Του Βασίλη Στοϊλόπουλου, δημοσιεύτηκε στο Άρδην τ. 105 με αφιέρωμα η Τουρκία μετά το πραξικόπημα του Ιουλίου του 2016.
«Τα τζαμιά είναι τα στρατόπεδά μας,
οι τρούλοι είναι τα κράνη μας,
οι μιναρέδες είναι οι ξιφολόγχες μας
και οι πιστοί είναι οι στρατιώτες μας».
Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν
Οι σχέσεις Γερμανίας-Τουρκίας σήμερα
Παρά τις συχνές «παρεξηγήσεις», «παραφωνίες» και «διαφωνίες» κυρίως για αξιακές αρχές και πολιτισμικά πρότυπα, οι σχέσεις Γερμανίας-Τουρκίας υπήρξαν διαχρονικά στενές, πολυεπίπεδες και κατά βάση συμφεροντολογικές[1]. Είναι γεγονός όμως ότι εδώ και πολλούς μήνες αυτές οι παραδοσιακά «φιλικές» σχέσεις κλονίζονται με τη γερμανική κοινή γνώμη να είναι πλέον σε ποσοστό 80% κατά της ένταξης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση[2], ενώ ένα 91% θεωρεί την νεοθωμανική Τουρκία «μη αξιόπιστο εταίρο»[3].
Η σταδιακή διολίσθηση της Τουρκίας, ιδιαιτέρα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα, σε όλο και περισσότερο αυταρχική διακυβέρνηση, το αμφιλεγόμενο γερμανοτουρκικό προσφυγικό ντηλ, η αναζωπύρωση του κουρδικού εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, η ξαφνική προσέγγιση της Άγκυρας με τη Μόσχα, η εξευτελιστική υπόθεση Μπέμερμαν-Μέρκελ-Ερντογάν[4], η εκτίμηση του γερμανικού υπουργείου εσωτερικών ότι η Τουρκία αποτελεί «κεντρική πλατφόρμα δράσης ισλαμικών και τρομοκρατικών οργανώσεων στην Εγγύς και Μέση Ανατολή»[5], η αναγνώριση από το γερμανικό κοινοβούλιο της αρμενικής γενοκτονίας και οι αφηνιασμένες αντιδράσεις και απειλές τουρκικών οργανώσεων ενάντια σε Γερμανούς βουλευτές τουρκικής και κουρδικής καταγωγής που υποστήριξαν το ψήφισμα για την αρμενική γενοκτονία, η αποκάλυψη ότι πάνω από έξι χιλιάδες πράκτορες και πληροφοριοδότες των Τουρκικών Μυστικών Υπηρεσιών (ΜΙΤ) δρουν στη Γερμανία[6], αποτελούν μερικές από τις τελευταίες «δυσάρεστες παραφωνίες» που ρίχνουν τις βαριές σκιές τους στις σημερινές γερμανοτουρκικές σχέσεις. «Παραφωνίες» που ναρκοθετούν το πολιτικό κλίμα και μέσα στην ίδια τη Γερμανία, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες της γερμανίδας καγκελαρίου, των γερμανικών ελίτ και των έγκυρων γερμανικών ΜΜΕ να κατευνάσουν τον απρόβλεπτο «δικτάτορα» της Άγκυρας, να χαμηλώσουν τους υψηλούς τόνους που ενισχύουν το υπάρχον «άσχημο κλίμα» και να συνεχιστεί απρόσκοπτα η συνεργασία με τον «νέο σουλτάνο»[7]. Συνεργασία, για παράδειγμα, στον στρατιωτικό τομέα με την συμπαραγωγή αρμάτων μάχης και πολεμικών αεροπλάνων στη Τουρκία[8] ή στην οικονομία, όπου οι γερμανικές εξαγωγές προς την Τουρκία έφτασαν το 2015 στα 22,4 δισεκατομμύρια ευρώ (από 20,1 το 2011), ενώ τον ίδιο χρόνο οι εισαγωγές της Γερμανίας από την Τουρκία ήταν 14,5 δισεκατομμύρια ευρώ (από 11,8 το 2011)[9].
Χαρακτηριστικά της τουρκικής κοινότητας της Γερμανίας.
