του Κώστα Γεώρμα
Αν η παγκοσμιοποίηση και η κυριαρχία του αμερικανικού καπιταλισμού βρίσκει αντιπάλους στους αναδυόμενους γίγαντες της Ασίας, πολλά είναι τα στοιχεία εκείνα που μας δείχνουν ότι κάτι κινείται και μέσα στις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες. Χωρίς βέβαια να πέφτουμε στη γνωστή “επαναστατική” υπεραισιοδοξία και κρισιολογία, θα ήταν λάθος από την άλλη μεριά να μην δώσουμε την πρέπουσα σημασία στα όσα συμβαίνουν εκεί.
Όλοι γνωρίζουμε την μεγάλη επιτυχία πριν από δύο χρόνια της πορείας των μαύρων αντρών. Οι πράσινοι συγκέντρωσαν το 1% των ψήφων στις τελευταίες προεδρικές εκλογές. Στα συνδικάτα ο Σουήνη, που ακολουθεί μια πιο ριζοσπαστική πολιτική εκλέγεται πρόεδρος. Να αναφέρουμε ακόμα την μεγάλη νίκη των εργατών της UPS αλλά και την πορεία 100.000 ατόμων στο Ντιτρόιτ που υποστήριζαν την απεργία 2.000 εργατών που έχουν απολυθεί από τις τοπικές εφημερίδες. Και λίγο αργότερα έχουμε την συγκλονιστική πορεία του “Ενός Εκατομμυρίου Γυναικών”. Θα σταθούμε λίγο στη σημασία που εμείς πιστεύουμε ότι έχει αυτή η πορεία.
Ένα από τα χαρακτηριστικά των ιδεολογιών που κυριάρχησαν στον αιώνα μας είναι η επίθεση ενάντια σε “παραδοσιακές” μορφές συλλογικότητας είτε αυτές ήταν το έθνος είτε η οικογένεια. Κατά έναν περίεργο τρόπο ο θρίαμβος της επίθεσης ενάντια στην “αυταρχική οικογένεια” είχε ως συνέπεια και την αποσάθρωση του εγώ στο μικροεπίπεδο και σε επίπεδο κοινωνίας την απόλυτη κυριαρχία είτε του κόμματος, στην ολοκληρωτική εκδοχή, είτε του εμπορεύματος στην φιλελεύθερη. Σε όλες τις περιπτώσεις η διπλή επίθεση ενάντια στην οικογένεια -κατευθυνόμενη από κοινωνιολόγους, ψυχολόγους, ειδικούς, επιχειρήσεις, ριζοσπάστες και διαφημιστές- στόχευε και αυτή βασικά στο ίδιο: τη διάλυση και της τελευταίας κοινότητας που θα μπορούσε να δώσει στο εγώ κάποιες βάσεις για αντίσταση και, σε τελική ανάλυση, όπως έχουν καταδείξει πολλοί θεωρητικοί της δημοκρατικής θεωρίας (όπως η Χάνα Αρέντ, ο Κρίστοφερ Λάς, ο Άντριου Αράτο) τη διάλυση της κοινωνίας των πολιτών και του βιόκοσμου (Χάμπερμας). Οι 68άρηδες αποτελούν ένα τραγικό παράδειγμα. Βρήκαν το έδαφος να αναπτυχθούν λόγω του “χώρου” που τους έδινε μια οικογένεια που φιλελευθεροποιούνταν, και αυτοί εστράφησαν εναντίον της.
Όταν προσπάθησαν να διευρύνουν τα επίπεδα της συνείδησης πέρα από κοινότητες κατέληξαν είτε στα ναρκωτικά είτε σε… διευθυντικές θέσεις.
Όχι τυχαία το κίνημα των μαύρων για πολιτικά δικαιώματα στηρίχτηκε σε ενυπάρχοντα οικογενειακά και θρησκευτικά δίκαια. Όταν αυτά κατέρρευσαν, με την μετανάστευση των μαύρων στις μεγάλες πόλεις και τη διάλυση των παραδοσιακών δομών, το κίνημα διαλύθηκε.
