Απόσπασμα από ευρύτερο κείμενο της Μαρλέν Λαρυέλ* – Καθηγήτρια Διεθνών Σχέσεων. Ολόκληρο το κείμενο μπορείτε να διαβάσετε στον νέο Λόγιο Ερμή τ. 24
Οι Δυτικοί μελετητές έχουν ήδη αναλύσει ad nauseam το έργο και τη βιογραφία του Αλεξάντρ Ντούγκιν[1]. Ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, ο Ντούγκιν αποτελεί αντικείμενο μελέτης περισσότερο από όλους τους άλλους Ρώσους ιδεολόγους, τόσο στη Ρωσία όσο και στη Δύση. Η παραγωγικότητά του και η δυνατότητά του να δημοσιεύει σε πολλά και διαφορετικά μέσα ενημέρωσης και να απευθύνεται σε διαφορετικά ακροατήρια, σε συνδυασμό με τη γοητεία που ασκεί στη Δύση, τον κράτησαν στο φως της δημοσιότητας τόσο στη Ρωσία όσο και στο εξωτερικό. Τούτου λεχθέντος, ορισμένα στοιχεία της βιογραφίας του έχουν μελετηθεί ανεπαρκώς, ειδικά η νεότητά του και ο χρόνος που πέρασε στο Πάμιατ. Γενικότερα, μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε γύρω από το ποιος τον υποστηρίζει και τον χρηματοδοτεί. Δεν έχουμε καμιά διεξοδική μελέτη των κινήσεων του, από το «think tank» της Αρκτόγαια (Arctogaia) στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ως την εποχή του Κόμματος Ευρασία και του Διεθνούς Ευρασιανικού Κινήματος (IEM) στη δεκαετία του 2000. Δεν έχουμε επίσης πληροφορίες σχετικά με την προέλευση και το ύψος των εσόδων του καθώς και για το ποιοι κρατικοί θεσμοί και ιδιωτικές δομές έχουν στηρίξει το έργο του [2].
Σε αυτή τη μελέτη προτείνω τρεις υποθέσεις. Πρώτον, οι ακροδεξιές ιδεολογίες συνιστούν το βασικότερο θεωρητικό θεμέλιο της σκέψης του Ντούγκιν, περισσότερο από οτιδήποτε αποκλειστικά ρωσικό (συμπεριλαμβανομένου και του Ευρασιανισμού). Εξάλλου εκτέθηκε σε αυτές τις θεωρίες πολύ νωρίς, κατά την επαφή του με τον μποέμικο παράνομο Κύκλο Λουζίνσκι (Iuzhinskii) της Μόσχας κατά τη δεκαετία του 1980[3]. Δεύτερον, ο Ντούγκιν δεν αμφισβήτησε ποτέ αυτόν τον θεωρητικό πυρήνα. Παρότι αρνείται να χαρακτηριστεί «φασίστας», ωστόσο συνεχίζει να στηρίζει φασιστικές φιλοσοφίες, έστω και με άλλα ονόματα, και παραμένει πιστός στην αρχική – διαμορφωτική– ιδεολογία του. Τρίτον, ο Ντούγκιν δεν αποτελεί μέρος των ιδεολογικών κύκλων του Κρεμλίνου. Είναι ένα outsider που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ή να απορριφθεί, ανάλογα με την περίσταση, αλλά παραμένει περισσότερο έξω απ’ ότι μέσα.
Ο Ντούγκιν είναι ένας στοχαστής χαμαιλέοντας και μπορεί να προσαρμόζει τη ρητορική του σε διαφορετικά ακροατήρια: όταν βρίσκεται ενώπιον δημοσίων υπαλλήλων ή ανώτερων στρατιωτικών εμφανίζεται ως πεπεισμένος υποστηρικτής του ρωσικού εθνικισμού ως του κρατικού δόγματος μιας μεγάλης δύναμης, ενώ μπορεί να κηρύττει την επαναστατική βία ενάντια στην τρέχουσα πολιτική τάξη όταν επικοινωνεί με αντισυστημικές ομάδες. Είναι προφανώς ένας παραγωγικός συγγραφέας, με περίπου 30 μονογραφίες και βιβλία στο όνομά του, και έχει δημιουργήσει αρκετούς ιστοτόπους, συμπεριλαμβανομένου του evrazia.org, ως πύλης ειδήσεων για την Ευρασία, evrazia.info για το IEM, evrazia.tv για ηχογραφημένες εκδηλώσεις, arcto.ru για τις φιλοσοφικές και θρησκευτικές πτυχές του δόγματός του, Rossia3.ru για την Ευρασιατική Ένωση Νέων και eurasianaffairs.net για δημοσιεύσεις στα Αγγλικά.
