του Γιώργου Καραμπελιά
Και όχι μόνο ή τόσο γιατί έχουν συλληφθεί πολλά από τα βασικά στελέχη της, όσο γιατί η οργάνωση έχει κλείσει τον ιστορικό της κύκλο. Έναν ιστορικό κύκλο που άνοιξε με τη χούντα και ολοκληρώθηκε με την πλήρη μετάλλαξη του ΠΑΣΟΚ και ενός μεγάλου μέρους της παλιάς αριστεράς σε συστατικό στοιχείο της άρχουσας τάξης. Ο μεγαλύτερος επιχειρηματίας της χώρας, ο Κόκκαλης, είναι “αριστερός”, στα Πανεπιστήμια ηγεμονεύουν “αριστεροί” καθηγητές και στην δημοσιογραφία κυριαρχούν πρώην και νυν “αριστεροί”.
Η “17 Νοέμβρη” επέμενε να κινείται στα πλαίσια της παλιάς αντίθεσης “αριστερά-δεξιά”, λες και βρισκόμαστε ακόμα στον εμφύλιο ή στη χούντα. Υπ’ αυτή την έννοια αποτελούσε ένα απολίθωμα. Η έλλειψη αντιστοιχίας ανάμεσα στη δράση της και την πραγματικότητα εξηγεί και την κατάρρευση της πλειοψηφίας των συλληφθέντων, οι οποίοι δεν διέθεταν ούτε απέναντι στον εαυτό τους κάποια νομιμοποίηση της πρακτικής τους, με αποτέλεσμα την μεγαλύτερη μαζική ομολογία της νεώτερης ιστορίας. Ποια άλλη ηχηρότερη απόδειξη του τέλους;
Και η πανουργία της ιστορίας θέλησε αυτό το τέλος να έχει ως πρωταγωνιστές και αντιπάλους δύο “σοσιαλιστικές” δυνάμεις: Το “σοσιαλιστικό” ΠΑΣΟΚ, που ανέλαβε να υλοποιήσει το ίδιο τη νεοφιλελεύθερη και νεοταξική προσαρμογή του “σοσιαλισμού” και της ελληνικής κοινωνίας, και τη “σοσιαλιστική” 17η Νοέμβρη, που εξέφραζε την πλέον ακραία εκδοχή της σοσιαλιστικής ανατροπής. Είναι επίσης βέβαιο πως αυτή η σύγκρουση θα έχει και δύο θύματα: Τόσο τη 17η Νοέμβρη όσο και το σοσιαλιστικό ΠΑΣΟΚ!
Η εξάντληση της μεταπολίτευσης
Σε ό,τι αφορά στη 17η Νοέμβρη, το τέλος είναι αδιαμφισβήτητο. Ακόμα και εάν εμφανιστούν διεκδικητές του τίτλου και της ιστορικής συνέχειας της οργάνωσης, πράγμα απίθανο αλλά όχι και αδύνατο, είναι προφανές πως μια ολόκληρη εποχή που άνοιξε από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 έχει κλείσει. Πράγματι, τι γέννησε την ελληνική τρομοκρατία; Η σύμπτωση δύο ρευμάτων: Το διεθνές ρεύμα των αγώνων της δεκαετίας του 1960 και η αντίδραση στην κυριαρχία της δεξιάς για 40 χρόνια, από τη Μεταξική δικτατορία έως το 1974.
Σε ό,τι αφορά στη διεθνή κατάσταση υπάρχει ένας κύκλος αγώνων που αρχίζει από την Κούβα, το Βιετνάμ, την Αλγερία, την Κύπρο και κορυφώνεται και γενικεύεται στη δεκαετία του ’60 και του ’70, γνωρίζοντας το απόγειό του το 1968, με την επίθεση των Βιετναμέζων ενάντια στις Αμερικανικές δυνάμεις και με τον Μάη του 1968 στη Γαλλία. Όταν αυτός ο κύκλος άρχισε σταδιακά να υποχωρεί, ιδιαίτερα μετά το 1973, αναδύθηκαν στις χώρες της Δύσης δύο δυνάμεις που διεκδίκησαν την κληρονομιά του, η σοσιαλδημοκρατία από τη μία πλευρά και η “τρομοκρατία” από την άλλη, η καθεμία με τον τρόπο της ισχυρίστηκε ότι θα εγκαθιδρύσει το “σοσιαλισμό”. Η άμπωτις θα κορυφωθεί με την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, την αποσύνθεση των οργανώσεων ένοπλης βίας στην Ευρώπη, τη διάλυση των Βαλκανίων και την άνοδο του Μπους στην εξουσία.
