του Χριστόφορου Τριπουλά
Πριν από αρκετά χρόνια, ο Χρήστος Γιανναράς, γράφοντας στην επιφυλλίδα του στην «Καθημερινή», είχε αναφερθεί στην κίνηση του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» να δημοσιεύσει την πρότασή του για αξιοποίηση των στρεμμάτων που βρισκόταν μεταξύ του Ιππόδρομου στις Τζιτζιφιές και του Φαληρικού Δέλτα, όπου σήμερα βρίσκεται το Κέντρο Πολιτισμού Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, ένα πραγματικό στολίδι του «κλεινού άστεως». Εκεί στεγάζεται πλέον η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος και η Εθνική Λυρική Σκηνή, μαζί με ένα πάρκο που αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα «πνευμόνια» της Αθήνας. Στις εγκαταστάσεις αυτές εκφώνησε την ομιλία του ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ κ. Μπαράκ Ομπάμα, κατά την επίσημη επίσκεψή του στην πατρίδα μας. Το ΚΠΙΣΝ έχει βραβευτεί ως ένα από στα πιο βιώσιμα κτιριακά συγκροτήματα (στην κλίμακά του) στον κόσμο, ενώ ο «Φάρος» του προσφέρει μια μαγευτική πανοραμική θέα ολόκληρης της Αθήνας, του Πειραιά και του Σαρωνικού, καθώς και άμεση οπτική επαφή με την Ακρόπολη. Για όσους δεν έχουν επισκεφθεί τον χώρο αυτό, πρέπει οπωσδήποτε να το επιδιώξουν όταν ξαναβρεθούν στην Αθήνα.
Κατά τα γραφόμενα του κ. Γιανναρά, το μνημειώδες αυτό έργο κινδύνευε να μην πραγματοποιηθεί, εξαιτίας της μικροπολιτικής που κυριαρχεί στο ελλαδικό κράτος. Το ΙΣΝ, βλέποντας μια πρόταση που είχε διαμορφώσει από το 1998, να παραπέμπεται… στις καλένδες (ή πιθανόν ακόμη και να τορπιλίζεται από πολιτικούς παράγοντες που θα ήθελαν να διανείμουν τα φιλέτα αυτά αλλού έναντι προσωπικού οφέλους), αποφάσισε να κοινοποιήσει την πρότασή της διαμέσου των ΜΜΕ, ώστε να φέρει τους κυβερνώντες προ των ευθυνών τους σε περίπτωση απόρριψης της πρότασης, για να γνωρίζει ο λαός ποιοι κλώτσησαν την ευκαιρία και γιατί.
Διαβάζοντας την συνέντευξη που παραχώρησε ο πρόεδρος του ΙΣΝ κ. Ανδρέας Δρακόπουλος στον «Εθνικό Κήρυκα» το Σαββατοκύριακο της 1-2 Οκτωβρίου 2022, ο αναγνώστης σχηματίζει παρόμοια εντύπωση όσον αφορά στο θέμα της ομογενειακής παιδείας στις ΗΠΑ. Το κοινωφελές – ζωτικής σημασίας για την Ομογένεια – έργο της διάδοσης της ελληνικής γλώσσας και παιδείας μέσα από υψηλών προδιαγραφών σχολείων μοιάζει να εμποδίζεται από διαφόρους παράγοντες, οι οποίοι δεν αξιοποιούν πολύτιμες ευκαιρίες για μια απαραίτητη φυγή προς τα εμπρός. Ας μην ξεχνάμε ότι το «μοντέλο» που διέπει την λειτουργία των ομογενειακών σχολείων παραμένει το ίδιο από τα μέσα του 20ου αιώνα, πιθανόν και νωρίτερα. Κι ενώ όπως λέει το γνωστό άσμα «όλα τριγύρω αλλάζουν», δυστυχώς, στην προκειμένη περίπτωση, «όλα τα ίδια μένουν» στον χώρο της Ομογενειακής παιδείας.
Η ευθύνη της χρηματοδότησης και διατήρησης των κατά τόπους σχολείων παραμένει αποκλειστική ευθύνη των αντίστοιχων ενοριακών κοινοτήτων φροντίζουν για την λειτουργία τους. Συνεπώς, οι αποφάσεις σχετικά με την διοίκηση και την διδακτέα ύλη είναι επίσης δικές τους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Το αν οι άνθρωποι που λαμβάνουν αυτές τις αποφάσεις έχουν την απαραίτητη κατάρτιση ή τις σχετικές γνώσεις δεν εξετάζεται, διότι οι αρμόδιες αρχές, εν προκειμένω η Αρχιεπισκοπή Αμερικής, υπό την αιγίδα της οποίας οι ενοριακές κοινότητες λειτουργούν, προτιμάει να… «κλωτσάει την μπάλα στις κερκίδες» όλα αυτά τα χρόνια.