Εξαιρετικά ενημερωμένος πάνω στα βασικά φιλοσοφικά ρεύματα και τις ανθρωπιστικές επιστήμες, ο Ντούγκιν είναι ταυτόχρονα εντυπωσιακός ως προς τη σύνθεση διαφορετικών ιδεολογικών ρευμάτων. Φέρνει σε επαφή θεωρίες με διαφορετικές καταβολές και παράγει έργο σε πολλαπλά επίπεδα: αξιόλογα ακαδημαϊκά κείμενα με αναφορές στο Max Weber και τον Michel Foucault, γεωπολιτική εμπειρογνωμοσύνη για τα ΜΜΕ με ευρεία απήχηση και φυλλάδια μίσους για ριζοσπαστικές ιστοσελίδες και ιστολόγια. Επηρεασμένος από τον Antonio Gramsci, πιστεύει ότι ο μόνος τρόπος για να επηρεάσεις την πολιτική είναι να κατακτήσεις πρώτα το πνευματικό πεδίο και να ορίσεις την ατζέντα του. Δεν κρύβει τον τελικό του στόχο: «μια μετα-ιδεολογία, κοινή για όλους τους εχθρούς της ανοιχτής κοινωνίας». Αυτή η μετα-ιδεολογία είναι κατ’ εξοχήν συγκρητιστική, ίσως και εκλεκτικιστική.
Η ιθεγενοποίηση του φασισμού για το ρωσικό ακροατήριο
Η σκέψη του Ντούγκιν μπορεί να θεωρηθεί ως ένα σύστημα ομόκεντρων κύκλων, με τις ακροδεξιές ιδεολογίες να αποτελούν το κέντρο της κοσμοθεωρίας του, η οποία αρθρώνεται γύρω από τρεις παραδόσεις: τον μυστικιστικό Ναζισμό (Αριανισμός, Υπερβόρεια, Θούλη, θεωρίες συνωμοσίας)· τον Τραντισιοναλισμό ή Διηνεκισμό (Perennialism) εμπνευσμένο από το Ρενέ Γκενόν και τον Τζούλιους Έβολα[4]· τη γερμανική Συντηρητική Επανάσταση των δεκαετιών του 1920 και του 1930· και τέλος την ευρωπαϊκή Νέα Δεξιά: επιχειρεί την αναδιατύπωση των ακροδεξιών θεωριών υπό το φως ορισμένων αριστερών δογμάτων, και ενσωματώνει την αντικαπιταλιστική ρητορική, καθώς και τοπικιστικές και οικολογικές αντιλήψεις.
Στον δεύτερο ομόκεντρο κύκλο της Weltanschauung (= κοσμοθεωρίας) του Ντούγκιν, μπορεί κανείς να βρει αναφορές σε ρωσικά στοιχεία: τον κλασικό Ευρασιανισμό από την περίοδο του Μεσοπολέμου, τον Εθνο-Μπολσεβικισμό, τις θεωρίες του Λεβ Γκουμίλεβ για την Ευρασία και το έθνος μαζί με μερικούς συντηρητικούς Ρώσους στοχαστές του 19ου αιώνα, όπως ο Κονσταντίν Λεόντιεφ (1831-1891), ο Νικολάι Ντανιλέφσκι (1822-1885) ή ο Φιοντόρ Ντοστογέφσκι, ακόμα και δευτερεύουσες νύξεις σε σοβιετικές πολιτιστικές προσωπικότητες ή εκπροσώπους αριστερών θεωριών. Οι ρωσοκεντρικές αναφορές είναι σαφώς περιφερειακές για τον Ντούγκιν, με μία εξαίρεση, αυτήν της Ορθοδοξίας– ιδίως της Εκκλησίας των Παλαιόπιστων, της οποίας αποτελεί μέλος[5].