Οι συντριπτική πλειοψηφία (74%) των μουσουλμάνων της Γερμανίας, όπου λειτουργούν συνολικά περίπου 2.350 τζαμιά και θρησκευτικοί οίκοι, υπάγονται στο σουνιτικό δόγμα. Ένα 13% συγκαταλέγεται στην κοινότητα Αλεβιτών, ενώ οι Σιίτες, που εκπροσωπούνται κυρίως από το Κεντρικό Συμβούλιο των Μουσουλμάνων δεν ξεπερνούν το 2%. Απόφοιτοι πανεπιστημιακών ιδρυμάτων είναι μόνο το 5% των Τούρκων μεταναστών, ποσοστό κατά πολύ μικρότερο άλλων εθνικών ομάδων, ενώ, σχεδόν το 60% των μεταναστών με τουρκική καταγωγή, δεν έχει ούτε το απολυτήριο του βασικού σχολείου (Hauptschüle)[10]. Συγκριτικά με άλλες μεγάλες μεταναστευτικές κοινότητες της Γερμανίας, η τουρκική, αν και πολυπληθέστερη (2,9 εκατομμύρια, σχεδόν το 63% των μουσουλμάνων της Γερμανίας), είναι η λιγότερο ενσωματωμένη και η φτωχότερη απ’ όλες τις άλλες, καθώς περισσότερο από το ένα τρίτο ζει κάτω από το όριο της φτώχειας[11], ενώ παρουσιάζει και τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας, όπως και το χαμηλότερο, κατά μέσο όρο, μηνιαίο εισόδημα (1.242 ευρώ, όταν για τους Γερμανούς είναι 1.730)[12]. Οι Τούρκοι της Γερμανίας αισθάνονται σαν τη πιο περιθωριοποιημένη κοινωνική ομάδα, γεγονός που σε μεγάλο βαθμό αιτιολογείται από την ατελή γνώση της γερμανικής γλώσσας σημαντικού μέρους της τουρκικής κοινότητας, από τις συστηματικές προσπάθειες πολλών τουρκικών οργανώσεων που εναντιώνονται στην ενσωμάτωσή τους, αλλά και το πολύ χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης.
Σαν πολιτική οντότητα όμως οι Τούρκοι μετανάστες της Γερμανίας αποτελούν πλέον σημαντικό παράγοντα στο γερμανικό πολιτικό σύστημα, με σχεδόν ένα εκατομμύριο ψηφοφόρους (περίπου το 1,5% στο σύνολο των ψηφοφόρων), με έντεκα βουλευτές τουρκικής ή κουρδικής καταγωγής και εκατοντάδες ομοεθνών τους που εκλέγονται στην τοπική αυτοδιοίκηση. Το ενδιαφέρον όμως σε αυτό το εκλογικό σώμα είναι η ιδιαίτερη εκλογική του συμπεριφορά, η οποία αποκλίνει τα μέγιστα από το σύνολο των ψηφοφόρων της Γερμανίας. Έτσι, στις τελευταίες γερμανικές εκλογές (22-9-2013) από τους 661 χιλιάδες ψηφοφόρων τουρκικής καταγωγής, το συντριπτικό 64% ψήφισε το SPD (25,7% σε εθνικό επίπεδο) και μόνο 7% το CDU[13]. Αντίθετα, οι Πράσινοι, «το κόμμα των Αλεβιτών», όπως και η Αριστερά, είδαν τα ποσοστά τους να μειώνονται θεαματικά. Αμφότεροι καταποντίστηκαν στο 12%, λόγω της στάσης τους στα γεγονότα του πάρκου Γκιζί και στο κουρδικό, καθώς για το 40% αυτών των ψηφοφόρων η αποφασιστική παράμετρος για την κομματική επιλογή τους ήταν η πολιτική των γερμανικών κομμάτων απέναντι στη «Μητέρα Πατρίδα».
Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η ψήφος των Τούρκων μεταναστών για τις τουρκικές εκλογές που επίσης αποκλίνει σημαντικά από αυτή των ψηφοφόρων στην Τουρκία. Έτσι, στις εκλογές του 2015 οι Τούρκοι της Γερμανίας ψήφισαν σε ποσοστό 59,7% υπέρ του κόμματος του Ερντογάν ΑΚΡ, ποσοστό πολύ μεγαλύτερο απ’ ότι στην ίδια την Τουρκία[14]. Προπύργια του ΑΚΡ είναι οι εργατικές πόλεις Έσσεν, Ντίσελντορφ και Μύνστερ στη Ρηνανία-Βεστφαλία, ενώ τα μικρότερα ποσοστά για το κόμμα του Ερντογάν σημειώθηκαν στο Βερολίνο.