Σε ό,τι αφορά στην Ελλάδα, τις ρίζες της ένοπλης πάλης θα τις βρούμε στην αντίδραση στη συστηματική βία της Δεξιάς από τον εμφύλιο μέχρι το 1974, στη βίαιη διακοπή της δημοκρατικής εξέλιξης της δεκαετίας του 1960, στις αμερικάνικες επεμβάσεις, στην Κυπριακή τραγωδία, στην αντίσταση απέναντι στη στρατιωτική δικτατορία. Μέσα στο κλίμα των πρώτων μεταπολιτευτικών χρόνων, ορισμένοι, αδυνατώντας να ερμηνεύσουν τις νέες πολιτικές συνθήκες που δημιουργήθηκαν, πίστεψαν πως θα έπρεπε να “ολοκληρώσουν” με τη μέθοδο της ένοπλης πάλης αυτό που δεν έγινε με την πτώση της χούντας. Και μέσα σε ένα μεταλλαγμένο πολιτικό σκηνικό κατέληξαν στην τρομοκρατία.
Όμως το ίδιο ισχύει με το σοσιαλιστικό ΠΑΣΟΚ: οδηγείται και αυτό στο τέλος του. Το ΠΑΣΟΚ έχει και αυτό τις ρίζες του στη δεκαετία του 1960 και τον ευρύτερο κεντροαριστερό χώρο. Και αυτός ο χώρος θα ριζοσπαστικοποιηθεί στα τέλη της δεκαετίας του 1960, ώστε, στη διάρκεια της δικτατορίας, τόσο οι ιδρυτές της 17ης Νοέμβρη όσο και ο σημερινός πρωθυπουργός θα χρησιμοποιούν τις ίδιες μέθοδες πάλης –θα βάζουν βόμβες εναντίον της χούντας. Οι ιδεολογικοί καθοδηγητές του ΠΑΣΟΚ και οι “ένοπλοι” θα αναφέρονται σε παραπλήσια αγωνιστικά υποδείγματα, την Κούβα, την Κίνα του Μάο, τους Παλαιστινίους αγωνιστές και θα στρέφονται κατά του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Από το ΠΑΚ θα περάσει έστω για λίγο ο Χρήστος Τσουτσουβής και στην ΠΑΜΚ θα πρωτο-οργανωθεί ο Δημήτρης Κουφοντίνας. Όσο για τις φωτογραφίες του Μαρξ και του Άρη Βελουχιώτη, πριν κοσμήσουν τις “γιάφκες” της 17ης Νοέμβρη, κοσμούσαν ήδη τα γραφεία του ΠΑΣΟΚ.
Όμως από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι. Το ΠΑΣΟΚ από σοσιαλιστικό κόμμα μεταβλήθηκε σταδιακώς σε “καθεστωτικό κόμμα”. Ο εστί μεθερμηνευόμενον πως, για να μην απολέσει την εξουσία, προσαρμόζεται ιδεολογικά και πολιτικά στις εξελίξεις τόσο του διεθνούς περιβάλλοντος, όσο και στους εσωτερικούς κοινωνικούς συσχετισμούς. Από το “ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο” θα φτάσει στην υποστήριξη των Νατοϊκών βομβαρδισμών στη Γιουγκοσλαβία. Από το “βυθίσατε το Χόρα” στα Ζεϊμπέκικα του “Γιώργου” με τον Τζεμ. Από τη “ριζική αναδιανομή του εισοδήματος προς όφελος των κατώτερων τάξεων” στο “μεγάλο κόλπο” του Χρηματιστηρίου και τη ριζική αναδιανομή προς όφελος των διαπλεκομένων. Από τις κοινωνικοποιήσεις στις ιδιωτικοποιήσεις ακόμα και των στρατιωτικών ΚΨΜ. Έτσι οδηγείται σταδιακώς στην απώλεια κάθε υπολείμματος σοσιαλιστικής ταυτότητας. Προέχει το γάντζωμα στην εξουσία. Επειδή όμως, ιδιαίτερα μετά την εκλογή του Μπους και την 11η Σεπτεμβρίου, το εκκρεμές συνεχίζει να κινείται προς συντηρητικότερες κατευθύνσεις σε ολόκληρη τη Δύση, φάνηκε πως το ΠΑΣΟΚ είχε εξαντλήσει τη δυνατότητα να συνεχίζει να εκφράζει το καθεστώς και τις οργανικές του ανάγκες και πως ερχόταν κουτσά-στραβά η ώρα της καθαρόαιμης Δεξιάς να εκφράσει τις ανάγκες του καθεστώτος, την εποχή της παγκόσμιας αντιτρομοκρατίας. Εξ ου και οι αναγκαίες προσαρμογές της Νέας Δημοκρατίας στο νέο σκηνικό: Προσέγγιση της οικογένειας Μητσοτάκη με τον Κ. Καραμανλή, επισκέψεις του τελευταίου στο Ground Zero και το Άουσβιτς, επιλογή Τζανετάκου για την υπερνομαρχία Αττικής, κ.λπ. κ.λπ.