Ένας τρίτος ομόκεντρος κύκλος έργων περιλαμβάνει τις περισσότερο ακαδημαϊκές δημοσιεύσεις του. Το 2008, με την υποστήριξη του τότε κοσμήτορα του, εμπλεκόμενου σε σκάνδαλα, Τμήματος Κοινωνιολογίας του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας (MSU)[6], Βλαντιμίρ Ντομπρένκωφ (1939), ενός φιλόσοφου σοβιετικού τύπου και υποστηρικτή μιας εθνικιστικής ατζέντας, ο Ντούγκιν εγκαινίασε το «Κέντρο Συντηρητικής Έρευνας» μέσα στο Τμήμα Κοινωνιολογίας. Ο δεδηλωμένος στόχος του ήταν «η ανάπτυξη και καθιέρωση συντηρητικής ιδεολογίας στη Ρωσία» και η εκπαίδευση της επόμενης γενιάς «επιστημονικών στελεχών»[7]. Μεταξύ 2008 και 2014, ο Ντούγκιν επικεντρώθηκε στην παραγωγή σχολικών βιβλίων –μια εμπορικά προσοδοφόρα επιχείρηση– και αφιέρωσε μεγάλο μέρος της δραστηριότητάς του στη διαμόρφωση ενός «συντηρητικού προγράμματος σπουδών» που θα μπορούσε να ενσωματωθεί στα πανεπιστημιακά προγράμματα.
Ένα μείζον έργο του κινείται και στους τρεις αυτούς ομόκεντρους κύκλους: Πρόκειται για Τα Θεμέλια της Γεωπολιτικής: το γεωπολιτικό μέλλον της Ρωσίας (Osnovy geopolitiki. Geopoliticheskoe budushchee Rossii)[8], που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1997. Του ανατέθηκε από τον στρατηγό Igor Rodionov, τότε Υπουργό Άμυνας (1996-1997)[9], και ως το 2000, το βιβλίο είχε πραγματοποιήσει τέσσερις ανατυπώσεις και απολάμβανε μια μεγάλη αναγνωσιμότητα σε ακαδημαϊκούς και πολιτικούς κύκλους. Τα Θεμέλια της Γεωπολιτικής αποτέλεσαν την κάρτα επισκεπτηρίου του Ντούγκιν όποτε απευθυνόταν στους στρατιωτικούς κύκλους και το κατεστημένο ευρύτερα. Χάρη στην επιτυχία του βιβλίου, προσκλήθηκε να διδάξει στην Ακαδημία του Γενικού Επιτελείου. Επιπλέον αρκετές επιτροπές της Δούμας και κρατικοί θεσμοί του ανέθεσαν τη σύνταξη εκθέσεων.
Αυτό που διατηρεί κεντρική σημασία για την ανάλυση του ρόλου της γεωπολιτικής στη στρατηγική του Ντούγκιν, όπως προσφυώς επεσήμανε ο Άντον Σεχόφτσοφ σε ένα σημαντικό άρθρο του, είναι η σχέση μεταξύ γεωπολιτικής και φασισμού. Σύμφωνα με τον ορισμό του Ρότζερ Γκρίφιν, ο φασισμός στοχεύει στην «παλιγγενεσιακή» αναγέννηση ενός έθνους μέσω μιας διαδικασίας ολοκληρωτικής καταστροφής όλων όσων προϋπήρχαν[10]. Η προσωπική συμβολή του Ντούγκιν στη φιλοσοφία του φασισμού συνίσταται στην ένταξη αυτής της παλιγγενεσιακής προσέγγισης του έθνους στην γεωπολιτική του κράτους: η αναγέννηση του ρωσικού έθνους θα πραγματοποιηθεί με τη συνολική –και ολοκληρωτική– μεταμόρφωση του ρωσικού κράτους στη διεθνή σκηνή. Η γέννηση μιας νέας ανθρωπότητας επομένως συνδέεται στενά όχι με μια βιολογική και πολιτισμική οντότητα (το έθνος) αλλά με ένα κράτος, τη Ρωσία, κι έναν πολιτισμό, την Ευρασία.
Ο Εθνικισμός ως δόγμα: Η ανακάλυψη του φιλορωσικού φασισμού
Μία από τις πρώτες απόπειρες του Ντούγκιν να εντάξει τον φασισμό στο ρωσικό πλαίσιο αφορούσε την ανασκευή της ευρέως διαδεδομένης ερμηνείας του φασισμού ως του ιστορικού εχθρού της Ρωσίας και τη σχετιζόμενη ανάμνηση ενός αγώνα μέχρι θανάτου ανάμεσα στο Ναζισμό και τη Σοβιετική Ένωση. Για να το πετύχει αυτό, ο Ντούγκιν χρειάστηκε να αποκαταστήσει τη ρωσόφιλη παράδοση του φασισμού και του εθνικοσοσιαλισμού [11].