Το ακροατήριο του Ερντογάν στη Γερμανία
Ποια είναι όμως η κατηγορία μεταναστών τουρκικής καταγωγής της Γερμανίας στην οποία απευθύνεται με τόση επιτυχία ο Τούρκος πρόεδρος; Ποιοι είναι οι οπαδοί του Ερντογάν που τελευταία διακατεχόμενοι από ένα πρωτοφανές εξουσιαστικό ντελίριο κατηγορούν συλλήβδην τους αντιπάλους του “Büyük lider” Ερντογάν ως «προδότες», «υποκριτές», «ναζί», και «τρομοκράτες»;
Τα στοιχεία πρόσφατης πανεπιστημιακής έρευνας[15] που έγινε στο πλαίσιο της δυνατότητας ενσωμάτωσης Τούρκων μεταναστών στη γερμανική κοινωνία και ειδικότερα για το θρησκευτικό τους συναίσθημα είναι άκρως αποκαλυπτικά. Σύμφωνα με την έρευνα ένα εντυπωσιακό 47% των ερωτηθέντων υποστηρίζει ότι «η τήρηση των εντολών που επιβάλει η ισλαμική θρησκεία είναι σημαντικότερη από τους νόμους του κράτους», γεγονός που τους προσδίδει σαφή αντιδημοκρατικά χαρακτηριστικά και τους φέρνει πολύ κοντά στις αυταρχικές, ισλαμοφασιστικές και εθνικιστικές τοποθετήσεις του Ερντογάν. Το 36% πιστεύει ότι «μόνο το Ισλάμ είναι σε θέση να λύσει τα προβλήματα της εποχής», ενώ το 50% θεωρεί ότι «μια μόνο θρησκεία, το Ισλάμ, είναι η αληθινή». Αυτό όμως που προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση είναι ότι ένα 32% πιστεύει ότι «οι μουσουλμάνοι πρέπει να επιδιώκουν την επιστροφή σε μια κοινωνική τάξη πραγμάτων όπως στην εποχή του προφήτη Μωάμεθ». Για τους ερευνητές του πανεπιστήμιου του Μύνστερ, το 13% των ερωτηθέντων που αποδέχεται και τις τέσσερεις παραπάνω δηλώσεις, είναι σαφές πως συμφωνούν με τον «θρησκευτικό ριζοσπαστισμό» και την «αιώνια θεϊκή βούληση» του ισλαμισμού. Ποσοστό που στη δεύτερη γενιά των Τούρκων της Γερμανίας φτάνει στο 18%.
Υπάρχουν όμως και άλλα σημαντικά στοιχεία της έρευνας που μπορεί να θεωρηθούν εμπόδιο στην ενσωμάτωση, στην ανεκτικότητα και στην αλληλοκατανόηση. Πάνω από το 50% των ερωτηθέντων εκτιμούν ότι οι Γερμανοί τους θεωρούν «πολίτες δεύτερης κατηγορίας», παρότι το 90% από αυτούς υποστηρίζουν ότι έχουν «υψηλό επίπεδο ευημερίας». 20% των ερωτηθέντων ισχυρίζεται ότι η «η απειλή που δέχεται το Ισλάμ από το δυτικό κόσμο νομιμοποιεί την βίαιη αντίσταση των Μωαμεθανών» και το 83% «αισθάνεται οργή» κάθε φορά που μετά από ένα τρομοκρατικό χτύπημα είναι οι μουσουλμάνοι οι πρώτοι που θεωρούνται ύποπτοι. Σε αντίθεση με το 73% του συνολικού πληθυσμού της Γερμανίας, τα δυο τρίτα των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι «το Ισλάμ ταιριάζει στο δυτικό κόσμο», όταν τα τρία τέταρτα από αυτούς τάσσονται υπέρ της απαγόρευσης βιβλίων και φιλμ που τραυματίζουν τα συναισθήματα βαθειά θρησκευόμενων ανθρώπων. Στο ερώτημα της αναγκαιότητας πολιτισμικής προσαρμογής στην γερμανική κοινωνία, μόνο το 52% της νέας γενιάς ασπάζεται αυτή την άποψη, ενώ ένα συντριπτικό 86% της δεύτερης και τρίτης γενεάς πιστεύει ότι πρέπει να δείχνει αυτοπεποίθηση σε σχέση με την καταγωγή του.