Η λειτουργία ενός σχολείου, πόσο μάλλον ενός ολόκληρου συγκροτήματος σχολείων, απαιτεί σοβαρή χρηματοδότηση και επενδύσεις, μακροπρόθεσμό σχεδιασμό, αναζήτηση ευρύτερων συμμαχιών, διάθεση για συμβιβασμό και συνεργασία και πάνω από όλα δεσμεύσεις που η κεντρική διοίκηση της Αρχιεπισκοπής έχει δείξει απρόθυμη να αναλάβει όλα αυτά τα χρόνια. Απλούστατα, είναι ευκολότερο να μετακυλίεται η ευθύνη και το βάρος στις κατά τόπους ενορίες, οι οποίες καλούνται να βγάλουν το φίδι από την τρύπα όσον αφορά στην χρηματοδότηση ενός τέτοιου εγχειρήματος και επιβαρύνονται με τα επίχειρα σε περίπτωση αποτυχίας.
Μέχρι τώρα, ένας αρχιεπίσκοπος βρέθηκε να τοποθετεί εμπράκτως την ελληνική παιδεία ως πραγματική προτεραιότητα και να αγωνιά φανερά για το μέλλον της – ο κ. Σπυρίδων – και το Οικουμενικό Πατριαρχείο φρόντισε να τον «τελειώσει» με συνοπτικές διαδικασίες, για λόγους ίσως άσχετους με το θέμα, αλλά που σχετιζόταν οπωσδήποτε με οικονομική πίεση που άσκησε το «ηγετικό καθεστώς» της Ομογένειας. Ένα καθεστώς στην ατζέντας του οποίου, προφανώς, η ελληνική παιδεία βρίσκεται σε πολύ χαμηλή θέση. Αυτό ίσως εξηγεί την έλλειψη καινοτόμων πρωτοβουλιών όλες αυτές τις δεκαετίες και την αδυναμία αναζήτησης λύσεων για τα εξόφθαλμα προβλήματα που υπάρχουν.
Άρα, μέχρι τώρα ήταν βολικό για την Αρχιεπισκοπή να κρύβεται πίσω από τις ενοριακές κοινότητές της. Ήταν βολικό για τους άλλους μεγάλους ομογενειακούς οργανισμούς να δηλώνουν αναρμόδιοι. Ήταν βολικό για τους εκάστοτε παράγοντες και αυτόκλητους υπερασπιστές της παιδείας να επιλέγουν να μην «σπάνε αυγά», ενδεχομένως από φόβο μην αποκλεισθούν από φωτογραφήσεις, βραβεύσεις και ρεκλάμες. Ή μη τυχόν χάσουν την πρωτοκαθεδρία όταν κάνουν πρωθυπουργοί, υπουργοί και άλλες προσωπικότητες την ετήσια βόλτα τους προς τα μέρη μας…
Η βολική επιλογή όμως δεν είναι απαραίτητα και η σωστή. Αντιθέτως, μπορεί να αποδειχθεί και καταστροφική! Και κάπως έτσι, η ρουφήχτρα των εξελίξεων καταπίνει το ένα σχολείο μετά το άλλο, η κρίση οξύνεται διαρκώς, ενώ διάφοροι παράγοντες εξακολουθούν να «λιβανίζουν» εαυτούς και αλλήλους και να φωτογραφίζονται σαν να μην τρέχει τίποτα.
Για τις άθλιες μισθοδοσίες των εκπαιδευτικών, που αναγκάζονται να κάνουν δύο και τρεις (ενίοτε άσχετες) δουλειές παράλληλα, μόνο και μόνο για να τα βγάλουν πέρα, περιοριζόμαστε σε γραφικές… παρόλες, παραλληλίζοντας τους με τους φτωχούς πλην τίμιους ήρωες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου. Έλα, όμως, που οι παρόλες δεν πληρώνουν το ενοίκιο, ούτε εξασφαλίζουν νέα, καλλιεργημένα και καταρτισμένα στελέχη ικανά να συνεχίσουν το έργο των απομάχων.