Ήδη από το 1992, χάρη στις διασυνδέσεις του στη Δυτική Ευρώπη, ο Ντούγκιν κάλεσε τον Ζαν Τιριάρ (Jean Thiriart,1922-1992) να επισκεφθεί τη Μόσχα. Η θεωρία του Τιριάρ, ενός Βέλγου συνεργάτη των Ναζί, βασιζόταν στην απόπειρα των Waffen- SS να δημιουργήσουν ένα πανευρωπαϊκό κίνημα συνεργασίας που θα υπερασπιζόταν την ενότητα της ευρωπαϊκής ηπείρου και της Άριας ταυτότητάς της. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ο Τιριάρ είχε ασπαστεί την ιδέα μιας ευρωσοβιετικής συμμαχίας («Με τη Μόσχα, ενάντια στην Ουάσιγκτον»), δηλώνοντας: «Αν η Μόσχα θέλει να κάνει την Ευρώπη ευρωπαϊκή, υποστηρίζω μια καθολική συνεργασία με το σοβιετικό πείραμα. Τότε θα είμαι ο πρώτος που θα βάλει ένα κόκκινο αστέρι στο καπέλο μου. Σοβιετική Ευρώπη, ναι, χωρίς επιφυλάξεις[12].» Τον Αύγουστο του 1992, ο Τιριάρ πραγματοποίησε ένα ταξίδι στη Μόσχα – το τελευταίο ταξίδι του πριν το θάνατό του. Εκεί, συναντήθηκε με τον Ντούγκιν και όλη την ομάδα γύρω από την εφημερίδα Ντεν του Προκάνοφ, καθώς και με τον Γκενάντι Ζιουγκάνοφ και αρκετούς εκπροσώπους της λεγόμενης ερυθροφαιάς (εθνικιστές και κομμουνιστές) αντιπολίτευσης προς τον Γιέλτσιν. Μετά το θάνατο του Τιριάρ το Νοέμβριο του 1992, ο Ντούγκιν έγραψε μια μακρά νεκρολογία στην οποία τον εκθειάζει ως τον «Τελευταίο Ήρωα της Ευρώπης»[13].
Ο Ντούγκιν πρόβαλε κι άλλες φιλορωσικές προσωπικότητες της ευρωπαϊκής δεξιάς. Μεταξύ των βασικών αναφορών του περιλαμβάνεται ένας από τους ιδρυτές της γερμανικής Γεωπολιτικής στα τέλη του εικοστού αιώνα, ο Καρλ Χαουσχόφερ (Karl Haushofer), ο οποίος ήταν πεπεισμένος ότι η Γερμανία και η Ρωσία θα πρέπει να συνεργαστούν ως ηπειρωτικές δυνάμεις (τελλουροκρατίες) για να καταβάλουν τις θαλάσσιες δυνάμεις (θαλασσοκρατίες), κυρίως τη βρετανική αυτοκρατορία και την αμερικανική της αποικία[14].
Στο Der Kontinentalblock Mitteleuropa-Eurasien-Japan (1940), ο Γερμανός γεωπολιτικός, χαιρετίζοντας τον ηπειρωτικό άξονα, είχε επαινέσει το Σύμφωνο Μολότωφ-Ρίμπεντροπ του 1939 και αυτό που θεωρούσε ως σοφή «ευρασιατική πολιτική» του Χίτλερ[15]. Για τον Ντούγκιν, η κεντρικότητα και ηπειρωτικότητα της Ρωσίας είναι ανάλογες με εκείνες της Γερμανίας κατά τις δεκαετίες 1920-1930[16].Θεωρεί τη Γεωπολιτική ως μια ολιστική και ολοκληρωτική επιστήμη και ως μια Weltanschauung, ταυτόχρονα: «Η γεωπολιτική είναι ένα όραμα του κόσμου. Είναι επομένως προτιμότερο να τη συγκρίνουμε όχι με τις επιστήμες, αλλά με τα συστήματα των επιστημών. Βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με τον μαρξισμό, τον φιλελευθερισμό, κ.λπ., δηλαδή, με συστήματα ερμηνείας της κοινωνίας και της Ιστορίας»[17].
