Επιστήμονες εργολάβοι τής «αμφισβήτησης». Οι μαύρες σελίδες τής Επιστήμης.

1,6K

Του Παναγιώτη Χούπα

« … δεν χρειάζεται να έχει σπουδάσει κάποιος ώστε ακούγοντας και διασταυρώνοντας να ξεχωρίσει ΠΟΙΟΝ από τους σχετικούς επιστήμονες να εμπιστευθεί».

(Απόσπασμα πραγματικού σχολίου διαπρύσιου αντιεμβολιαστή, από ανάρτηση στο facebook).

Αυτό είναι ένα μείζον πρόβλημα:

Με άλλοθι την «ισοτιμία των απόψεων», ο αδαής καλείται να επιλέξει την «αλήθεια» του. Ο κίνδυνος είναι τεράστιος:

Ο απαίδευτος, ανεκπαίδευτος, στερούμενος κριτικής σκέψης αντιγραφέας, προκειμένου να υποστηρίξει μια «κοσμοθεωρία», μια «άποψη», μια προαποφασισμένη στάση, σταχυολογεί ό,τι τον συμφέρει. Ο προκατειλημμένος ανόητος συλλέγει μετά μανίας «επιβεβαιωτικές» της ανοησίας του ανοησίες. Αν μάλιστα αυτές είναι γραμμένες από επιστήμονες τόσο το καλύτερο.

Κατά τη «μεθοδολογία» αυτή, αν 5-10 άφρονες με πτυχία ή/και πανεπιστημιακές έδρες, αίφνης διακηρύξουν (ο καθένας για λογαριασμό του και όλοι μαζί για το συμφέρον τους, της ματαιοδοξίας συμπεριλαμβανομένης), ότι δεν υπάρχει πειραματική έρευνα που να αποδεικνύει την αποτελεσματικότητα του αλεξιπτώτου, τότε η επιστημονική κοινότητα αυτομάτως «διχάζεται» και εναπόκειται στην κρίση των επιστημονικώς αναλφάβητων το τι θα πιστέψουν. Αν ισάριθμοι «ειδικοί» με διαταραχή προσωπικότητας (κατά κανόνα ναρκισσιστική), ψύχωση ή άνοια, γνωμοδοτήσουν ότι ο ήλιος κάθε πρωί ξεπροβάλλει από τη Δύση, τότε τα θεμέλια της επιστήμης κλονίζονται και ο προσανατολισμός επί της Γης επαφίεται στην προσωπική πεποίθηση του κάθε «δημοκρατικού πολίτη».

Μια χούφτα επιστημόνων είναι αρκετή για να στηρίξει ο βλαξ τη βλακεία του και ο φανατικός τον φανατισμό του.

Για ανώδυνα θέματα, σε επίπεδο καφενείου, κάτι τέτοιο είναι γραφικό. Σε επίπεδο κοινωνίας, εν μέσω φονικής πανδημίας, επικίνδυνο.

Οι περιπτώσεις επιστημόνων – εργολάβων της «αμφισβήτησης», δεν είναι βέβαια φαινόμενο του καιρού μας. Τις εμμονές διαφόρων επιστημόνων, την αμφισβήτηση προς χάριν της αμφισβήτησης και όχι προς χάριν της επιστήμης, τη δίψα για αναγνώριση και δόξα, τα ταπεινά οικονομικά κίνητρα ή την καθαρή ηλιθιότητά τους, η ανθρωπότητα τα έχει πληρώσει ακριβά.

Ασφαλώς στο μυαλό τού ενήμερου αναγνώστη θα έρχεται η περίπτωση του Andrew Wakefield, Βρετανού γιατρού και ερευνητή, ο οποίος σε «μνημειώδες» άρθρο του σε ευρείας αποδοχής ιατρική επιθεώρηση το 1998, συνέδεσε τη χορήγηση του τριπλού εμβολίου έναντι ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας με μια εκδοχή τού αυτισμού. Επρόκειτο για δηλητηριώδη απάτη.

Το δηλητήριο που έχυσε ο επιστήμονας αυτός ήταν τόσο ισχυρό και η συνακόλουθη προπαγάνδα των υστερικών αντιεμβολιαστών τόσο εκτεταμένη, ώστε να προκληθεί μαζικό κύμα αμφισβήτησης και άρνησης τόσο του συγκεκριμένου εμβολίου όσο και των υπολοίπων, ακόμη και από σκεπτόμενους λογικούς ανθρώπους, με αποτέλεσμα τα επόμενα χρόνια να εμφανιστούν επιδημίες ιλαράς σε περιοχές του πλανήτη όπου οι υγειονομικές αρχές είχαν σχεδόν ξεχάσει την ύπαρξη της νόσου.

Τα ευρήματα της «μελέτης» του επιστήμονα αυτού τελικώς απεδείχθησαν ψευδή και κατασκευασμένα και δημοσιογραφική έρευνα απεκάλυψε ότι αυτός είχε λάβει αμοιβή από τη νομική φίρμα που είχε αναλάβει τη διεκδίκηση αποζημιώσεων για λογαριασμό οικογενειών που υποστήριζαν ότι τα παιδιά τους επλήγησαν από το εμβόλιο, χωρίς φυσικά να μπει στον κόπο να το δηλώσει στην αρμόδια επιτροπή του περιοδικού (το οποίο ασφαλώς θα είχε αρνηθεί να δημοσιεύσει τη «μελέτη» αν γνώριζε περί άλλων συμφερόντων). Επιπλέον, η αποκάλυψη σωρείας αντιδεοντολογικών πρακτικών, όπως η διενέργεια αχρείαστων παρακεντήσεων και βιοψιών στα παιδιά που «συμμετείχαν» στη «μελέτη», μετέτρεψε τον επιστήμονα σε παράδειγμα προς αποφυγή.

