εθνικές γλώσσες: απειλούνται από την αγγλική;

της Suzanne Daley

The New Υork Τimes
Δη­μο­σιεύ­τη­κε στην Κα­θη­με­ρι­νή την 18η Α­πρι­λί­ου 2001.

Στο με­γά­λο σχο­λι­κό συ­γκρό­τη­μα, με θέ­α στη λί­μνη της Ζυ­ρί­χης, τα αγ­γλι­κά εί­ναι τμή­μα του κα­θη­με­ρι­νού δι­δα­κτι­κού προ­γράμ­μα­τος. Οι μα­θη­τές α­πό τα ε­πτά τους χρό­νια μα­θαί­νουν α­ριθ­μη­τι­κή στα αγ­γλι­κά, στην ί­δια γλώσ­σα που συ­ζη­τούν στην τά­ξη για διά­φο­ρα θέ­μα­τα. Μά­λι­στα, τα παι­δά­κια της πρώ­της δη­μο­τι­κού ε­κτός α­πό τα γερ­μα­νι­κά τρα­γου­δά­κια μα­θαί­νουν και αγ­γλι­κά ό­πως το “Ολ­ντ Μακ Ντό­ναλ­ντ”.
Οι γο­νείς εί­ναι εν­θου­σια­σμέ­νοι. “Πρό­κει­ται για κά­τι που εί­ναι πλέ­ον α­να­γκαί­ο”, ε­ξη­γεί η Μπέ­α­τρις Κα­ρό­φε­ο, ο γιος της ο­ποί­ας πη­γαί­νει στο σχο­λεί­ο αυ­τό. “Πα­ντού οι άν­θρω­ποι μι­λούν αγ­γλι­κά, ό­χι μό­νο στο ε­ξω­τε­ρι­κό”.
Πραγ­μα­τι­κά, στην Ευ­ρώ­πη, τα αγ­γλι­κά δια­δί­δο­νται και γί­νο­νται ό­λο και πιο α­πο­δε­κτά. Στα πα­νε­πι­στή­μια, κυ­ρί­ως στη Βό­ρεια Ευ­ρώ­πη, πολ­λές δια­λέ­ξεις γί­νο­νται στα αγ­γλι­κά, ε­νώ ο­ρι­σμέ­νες ε­ται­ρεί­ες, ό­πως ο γαλ­λι­κός κο­λοσ­σός των τη­λε­πι­κοι­νω­νιών Αλ­κα­τέλ, χρη­σι­μο­ποιούν τα αγ­γλι­κά ως γλώσ­σα ε­πι­κοι­νω­νί­ας στο ε­σω­τε­ρι­κό τους.
Ε­πι­κρί­σεις
Η διά­δο­ση των αγ­γλι­κών, ω­στό­σο, δεν εί­ναι πα­ντού εύ­κο­λη υ­πό­θε­ση. Πολ­λοί Ελ­βε­τοί ε­πι­κρί­νουν τα προ­γράμ­μα­τα δι­δα­σκα­λί­ας στα αγ­γλι­κά, κα­θώς δεν κα­τα­νο­ούν για­τί εί­ναι κα­λύ­τε­ρο να δι­δά­σκο­νται μιαν άλ­λη α­πό τις τέσ­σε­ρις γλώσ­σες της Ελ­βε­τί­ας.
Πολ­λοί Ευ­ρω­παί­οι πι­στεύ­ουν ό­τι μια κοι­νή γλώσ­σα, στην πε­ρί­πτω­σή μας τα αγ­γλι­κά, μπο­ρεί τε­λι­κά να φέ­ρει τους ε­τε­ρό­κλη­τους πο­λί­τες της Γη­ραιάς Η­πεί­ρου πιο κο­ντά. Σε έ­ρευ­να της Ε.Ε., το 70% των ε­ρω­τη­θέ­ντων συμ­φώ­νη­σε ό­τι “ό­λοι πρέ­πει να μι­λούν αγ­γλι­κά”, αν και την ί­δια στιγ­μή ε­ξέ­φρα­σαν την πε­ποί­θη­ση ό­τι οι ε­θνι­κές τους γλώσ­σες πρέ­πει να τύ­χουν προ­στα­σί­ας. (…)
“Το να μι­λού­με αγ­γλι­κά ως συμ­βι­βα­στι­κή λύ­ση δεν εί­ναι κα­κό”, ε­ξη­γεί ο Μπερ­τράν Με­ντσια­σί, του Ευ­ρω­πα­ϊ­κού Γρα­φεί­ου των λι­γό­τε­ρο χρη­σι­μο­ποιού­με­νων γλωσ­σών στην Ευ­ρώ­πη. “Μέ­χρις ποιου ση­μεί­ου ό­μως; Μή­πως ό­λα τα συμ­βό­λαια πλέ­ον θα γρά­φο­νται στα αγ­γλι­κά; Ό­λες οι ε­πι­στη­μο­νι­κές ερ­γα­σί­ες θα συ­ντάσ­σο­νται στην αγ­γλι­κή γλώσ­σα; Στην Ολ­λαν­δί­α, πριν α­πό λί­γα χρό­νια, προ­τά­θη­κε τα πα­νε­πι­στή­μια να δι­δά­σκουν μό­νο στα αγ­γλι­κά. Αυ­τό, ό­μως, μπο­ρεί να α­πο­δει­χθεί ε­πι­κίν­δυ­νο για τη διαιώ­νι­ση ο­ρι­σμέ­νων γλωσ­σών”.