Παράλληλα με τη γερμανική Geopolitik, ο Ντούγκιν αναφέρεται σε μια άλλη γερμανική ρωσόφιλη πνευματική παράδοση, εκείνη της Συντηρητικής Επανάστασης, και ειδικά στον Εθνο-Μπολσεβίκο Ερνστ Νιέκιτς (Ernst Niekisch, 1889-1967), στον οποίο παραπέμπει πολύ συχνά. Ο Ντούγκιν αναφέρει επίσης τακτικά το μαθητή του Niekisch, τον Άρμιν Μέλλερ (Armin Mohler, 1920-2003), έναν εκπρόσωπο της γερμανικής Νέας Δεξιάς και συγγραφέα του Die Konservative Revolution in Deutschland 1918-1932 (Η Συντηρητική Επανάσταση στη Γερμανία, 1918-1932, 1η έκδοση 1949), στο οποίο προσπαθούσε να διαχωρίσει την παρακαταθήκη της γερμανικής ακροδεξιάς της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης από την ταυτισή της με τον εθνικοσοσιαλισμό. Σύμφωνα με αυτή την φιλορωσική τάση, ο Μέλερ υποστηρίζει ότι ενώ το Πρώτο Ράιχ ήταν Καθολικό και το Δεύτερο Προτεσταντικό, το τρίτο θα είναι Ορθόδοξο, ένας ισχυρισμός που δε θα μπορούσε παρά να ικανοποιεί τις θρησκευτικές πεποιθήσεις του Ντούγκιν.
Ο Ντούγκιν αποκαθιστά τον εθνικoσοσιαλισμό, επισημαίνοντας τρεις βασικές φιλορωσικές δυνάμεις στη ναζιστική Γερμανία, τις οποίες χαρακτηρίζει «ευρασιατική τάξη»[18]. Η πρώτη ήταν οι αριστεροί Ναζί, που εκπροσωπούνταν από τον επικεφαλής του Σώματος Καταδρομέων (Sturmabteilung ή SA), Ερνστ Ρέμ (Ernst Röhm, 1887-1934), μια τάση που εξολοθρεύτηκε το 1934 κατά τη διάρκεια της Νύχτας των Μεγάλων Μαχαιριών. Πράγματι, πολλοί αξιωματικοί των SA χαρακτηρίζονταν από έναν αντικαπιταλιστικό προσανατολισμό που τους έκανε ευαίσθητους στη σοβιετική πρακτική και ρητορική. Σε αρκετά από τα πρώτα του κείμενα, ακόμα και το 2006, ο Ντούγκιν υποστήριξε δημόσια τον Ότο Στράσερ (Otto Strasser, 1897-1974) και τον αδελφό του Γκρέγκορ (1892-1934), που ήταν και οι δυο μέλη του Εθνικοσοσιαλιστικού Γερμανικού Εργατικού Κόμματος (Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei ή NSDAP) έως ότου εκδιώχθηκαν από αυτό το 1930. Ο Γκρέγκορ σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια της Νύχτας των Μακριών Μαχαιριών, αν και είχε εγκαινιάσει την πολιτική του σταδιοδρομία ως γραμματέας του Γκαίμπελς. Σύμφωνα με τον Ντούγκιν, οι αδερφοί Στράσερ ενσάρκωναν «τις αντιχιτλερικές τάσεις των αριστερών [Γερμανών] εθνικιστών που επιθυμούσαν μια συμμαχία με τη Ρωσία»[19].
Η δεύτερη φιλορωσική δύναμη βρισκόταν εντός των SS, στο επιστημονικό τους τμήμα, την Ahnenerbe (= Κληρονομιά των Προγόνων), το οποίο ήταν υπεύθυνο για την ιστορική θεμελίωση του ναζιστικού καθεστώτος. Η δραστηριότητά της επικεντρώνονταν στην αναζήτηση του αυθεντικού λίκνου των Αρίων, από τη Σκανδιναβία έως το Θιβέτ[20]. Ο Ντούγκιν υποστηρίζει ότι τα Waffen-SS, ιδίως η Ahnenerbe, αποτελούσε μια «πνευματική όαση στο εθνικοσοσιαλιστικό καθεστώς»[21]. Εξυμνεί επίσης τον Χέρμαν Βιρθ (Hermann Wirth, 1885-1981), τον κύριο ιδεολόγο του, και τον Χάινριχ Χίμλερ (1900-1945), ο οποίος ηγείτο του πολιτικού τμήματος των SS. Ο Ντούγκιν προσέφερε μια λεπτομερή και απολογητική ανάλυση της Ahnenerbe σε ένα τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ πέντε επεισοδίων, «Τα Μυστικά του Αιώνα» (Tainy vekha), το οποίο φιλοξένησε ο συντηρητικός δημοσιογράφος Γιούρι Βορομπιέφσκι στους τηλεοπτικούς σταθμούς «Ένα» και «Τέσσερα» το 1992[22].
