του Νίκου Ντάσιου
To Παγκόσμιο Συνέδριο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη απέτυχε οικτρά να ελαχιστοποιήσει τους παράγοντες εκείνους που οδηγούν σε ένα μη βιώσιμο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης. Ανάπτυξης που αποτελεί τη βασική αιτία για την όξυνση των κοινωνικών αντιθέσεων και για την υπονόμευση της ισορροπίας Ανθρώπου-Φύσης στον Πλανήτη μας .
Παρά τις λίγες θετικές εξελίξεις που προέκυψαν στο πλαίσιο της Διάσκεψης, η τελική εξέλιξη όπως αποτυπώθηκε στο Σχέδιο Δράσης ήταν απογοητευτική. Αν και πολλοί Ηγέτες στους λόγους τους αποτύπωσαν την ανάγκη μετατόπισης σ’ ένα νέο -εναλλακτικό μοντέλο ανάπτυξης και προσδιορισμού συγκεκριμένων πόρων γι’ αυτή τη μετάβαση, δεν κατάφεραν να ορίσουν συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα πολιτικών και καθορισμένους στόχους για την άρση του σημερινού αδιεξόδου . Οι σχετικές δεσμεύσεις ήταν αυτές που αφορούσαν την προστασία των ωκεανών, των αλιευτικών αποθεμάτων σε βιώσιμα επίπεδα μέχρι το 2015 και την προώθηση σχεδίων για την υγιεινή αν και πολλές μεμονωμένες χώρες ήθελαν να γίνουν πολύ περισσότερα και σ’ αυτούς τους τομείς.
Πιο συγκεκριμένα το τελικό Σχέδιο Δράσης: – απέτυχε να καθορίσει ποσοτικούς στόχους για την ανάγκη πρόσβασης των πολιτών στη χρήση ενέργειας παραγόμενης με καθαρό τρόπο . Έτσι, ενώ υπήρξε συμφωνία για την “ανάγκη επείγουσας αύξησης της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας”, δεν υπήρξε καμία δέσμευση για συγκεκριμένα ποσοστά αύξησης. Πολλές Οικολογικές Οργανώσεις έκαναν λόγο για λόμπι πίεσης των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας και των χωρών του ΟΠΕΚ προκειμένου να μην υπάρξει κανένα χρονοδιάγραμμα και να μην περιληφθούν οι προτάσεις της Βραζιλίας για αύξηση κατά 10% της παγκόσμιας ενέργειας μέχρι το 2020 και της Ε.Ε για αύξηση από 14 σε 15 % της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κατά μέσο όρο την ίδια περίοδο. Επιπλέον, κάθε αναφορά στην επικύρωση του Πρωτοκόλλου του Κιότο τέθηκε εκτός τελικού κειμένου μετά από την πίεση των ΗΠΑ οι οποίες, μαζί με την Αυστραλία, αρνήθηκαν την επικύρωσή του. Αντίθετα, η Κίνα και η Ρωσία δεσμεύτηκαν ότι θα το επικυρώσουν μέχρι το τέλος του έτους .
– ενώ έθεσε την ανάγκη πρόσβασης σε καθαρό νερό και σε συνθήκες υγιεινής για όλους του πολίτες και ιδιαίτερα αυτούς των χωρών του Νότου, απέτυχε να θέσει προαπαιτούμενα όπως η διαχείριση και ο καθαρισμός των πηγών του νερού π.χ., απορρύπανση των λιμνών και των ποταμών, αν και τα ζητήματα αυτά είχαν ήδη τεθεί κατά τη διάρκεια διασκέψεων στη δεκαετία 1981-1990 που είχε χαρακτηριστεί σαν Δεκαετία του Νερού. Σχετικά με τις υπηρεσίες υγείας, οι ΗΠΑ αρνήθηκαν να συμπεριληφθούν στο τελικό κείμενο ζητήματα όπως υπηρεσίες οικογενειακού προγραμματισμού καθώς και στρατηγικές για την ασφάλεια των αμβλώσεων κυρίως για φτωχές γυναίκες στις χώρες του Τρίτου Κόσμου, δεδομένης της πρόθεσής τους να περικόψουν τα σχετικά κονδύλια που δίνουν για τον σκοπό αυτό στον ΟΗΕ !!
–απέτυχε να προτάξει την κάλυψη των βασικών αναγκών των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν κοινωνικό αποκλεισμό και φτώχεια καθώς και την αποκατάσταση των μεγάλων περιβαλλοντικών προβλημάτων έναντι της ατζέντας του ελεύθερου εμπορίου και του ανταγωνισμού της αγοράς αν και πολλοί Υπουργοί Περιβάλλοντος δήλωσαν πως από το Σχέδιο Δράσης προκύπτει ισοδυναμία στις Περιβαλλοντικές συμφωνίες με αυτές της ατζέντας του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.
–ενώ κάνει αναφορά στη “δραματική μείωση των ειδών”, δεν υπάρχει καμία ουσιαστική δέσμευση σχετικά με το συνολικό ζήτημα της βιοποικιλότητας.
–περιλαμβάνει πολύ πιο ασθενικές παρεμβάσεις –από τις υπάρχουσες συμφωνίες – σχετικά με την ανάγκη ελέγχου των χημικών ουσιών που απειλούν τη Φύση και την Ανθρώπινη υγεία, π.χ, την απαγόρευση της χρήσης του DDT μέχρι το 2020 ενώ είναι ήδη απαγορευμένο σε πολλές αναπτυγμένες χώρες!!!
–Δεν αναφέρει καμία απολύτως ρύθμιση για τις δραστηριότητες των Πολυεθνικών εταιριών πέρα από μια γενική αναφορά περί των υποχρεώσεων και της ευθύνης τους στους κοινωνικούς και οικολογικούς στόχους . Υπήρξε τέλος μεγάλη αντίθεση στην αύξηση του ρόλου του Π.Ο.Ε και των Μεγάλων εταιριών στην παροχή βοήθειας στις φτωχές χώρες του πλανήτη!!
Μεταξύ των πιο ελπιδοφόρων αποτελεσμάτων αυτής της διάσκεψης ήταν η ανακοίνωση ενός σχεδίου διάσωσης του Αμαζονιακού δάσους με συνεργασία της Κυβέρνησης της Βραζιλίας και των Οικολογικών Οργανώσεων. Σύμφωνα με το σχέδιο αυτό, περίπου 500 χιλ. τετραγωνικά χιλιόμετρα δασικής έκτασης – 3πλάσια έκταση από τη σημερινή– θα τεθούν σε καθεστώς άμεσης προστασίας. Η έκταση αυτή είναι περίπου δυο φορές το μέγεθος της Αγγλίας .
Πολλοί είχαν πει πως η Παγκόσμια Διάσκεψη στο Γιοχάνεσμπουργκ δέκα χρόνια μετά το Ρίο είναι η τελευταία ευκαιρία για να αποφευχθεί μια μεγάλη Οικολογική καταστροφή . Δυστυχώς, τα Οικονομικά συμφέροντα και τα συμφέροντα των ισχυρών Κρατών του Βορρά με επίκεντρο τις ΗΠΑ αναίρεσαν αυτή την εκδοχή… Η Φύση όμως θα είναι αυτή που θα έχει τον τελευταίο Λόγο…
