματι να γράψουμε ιστορία και πάλι. Με την αντίστασή μας απέναντι στους δυνάστες μας και τους ντόπιους υπηρέτες τους, με πράξεις ηρωισμού και στάση αξιοπρέπειας που σήμερα λείπουν. Κι αν το πετύχομε αυτό, θα έχομε ξαναβρεί το χαμένο μας κοινοτικό πνεύμα, και η δημοτική μας ποίηση θα μπορεί να τραγουδήσει και πάλι πράξεις επαναστατικές και αντιστασιακό ήθος. Τότε θα μπορούμε να δημιουργήσομε ξανά ριζίτικα τραγούδια που θα μιλούν για ενέργειες αξιομνημόνευτες της δικής μας εποχής. Αν αυτό γίνει, η συζήτηση για το αν μπορούν να βγαίνουν ακόμα τραγούδια θα έχει πάρει μια νέα τροπή. Μακάρι ν’ αξιωθούμε να δημιουργήσομε λοιπόν τραγούδια!