Για τις αναγκαίες συνεργασίες μεταξύ ενοριών και ευρύτερων εξωεκκλησιαστικών οργανώσεων, ούτε κουβέντα. Ίσως φοβούνται οι βουληφόροι ότι δεν θα τα βρουν στην μοιρασιά… Πάντως, η πεισματική άρνηση της ανάπτυξης ενός αυτονόητου σχεδιασμού που να εξυπηρετεί τις ανάγκες της ευρύτερης περιοχής (π.χ., πόσα σχολεία χρειάζονται ανά περιοχή, πόσα δίδακτρα αντέχει να πληρώνει ο κόσμος, ποιες οι δυνατότητες εξυπνότερης διάθεσης των υπαρχόντων πόρων με την χρήση του τάδε σχολείου ως δημοτικού, του δείνα ως γυμνασίου, του ετέρου ως λυκείου αντί να ανταγωνίζονται μεταξύ τους, κτλ.) δεν είναι απλά πράξη αντιαναπτυξιακή. Είναι ο ορισμός της ανοησίας!
Υπάρχει και το θέμα των αυξανομένων σε αριθμό σχολικών εκείνων εγκαταστάσεων η λειτουργία των οποίων ανεστάλη. Πρόκειται για κτιριακά συγκροτήματα που τα εκμεταλλεύονται σήμερα οι ιδιοκτήτριες κοινότητες, ενδεχομένως κατά παράβαση της ρητής βούλησης των κτητόρων τους, έναντι αδράς αμοιβής, με τα ετήσια κέρδη να υπερβαίνουν τις τάξεις του μισού εκατομμυρίου δολαρίων ανά κτίριο.
Αυτά τα χρήματα ποιους ακριβούς σκοπούς εξυπηρετούν; Εφόσον τα εκμεταλλευόμενα εκείνα κτίρια είχαν προοριστεί για τις ανάγκες της ελληνικής παιδείας, δεν θα πρέπει να διατίθενται τα κέρδη που παράγουν προς τον ευγενή αυτό σκοπό σε περίπτωση που παραδοθούν τα κτίρια προς αλλότρια χρήση;
Κι επειδή όταν στραβώσει μια κατάσταση τόσο πολύ, συχνά είναι προτιμότερο να γίνεται μια καινούργια αρχή, χωρίς τις δυσλειτουργίες και τα βάρη του παρελθόντος, θεωρούμε ότι τα πολλά πλέον κτίρια των εν αναστολή ημερησίων ελληνοαμερικανικών σχολείων της Νέας Υόρκης προσφέρουν μια θαυμάσια ευκαιρία στο ΙΣΝ να ανοίξει τον δρόμο για μια νέα εποχή στην ομογενειακή παιδεία.
Δημιουργώντας εκ του μηδενός πειραματικά σχολεία στις ήδη υπάρχουσες εγκαταστάσεις, μπορεί να εφαρμόσει σύγχρονες πρακτικές και μεθόδους που οι μέχρι σήμερα εμπλεκόμενοι δεν θέλησαν, δεν τόλμησαν ή δεν φιλοδόξησαν να εφαρμόσουν στα ομογενειακά σχολεία μας, καθιστώντας τα πρωτοπόρα και συμπαρασύροντας τα υπόλοιπα εν ενεργεία σχολεία σε βέλτιστες πρακτικές.
Το ΙΣΝ έχει δείξει ότι γνωρίζει το τρόπο να ξεπερνάει τους σκοπέλους του κατεστημένου και να προβάλλει ένα αναγκαίο κοινοφελές έργο που μπορεί να αλλάξει ολόκληρη την όψη μιας περιοχής, όταν το θέλει.
Οι συνθήκες είναι ώριμες για να αναλάβει ένα τέτοιο τιτάνιο εγχείρημα στον χώρο της ελληνικής παιδείας της Ομογένειας της Αμερικής. Οι θυσίες των προγόνων μας το δικαιολογούν και οι ανάγκες της νέας γενιάς το επιβάλλουν.
Αξιολογώντας την σημερινή κατάσταση της ελληνικής παιδείας στις ΗΠΑ, το σύνθημα «καν’ το όπως το ΚΠΙΣΝ» λαμβάνει όλο και μεγαλύτερη αξία.
Ακολουθήστε με στο Twitter @ctripoulas
Ενισχύστε την προσπάθειά μας κάνοντας μια δωρεά στο Άρδην πατώντας ΕΔΩ.
Γνωρίστε τα βιβλία των Εναλλακτικών Εκδόσεων
Ακολουθήστε το Άρδην στο Facebook
Εγγραφείτε στο κανάλι του Άρδην στο Youtube
