του Νίκου Μελέτη από το liberal.gr
Νέα δεδομένα στο πολιτικό σκηνικό της Τουρκίας και τριγμούς στο καθεστώς Ερντογάν προκαλεί η μεγάλη νίκη του CHP που όχι μόνο κέρδισε τους τρεις μεγάλους Δήμους της χώρας Κωνσταντινούπολη, Άγκυρα, Σμύρνη αλλά με βάση τις συγκριτικές αναλύσεις σε εθνικό επίπεδο ξεπερνά έστω και οριακά το κυβερνών κόμμα ΑΚΡ για πρώτη φορά από το 1977.
Είναι η πρώτη τρανταχτή ήττα του Ερντογάν στη διάρκεια της πολιτικής παντοδυναμίας του τα τελευταία 22 χρόνια, που δείχνει ότι πλέον δεν είναι ανίκητος και έχει απέναντι του έναν νέο ανερχόμενο αστέρα της πολιτικής τον Εκρέμ Ιμάμογλου ο οποίος κερδίζει για δεύτερη φορά την Κωνσταντινούπολη απέναντι στην πανστρατιά του Τ. Ερντογάν που είχε στόχο να «αλώσει» και πάλι τη «Πόλη του».
Ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος στην προσπάθεια του να αντιμετωπίσει τον Ε. Ιμάμογλου μετέτρεψε τη μάχη της Κωνσταντινούπολης σε «δημοψήφισμα» για τη δική του πολιτική ηγεσία, μια μάχη που έχασε παταγωδώς και τώρα βεβαίως το ερώτημα είναι πώς θα διαχειρισθεί αυτή τη νέα πραγματικότητα ο Τούρκος ηγέτης.
Οι χθεσινές εκλογές στην Τουρκία όμως ανέδειξαν και έναν αδιαφιλονίκητο ηγέτη για την αντιπολίτευση καθώς ο Ε. Ιμάμογλου έχει την απήχηση αλλά και τη δυνατότητα να συσπειρώσει ευρύτερα στρώματα και να αποτελεί το αντίπαλο δέος για τον Ερντογάν. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Ε. Ιμαμογλου κέρδισε τις εκλογές μην έχοντας τη στήριξη των άλλων κομμάτων της αντιπολίτευσης που είχαν ταχθεί υπέρ της υποψηφιότητας του στις προηγούμενες εκλογές και έτσι εκ των πραγμάτων διεισδύει οριζόντια σε όλο το εκλογικό σώμα που είτε είναι αντίθετο με την αλλοίωση του κοσμικού χαρακτήρα του κράτους και τον αυταρχισμό – συντηρητισμό του Τ. Ερντογάν είτε είναι εκείνο που πλήττεται από την οικονομική κρίση αλλά και στους νέους που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν με καθεστώς Ερντογάν.
Η χθεσινή νίκη του Ε. Ιμάμογλου δείχνει επίσης τη μικρόνοια του πρώην ηγέτη του CHP Κιλιτσντάρογλου που τορπίλισε την υποψηφιότητα Ιμαμογλου στις περσινές προεδρικές εκλογές, επιλέγοντας να είναι ο ίδιος υποψήφιος πρόεδρος της συνασπισμένης αντιπολίτευσης χάνοντας με μικρή διαφορά από τον Ερντογάν, ενώ ο δήμαρχος Κωνσταντινούπολης και στις περσινές δημοσκοπήσεις έδειχνε να μπορεί να αναμετρηθεί στα «ίσια» με τον Ερντογάν.
Οι χθεσινές εκλογές ανέδειξαν την κόπωση του εκλογικού σώματος από τη μακρόχρονη ηγεσία του «ενός αδρός» κυρίως όμως κρίθηκαν από την οικονομία, έναν παράγοντα που υποτίμησε ο Τ. Ερντογάν. Έχοντας εθίσει το εκλογικό σώμα σε μια σειρά παροχές, αυξήσεις μισθών και επιδόματα στα 22 χρόνια της διακυβέρνησης του, ο Τ Ερντογάν δεν στάθμισε σωστά τις συνέπειες που θα είχε ο πληθωρισμός που κινείται εκτός ελέγχου τα τελευταία χρόνια εξανεμίζοντας τα εισοδήματα και οδηγώντας μεγάλες κοινωνικές ομάδες στα όρια της φτώχειας. Με την Τουρκία στα όρια της χρεωκοπίας ο Ερντογάν υποχρεώθηκε να επιστρατεύσει στη θέση του υπουργού Οικονομικών τον Μεχμέτ Σιμσέκ ο οποίος κλείνοντας τον κύκλο της ανορθόδοξης οικονομικής πολιτικής Erdoganomics, προσπαθεί να τιθασεύσει τον πληθωρισμό και να καταστήσει πιο φιλική σε επενδύσεις την τουρκική οικονομία, αυξάνοντας συγχρόνως τα επιτόκια. Ο Ερντογάν έτσι έχει εγκλωβιστεί σε ένα αδιέξοδο, καθώς εάν επιχειρήσει το επόμενο διάστημα να ανατρέψει αυτή την πολιτική προκειμένου να μοιράσει χρήμα στους ψηφοφόρους και να αμβλύνει αυτό το κλίμα αποδοκιμασίας του καθεστώτος του, θα διακινδυνεύσει να οδηγήσει και πάλι τη χώρα σε ανεξέλεγκτο πληθωρισμό και σε αποκλεισμό της Τουρκίας από ξένες επενδύσεις … Βεβαίως, βραχυπρόθεσμα η μόνη ελπίδα του Ερντογάν και για την πολιτική επιβίωση είναι η επιτυχία του προγράμματος Σιμσέκ για σταθεροποίηση της οικονομίας, αν και ο Τούρκος ηγέτης δεν έχει επιδείξει στην πολυετή πορεία του «υπομονή» στα θέματα της οικονομίας.
