Του Γιώργου Τάττη από την εφημερίδα Ρήξη Νοεμβρίου φ. 173
Μέτρα αποτροπής χωρίς… πολιτική πρόκλησης κόστους στην Τουρκία
Εν μέσω μιας σχετικά διευρυμένης κοινωνικής νομιμοποίησης, η κυπριακή κυβέρνηση προτάσσει το ζήτημα των αυξημένων μεταναστευτικών ροών, θέτοντάς το προνομιακά στην ατζέντα των κυβερνητικών προτεραιοτήτων. Ωστόσο, οι διαχρονικές παθογένειες σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής, με την εμμονή στην πολιτική του κατευνασμού, δεν επιτρέπουν αισιοδοξία για επίτευξη των στόχων που θέτει η Λευκωσία. Δηλαδή, προς τη διόρθωση των στρεβλώσεων του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, με βάση την απαιτούμενη ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και την ισότιμη κατανομή βαρών.
…Και στη μεγάλη εικόνα, το Κυπριακό.
Αν κάτι κατάφερε, όμως, η κυβέρνηση, είναι να επανανοηματοδοτήσει το μεταναστευτικό πρόβλημα, όχι αποσπασματικά και στη βάση ιδεοληπτικών μονομερειών, αλλά λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα διακυβεύματα του νησιού. Πράγμα καθόλου δύσκολο, καθώς οι τουρκικές ενέργειες επί του εδάφους επέτρεπαν μια πρόσληψη που δεν μπορούσε να αποκοπεί από το ευρύτερο εθνικό πρόβλημα που ταλανίζει τον τόπο. Αφενός γιατί είναι ηλίου φαεινότερο πως η Τουρκία εργαλειοποιεί τις ροές, αξιοποιώντας τα κενά στη γραμμή κατάπαυσης του πυρός, για να εντείνει τις πιέσεις της και να δημιουργήσει ένα πολυεπίπεδο αποδιοργανωτικό καθεστώς. Και αφετέρου, γιατί το θρησκευτικό και πολιτισμικό υπόβαθρο των παράτυπων μεταναστών συνειρμικά παραπέμπει στην εντεινόμενη και στοχευμένη πρακτική της κατοχικής δύναμης να εποικίζει τις κατεχόμενες περιοχές, σε συνδυασμό με μια πολιτική απόδοσης ψευδοϋπηκοοτήτων στους εκλεκτούς του Ερντογάν, είτε πολιτικών, είτε επιχειρηματιών.
Αν, όμως, τα κοσμικά στρώματα των Τουρκοκυπρίων βιώνουν την κάθοδο των Τούρκων εποίκων μια φορά ως απειλή, οι Ελληνοκύπριοι, υπό τον διαρκή, αντανακλαστικό φόβο μιας νέας τουρκικής εισβολής, μπαίνουν διπλά σε κατάσταση εγρήγορσης. Γιατί, απλούστατα, η παράτυπη μετανάστευση, με τα χαρακτηριστικά που προσλαμβάνει, δεν απειλεί μόνο πολιτισμικά τον τόπο, μ’ έναν εν μέρει απροσδιόριστο και μακροπρόθεσμο τρόπο, αλλά και στην πράξη.
Στοιχεία που… προβληματίζουν
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος παρέθεσε συγκεκριμένα στοιχεία, προς απόδειξη της κρισιμότητας της κατάστασης:
> Συνολικό ποσοστό αιτούντων πολιτικό άσυλο: Υπερβαίνει το 4%, σε αντίθεση με το μόλις 1%, στις υπόλοιπες χώρες πρώτης υποδοχής.
> 70% των ροών αφορά μονήρεις άντρες ηλικίας 25 έως 40 ετών.
> Φέτος οι ροές είναι ήδη κατά 38% αυξημένες σε σχέση με τον αντίστοιχο αριθμό για ολόκληρο το 2020.
> Στην προδημοτική εκπαίδευση ο αριθμός των μαθητών με μεταναστευτική βιογραφία υπερβαίνει το 30%, ενώ στη δημοτική ανέρχεται στο 16%.
> Σε αρκετές κοινότητες έχει ήδη επέλθει σημαντική δημογραφική αλλοίωση.
> Το ποσοστό συμμετοχής παράνομων μεταναστών σε σοβαρά εγκλήματα υπερβαίνει το 43%.
Αν και μερικοί αριθμοί αμφισβητούνται μερικώς, για έναν ημικατεχόμενο τόπο και για ένα τόσο ευαίσθητο ζήτημα είναι ενδεικτικοί των κινδύνων περαιτέρω κοινωνικής απορρύθμισης και πυροδότησης ακραίων αντανακλαστικών. Ειδικότερα όταν απουσιάζουν οι πολιτικές ενσωμάτωσης, είτε λόγω κρατικής ανεπάρκειας, είτε λόγω μη διαχειρίσιμου αριθμού ροών.
Πακέτο μέτρων
Ως εκ τούτου, η κυβέρνηση ανακοίνωσε μέτρα (μεταξύ άλλων):
– Αίτημα προς Ευρωπαϊκή Επιτροπή για παραχώρηση του δικαιώματος αναστολής της υποβολής αιτήσεων χορήγησης ασύλου (στη βάση του αιτήματος της Ελλάδας κατά τα γεγονότα στον Έβρο) από όσους εισέρχονται παράνομα.
