Μια ραδιογραφία των Εθνικών Εκλογών 2019*
του Γιάννη Ξένου
Στις εθνικές εκλογές της 7 Ιουλίου αναδείχθηκε για πρώτη φορά αυτοδύναμη κυβέρνηση μετά από το 2009, ο δικομματισμός ξεπέρασε το 71%, οι νεοναζί της Χρυσής Αυγής έμειναν εκτός Βουλής, άρα μπορεί να υποθέσει κάποιος ότι επέστρεψε μια κάποια μορφή «κανονικότητας» στο πολιτικό πεδίο, τουλάχιστον όπως νοούνταν μέχρι το 2009. Έχουμε τέτοιες ενδείξεις, αλλά και άλλες αντικρουόμενες, που από τη μια είναι από τα απόνερα της (αντι)μνημονιακής εποχής, αλλά και τα πρώτα δείγματα μιας νέας εποχής.
Αν πάρουμε ως μέτρο σύγκρισης τις εθνικές εκλογές του 2009, τις τελευταίες της προμνημονιακής εποχής, τότε αναδείχθηκε πεντακομματική βουλή, με το έκτο κόμμα τους Οικολόγους Πράσινους, να φτάνουν κοντά στο 3% (2,53%) και να μοιάζουν ιδεολογικά αρκετά με το κόμμα Βαρουφάκη. Μόνο που το 2009 η συμμετοχή είχε ξεπεράσει το 70% και είχαν ψηφίσει πάνω από 7 εκατομμύρια άτομα. Στις εθνικές εκλογές του 2019 η συμμετοχή δεν ξεπέρασε το 58% και ψήφισαν μόλις 5,76 εκατ. ψηφοφόροι. Μέσα σε δέκα χρόνια έχει χαθεί περισσότερο από ένα εκατομμύριο ψηφοφόροι. Στην τρέχουσα δεκαετία η μεγαλύτερη συμμετοχή καταγράφηκε στις πρώτες εθνικές εκλογές του Μαΐου του 2012, όπου ψήφισαν 6,47 εκατ. ή 65,12% των ψηφοφόρων. Έκτοτε, με κάποιες μικρές διορθώσεις, το ποσοστό συμμετοχής πέφτει συνεχώς και πια βρίσκεται στο κάτω από το 60%. Ευθύνεται η αποπολιτικοποίηση, η μείωση του πληθυσμού, αλλά και η μετανάστευση εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων στο εξωτερικό, αλλά πρέπει, εκεί που είναι δυνατόν, να ληφθούν μέτρα, αλλιώς το φαινόμενο θα λάβει ανησυχητικές διαστάσεις για την ελληνική δημοκρατία.
Η ΝΔ πέτυχε τον στόχο της, έφτασε μια ανάσα από το 40% και κέρδισε την αυτοδυναμία με ένα απόθεμα εφτά βουλευτών πάνω από την οριακή πλειοψηφία. Για πρώτη φορά από το 2009 ξεπέρασε τα 2 εκατ. ψήφους (2,25). Η συσπείρωση σε σχέση με τις ευρωεκλογές ήταν υψηλή (92%) και πήρε ψήφους σε σχέση με τις ευρωεκλογές από την ΧΑ 10% (όσων την ψήφισαν στις ευρωεκλογές), Ελληνική Λύση 11%, 15% στα άλλα κόμματα που δεν ξεπέρασαν το 3% στις ευρωεκλογές, από την αδιευκρίνιστη ψήφο 29%, ΚΙΝΑΛ 9% και Σύριζα 5%.