Με τα παραπάνω δεδομένα δεν είναι καθόλου παράξενο που αντί για την ενσωμάτωση «οι καλά οργανωμένοι, ακόμη και στον υπόκοσμο, υποστηριχτές του Ερντογάν»[16] υποδαυλίζουν τον τουρκικό εθνικισμό και τον ριζοσπαστικό ισλαμισμό, εξυμνούν τους «μάρτυρες του Ισλάμ», τραμπουκίζουν[17] σχεδόν ανενόχλητοι εναντίων πιθανών και υποτιθέμενων οπαδών του ιεροκήρυκα Γκιουλέν και όσων δημοσίως ασκούν κριτική στον «Μεγάλο Αρχηγό» Ερντογάν και την επιθετική «Μητέρα Πατρίδα», απειλούν τους «άπιστους» Αλεβίτες και τους Κούρδους «τρομοκράτες» και εν γένει προσπαθούν ν’ αυξήσουν την επιρροή του Τούρκου πρόεδρου στα πολιτικά δρώμενα της Γερμανίας. Γεγονός που φάνηκε και από τις οργισμένες αντιδράσεις τους στην υπόθεση του κωμικού Μπέμερμαν, στο ψήφισμα για το αρμενικό, στην απόφαση της γερμανικής κυβέρνησης να οριστεί στο ραδιοτηλεοπτικό συμβούλιο του ZDF ο πρόεδρος της κουρδικής κοινότητας Αλή Ερτάν Τοπράκ αλλά κι ενάντια σε εκπρόσωπους του «ήπιου Ισλάμ», όπως ο καθηγητής Μουχάντ Κορκιντέ.
Τουρκικές οργανώσεις στη Γερμανία
Η πλειονότητα των τουρκικών κοινωνικών οργανώσεων αποτελείται από πολιτιστικά κέντρα, ενώσεις τζαμιών και αθλητικούς συλλόγους, από λειτουργικές συνενώσεις επιχειρηματιών, γονέων και φοιτητών. Ένας ξεκάθαρος διαχωρισμός των οργανώσεων αυτών ως προς τους πραγματικούς τους στόχους, τον ιδεολογικό προσανατολισμό και τις δραστηριότητές τους είναι σχεδόν αδύνατος. Ενώ μέχρι και τη δεκαετία του ’80 ξεχώριζαν οργανώσεις από το δεξιό και το αριστερό πολιτικό φάσμα, τώρα πλέον είναι οι θρησκευτικές-ισλαμικές οργανώσεις που βρίσκονται στο επίκεντρο του δημόσιου διάλογου της Γερμανίας.
Σήμερα, περίπου τα δυο τρίτα των μουσουλμάνων της Γερμανίας (66,9%) δεν είναι οργανωμένοι σε κάποιο φορέα και από τους οργανωμένους, μόνο το 20% εκπροσωπείται από τέσσερα δευτεροβάθμια όργανα: Το Ισλαμικό Συμβούλιο (IR), την Ένωση Ισλαμικών Πολιτιστικών Κέντρων (VIKZ), το Κεντρικό Συμβούλιο Μουσουλμάνων της Γερμανίας (ZMD) και την τούρκο-ισλαμική ένωση του ιδρύματος για το θρήσκευμα (Ditib)[18]. Παρά τις πολλές μεταξύ τους διαφορές, η στάση τους σε θέματα όπως η διπλή υπηκοότητα είναι ενιαία και χαμηλών τόνων, πάντα όμως στη γραμμή που χαράζει η Άγκυρα.
Υπάρχουν όμως και πολλές σημαντικές τουρκικές οργανώσεις και φυσικά πρόσωπα[19] που με οργανωμένο και συστηματικό τρόπο και συντονισμένες δράσεις που μπορούν να χαρακτηριστούν σαν «επίθεση κατά της Δημοκρατίας» προωθούν την αύξηση της επιρροής της Τουρκίας στον πολιτικό διάλογο στη Γερμανία. Αιχμή του δόρατος αυτής της προσπάθειας είναι οι καλά οργανωμένοι υποστηριχτές του Ερντογάν σε θρησκευτικούς συλλόγους, σε κοινότητες τζαμιών, σε αθλητικούς συλλόγους (π.χ. Boxclub Osmanen Germania), σε χώρους αρειμάνιων ροκάδων (π.χ. Turkos MC) αλλά ακόμα στην ακροδεξιά, μηδέ εξαιρούμενων των πολεμόχαρων Γκρίζων Λύκων και του υποκόσμου[20].
Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τέτοιων οργανώσεων αποτελεί η Diyanet İşleri Türk İslam Birliği (Ditib) με έδρα την Κολωνία. Μια οργάνωση που απέναντι στο γερμανικό κράτος εμφανίζεται σαν «φωτισμένος εταίρος» που επιζητεί τον συγκαταβατικό διάλογο και την προσέγγιση των θρησκειών. Όμως, για τους πολυποίκιλους επικριτές της, η Ditib είναι «προκεχωρημένο φυλάκιο του τουρκισμού» με τη μεγαλύτερη επιρροή απ’ όλες τις οργανώσεις, ένας «Δούρειος Ίππος» που με «ήπιο» τρόπο και πάντα «σε ρόλο θύματος» προωθεί συστηματικά «την ισλαμοποίηση της Γερμανίας». Μια οργάνωση που παίζει «διπλό παιχνίδι» έχοντας μια «αποικιοκρατική τύπου διοίκηση», όπου τον έλεγχο και τον κυρίαρχο λόγο έχουν οι άνθρωποι των τουρκικών προξενείων της Γερμανίας[21] και συνεπώς αποτελεί, ήδη από το 2002, «το μακρύ χέρι του Ερντογάν»[22]. Αναμφίβολα, η Ditib, που ελέγχει κοντά στις χίλιες κοινότητες τζαμιών και οίκων προσευχής σουνιτικού δόγματος στη Γερμανία, στα οποία δρουν ανενόχλητα ιμάμηδες αποσταλμένοι και μισθοδοτούμενοι από το κρατικό ίδρυμα της Τουρκίας Diyanet, αποτελεί την ισχυρότερη εκπροσώπηση των τουρκικών – ισλαμικών οργανώσεων στη Γερμανία. Η ύπαρξή της χρονολογείται από το 1982, όμως την τελευταία δωδεκαετία μετατράπηκε σε μετωπική οργάνωση του ΑΚΡ και πρωτοστατεί στη δημιουργία τουρκικών «παράλληλων κοινωνιών» μέσα σε γερμανικές μεγαλουπόλεις και μάλιστα με τέτοιες δομές «ανάπτυξης» που μελλοντικά μπορεί να συμπεριλαμβάνουν έναν πολυπληθέστερο «τουρκικό κόσμο», κάνοντας έτσι πράξη τις διακηρύξεις του «Μεγάλου Αρχηγού», ο οποίος έχει την άνεση, σε συγκέντρωση οπαδών του μέσα στη Γερμανία, να δηλώνει ευθαρσώς ότι «η αφομοίωση είναι εγκληματική πράξη» – υπονοώντας βέβαια την ενσωμάτωση!
Η σημαντικότερη ισλαμική οργάνωση στη Γερμανία με προδιαγραφές λόμπυ που πρόσκειται ανοιχτά στο ΑΚΡ είναι η Avrupalı Türk Demokratlar Birliği (ATDB), με έδρα τη Κολωνία και παραρτήματα σε αρκετές χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Ότι αποφασίζει το ΑΚΡ στην Άγκυρα οργανώνεται και υλοποιείται στη Γερμανία από την «υπερκομματική» και «κοινωφελή» ένωση ATDB, η οποία μάλιστα ισχυρίζεται – εντελώς αυθαίρετα – ότι εκπροσωπεί «όλους τους μετανάστες τουρκικής καταγωγής στην Ε.Ε.» (περίπου επτά εκατομμύρια), ενώ παράλληλα δεν κρύβει ότι συμμετέχει ενεργά σε όλους τους προεκλογικούς αγώνες υπέρ του Ερντογάν. Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στη Τουρκία η ATDB οργάνωσε στην Κολωνία μεγάλη διαδήλωση υπέρ του «Μεγάλου Αρχηγού», ενώ πρωτοστάτησε στην επιστολή διαμαρτυρίας 557 τουρκικών οργανώσεων προς τους Γερμανούς βουλευτές με απειλές και προφανή ψυχολογική πίεση (κυρίως προς τους βουλευτές τουρκικής καταγωγής) ισχυριζόμενη ότι «μια βασισμένη σε πολιτικά κριτήρια αναγνώριση της αρμενικής γενοκτονίας εκ μέρους τους θα κλόνιζε συθέμελα της γερμανοτουρκικές σχέσεις»[23]. Παρά τη συνήθως μετριοπαθή γλώσσα που χρησιμοποιεί η ATDB, στην ιστοσελίδα της γίνεται σαφές ότι η οργάνωση αυτή έχει σαφή «ολοκληρωτικά» χαρακτηριστικά, καθώς γι αυτήν κάθε Τούρκος του εξωτερικού οφείλει να βρίσκεται «υπό την επίδραση της ATDB» [24].
Στις εξτρεμιστικές, αυστηρά ιεραρχημένες και αντικοσμικές οργανώσεις με εθνικό-θρησκευτική κοσμοθεώρηση που εκλαμβάνει τη Δύση σαν τη «πηγή της οντολογικής αποσάθρωσης»[25] περιλαμβάνεται η Islam Toplumu Millî Görüş (ITMG). Η οργάνωση αυτή ιδρύθηκε το 1976 (με διαφορετικό όνομα) και έχει βασικό στόχο την εγκαθίδρυση μιας Ισλαμικής Δημοκρατίας στη Τουρκία, ενώ εδώ και πολλά χρόνια βρίσκεται στο στόχαστρο της γερμανικής υπηρεσίας πληροφοριών BND[26]. Είναι η μεγαλύτερη (περίπου 30.000 μέλη) μη κρατική τουρκική οργάνωση στη Γερμανία με ιδεολογικές αναφορές στο «λαϊκιστικό» κόμμα που ίδρυσε ο μέντορας του σημερινού Τούρκου πρόεδρου, Νεσμετίν Ερμπακάν[27]. Μέχρι το 2015 Γενικός Γραμματέας της Ισλαμικής Κοινότητας ITMG ήταν ο σημερινός βουλευτής του ΑΚΡ, ο γερμανομαθής κι «ενσωματωμένος» Μουσταφά Γενέρογλου, ο οποίος όταν καλείται – και σήμερα ακόμη – στα γερμανικά τοκ σόου μεγάλης τηλεθέασης δεν διστάζει να υποστηρίζει ότι ο Ερντογάν είναι ένας «καθαρόαιμος δημοκράτης».