Στην Ελ­βε­τί­α, πο­λι­τι­κοί και δη­μο­σιο­γρά­φοι ε­πι­τέ­θη­καν με μα­νί­α στο πρό­γραμ­μα δι­δα­σκα­λί­ας των αγ­γλι­κών ως πρώ­της ξέ­νης γλώσ­σας. Μά­λι­στα, πολ­λοί ζη­τούν συ­νταγ­μα­τι­κή τρο­πο­ποί­η­ση ώ­στε να μην ε­πι­τρα­πεί στο κα­ντό­νι της Ζυ­ρί­χης να ε­ξα­κο­λου­θή­σει το εκ­παι­δευ­τι­κό πρό­γραμ­μα δι­δα­σκα­λί­ας αγ­γλι­κών σε ό­λα τα σχο­λεί­α μέ­χρι το 2003.
Σε κύ­ριο άρ­θρο της, η γαλ­λό­φω­νη ε­φη­με­ρί­δα της Γε­νεύ­ης, η “Λε Μα­τέν”, υ­πο­στή­ρι­ξε ό­τι ο υ­πουρ­γός Παι­δεί­ας της Ζυ­ρί­χης, ο Ερ­νστ Μπου­σόρ, α­πει­λεί να διαρ­ρή­ξει το συν­δε­τι­κό ι­στό της Ελ­βε­τί­ας, που χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται α­πό τις δια­φο­ρε­τι­κές γλώσ­σες, ε­ξαι­τί­ας της “πα­ρα­νο­ϊ­κής α­λα­ζο­νεί­ας του”. “Προ­φα­νώς δεν κα­τά­φε­ρε να δι­δα­χθεί α­πό τα μα­θή­μα­τα της ι­στο­ρί­ας”, α­να­φέ­ρει η ε­φη­με­ρί­δα και συ­νε­χί­ζει ό­τι “θα μεί­νει στην ι­στο­ρί­α ως ο νε­κρο­θά­φτης της ελ­βε­τι­κής ε­θνι­κής ταυ­τό­τη­τας”.
Βέ­βαια, ο κ. Μπου­σόρ υ­πο­στη­ρί­ζει ό­τι α­πλώς εί­ναι δί­καιος και πρα­κτι­κός. Οι πλού­σιοι Ελ­βε­τοί ή­δη πα­ρεί­χαν στα παι­διά τους μα­θή­μα­τα αγ­γλι­κών, ε­νώ η ύ­παρ­ξη μιας κοι­νω­νί­ας ι­σό­τη­τας κα­θι­στά α­να­γκαί­ο ό­λα τα παι­διά να έ­χουν τις ί­διες ευ­και­ρί­ες μέ­σω του δη­μό­σιου εκ­παι­δευ­τι­κού συ­στή­μα­τος.
“Δεν τί­θε­ται ζή­τη­μα ε­θνι­κής συ­νο­χής, α­φού αυ­τή βα­σί­ζε­ται στις κοι­νές μας α­ξί­ες, ό­πως η ά­με­ση δη­μο­κρα­τί­α, η ο­μο­σπον­δια­κή λο­γι­κή και η ου­δε­τε­ρό­τη­τα. Η δι­δα­σκα­λί­α των αγ­γλι­κών ως πρώ­της ξέ­νης γλώσ­σας δεν α­πει­λεί την Ελ­βε­τί­α”, ε­ξή­γη­σε ο Ελ­βε­τός υ­πουρ­γός Παι­δεί­ας.