Στις γυναίκες και τους άνδρες έλαβε ίδιο ποσοστό, 40%. Αύξησε το ποσοστό στους νέους 17-24 ετών από το 26% στο 30%, αλλά ο Σύριζα ανέβηκε πολύ πιο ψηλά στο 38%, ενώ έχασε και την ηλικιακή ομάδα 25-34 με διαφορά έξι μονάδων (36% Σύριζα – 30% ΝΔ). Κυριάρχησε στις μεγαλύτερες ηλικίες 35-54 (41%) και 55+, 43%. Ως προς την επαγγελματική προέλευση των ψηφοφόρων της, επικράτησε με ποσοστά πάνω από 40% σε αγρότες, συνταξιούχους, νοικοκυρές και ελεύθερους επαγγελματίες και κοντά στο 40% (38%) στους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα. Ομάδες (εκτός των συνταξιούχων) που μέχρι τον Σεπτέμβριο ο Σύριζα είχε την πρωτοκαθεδρία. Έχασε στους φοιτητές από τον Σύριζα (35%-39%), τους δημοσίους υπαλλήλους (33%-37%) και τους ανέργους (29%-42%), αλλά σ’ αυτούς αύξησε το ποσοστό της από τις ευρωεκλογές κατά 10 μονάδες.
Ως προς τον χρόνο που οι ψηφοφόροι έλαβαν την απόφαση να ψηφίσουν το κόμμα που ψήφισαν, σε αυτούς που είχαν αποφασίσει πριν τις εκλογές το ποσοστό της ΝΔ φτάνει το 45%, κατά πολύ υψηλότερο από το 32% που είχαν αντίστοιχα αποφασίσει τον Σύριζα. Σε αυτούς που αποφάσισαν μετά τις ευρωεκλογές συγκεντρώνει 29%, έναντι 36% του Σύριζα. Έχασε και σε αυτούς που αποφάσισαν την τελευταία εβδομάδα (22%-29%), αλλά και σε εκείνους που αποφάσισαν πάνω στην κάλπη (27%-29%). Ενδείξεις ότι η ευρεία νίκη της στις ευρωεκλογές δημιούργησε αντισυσπειρώσεις, που ευνόησαν τον Σύριζα.
Ως προς την τοποθέτηση των ψηφοφόρων, στην ερώτηση εάν βρίσκονται ιδεολογικά κοντά ή όχι στο κόμμα που ψήφισαν, το 45% από αυτούς δήλωσε κοντά στη ΝΔ.˙ από εκείνους που δήλωσαν ούτε κοντά ούτε μακριά το 33% υποστήριξε τη ΝΔ˙ τέλος από όσους δήλωσαν μακριά από το κόμμα που ψήφισαν μόνο το 31% ψήφισε τη Ν.Δ.[1]. Αυτό σημαίνει ότι από το 40% που έλαβε η ΝΔ, το 27,7% βρίσκεται κοντά της ιδεολογικά, το 10,2% ούτε κοντά ούτε μακριά και το 2,1% μακριά. Κατά συνέπεια η Νέα Δημοκρατία είναι υποχρεωμένη να λαμβάνει σοβαρά υπόψη της αυτό το 12,3% του εκλογικού σώματος και περίπου 30% των ψηφοφόρων της που δεν ανήκουν στην παράταξη.
Ο Σύριζα υπέστη μια δεύτερη ευρεία ήττα με σχεδόν 8,5 μονάδες σε διάστημα ενάμιση μήνα. Το αποτέλεσμα του, 31,53%, ήταν καλύτερο από ότι το ανέμεναν και οι ίδιοι, αλλά μην ξεχνάμε ότι αυτές οι εκλογές έθεταν ως διακύβευμα το να μην πάρει την εξουσία ένας Μητσοτάκης και οι «μένουμε Ευρώπη». Άρα, το δυνητικό εκλογικό σώμα που άντλησε ψήφους ο Σύριζα δεν ήταν μόνο αυτό του Σεπτεμβρίου του 2015, αλλά και αυτό του Ιουλίου του 2015 με το δημοψήφισμα (61,31% το «Όχι»). Η έξυπνη ντρίμπλα του Σύριζα, οι εθνικές εκλογές να μεταφερθούν από τις 30 Ιουνίου, στις 7 Ιουλίου, ώστε να συμπέσουν με την συμπλήρωση των τεσσάρων ετών από το δημοψήφισμα, ενεργοποίησε σε αρκετούς τα αντιμνημονιακά αντανακλαστικά των ετών 2010-2015.