Όσο για το ΠΑΣΟΚ έδειχνε πως θα αποδυόταν σε έναν αγώνα οπισθοφυλακών στραμμένο κατ’ εξοχήν στην προσπάθεια να συνασπίσει ή να απορροφήσει την ευρύτερη εκσυγχρονιστική αριστερά, ώστε να αντιμετωπίσει την επελαύνουσα Ν.Δ. και …να χάσει αξιοπρεπώς, βάζοντας τους όρους για μια σύντομη “επιστροφή”. Αυτή ήταν η στρατηγική Λαλιώτη και γι’ αυτό επελέγη ως γραμματέας του Κόμματος. Δηλαδή, θα οδηγούμαστε στο τέλος της “σοσιαλιστικής μεταπολίτευσης” και πιθανώς θα είχαμε ανακατατάξεις στο πολιτικό σκηνικό, διασπάσεις, συγκρότηση νέων κομμάτων, κ.λπ.
Η ίδια τακτική χαρακτήρισε και τις πρώτες αντιδράσεις του ΠΑΣΟΚ μετά την 29η Ιουνίου και την αυτοανατίναξη του Σάββα Ξηρού που πυροδότησε το μεγάλο σήριαλ που ακολούθησε: Οι κινήσεις του Σημίτη και του Χρυσοχοΐδη εντάσσονταν στα πλαίσια μιας αντίστοιχης στρατηγικής: σύλληψη της “17ης Νοέμβρη” και ταυτόχρονα περιορισμός της έκτασης της καταστολής, ώστε να αποφευχθούν και πιθανές “αποκαλύψεις” για μέλη του ΠΑΣΟΚ και κυρίως να ενσωματωθεί η τρομαγμένη επίσημη και εξωκοινοβουλευτική Αριστερά στο μέτωπο της “προόδου”.
Ωστόσο, κάτω από την πίεση των Αμερικανών, των απειλών για την Ολυμπιάδα του 2004 –που αποδείχτηκε για μια ακόμα φορά η μεγάλη παγίδα για τη χώρα μας– και κυρίως της καθεστωτικής προσκόλλησης στην εξουσία, το ΠΑΣΟΚ αποφασίζει να παίξει το ίδιο τον ρόλο της αντιτρομοκρατίας, να υλοποιήσει την πολιτική της κυβέρνησης Μπους στην Ελλάδα, να εξαπολύσει ένα ιδεολογικό κυνήγι μαγισσών, να μεταλλαχθεί οριστικά και αμετάκλητα σε ένα μη-σοσιαλιστικό κόμμα… Ακολουθώντας τις παραινέσεις του κυρίου Ράμφου, θα πρέπει να απορρίψει κάθε στοιχείο “εφηβικής αρνητικότητας” και σοσιαλισμού και να ολοκληρώσει στο εσωτερικό πολιτικό πεδίο αυτό που έχει ήδη πραγματοποιήσει στο πεδίο των εξωτερικών σχέσεων και της οικονομίας: τη μετατροπή της Ελλάδας σε ένα προτεκτοράτο της Νέας τάξης. Δεν είναι τυχαίο πως ο δεύτερος –ανερχόμενος– αστέρας του κυβερνητικού κόμματος μετά τον Αμερικανό πολίτη Γεώργιο Παπανδρέου είναι ο επίσης έμπιστος των Αμερικανών Χρυσοχοϊδης, ο οποίος πρότεινε προσφάτως την κατάργηση του παλιού ΠΑΣΟΚ και τη συγκρότηση ενός νέου κόμματος που δεν θα θυμίζει πλέον τις παλιές σοσιαλιστικές και αντι-ιμπεριαλιστικές “αμαρτίες”. Ποιος εξ άλλου θυμάται πλέον την περιβόητη “εσωκομματική αντιπολίτευση”; Άσχετα λοιπόν από το εάν αυτή η στρατηγική θα επιτρέψει στο ΠΑΣΟΚ να παραμείνει στην εξουσία, ή εάν θα αντικατασταθεί από τη Ν.Δ., έχει κλείσει τον ιστορικό του κύκλο. Στο μέλλον θα είναι κάτι διαφορετικό.