Ιδιαίτερα σημαντική παράμετρος στις χθεσινές εκλογές είναι το Κουρδικό στοιχείο που ενώ έδωσε τη νίκη στο κόμμα DEM σε περιφέρειες του τουρκικού Κουρδιστάν, στην Κωνσταντινούπολη οι οπαδοί του επέλεξαν να ψηφίσουν τον Ιμάμογλου θέλοντας έτσι να στείλουν μήνυμα στον Ερντογάν. Η δύναμη του DEM στην Κωνσταντινούπολη υπολογίζεται στο 5-10% και οι υποψήφιοι του στις χθεσινές δημοτικές εκλογές δεν συγκέντρωσαν πάνω από το 1,93%.
Εξαιρετικά ενδιαφέρον στοιχείο είναι όμως ότι το ισλαμικό κόμμα της Ευημερίας που ίδρυσε ο Ν. Ερμπακάν μέντορας του Τ.Ερντογάν συγκέντρωσε σε εθνικό επίπεδο ποσοστό 5% ασκώντας κριτική στον Ερντογάν για μη αποτελεσματική αντίδραση στο θέμα της Γάζας, ενώ ο σύμμαχος του Ερντογάν εθνικιστής Μπαχτσελί είδε το κόμμα του ΜΗΡ να βουλιάζει στο 4,25%.
Με τα δεδομένα αυτά ο Ερντογάν αν και μετρ των πολιτικών μεθοδεύσεων θα έχει πλέον μπροστά του ένα εξαιρετικά δυσμενές πολιτικό περιβάλλον, καθώς για πρώτη φορά η πολιτική ηγεμονία του αμφισβητείται.
Βάσει των αποτελεσμάτων των Δημοτικών Εκλογών δυσκολεύει παρά πολύ η υλοποίηση του σχεδιασμού του Τ. Ερντογάν για δρομολόγηση της διαδικασίας αλλαγής του Συντάγματος μέσω δημοψηφίσματος. Νέο Σύνταγμα χωρίς τη συναίνεση της αντιπολίτευσης δεν θα μπορεί να εγκριθεί και είναι εξαιρετικά δύσκολο η αντιπολίτευση με τα νέα δεδομένα να αποδεχθεί αλλαγές στο Σύνταγμα που είναι κομμένες και ραμμένες στα μέτρα του Τούρκου προέδρου.
Ο Τ. Ερντογάν το επόμενο διάστημα θα επιχειρήσει να επαναπροσεγγίσει στρώματα ψηφοφόρων τα οποία εγκατέλειψαν το ΑΚΡ, και το ερώτημα είναι εάν θα στραφεί στη μοναδική δεξαμενή που του απομένει, το ακροδεξιό, συντηρητικό και ισλαμικό κοινό συνεχίζοντας και εντείνοντας και στην εξωτερική πολιτική μια τέτοια εθνικιστική πολιτική, την ώρα που ο ίδιος τους τελευταίους μήνες επιχειρεί κλείσιμο μετώπων με τους Άραβες την Αίγυπτο την Ε. Ε., τις ΗΠΑ αλλά και την Ελλάδα…
Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ είχαν αρχίσει να ανακοινώνονται τα αποτελέσματα και να διαμορφώνεται το σκηνικό νίκης της αντιπολίτευσης, το Προεδρικό Μέγαρο στην Άγκυρα έκανε τέσσερις αναρτήσεις για επικοινωνίες του Τ. Ερντογάν με τους προέδρους του Ουζμπεκιστάν, του Κιργιστάν και του Ιράν, που τον …συνεχάρησαν για τη διεξαγωγή των δημοτικών εκλογών και συζήτησαν περιφερειακά θέματα αλλά και τον πρωθυπουργό της Ολλανδίας Μ. Ρούτε, θέλοντας να στείλει το μήνυμα ότι όλα είναι υπό έλεγχο και ότι ο πρόεδρος συνεχίζει κανονικά τα εθνικά προεδρικά καθήκοντα του. Πάντως, έχει ενδιαφέρον ότι στην ανάρτηση του για την επικοινωνία με τον Μ. Ρούτε που είναι υποψήφιος για τη θέση του ΓΓ του ΝΑΤΟ ο Τούρκος ηγέτης έσπευσε και πάλι να θέσει μια σειρά όρους και προϋποθέσεις προκειμένου να στηρίξει την υποψηφιότητα, δείχνοντας ότι η λογική του παζαριού παραμένει στην πολιτική του έναντι της Δύσης ακόμη και των Συμμάχων στο ΝΑΤΟ.