Η ακροδεξιά, ρατσιστική και αντισημιτική οργάνωση Almanya Demokratik Ülkücü Türk Dernekleri Federasyonu, (ADÜTDF) χαρακτηρίζεται από τη σύνθεση εξτρεμιστικού εθνικισμού και παντουρκισμού με το Ισλάμ[28]. Είναι μέρος του «κινήματος των ιδεαλιστών», μαζί με το κόμμα Büyük Birlik Partisi (BBP) και προσηλωμένο στο εθνικιστικό κόμμα MHP του Μπαχτσελί. Διαχειρίζεται 200 συλλόγους παγγερμανικά και περιλαμβάνει στις τάξεις του περίπου 7.000 μέλη, τους γνωστούς «Γκρίζους Λύκους, οι οποίοι παρακολουθούνται από τις γερμανικές μυστικές υπηρεσίες[29]. Η στάση της οργάνωσης σε σχέση με τον Ερντογάν ήταν για μεγάλο διάστημα διφορούμενη, όμως η αυταρχική πορεία του Ερντογάν φαίνεται πως «καλύπτει τις προσδοκίες τους για έναν ισχυρό ηγεμόνα»[30].
Στο «Πάνθεον» των εκατοντάδων τουρκικών οργανώσεων στη Γερμανία περιλαμβάνονται και πολλές μικρότερες οργανώσεις[31] με κοινό χαρακτηριστικό ότι στις πρακτικές τους δεν περιλαμβάνονται έννοιες όπως ενσωμάτωση, προσαρμογή, η νομιμοφροσύνη προς το γερμανικό σύνταγμα και αποδοχή των αξιών της γερμανικής κοινωνίας. Σε αυτές περιλαμβάνεται το εξτρεμιστικό ισλαμικό κόμμα Hizb ut-Tahrir, το οποίο παρότι έχει απαγορευτεί από το 2003, εντούτοις λειτουργεί παράνομα και τα 200 περίπου μέλη που διαθέτει επιδιώκουν την ένωση όλων των μουσουλμάνων σ’ ένα θεοκρατικό κράτος και κύριο εχθρό το Ισραήλ. Η Islamische Gemeinschaft in Deutschland (IGD) ιδρύθηκε το 1963 και διαχρονικά διατηρεί στενές σχέσεις με την μουσουλμανική αδελφότητα της Αιγύπτου. Χαρακτηρίζεται από μιλιταριστική και αντικοσμική στάση, προκρίνει τον επεκτατισμό μέσω τζιχάντ και την αναγκαιότητα της επαναφοράς της αρχαϊκής σαρία[32] και χρηματοδοτεί με βοήθεια της Σαουδικής Αραβίας την ίδρυση ισλαμικών κέντρων στη Γερμανία.
Η άρνηση στην ενσωμάτωση
Η τακτική της ελεγχόμενης πόλωσης και της δυναμικής διαμαρτυρίας των σημαντικότερων τουρκικών οργανώσεων της Γερμανίας αποτελούν στοιχεία μιας πολιτικής η οποία θέλει πρωτίστως να έχει καθοριστικό λόγο στην πολιτική ενσωμάτωσης των μουσουλμάνων μεταναστών που ακολουθούν διαχρονικά οι γερμανικές κυβερνήσεις. Μετά τα δισεκατομμύρια που ξοδεύτηκαν σε προγράμματα ενσωμάτωσης – με ομολογουμένως πενιχρά αποτελέσματα – πολλοί έγκυροι αναλυτές εκτιμούν ότι «η ενσωμάτωση μουσουλμανικών πληθυσμών στη Γερμανία θα είχε προχωρήσει περισσότερο αν το τουρκικό κράτος, μέσω κυρίως της Ditit, δεν παρενέβαινε σε αυτή τη διαδικασία με στόχο όχι μόνο τον εξισλαμισμό μεγαλύτερων τμημάτων της Γερμανίας αλλά και με τη δημιουργία παράλληλων κοινωνιών»[33]. Εκτιμούν ότι ο Τούρκος πρόεδρος «ακολουθεί εδώ και καιρό μια μέγα-στρατηγική προσηλυτισμού για την ισλαμική επέκταση – κατ’ αρχάς μέσα στη Τουρκία, καταφανώς όμως και στο εξωτερικό. Γι αυτό η Τουρκία επενδύει συστηματικά στον προσηλυτισμό της Γερμανίας»[34]. Πρόκειται για μια τεράστια προσπάθεια η οποία «θα πρέπει να οργανωθεί με επιτελικό τρόπο μέσω της Diyanet, της κρατικής υπηρεσίας θρησκευμάτων και το παράρτημα της στη Γερμανία, τη Ditib», με τη κατασκευή από κρατική χρηματοδότηση εκατοντάδων τζαμιών και την αποστολή χιλιάδων ιμάμηδων, οι οποίοι «λειτουργούν ως ιεροκήρυκες και πνευματικοί άνδρες, αλλά και σαν πολίτικοι προπαγανδιστές του Ερντογάν»[35].