Προ­στα­σί­α στη Γαλ­λί­α
Μέ­χρι στιγ­μής, οι πιο έν­θερ­μοι υ­πο­στη­ρι­κτές της γλώσ­σας τους α­πο­δει­κνύ­ο­νται οι Γάλ­λοι. Ή­δη, στη Γαλ­λί­α έ­χουν ε­νερ­γο­ποι­η­θεί δε­κά­δες νό­μοι ώ­στε να προ­στα­τευ­θεί η γαλ­λι­κή γλώσ­σα. Εί­ναι υ­πο­χρε­ω­τι­κή η χρή­ση της γαλ­λι­κής στις δια­φη­μί­σεις και τα εγ­χει­ρί­δια ο­δη­γιών, ε­νώ το 40% των τρα­γου­διών που με­τα­δί­δο­νται α­πό το ρα­διό­φω­νο πρέ­πει να εί­ναι γαλ­λι­κά. Α­ντί­στοι­χη πρα­κτι­κή ε­φαρ­μό­ζε­ται και στην τη­λε­ό­ρα­ση.
Για να α­να­χαι­τι­σθεί η ει­σβο­λή των αγ­γλι­κών, κυ­ρί­ως ό­σον α­φο­ρά την τε­χνο­λο­γί­α, συ­στά­θη­κε ει­δι­κή ε­πι­τρο­πή που πα­ρέ­χει ε­ναλ­λα­κτι­κές λύ­σεις για ό­ρους ό­πως το CD-Rom, το “think-tank” και άλ­λες. Η κυ­βέρ­νη­ση ο­φεί­λει να χρη­σι­μο­ποιεί τους νέ­ους ό­ρους, που προ­κα­λούν το γέ­λιο α­κό­μα και στους Γάλ­λους.
Ε­πί­σης α­ντί­στοι­χη νο­μο­θε­σί­α ί­σως να θε­σπι­στεί στην Πο­λω­νί­α, τη Γερ­μα­νί­α και τη Ρου­μα­νί­α. Τα γερ­μα­νι­κά του σή­με­ρα εί­ναι διά­στι­κτα α­πό αγ­γλι­κές λέ­ξεις ό­πως σεξ α­πίλ, φλερ­τ, πά­ουερ και χά­πι ε­ντ, γε­γο­νός που προ­βλη­μα­τί­ζει τους Γερ­μα­νούς. Σε πρό­σφα­τη δη­μο­σκό­πη­ση, το 53% των Γερ­μα­νών δή­λω­σε ό­τι α­ντι­τί­θε­ται στη χρή­ση αγ­γλι­κών λέ­ξε­ων. Μά­λι­στα, ο συ­ντη­ρη­τι­κός πο­λι­τι­κός Έ­καρ­τ Βέρ­τερ­μπαχ, υ­πουρ­γός Ε­σω­τε­ρι­κών του Βε­ρο­λί­νου, ζη­τεί την ε­πι­βο­λή προ­στί­μων σε ό­σους χρη­σι­μο­ποιούν “α­νά­μι­κτη γλώσ­σα”.
Τα αγ­γλι­κά, πα­ρά τις κι­νή­σεις αυ­τές, ε­ξα­κο­λου­θούν να εί­ναι η πε­ρισ­σό­τε­ρο ο­μι­λού­με­νη δεύ­τε­ρη γλώσ­σα στην Ευ­ρώ­πη.
Σύμ­φω­να με δη­μο­σκό­πη­ση της Ε.Ε. που πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε τον Φε­βρουά­ριο, πε­ρισ­σό­τε­ροι α­πό το 40% των Ευ­ρω­παί­ων υ­πο­στή­ρι­ξαν ό­τι “γνω­ρί­ζουν” αγ­γλι­κά ως δεύ­τε­ρη γλώσ­σα, ε­νώ για έ­να 16% εί­ναι η μη­τρι­κή τους γλώσ­σα. Ο­ρι­σμέ­νοι ει­δι­κοί υ­πο­στη­ρί­ζουν ό­τι πλέ­ον τα αγ­γλι­κά πρέ­πει να θε­ω­ρού­νται α­πα­ραί­τη­τη ι­κα­νό­τη­τα ό­πως τα μα­θη­μα­τι­κά.
Ο Ντέ­ι­βι­ντ Γκρά­ντολ, υ­φη­γη­τής του Α­νοι­κτού Πα­νε­πι­στη­μί­ου της Βρε­τα­νί­ας, υ­πο­στη­ρί­ζει ό­τι τα αγ­γλι­κά σε πολ­λές ευ­ρω­πα­ϊ­κές χώ­ρες εί­ναι δεύ­τε­ρη ε­θνι­κή γλώσ­σα, α­φού με τη χρή­ση της συ­νεν­νο­ού­νται οι πο­λί­τες μη αγ­γλό­φω­νων χω­ρών με­τα­ξύ τους.
“Σε ο­ρι­σμέ­να κρά­τη ό­πως η Σου­η­δί­α, η Ολ­λαν­δί­α και η Δα­νί­α”, προ­σέ­θε­σε, “δεν μπο­ρείς να έ­χεις πλή­ρη κοι­νω­νι­κή ζω­ή αν δεν μι­λάς αγ­γλι­κά”.