Τέλος, ο Ντούγκιν παρουσίασε έναν «νέο» ρωσόφιλο – τον Ράνχαρτ Χάιντριχ (Reinhard Heydrich 1904-1942), υπαρχηγό του Χίμλερ, Συνταγματάρχη των SS, επικεφαλής των κύριων υπηρεσιών ασφαλείας του Ράιχ (συμπεριλαμβανομένης της Γκεστάπο), και αρχιτέκτονα της «τελικής λύσης». Υποστήριζε ότι «ο ίδιος ο Χάιντριχ ήταν πεπεισμένος ευρασιανιστής και γι’ αυτό έπεσε θύμα των δολοπλοκιών των Ατλαντιστών»[23]. Για τον Ντούγκιν, εδώ και πολύ καιρό, η ιστορία της ευρωπαϊκής ηπείρου συνιστά έναν κρυφό πόλεμο μεταξύ δυο μυστικών ταγμάτων, του Ευρασιατικού και του Ατλαντικού. Αυτή του η άποψή πρωτοδιατυπώθηκε από τον εξόριστο στη Γαλλία Ρουμάνο συγγραφέα Γιάν Παρβουλέσκο (Jean Parvulesco, 1929-2010). Ο Παρβουλέσκο, που βρισκόταν κοντά στη Νέα Δεξιά, ήταν γνωστός για τις θεωρίες συνωμοσίας του. Το 1991, ενεχείρισε στον Ντούγκιν μια, υποτιθέμενη μυστική, έκθεση με τίτλο «The GRU Galaxy: The Confidential Mission of Mikhail Gorbachev, the USSR, and the Future of the Great Eurasian Continent» (σ.τ.μ. Ο Γαλαξίας της GRU: η εμπιστευτική αποστολή του Μιχαήλ Γκορμπατσώφ, η ΕΣΣΔ και το μέλλον της Μεγάλης Ευρασιατικής Ηπείρου). Σε αυτήν, ο Παρβουλέσκο περιέγραφε την ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης σαν μία αόρατη μάχη ανάμεσα σε ένα ευρασιανικό τάγμα που εκπροσωπούνταν από την GRU (τις στρατιωτικές υπηρεσίες πληροφοριών), τον Λένιν και τον Στάλιν, από τη μία πλευρά, κι ένα ατλαντικό τάγμα που αποτελούνταν από την KGB, τον Χρουστσώφ, τον Μπρέζνιεφ και τον Αντρόπωφ, από την άλλη[24].
Ο Ντούγκιν εφάρμοσε τις θεωρίες του Παρβουλέσκο και στο ναζιστικό καθεστώς, που αποτέλεσε ένα από τα πεδία μάχης του «τελικού πολέμου» (Endkampf) μεταξύ αυτών των δυο ταγμάτων: μια φιλοσοβιετική ευρασιατική φατρία με επικεφαλής τους Röhm, Himmler, Heydrich και Ahnenerbe, και μια φιλοατλαντική και αγγλοσαξονική, καθοδηγούμενη από τη «βαυαρική Καθολική γραμμή του Χίτλερ» [25] και από τον Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ και τη «μνησικακία του ως Γερμανού αξιωματούχου της Βαλτικής»[26]. Έτσι ο Ντούγκιν ερμήνευσε το Σύμφωνο Μολότωφ-Ρίμπεντροπ ως μια κρίσιμη ιστορική στιγμή που επέτρεψε στις δυο ηπειρωτικές δυνάμεις, τη Γερμανία και τη Ρωσία, να ενωθούν ενάντια στις χώρες του Ατλαντικού, την οποία χαρακτήρισε ως «το αποκορύφωμα της στρατηγικής επιτυχίας των Ευρασιανιστών» [27] και εξέφρασε τη λύπη του που η ιστορία «διχάστηκε» το 1941, με αποτέλεσμα την αιματηρή αντιπαράθεση μεταξύ δυο φυσικών συμμάχων, της Ρωσίας και της Γερμανίας.