Ο Σύριζα σε σχέση με τις ευρωεκλογές που κέρδισε μόλις 5 νομούς (Άρτα, Αχαΐα, Χανιά, Ηράκλειο και Δυτικού Τομέα Αθηνών), στις εθνικές κέρδισε 10 νομούς, τους προαναφερθέντες συν τους άλλους δύο της Κρήτης, (Ρέθυμνο και Λασίθι), Καβάλα, Δυτικής Αττικής και Β΄ Πειραιώς. Με την επικοινωνιακή τακτική ότι έρχεται στην εξουσία ένας Μητσοτάκης ενεργοποίησε τα αντιδεξιά αντανακλαστικά των προερχόμενων εκ του Πασόκ ψηφοφόρων, αλλά και της λαϊκής δεξιάς. Δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότεροι προερχόμενοι εκ του Πασόκ υποψήφιοι εξελέγησαν, π.χ. Γ. Ραγκούσης, Μ. Ξενογιαννακοπούλου, Θ. Μωραϊτης, Ν. Κασιμάτη, Χρ. Σπίρτζης και Θ. Τζάκρη, ενώ ο Π. Κουρουμπλής έχασε την έδρα για λίγες ψήφους από τον λαϊκοδεξιό Θ. Παπαχριστόπουλου. Αλλά και η λαϊκοδεξιά, πρώην ΑΝΕΛ τάση, τα πήγε καλά όντας σε ένα κόμμα με μεγάλη ιδεολογική απόσταση, εξελέγησαν οι Θ. Παπαχριστόπουλος, Β. Κόκκαλης, Κ. Ζουράρις και κοντά έφτασαν στο να εκλεγούν οι Μ. Χρυσοβελώνη στην Μαγνησία, Τ. Κουίκ στο βόρειο Τομέα Αθηνών και Κ. Παπακώστα στην Α΄ Αθηνών.
Ο Σύριζα έλαβε σχεδόν 440 χιλ. ψήφους περισσότερες από τις ευρωεκλογές, διατηρώντας ένα υψηλό ποσοστό συσπείρωσης, της τάξης του 87%. Από εκεί πέρα έλαβε το 37% της αδιευκρίνιστης ψήφους, το 23% (8 μονάδες πάνω από την ΝΔ) όσων στις ευρωκλογές είχαν ψηφίσει κόμματα που δεν συμπλήρωσαν το 3%, 13% από το ΚΚΕ, 11% από το ΚΙΝΑΛ, αλλά και 6% όσων είχαν ψηφίσει ΧΑ.
Τον ψήφισαν πολλές περισσότερες γυναίκες από άνδρες (36% έναντι 28%, από 25%-23% στις ευρωεκλογές) και τους νέους, 38% στις ηλικίες 17-24 ετών και 36% στις 25-34, ομάδες όπου ανέβασε το ποσοστό σε σχέση με τις ευρωεκλογές κατά σχεδόν 15 μονάδες.
Ως προς την επαγγελματική απασχόληση διατήρησε την πρωτιά στους δημοσίους υπάλληλους, τους φοιτητές και τους ανέργους. Ως προς τον χρόνο που αποφάσισαν οι ψηφοφόροι τι θα ψήφιζαν, έχοντας υπόψη ότι το 24% του συνόλου αποφάσισε μετά τις ευρωεκλογές, ο Σύριζα βγήκε κερδισμένος σε σχέση με την ΝΔ, αφού φάνηκε ότι αρκετοί ψήφισαν Σύριζα για να μην βγει ο Μητσοτάκης, δηλαδή σε μεγάλο βαθμό ο Σύριζα μείωσε ελαφρά την διαφορά των ευρωεκλογών παίρνοντας τις ψήφους εκείνων που δεν ήθελαν η ΝΔ και ο Κ. Μητσοτάκης να βγουν αυτοδύναμοι και πολιτικά πανίσχυροι και όχι επειδή ταυτίζονται με τον Σύριζα και τον Τσίπρα. Ως προς την ιδεολογική συνάφεια των ψηφοφόρων του με κόμμα, προκύπτει μετά τον ανάλογο υπολογισμό ότι μόνο το 18,9% από το συνολικό 31,5% που πήρε ο Σύριζα βρίσκεται ιδεολογικά κοντά του, το 10,7% δηλώνει ότι δεν βρίσκεται ούτε κοντά ούτε μακριά και ένα 1,9% ιδεολογικά μακριά. Δηλαδή το 60% των ψηφοφόρων του Σύριζα βρίσκεται ιδεολογικά κοντά στο κόμμα, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των ψηφοφόρων της ΝΔ είναι 70%.