Μετά από δεκαετίες αδράνειας και εφησυχασμού οι γερμανικές υπηρεσίες ασφαλείας στις εκθέσεις τους αναφέρουν πλέον ξεκάθαρα ότι στη Γερμανία σημειώνεται εθνικιστική-ισλαμική έξαρση, καθώς τα ελεγχόμενα από την Ditib τζαμιά μετατρέπονται σε «κέντρα συμπαθούντων των εξτρεμιστικών μουσουλμανικών κύκλων», με τους ιμάμηδες να κηρύττουν στους ομόθρησκους τους μια αυστηρή σουνιτική, οσμανική και καταπιεστική θρησκευτική αντίληψη, να διδάσκουν έναν πολιτισμό της υποδούλωσης και της υποταγής, να υποδαυλίζουν τον αντισημιτισμό και να εκθειάζουν τον μαρτυρικό θάνατο μέσω ειδικών κόμικς που τυπώνονται στη Τουρκία από το Diyanet. Παρά τις επιμέρους προειδοποιήσεις Γερμανών πολιτικών[36], σχεδόν απ’ όλο το πολιτικό φάσμα, για «απαράδεκτες καταστάσεις» μέσα στα τζαμιά της Γερμανίας, η Diyanet παραμένει ουσιαστικά στο απυρόβλητο, διαχειρίζεται έναν σταθερά αυξανόμενο προϋπολογισμό δισεκατομμυρίων ευρώ, κατασκευάζει με ταχυτάτους ρυθμούς τζαμιά και απασχολεί πάνω από 100 χιλιάδες «υπαλλήλους της πιστής», που επιδέξια μεταθέτει εδώ κι εκεί.
Επίλογος
Είναι σαφές πλέον ότι οι πολιτικοθρησκευτικές αντιπαραθέσεις κι αντιπαλότητες της Τουρκίας έχουν μεταφερθεί και στη Γερμανία, με το γερμανικό κράτος να μη μπορεί να ελέγξει πλήρως την κατάσταση. Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα αυτές έγιναν ακόμα πιο έντονες και πιο επιθετικές, με την Ditib και την ATDB να είναι για τον Ερντογάν τα δεδηλωμένα βασικά όπλα στον αγώνα για την επέκταση του Ισλάμ και τις παρεμβάσεις του στη Γερμανία.
Η πολιτική τάξη και το κατεστημένο της Γερμανίας εκφράζουν πλέον, έστω και συγκρατημένα, την ανησυχία της για την αποτυχία της ενσωμάτωσης και την κλιμακούμενη πολιτική αναταραχή και κοινωνική αστάθεια που προκαλείται από τις πολυπολιτισμικές ονειρώξεις κύκλων της πρασινοαριστεράς. Η απαίτηση των περισσότερων κομμάτων είναι πλέον να σταματήσει η χρηματοδότηση των τζαμιών από το εξωτερικό. Γι αυτό και η γερμανική κυβέρνηση, αλλά και σύμπασα η γερμανική καθεστηκυία τάξη, αφού αποδεχτήκαν ως δόγμα ότι «οι μουσουλμάνοι ανήκουν στη Γερμανία»[37], εστιάζουν πλέον την προσοχή της κυρίως στην αποστολή των ιμάμηδων από την Τουρκία και προσπαθούν να μειώσουν την επιρροή τους. Έτσι τα τελευταία πέντε χρόνια επενδύουν στην εκπαίδευση ιμάμηδων σε έξι γερμανικά πανεπιστήμια, επιδιώκοντας – όχι χωρίς προβλήματα – τη συνεργασία των «μετριοπαθών» τουρκικών ισλαμικών ενώσεων. Το πρόβλημα είναι αν υπάρχει χρόνος και η πολιτική βούληση για «διορθωτικές κινήσεις» από το παγκοσμιοποιημένο γερμανικό κατεστημένο, πολύ περισσότερο που η γιγάντωση του προσφυγικού ζητήματος και η έλευση στη Γερμανία εκατοντάδων χιλιάδων νέων μουσουλμάνων δίχασε στο έπακρο τη γερμανική κοινωνία. Πάντως, όπως αναμένονταν η Ditib αντέδρασε ήδη στην όποια γερμανική αφύπνιση και έχει, από το 2014, την πρώτη δική της ακαδημία μεταπτυχιακών σπουδών για φοιτητές – διαφορετικών κατευθύνσεων – από γερμανικά πανεπιστήμια.