Η μελέτη βεβαίως αποσύρθηκε, ο Wakefield έχασε την άδειά του στην Αγγλία (κατέφυγε -πού αλλού;- στις ΗΠΑ όπου εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται ως βιβλική μορφή του αντιεμβολιαστικού κινήματος) και πλήθος άλλων πραγματικών μελετών δεν βρήκαν καμία σχέση τριπλού εμβολίου και αυτισμού. Επί περίπου 12 χρόνια όμως, πριν το θέμα λήξει οριστικά από τη δικαιοσύνη, ο ισχυρισμός «τα εμβόλια προκαλούν αυτισμό» απλώθηκε σαν δίχτυ σε όλον τον πλανήτη και εκατομμύρια ανθρώπων εξακολουθούν ακόμα, 22 χρόνια μετά, να τον πιστεύουν.

Ακόμη πιο τρομακτική είναι η περίπτωση ενός άλλου επιστήμονα, του Αμερικανού μοριακού βιολόγου Peter Duesberg. Ο άνθρωπος αυτός ήταν ιδιαίτερα αξιοσέβαστος και πρωτοπόρος στις έρευνές του. Είχε καταφέρει να περιγράψει την εμπλοκή ορισμένων ρετροϊών (ιών της ίδιας οικογένειας με τον ιό HIV που προκαλεί το AIDS) στην πρόκληση ορισμένων μορφών καρκίνου.

Ο ειδικός στους ρετροϊούς αυτός επιστήμονας, προκάλεσε αίσθηση το 1987 όταν αμφισβήτησε ευθέως ότι ο HIV ήταν το αίτιο του AIDS, όπως υποστήριζαν οι υπόλοιποι ερευνητές μετά από 3ετία (τότε) μελετών. Η αμφισβήτησή του αυτή είχε θεωρηθεί αρχικά ως ένδειξη υγείας του επιστημονικού κόσμου, ως βάση έναρξης γόνιμου επιστημονικού διαλόγου. Το κακό ήταν ότι ο Duesberg έμεινε αμετακίνητος στη θέση του ακόμα και όταν ένας καταρράκτης επιστημονικών στοιχείων από πλήθος ανεξάρτητων ερευνητών επιβεβαίωσε οριστικά ότι ο συγκεκριμένος ιός ήταν που προκαλούσε το συγκεκριμένο σύνδρομο.

Το πολύ κακό ήταν ότι, δεκαετίες αργότερα, η στενόμυαλη όσο και ανεξήγητη στάση του Duesberg (την οποία ουδέποτε άλλαξε) έδωσε όπλα σε αλλοπρόσαλλους πολιτικούς και εγκληματικές πολιτικές.

Ο Thabo Mbeki, Πρόεδρος της Νοτίου Αφρικής από το 1999 έως το 2008 και ο υπουργός του της Υγείας Manto Tshabalala-Msimang, πεπεισμένοι ότι το AIDS οφειλόταν στη φτώχεια και στις στερήσεις και όχι σε ιό και η θεραπεία του με αντιϊκά φάρμακα ήταν μια συνωμοσία των Δυτικών φαρμακευτικών κολοσσών, βρήκαν στον αμφισβητία Duesberg τον επιστήμονα-φύλακα άγγελο που έψαχναν. H αντιεπιστημονική του εμμονή με μανδύα επιστημονικής γνώμης, ταίριαζε απολύτως στη «θεωρία» τους και έσπευσαν να την εκμεταλλευτούν: απαγόρευσαν τη διάθεση των αντιρετροιϊκών φαρμάκων στα δημόσια νοσοκομεία της χώρας. Μιας χώρας με τουλάχιστον 10% του πληθυσμού προσβεβλημένο από το AIDS, ήτοι άνω των 6.000.000 ανθρώπων.

Το αποτέλεσμα ήταν η (κατ’ εκτίμηση) απώλεια άνω των 300.000 ανθρωπίνων ζωών, υπό «επιστημονική» κάλυψη.

Τα παραδείγματα, όμως,  επιστημόνων που προσφέρουν «επιστημονική» ασπίδα σε δεισιδαιμονίες, προκαταλήψεις και ανοησίες είναι πάμπολλα.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Φιλοσοφίας της Επιστήμης Massimo Pigliucci, ακαδημαϊκό με δεκαετίες σπουδών σε Βιολογία και Γενετική, οποιοσδήποτε με απόψεις αιρετικές, αυθαίρετες ή επικίνδυνες, μπορεί να βρει έναν τουλάχιστον επιστήμονα που να τις υποστηρίζει, αρκεί να ψάξει καλά.

Πηγές:

Alexander R.B., «Science under Attack», Algora Publishing 2018

Boseley S., How disgraced anti-vaxxer Andrew Wakefield was embraced by Trump’s America, The Guardian 18-07-2018

Pigliucci Μ., «Nonsense on Stilts», 2^η εκδ., The University of Chicago Press 2018