*Η Marlene Laruelle είναι καθηγήτρια Διεθνών Σχέσεων στο Ινστιτούτο Ευρωπαϊκών, Ρωσικών και Ευρασιανικών Σπουδών του Πανεπιστημίου George Washington της Ουάσιγκτον. Το δημοσιευόμενο κείμενο αποτελεί απόσπασμα του βιβλίου της Ρωσικός Εθνικισμός: Φαντασιακό, θεωρίες και πολιτικές αρένες (Russian Nationalism, Imaginaries, Doctrines, and Political Battlefields, Routledge, 2019).
Μετάφραση: Μαριάννα Δεσύπρη, επιμέλεια: Γιώργος Καραμπελιάς
[1] Στον Ντούγκιν αναφέρεται ένας τεράστιος αριθμός εκδόσεων σε πολλές γλώσσες. Βλ. Shekhovtsov, «Palingenetic Thrust»· Anton Shekhovtsov, «Aleksandr Dugin’s Neo-Eurasianism: The New Right à la Russe», Religion Compass 3, τχ. 4 (2009) σ. 697-716· A. Shekhovtsov και Andreas Umland, «Is Dugin a Traditionalist? Neo-Eurasianism and Perennial Philosophy», Russian Review 68 (Οκτ. 2009), σ. 662-678.
[2] O Charles Clover στο βιβλίο του Black Wind, White Snow (Yale UP, Νιου Χέιβεν, 2016) παρά τα στοιχεία που παραθέτει, ερμηνεύει εσφαλμένα τις ιδεολογικές εξελίξεις στο καθεστώς Πούτιν ως συνέπεια της επιρροής του Ντούγκιν.
[3] Marlene Laruelle, «The Iuzhinskii Circle: Far-Right Metaphysics in the Soviet Underground and Its Legacy Today», Russian Review 74, τχ. 4 (2015), σσ. 563–580.
[4] Ο όρος Τραντισιοναλισμός εισήχθη από το Ρενέ Γκενόν (1886-1951) και στη συνέχεια υιοθετήθηκε από τον Τζούλιους Έβολα (1896-1974). Αναφέρεται στην Παράδοση, δηλαδή στην ύπαρξη ενός κόσμου που ήταν σταθερός στις θρησκευτικές, φιλοσοφικές και κοινωνικές του αρχές, έναν κόσμο που άρχισε να χάνεται με την επικράτηση της νεωτερικότητας το 16ο αι. Η νεωτερικότητα θεωρείται επιβλαβής καθώς καταστρέφει την ιεραρχική τάξη που διέπει τον κόσμο. Οι Τραντισιοναλιστές ζητάνε έτσι την επιστροφή στη χρυσή εποχή, που χαρακτηριζόταν από την υπερβατική ενότητα όλων των θρησκειών, και απορρίπτουν την αποϊεροποίηση και εκκοσμίκευση της νεωτερικότητας. Μέσα από αυτό το αίτημα, ο Τραντισιοναλισμός έχει επηρεάσει πολυάριθμά ρεύματα Γνωστικισμού και Μασονισμού, καθώς και αρκετά τάγματα των Σούφι. Βλ. Sedgwick, Against the Modern World.
[5] Ο Ντούγκιν προσχώρησε στην Εκκλησία των Παλαιόπιστων το 1999. Παρουσιάζει το ρωσικό Σχίσμα του 17ου αι. ως το αρχέτυπο της Τραντισιοναλιστικής σκέψης, προερχόμενο από την απόρριψη της εκκοσμίκευσης της Ορθοδοξίας, κάτι που ανάγεται περίπου στην ίδια χρονική περίοδο με αυτήν που είχε ορίσει ο Γκενόν για το τέλος της Παράδοσης στην Δύση (μετά το τέλος του Τριακονταετούς Πολέμου το 1648). Σύμφωνα με τον Ντούγκιν, «Ο Ευρασιανισμός θα αποδειχτεί απόλυτα λογικός μόνο εάν βασιστεί στην επιστροφή στην Παλαιά Πίστη.» Aleksandr Dugin, Russkaia veshch’ ocherki Natsional’noi filosofii, Arktogeia, Μόσχα 2001, σ. 568.