[1] die Welt, 17-8-2016
[2] www.Krone.at, «Οι Γερμανοί κατά της ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε.», 4-8-2016.
[3] die Welt, 3-6-2016
[4] http://ardin-rixi.gr/archives/198471 και http://ardin-rixi.gr/archives/198363
[5] FAZ, 17-8-2016
[6] Thomas Jungholt u.a. «Οι πράκτορες του Ερντογάν απειλούν Τούρκους στη Γερμανία», die Welt, 21-8-2016,
[7] Der Spiegel Spezial, Σεπτέμβριος 2016.
[8] German-foreign-policy, 29-8-2016.
[9] Der Spiegel, 8-8-2016
[10] Thomas Strauhaar, «Γιατί αποτυγχάνουν τόσοι πολλοί Τούρκοι στη Γερμανία», die Welt, 17-8-2016
[11] Thomas Strauhaar, ο.π.
[12] Πηγή: Sozioökonimische Panel (SOEP)
[13] Yasin Bas, «Αποτέλεσμα ρεκόρ στην εκλογική συμμετοχή μεταναστών τουρκικής καταγωγής», 31-10-2013
[14] Der Spiegel, 2-11-2015
[15] Marcel Leubecher, «Σχεδόν οι μισοί έχουν τις εντολές του Ισλάμ πάνω από το νόμο», die Welt, 16-6-2016 και Bayerkurier, «Για πολλούς το Ισλάμ είναι πάνω από το Βασικό Νόμο», 16-6-2016.
[16] Frank Jansen, «Το λόμπυ του Ερντογάν στη Γερμανία», Tagesspiegel, 7-7-2016.
[17] Freia Petres, «H πέμπτη φάλαγγα του Ερντογάν στη Γερμανία», die Welt, 24-7-2016
[18] Πηγή: Konrad Adenauer Stiftung
[19] Κυρίως επιχειρηματίες, όπως ο Ρεμζί Αρού και ο Τιμούρ Γιουσέκ.
[20] Frank Jensen, «Το λόμπι του Ερντογάν στη Γερμανία», Tagesspiegel, 7-6-2016.
[21] Sussane Schröter, «Ένα αδιαφανές παιχνίδι», FAZ, 20-8-2016
[22] Christoph Sydow, «Τούρκοι στη Γερμανία. Τόσο μακριά φτάνει το χέρι του Ερντογάν», der Spiegel, 1-8-2016
[23] Frank Jansen, ο.π.
[24] Frank Jansen, ο.π.
[25] L. Tezcan, «Η Δύση στον τουρκικό Ισλαμισμό», 1998.
[26] Έκθεση της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Προστασίας του Συντάγματος, 2000.
[27] Sevket Kücükhüseyin, «Τουρκικές πολιτικές οργανώσεις στη Γερμανία», 2002.
[28] https://de.wikipedia.org/wiki/F%C3%B6deration_der_T%C3%BCrkisch-Demokratischen_Idealistenvereine_in_Deutschland
[29] Έκθεση της Υπηρεσίας Προστασίας του Συντάγματος Βάδης Βυρτεμβέργης, 2009
[30] Christoph Sydow, ο. π.
[31] Sevket Kücükhüseyin, ο. π.
[32] Khadija Katja Wöhler-Khalfallah, «Ισλαμικός ριζοσπαστισμός», 2009
[33] Wolfgang Philipp, «Ditib. Η τουρκική αποικιοκρατική διοίκηση», 9-6-2011.
[34] Wolfram Weimer, «Τι ωραία, να είσαι μάρτυρας!» Handelsblatt, 29-4-2016
[35] Wolfram Weimer, ο.π.
[36] FAZ, Συνέντευξη της Σάρα Βάγκενκνεχτ (die Linke), 24-9-2016
[37] Die Welt, 24-9-2016