Κατά συνέπεια, με το “τέλος της μεταπολίτευσης”, οι σοσιαλιστικές δυνάμεις που τη σφράγισαν βρίσκονται σε κατάσταση αποσύνθεσης. Το ΚΚΕ και η ευρύτερη Αριστερά, μετά την κατάρρευση του σοσιαλιστικού παραδείσου, συνεχίζουν να βρίσκονται σε παρατεταμένο κώμα, μη έχοντας τη δυνατότητα να προτείνουν ένα όραμα που να συνδυάζει πραγματικά την ελευθερία και την ισότητα, η ακραία πτέρυγα του ένοπλου κινήματος διαλύεται, τουλάχιστον για το άμεσο μέλλον, και το ΠΑΣΟΚ παύει πλέον να είναι έστω και τύποις σοσιαλιστικό κόμμα. Ο κύκλος έχει κλείσει:
Και τώρα τι;
Είναι βέβαιο πως η τρομοκρατία δεν πρόκειται να εξαλειφθεί όσο η Νέα Τάξη θα κατατρομοκρατεί τον πλανήτη μας. Η αντιτρομοκρατική υστερία και η ποινικοποίηση των πολιτικών απόψεων θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε νέες τρομοκρατικές πρακτικές, τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Ελλάδα.
Σήμερα, η δημοκρατία έχει μεταβληθεί σε φύλλο συκής των διαπλεκομένων και της ολιγαρχίας, η ενημέρωση σε σφαγείο ανθρώπων, πολιτισμών και αξιοπρέπειας, η καθημερινότητα σε εφιαλτικό κυνήγι της επιβίωσης, ο έρωτας σε αντιερωτική πορνογραφία, το ανθρώπινο σώμα σε εμπόρευμα κυριολεκτικά. Σήμερα δεν μας ζητούν να πουλάμε μόνο την εργατική μας δύναμη αλλά και τη σκέψη μας. Και στο βάθος του δρόμου, η κλωνοποίηση και η βιοτεχνολογία μάς υπόσχονται τον θαυμαστό καινούργιο κόσμο του τεχνητού ανθρώπου. Τι νόημα λοιπόν έχει η αποδοχή αυτού του κόσμου-φυλακή που κατασκευάζουν; Κανένα, εκτός από τον έσχατο αυτοεξευτελισμό μας. Γι’ αυτό και το αδιέξοδο των Παλαιστινίων μεταβάλλεται στις ανθρώπινες βόμβες της Χαμάς. Γι’ αυτό και στην Αργεντινή οργανώνεται ένα τεράστιο λαϊκό κίνημα. Γι’ αυτό και το κίνημα κατά της παγκοσμιοποίησης φουντώνει σε όλο τον κόσμο. Ξεπερνώντας τις ιδεοληψίες του παρελθόντος, προβάλλοντας ένα νέο όραμα που θα αντικαταστήσει τα παλιά φθαρμένα κουρέλια της αριστεράς, ένα νέο κύμα αμφισβήτησης προετοιμάζεται. Ένα όραμα που θα συνδυάζει την ισότητα και την ελευθερία –εκεί όπου απέτυχε ο παλιός κομμουνισμός–, τη διεθνή αλληλεγγύη και την επιμονή στην ταυτότητα και την παράδοση, την οικολογική ευαισθησία και την άμεση δημοκρατία, ενάντια στην αυτοκρατορία, τη νέα τάξη και τον κλιματισμένο θάνατο της παρηκμασμένης Δύσης.
Το τέλος της 17ης Νοέμβρη πρέπει να αποτελέσει την ευκαιρία για μια βαθιά ιδεολογική αναρώτηση για το μέλλον του κόσμου και της πατρίδας μας και όχι μια ταφόπλακα. Το κλείσιμο μιας περιόδου, πάνω στην οποία κρεμόταν σαν βαρίδι πια η 17η Νοέμβρη, και το άνοιγμα μιας νέας και όχι μια ταφόπλακα στους αγώνες και τα οράματά μας.