[6] Βλ. Vadim Rossman, «Moscow State University’s Department of Sociology and the Climate of Opinion in Post-Soviet Russia» στο Eurasianism and the European Far Right: Reshaping the Europe-Russia Relationship, επιμ. Marlene Laruelle, Lanham, Λέξινγκτον 2015)
[7] «Razvitie i stanovlenie konservativnoi ideologii v Rossii s oporoi na nauchnye kadry», Center for Conservative Research, http://konservatizm.org/about.xhtml.
[8] Aleksandr Dugin, Osnovy geopolitiki: Geopoliticheskoe budushchee Rossii (Arktogeia, Μόσχα 1997). Γι’ αυτό το βιβλίο, βλ. Dunlop, Aleksandr Dugin’s ‘Neo-Eurasian Textbook.
[9] Dunlop, Aleksandr Dugin’s ‘Neo-Eurasian Textbook, 94 και 102.
[10] Shekhovtsov, «Palingenetic Thrust».
[11] Istoki, 5, 1991, αναφέρεται από τον Laqueur, Black Hundred, σ. 115.
[12] Jean Thiriart, «L’Europe jusqu’à Vladivostok», Nationalisme & République 9, 1992.
[13] Aleksandr Dugin, «Sumerki geroev. Pominalnoe slovo o Jean Thiriart,», στο Konservativnaia revoliutsiia, Arktogeia, Μόσχα 2013.
[14] Βλ. David Thomas Murphy, «Hitler’s Geostrategist? The Myth of Karl Haushofer and the Institut für Geopolitik,» The Historian 76, τχ. 1 (2014) και David T. Murphy, The Heroic Earth: Geopolitical Thought in Weimar Germany, 1918-1933, Kent State UP, Κεντ 1997.
[15] Ursula Laak-Michel, Albrecht Haushofer und der Nationalsozialismus: Ein Beitrag zur Zeitgeschichte, Klett, Στουτγάρδη 1974.
[16] Dugin, «Ot sakral’noi geografii».
[17] Dugin, Osnovy geopolitiki, σ.12.
[18] Βλ. επίσης Andreas Umland, «Patologicheskie tendentsii v russkom ‘neoevraziistve’: o znachenii vzleta Aleksandra Dugina dlia interpretatsii obshchestvennoi zhizni v sovremennoi Rossii», Forum noveishei vostochnoevropeiskoi istorii i kul’tury 6, τχ. 2 (2009) σσ. 127-142.
[19] Aleksandr Dugin, Geopoliticheskii suverenitet Rossii v usloviakh globalizatsii, διαδικτυακό Συνέδριο KM.ru, 3 Μαρτίου 2006, www.evrazia.org/modules.php?name=News&file=article&sid=2948. Βλ. επίσης Thierry Miurdi, «Otto Strasser, otvergnutyi prorok Germanii», Elementy, τχ. 8 (2000), http://arcto.ru/article/520.
[20] Heather Pringle, The Master Plan: Himmler’s Scholars and the Holocaust, Harper Perennial, Νέα Υόρκη 2011.
[21] Dugin, Konservativnaia revoliutsiia.
[22] Σχετικά με τον ναζιστικό αποκρυφισμό, βλ. το εξαιρετικό έργο του Nicholas Goodrick- Clarke, The Occult Roots of Nazism: Secret Aryan Cults and Their Influence on Nazi Ideology, NYU Press, Νέα Υόρκη 1993.
[23] Aleksandr Dugin, «Velikaia voina kontinentov», δημοσιεύτηκε αρχικά στην Den, 26 Φεβρουαρίου 1, 1992, μετά στο Konspirologiia. Nauka o zagovorakh, tainykh obshchestvakh i okkultnoi voine (Arktogeia, Μόσχα 1993). Προσβάσιμο στα αγγλικά στο «The Great War of Continents», Open Revolt, 3 Φεβρουαρίου 2013, http://openrevolt.info/2013/02/03/alexander-dugin-the-great-war-of-continents/.
[24] Dugin, «Velikaia voina kontinentov». Entrepreneurship: Aleksandr Dugin σ. 127
[25] Aleksandr Dugin, «Teoriia obshchego vosstaniia», Elementy, τχ. 7 (1995).
[26] Dugin, Znaki velikogo norda, σ. 12.
[27] Dugin, «Velikaia voina kontinentov».
