Του Μάνου Στεφανίδη
Ένα εμβληματικό έργο για τις θέσεις και την αισθητική της γενιάς του ’30, φιαγμένο από τον “μινόρε” Σπύρο Βασιλείου με φωτεινή, κολορίστικη διάθεση.
Κι ενώ πρόκειται για αυτό που λέμε “νεκρή φύση”, συνάρθρωση – συνάθροιση ετερόκλητων ή ομοειδών αντικειμένων, είναι παράλληλα και ιδεολογικοποιημένη τοπιογραφία όπου ο τόπος αναδεικνύεται σε απόλυτη αξία, ένα είδος επί γης παραδείσου. Δηλαδή ο μενεξεδένιος Υμηττός στο βάθος και η Πλάκα του Θεοτοκά, του Τερζάκη, του Καραγάτση, του Κοσμά Πολίτη σε πρώτο επίπεδο.
Η παράδοση και τα σύμβολα ή οι τελετουργίες της ιεροποιούνται, η γιορτή αποκτά μεταφυσικό χαρακτήρα, το λαϊκό εξαίρεται ως το κατ’ εξοχήν εθνικό. Το υπαρξιακά γηγενές. Παγανισμός και χριστιανικό έθος αδελφώνονται, ο αετός της Καθαρής Δευτέρας έτοιμος να απογειωθεί, μεταμορφώνεται σε εικόνα ανάτασης. Φυλετικής ανάστασης. (Είμαστε, μην ξεχνάτε, λίγα χρόνια μετά την καταστροφή της Σμύρνης).
Ακόμη εδώ το λαϊκότροπο δεν έχει γίνει φολκλόρ αλλά λάμπει από αυθεντικότητα και ειλικρίνεια. Ως προς τη φόρμα ο Βασιλείου ακολούθησε την “αθώα λογιοσύνη” όλης της γενιάς του ’30, δηλαδή κάτι ανάμεσα στον Ματίς, τον Ντεραίν, τον Πικάσο και την δισδιάστατη, λαϊκή τέχνη.
Η δεύτερη, επιζωγραφισμένη, φωτογραφία δείχνει μιαν άλλη παρέα διονυσιαστών με χιούμορ αλλά και αίσθηση του ιερού που κρύβει κάθε εορτή. Πρόκειται για τους Γιάννη Τσαρούχη, Διονύση Φωτόπουλο και Μάνο Χατζιδάκι ως κατανυκτικοί άγγελοι της τέχνης σε κρασοκατάνυξη. Μέσα της δεκαετίας του ’80. Διονυσιακό, ευφρόσυνο, καλοχτισμένο παιχνίδι με τις εικόνες και τα πρόσωπα, ενθύμιο εκείνης, της παροδικής αθανασίας, της μόνης που δικαιούνται οι άνθρωποι… Τρεις έφηβοι που σαν τον Πήτερ Παν αρνούνται να γεράσουν (Προσέξτε το άσπρο κουτί Ατλακόλ αριστερά του Τσαρούχη. Εργαλείο για όλες τις δουλειές)!
Βρέθηκα, τέλος, πολλές φορές στην οδό Γουέμπστερ κάτω από την Ακρόπολη, Καθαρή Δευτέρα, στα απίστευτα πάρτι των Βασιλείου. Ήταν εκεί μαζεμένη όλη η πνευματική Αθήνα, αυτή που σήμερα ή απέχει ή απλώς δεν υπάρχει.
Αιωνία η μνήμη του Σπύρου και της Κικής. Του Γιάννη και του Μάνου. Άξιοι της μέσα πατρίδας μας!
ΥΓ. Ζωγραφίζονται εδώ, στον Χαρταετό της καθαρής Δευτέρας, τα ελάχιστα πράγματα, τα στοιχειώδη όχι ως πόζα όπως συνέβη πρόσφατα από κάποιον πονηρό, πτωχοπρόδρομο επίγονο αλλά ως βιωμένη καθημερινότητα.
Επειδή είναι άλλο πράγμα να πεινάς και άλλο να υποδύεσαι πως πεινάς. Τέλος, η κάθε εποχή και η τέχνη της. Κανένα δεν έσωσαν οι αναχρονισμοί. Να το λέμε αυτό συνεχώς. Κάθε “τώρα” και οι δικές του ανάγκες. Το φολκλόρ, το ρετρό είναι τα πιο ασφαλή σημάδια παρακμής. Και δεν αντέχει κι άλλη παρακμή αυτός ο τόπος…
(Δείτε το κι αλλιώς. Δείτε τη θετική πλευρά των, αρνητικών a priori, πραγμάτων. Αφού πρωταγωνιστούμε, όλοι, σύμπας ο πλανήτης, πλούσιοι, φτωχοί, άσπροι, μαύροι, κίτρινοι σε ταινία καταστροφής. Και ουδείς βρίσκεται στο απυρόβλητο. Μεγαλεία!)