Η αποσάθρωση της μαύρης κοινότητας έχει αρχίσει να παίρνει διαστάσεις γενοκτονίας. Όπως ίσως είναι γνωστό η CIA είναι αυτή που προώθησε το κρακ μέσα στις μαύρες κοινότητες (το ίδιο είχε κάνει και το ’68. Θα ήταν ίσως χρήσιμο για τους εδώ ριζοσπάστες που θέλουν να προωθήσουν την αποποινικοποίηση να ζητήσουν -επιδοτούμενα φυσικά- σεμινάρια από την CIA για να τους εξηγήσει τις επιπτώσεις της δωρεάν προσφοράς ναρκωτικών). Να αναφέρουμε εδώ χαρακτηριστικά ότι ο μέσος προσδοκώμενος όρος ζωής μαύρων αντρών στο γκέτο είναι 45 χρόνια. Το 1930 ο πληθυσμός των φυλακών αποτελούταν από 76,7% λευκούς 22,4% μαύρους και 0,9% άλλους. Το 1993 τα ποσοστά ήταν 43,2% για τους λευκούς, 44,9% για τους μαύρους και 11,9% οι άλλοι.
Οι μαύρες γυναίκες, ή καλύτερα γυναίκες αφρικανικής καταγωγής όπως θέλουν να αποκαλούνται, έχουν βιώσει στο πετσί τους αυτή την διάλυση. Η διάλυση της μαύρης κοινότητας και συνακόλουθα της μαύρης οικογένειας βιώθηκε, και πιστεύουμε ότι πράγματι ήταν, από αυτές ως καταστροφή. Το προσδοκώμενο όριο ζωής τους είναι πέντε χρόνια μικρότερο από τις λευκές και τρία από τις ισπανόφωνες. Έχουν τις μεγαλύτερες πιθανότητες να πεθάνουν από ανακοπή καρδιάς και ενώ οι λευκές παθαίνουν καρκίνο πιο συχνά οι μαύρες έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να πεθάνουν από αυτόν. Έχουν τις μεγαλύτερες πιθανότητες να βρεθούν στη φυλακή. Οι φυλακίσεις μαύρων γυναικών έχει αυξηθεί κατά 200% τα τελευταία χρόνια. Τέλος να μην ξεχνάμε ότι μαζί με τις ισπανόφωνες παρουσιάζουν τα μεγαλύτερα ποσοστά εφηβικής εγκυμοσύνης. Το 40,7% των μαύρων κοριτσιών μένουν έγκυες μέχρι να φτάσουν τα 18 τους χρόνια. Ενώ οι γεννήσεις εκτός γάμου φτάνουν το 68,3% στις μαύρες γυναίκες. Αποτελούν τον στόχο χιλιάδων σεξουαλικών επιθέσεων και εξευτελισμών. Να αναφέρουμε ότι σε ένα πληθυσμό 600.000 ατόμων που ζουν στα λεγόμενα πρότζεκτς στην Νέα Υόρκη (κάτι σαν τις δικές μας εργατικές κατοικίες) και όπου οι μαύροι αποτελούν την συντριπτική πλειοψηφία υπολογίζεται ότι γίνονται γύρω στους 80.000 βιασμούς κάθε χρόνο
Δεν είναι χωρίς λόγο λοιπόν που ένα από τα βασικά αιτήματα της πορείας ήταν η επιστροφή στην κοινότητα και ένα από τα βασικά μοτίβα ένα παλιό αφρικάνικο ρητό: “χρειάζεται ένα χωριό για να μεγαλώσει ένα παιδί”.
Η συγκέντρωση αυτή είχε όμως και άλλα πρωτότυπα χαρακτηριστικά.
Το πρώτο, και ίσως το πιο ουσιαστικό είναι ότι για πρώτη φορά οι μαύρες γυναίκες παίρνουν σε τόσο μαζικό επίπεδο τον λόγο στα χέρια τους. Μπαϊλντισμένες από την αντιμετώπιση που έχουν στην καθημερινή τους ζωή και την αδιαφορία κάθε οργανωμένης έκφρασης του μαύρου κινήματος απέναντι στα προβλήματά τους προχώρησαν σε κάτι πρωτοφανές για τα αμερικάνικα δεδομένα: στην οργάνωση μιας πορείας στην οποία ήταν εξόφθαλμη η απουσία “διανοουμένων” και “προσωπικοτήτων” ή μεγάλων οργανώσεων των μαύρων στη προετοιμασία της. Ήταν μια πορεία που αποτέλεσε θρίαμβο της κοινωνίας των γυναικών πολιτισσών αν μάλιστα προσθέσουμε και το γεγονός ότι οι διοργανώτριες αρνήθηκαν κάθε επιδότηση από επιχειρήσεις! Τη διοργάνωση ανέλαβαν δύο “άσημες” μαύρες, η Ασία Κόνεϋ και η Φίλι Κιονέσου, και οι δυο κάτοικοι της Φιλαδέλφειας επειδή δεν μπορούσαν άλλο την κατάσταση και από αγάπη για τους μαύρους. Καμιά από τις διοργανώτριες δεν είχε ποτέ φανταστεί ότι η πορεία θα είχε τέτοια επιτυχία. Γι’ αυτό και η ηχητικές εγκαταστάσεις κάλυψαν τελικά μικρό μόνο μέρος από το αχανές ακροατήριο. Αλλά όπως είπε και μια από τις συμμετέχουσες, αυτό που έχει σημασία ότι σήμερα βρέθηκαν όλες εδώ για να δείξουν η μια στην άλλη την δύναμη που έχουν, για να δείξουν την δύναμη της ενότητας και να μεταφέρουν αυτή τη δύναμη πάλι πίσω στα σπίτια τους.
