του Ιωάννη Σαΐνη
Κατά τη διάρκεια της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού (ΠΕΧ), στο Αιγαίο εμφανίζονται σημαντικές καινοτομίες, τόσο στο εμπόριο όσο και στη βιοτεχνία, την κοινωνική δομή και την αστικοποίηση.
Αυτές οι αλλαγές – που σηματοδοτούν το τέλος της Νεολιθικής περιόδου – άφησαν ανεξίτηλα σημάδια σε όλη την Ευρώπη και πυροδότησαν την έναρξη της αστικής επανάστασης.
Στην αρχή αυτού του πολιτιστικού μετασχηματισμού, στην περιοχή του Αιγαίου εντοπίζονται τρεις, διακριτοί μεταξύ τους, ανακτορικοί πολιτισμοί, ο Ελλαδικός, ο Κυκλαδικός και ο Μινωικός, ο καθένας με τα δικά του έργα τέχνης, το δικό του κεραμικό στυλ, ταφικά έθιμα και αρχιτεκτονική.
Για να αποκαλύψουν την ταυτότητα των ανθρώπων πίσω από αυτόν τον μετασχηματισμό στον Ελλαδικό χώρο, διεθνής ερευνητική ομάδα 37 ερευνητών, απομόνωσε συνολικό γενετικό υλικό από τέσσερα άτομα της ΠΕΧ που καλύπτουν και τις τρεις πολιτισμικές περιοχές του Αιγαίου, δύο άτομα της Μέσης Εποχής του Χαλκού από τη Βόρεια Ελλάδα (Κοζάνη, θέση Λογγάς Ελάτης), καθώς και 11 γονιδιώματα μιτοχονδριακού DNA από την ΠΕΧ.
Όταν συνέκριναν μεταξύ τους αυτά τα γονιδιώματα αποκαλύφθηκε η τεράστια ομοιότητά τους. Το συμπέρασμα είναι λοιπόν πως οι πολιτισμικά διαφορετικοί αυτοί πληθυσμοί είναι γενετικά ομοιογενείς, δηλαδή ο ίδιος Λαός έφτιαξε τους τρεις αυτούς διαφορετικούς πολιτισμούς. Επιπρόσθετα, σύγκριση αυτών των γονιδιωμάτων με γονιδιώματα της ίδιας εποχής από τα παράλια της Μ. Ασίας έδειξε πως πράγματι ο ίδιος Λαός κατοικούσε και εκεί.
Το επόμενο ερώτημα στο οποίο προσπάθησαν να απαντήσουν ήταν η συμβολή προγενέστερων πληθυσμών στο γενετικό απόθεμα των υπό μελέτη ανθρώπων. Για να το θέσουμε διαφορετικά, προσπάθησαν να απαντήσουν στο ερώτημα από πού προήλθαν αυτοί οι πληθυσμοί της Πρώιμης εποχής του Χαλκού στον Ελλαδικό χώρο.
Συγκρίνοντας τα γονιδιώματά τους με γονιδιώματα νεολιθικών ανθρώπων από διάφορες περιοχές της Ευρασίας και της Αφρικής κατέληξαν στο συμπέρασμα πως οι υπό μελέτη άνθρωποι της ΠΕΧ μοιράζονταν γενετικό υλικό τόσο από προγενέστερους νεολιθικούς αγρότες της ίδιας περιοχής (του Αιγαίου δηλαδή) όσο και γενετικό υλικό ανθρώπων κυνηγών-τροφοσυλλεκτών από τον Καύκασο (CHG). Το εύρημα αυτό, δεν έρχεται σε αντίθεση με τις αρχαιολογικές θεωρίες, σύμφωνα με τις οποίες, η μετάβαση από τη νεολιθική στην εποχή του Χαλκού συμβαδίζει με μεταναστεύσεις Λαών από τον Καύκασο και την Ανατολία. Παρόλα αυτά, επειδή βρέθηκε πως η συμμετοχή του ντόπιου νεολιθικού γενετικού υλικού ήταν πολύ υψηλή, οι ερευνητές υποστηρίζουν πως και οι ντόπιοι και οι νεοφερμένοι συνέβαλλαν εξίσου στις αλλαγές που σηματοδότησαν την μετάβαση από την νεολιθική στην εποχή του Χαλκού.
Σε αντίθεση με την γενετική ομοιογένεια του πληθυσμών των Αιγαιικών πολιτισμών της Πρώιμης εποχής του Χαλκού, οι πληθυσμοί κατά την Μέση εποχή του Χαλκού φαίνεται να είναι πιο ποικιλόμορφοι. Η πιθανότερη αιτία είναι η διαφορετική ροή γονιδίων με προέλευση από τον Πόντο και την Κασπία αυτή τη φορά, στις διαφορετικές περιοχές του Ελλαδικού χώρου.
Τα γονιδιώματα από την Βόρεια Ελλάδα που μελετήθηκαν σε αυτή την εργασία και τα οποία ανήκουν σε δύο γυναίκες, φαίνεται να επιβεβαιώνουν αυτή την υπόθεση.Πράγματι, σε αυτά τα γονιδιώματα υπάρχει μεγαλύτερη συμβολή γενετικού υλικού από Πόντο και Κασπία σε σχέση με τα γονιδιώματα της ΠΕΧ.Το πιο εντυπωσιακό όμως συμπέρασμα της όλης ιστορίας είναι πως τα γονιδιώματα αυτά έχουν τεράστια ομοιότητα (90%) με γονιδιώματα σύγχρονων Ελλήνων, υποδεικνύοντας μία εντυπωσιακή γενετική συνέχεια 4000 χρόνων!!!
Και με τα λόγια των συγγραφέων: «Present-day Greeks—who also carry Steppe related ancestry—share 90% of their ancestry with MBA northernAegeans, suggesting continuity between the two time periods».
Η εργασία έχει δημοσιευθεί σε ένα από τα πιο έγκριτα και γνωστά διεθνή περιοδικά, στο Cell και μπορείτε να την βρείτε εδώ.
