Οι Εβραίοι, ίσως επειδή έφτασαν πιο κοντά από οποιονδήποτε άλλον λαό στον θάνατο δια του ολοκαυτώματος και επειδή έζησαν δύο ή δυόμισι χιλιάδες χρόνια ως περιπλανώμενοι Ιουδαίοι, δίχως πατρίδα, εκτός από εκείνη που είχαν μέσα τους, τον εβραϊσμό τους, δείχνουν την πιο αταλάντευτη επιθυμία να ζήσουν. Να ζήσουν σαν ένα έθνος-κράτος που οικοδόμησαν πάνω στη γη ενός άλλου λαού, γιατί εκεί βρισκόταν η πατρογονική και εν πολλοίς μυθική τους πατρίδα. Να ζήσουν, μιλώντας και πάλι μια γλώσσα που μιλούσαν οι πρόγονοί τους, την οποία ανέσυραν από τα βιβλία για να την κάνουν δική τους. Να ζήσουν, με τίμημα τη μεταβολή των Παλαιστίνιων σε ανδράποδα, όπως είχε συμβεί με τους ίδιους μόλις πριν μερικές δεκαετίες, οικοδομώντας ένα ανοικτά ρατσιστικό κράτος όπου πολίτες με πλήρη δικαιώματα είναι μόνον οι Εβραίοι. Να ζήσουν, συμβαδίζοντας με τις θελήσεις των υπερδυνάμεων, ως τοπικός τοποτηρητής τους, αναπτύσσοντας μέσα από την καταπληκτική αλληλεγγύη τους το φοβερότερο λόμπι στην ιστορία, στην καρδιά της Αμερικής, ελέγχοντάς την εν πολλοίς. Να ζήσουν, με τίμημα τον πυρηνικό θάνατο, με τη ρομφαία του οποίου απειλούν φίλους και εχθρούς…
Και δίπλα τους οι Έλληνες. Ένας λαός που δεν τα κατάφερε ποτέ με το έθνος-κράτος. Ένας λαός που εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια, από την ελληνιστική εποχή, αρδεύει, σε ολόκληρη την περιοχή, άλλους λαούς και κουλτούρες, από την Αίγυπτο έως τη Νότια Ρωσία. Σήμερα επιβιώνει ένα μικρό μέρος του. Ζούσαμε και εμείς όπως οι Εβραίοι σε κοινότητες υπερεθνικές. Όταν όμως θα αρχίσουν να σχηματίζονται τα σύγχρονα κράτη, στη γειτονική μας Μικρά Ασία πολλοί θα γίνουν Τούρκοι, στη Ρουμανία Ρουμάνοι, στην Αυστρία Αυστριακοί. Θα δώσουμε στους κατακτητές μας τα βυζαντινά μουσικά όργανα και θα τα ξαναπάρουμε πίσω σαν περσικά και τουρκικά! Ο πολιτισμός μας δεν υπήρξε ποτέ αποκλειστικός, ενσωμάτωνε και ενσωματωνόταν. Και το τίμημα το γνωρίζουμε. Το ψυχρό κτήνος του κράτους, του έθνους-κράτους, μας έκοψε τα πόδια. Δεν είμαστε εμείς φτιαγμένοι γι’ αυτό. Επιζητούσαμε πάντα τους ανοικτούς ορίζοντες. Ζούσαμε πάντα την ιστορία μας αλλά σχεδόν ποτέ δεν τη θυμόμαστε. “Έλληνες αεί παίδες”, είπαν οι Αιγύπτιοι ιερείς και ο Μαρξ χαρακτήρισε τους αρχαίους Έλληνες “φυσιολογικά παιδιά”. Γι’ αυτό και με τόση έλλειψη ευθύνης είμαστε έτοιμοι να ξεφορτωθούμε γλώσσα και ταυτότητα και να “ταξιδέψουμε” σε ξένους “τόπους”. Γι’ αυτό και στις ΗΠΑ οι Έλληνες μπορεί να ξεχωρίζουν ατομικά αλλά έχουν χάσει το συλλογικό αίσθημα και απορροφούνται σταδιακώς. Ίσως κουραστήκαμε να ζούμε σαν συλλογικό υποκείμενο. Επιτέλους βρε αδελφέ, που Έλληνες τώρα και πίσω, Ευρωπαίοι, πολίτες του κόσμου. Να ξεμπερδεύουμε με την ψωροκώσταινα. Και καθηλωμένοι μπροστά σε μια τηλεόραση ολοκληρώνουμε την περίοδο του τέλους, μιας εθνικής παρακμής. “Αύριο πάλι” με νέες κοινότητες. Γι’ αυτό το “φιλοσοφούμε” το ζήτημα. Κύπριοι-Έλληνες της τρίτης χιλιετίας.
Οι Εβραίοι του Ισραήλ και των ΗΠΑ “πληρώνουν” το τίμημα της επιτυχίας τους, έγιναν θύτες από θύματα, εκμεταλλευτές από εκμεταλλευόμενοι, μέσα στην αδήριτη διαλεκτική ενός κόσμου που δεν γνωρίζει τη μεσότητα, ενός κόσμου ανταγωνιστικού, όπου αν δε φας σε φάγανε. Οι περισσότεροι λαοί αρνούνται μια τέτοια διαλεκτική και γι’ αυτό μεταβάλλονται σε θύματα. Και στη διεθνή σκηνή περνοδιαβαίνουν απειλητικά λύκοι και ύαινες, γυπαετοί και γεράκια, ντίγκο και έχιδνες. Το έθνος μας δεν θέλησε, ή δεν μπόρεσε, να μεταβληθεί σε θύτη. Και τώρα ζει στην αγωνία ενός τέλους που έρχεται με μεγάλες δρασκελιές. Και πράγματι είναι εξαιρετικά δύσκολη η επιλογή. Να έχουμε την τύχη του Ισραήλ ή της Γιουγκοσλαβίας; Με τους δυνατούς ή με τους χαμένους; Αρνούμαστε να πάρουμε θέση. Οι παλιές αρετές του πολεμιστή που είναι ταυτόχρονα φιλόσοφος, όπως ήταν ο Σωκράτης, μοιάζουν ξεπερασμένες. Και έτσι μένουμε μετέωροι, ανερμάτιστοι, μοιραίοι, δειλοί. Μια θέση, που αρνείται την διαλεκτική αφέντης-δούλος, αλλά γι’ αυτό είναι και η δυσκολότερη, η τραγικότερη και σε ορισμένες στιγμές σχεδόν αβάστακτη. Εκτός εάν…