Στις συνεντεύξεις, στη διακήρυξη της πορείας, στις ομιλίες τα μοτίβα ήταν παρόμοια: Ενδυνάμωση των μαύρων γυναικών, μεγαλύτερη δραστηριότητα στο κοινοτικό επίπεδο, αυτο-εκτίμηση, να ξεπεράσουν τους εαυτούς τους ως σεξουαλικά αντικείμενα, ενότητα, κατανόηση της δύναμης τους ως φορείς και διαμορφωτές της ζωής.
Δεν αποτελεί έκπληξη που η πλατφόρμα της πορείας ήταν πολύ προσγειωμένη και ξεκίναγε με την ευχή : “με τη βοήθεια του δημιουργού τα όνειρα γίνονται αλήθεια”. Και συνέχιζε:
“…Πιστεύουμε ότι θα χρειαστούν συλλογικές και σημαντικές προσπάθειες για να ενδυναμώσουμε την αποφασιστικότητά μας, τις διαδικασίες και τα μέσα εκείνα που θα μας βοηθήσουν να επαναπροσανατολίσουμε την οικογενειακή μας δομή. Αναγνωρίζοντας τη δύναμή μας και χρησιμοποιώντας τους πόρους που υπάρχουν στις ΗΠΑ και σ’ όλο τον κόσμο, θα ξανακτίσουμε και θα ενισχύσουμε τα θεμέλια μας. Θα χρειαστεί να αποκτήσουμε τους μηχανισμούς εκείνους που θα μας επιτρέψουν να επιτύχουμε τις κατάλληλες λύσεις.
Θα πρέπει να ξέρουμε ότι υπάρχουν ποικίλες μορφές αποσύνθεσης.
Αποτέλεσμα αυτού είναι ότι δεν συνδεόμαστε πια ως ένα οικογενειακό σύνολο, δεν διδάσκουμε και δεν προετοιμάζουμε τα παιδιά μας με τον τρόπο που εμείς θα επιθυμούσαμε. Πώς μαθαίνουν οι κοπέλες να γίνονται γυναίκες; Ποιές είναι υπεύθυνες για τη διδασκαλία των ηθών και των αξιών της γυναικείας υπόστασης; Δεν είμαστε εμείς που είμαστε οι ηθικοί εγγυητές της ζωής; Ως δασκάλες της ζωής ή έχουμε αποτύχει ή στην καλύτερη περίπτωση απλά επιβιώνουμε.
Η “Πορεία του εκατομμυρίου γυναικών” θα ανανεώσει τη ζωή σύμφωνα με το παλιό πρότυπο:
Η προγιαγιά εδίδαξε τη γιαγιά
Η γιαγιά εδίδαξε τη μητέρα
Η μητέρα εδίδαξε εμένα
Εγώ θα διδάξω εσένα
Δεν θα ανεχθούμε πια την έλλειψη σεβασμού, την έλλειψη επικοινωνίας, την αρνητική αλληλεπίδραση, την αντικοινωνική συμπεριφορά και την άρνηση της αποδοχής του γεγονότος ότι προβλήματα σαν και αυτά επηρεάζουν την ικανότητά μας να κινούμαστε προς τα εμπρός. Αναζητούμε τις αιτίες τού πως και του γιατί καθώς και τους τρόπους που απαιτούνται για να αποτρέψουμε αυτή την ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ”.
Όταν κάθε μορφή κοινοτικής και κοινωνικής οργάνωσης έχει εξαρθρωθεί κάτω από τα χτυπήματα της σύγχρονης μεγαμηχανής τότε ο αγώνας για την αναβίωση της κοινωνικής αλληλεγγύης περνά μέσα από την αναβίωση της κοινωνίας των πολιτών. Ένας από τους βασικούς πυρήνες της τελευταίας υπήρξε πάντα η οικογενειακή δομή.