– Άμεση ενημέρωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την επιδείνωση της κατάστασης, την αναγκαιότητα λήψης έκτακτων μέτρων αλλά και επείγουσα αρωγή, κατ’ αναλογίαν των αποφάσεων που λήφθηκαν για Λιθουανία και Πολωνία.
– Σύσταση διυπουργικής επιτροπής και σύσταση μονάδας διαχείρισης με επιχειρησιακές δυνατότητες.
– Άμεση μετεγκατάσταση στα κράτη – μέλη αριθμού αιτούντων ασύλου, αλλά και επαναπροωθήσεις στις χώρες προέλευσής τους.
Φύλαξη Πράσινης Γραμμής – Λίστα Ασφαλών Χωρών
Παράλληλα, έχει ήδη υπογραφεί συμφωνία με το Ισραήλ για ανάπτυξη ενός ηλεκτρονικού συστήματος επιτήρησης της «Πράσινης Γραμμής», με ορίζοντα ολοκλήρωσης τα τρία χρόνια. Θα αξιοποιούνται κάμερες, drone, συστήματα χερσαίων οχημάτων, ηχητικής αποτροπής κ.ά., υπό την εποπτεία της Εθνικής Φρουράς.
Επίσης, ακολουθώντας το παράδειγμα της Δανίας, επιδιώκεται η ένταξη περιοχών της Συρίας, στις οποίες δεν υπάρχει πλέον εμπόλεμη κατάσταση, στη λίστα με τις ασφαλείς χώρες, για να μπορούν να επιστρέφονται και Σύροι πρόσφυγες. Ακόμη, υπάρχει πρόθεση να ενταχθεί και η Τουρκία στη λίστα της Κύπρου με τις ασφαλείς χώρες, για να υπάρχει και η πολιτική και νομική νομιμοποίηση να επιδιώκονται οι επαναπροωθήσεις στην εν λόγω χώρα.
«Κατάσταση εκτάκτου ανάγκης», αλλά….
Αν και η κυβέρνηση επικαλείται κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, εντούτοις οι διαχρονικές παθογένειες της κρατικής μηχανής δεν ευνοούν την επίσπευση των διαδικασιών απόδοσης ασύλου.
Ενώ, λοιπόν, φαίνεται πως η εξέταση στο πρωτοβάθμιο όργανο (Υπηρεσία Ασύλου), προχωράει πλέον κανονικά, η διαδικασία μπλοκάρει στο δευτεροβάθμιο όργανο, το Διοικητικό Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας, στο οποίο οι αιτούντες ασκούν έφεση. Υπάρχουν μόλις πέντε δικαστές, ενώ οι άλλοι πέντε δικαστές, για τους οποίους το κονδύλι εγκρίθηκε εδώ και μήνες, παραμένουν άστεγοι λόγω… έλλειψης κτηριακών εγκαταστάσεων. Με το μπαλάκι της ευθύνης να πετιέται μεταξύ κυβέρνησης και Ανώτατου Δικαστηρίου.
Ως εκ τούτου, από 1100 εκκρεμούσες αιτήσεις τον Δεκέμβριο 2020, τον Νοέμβριο 2021 σχεδόν εξαπλασιάστηκαν, καθώς είναι πέραν των 6020. Φέτος, έχουν εξεταστεί μόλις 1593 αιτήσεις, ενώ στο πρωτοβάθμιο όργανο έχουν απορριφθεί 8600.
Επιζήμια «κατευναστική πολιτική»
Επανειλημμένα «όχι» εισπράττει η Λευκωσία από τα ευρωπαϊκά φόρουμ, στα αιτήματα για επανακαθορισμό του μεταναστευτικού συμφώνου, αλλά και στην ανάγκη ταύτισης της πολιτικής της εργαλειοποίησης των ροών που ασκεί η Λευκορωσία, με αυτή της Τουρκίας. Μπορεί οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις και οι σχέσεις εξάρτησης ορισμένων κρατών-μελών με την Τουρκία να είναι σημαντικός αποτρεπτικός παράγοντας, ωστόσο δεν υπάρχει σαφής στοχοπροσήλωση της Λευκωσίας προς την ανάγκη λήψης ουσιαστικών κυρώσεων.
Ενώ στο εσωτερικό το μεταναστευτικό νοείται ως μέρος του εθνικού προβλήματος, η πολιτική της Κύπρου στην Ευρώπη για το κυπριακό και για το μεταναστευτικό δεν ήταν ενιαία. Μόνο κατά τα τελευταία Συμβούλια Υπουργών ψελλίζουν κάτι μαζικά για «ενέργειες» κατά της Τουρκίας, όμως, το λεκτικό παραπέμπει περισσότερο σε διασκέδαση των αντιδράσεων, παρά σε στρατηγική στροφή προς την πολιτική πρόκλησης κόστους. Η οποία, πλέον, καθίσταται κάτι περισσότερο από αναγκαία.