Η ρευστότητα που χαρακτηρίζει τους ψηφοφόρους του Σύριζα είναι το πρώτο θέμα που απασχολεί την ηγεσία και γι’ αυτό το πρώτο πράγμα που έβαλαν μπροστά μετά την ήττα είναι να αυξηθούν τα μέλη του κόμματος από 20 χιλ. που περίπου είναι τώρα στο 10% όσων ψήφισαν Σύριζα στις εθνικές εκλογές, δηλαδή να ξεπεράσουν τις 170 χιλ., δηλαδή σχεδόν να δεκαπλασιαστούν. Ο στόχος είναι μαξιμαλιστικός και σχεδόν ακατόρθωτος, αλλά δείχνει ότι ο Σύριζα αντιλαμβάνεται πόσο προβληματική είναι η περιστασιακή σχέση που διατηρεί με τους ψηφοφόρους. Αν στα σοβαρά θέσει πλάνο να αυξηθούν τα μέλη, αναγκαστικά θα έπρεπε να κινηθεί, όπως τα μαζικά κόμματα της εποχής, δηλαδή ο αρχηγός να εκλεγεί από την βάση των μελών με διαδικασίες όπως εξελέγη η Φώφη Γεννηματά και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, αυτό σε ένα μετα-κομμουνιστικό κόμμα, όπως ο Σύριζα, που οι ισορροπίες πάντα μεταξύ των τάσεων ήταν πολύ σοβαρό θέμα, μπορεί να γίνει πράξη; Ήδη σε αυτή την προοπτική οι «53» αντιδρούν, αλλά έχουν μειωμένη πολιτική επιρροή, αφού μια σειρά στελεχών της δεν επανεξελέγη (Α. Καββαδία, Χρ. Καραγιαννίδης, Β. Κατριβάνου, Χρ. Μαντάς, Μ. Μπαλαούρας κ.ά.).
Το ΚΙΝΑΛ ούτε κλαίει ούτε γελάει, μετά τις ευρωεκλογές που αναδείχθηκε τρίτο κόμμα για πρώτη φορά από τον Ιούνιο του 2012, αν και είχε βάσιμες ελπίδες ότι συνυπολογίζοντας και την εικόνα του Σύριζα θα μπορούσε να πιάσει το διψήφιο ποσοστό στις εθνικές εκλογές. Η καρατόμηση του Βενιζέλου όμως και η επιλογή Καμίνη στην πρώτη θέση του Επικρατείας ψαλίδισαν τις ελπίδες του. Θα ήθελε η αναλογία ψήφων προς τον Σύριζα να κυμαίνεται πέριξ του 1 προς 3, αλλά κατέληξε στο 1 προς 4 ψήφους. Η συσπείρωση του κυμάνθηκε στο 76%, χάνοντας ψήφους τόσο προς τον Σύριζα 11%, όσο και προς την ΝΔ 9%, από την άλλη πήρε από τα άλλα κόμματα 6%, την αδιευκρίνιστη ψήφο 5% και τον Σύριζα 3% και έτσι βρέθηκε στα ίδια με τις ευρωεκλογές.
Η Φ. Γεννηματά εκδιώκοντας προεκλογικά τον Ε. Βενιζέλο από την μίθα, και από την άλλη, μετεκλογικά, τον Σταμ. Μαλέλη, που πρεσβεύει μια στρατηγική σύγκλισης με τον Σύριζα, θέλει να πάρει ίσες αποστάσεις από τα δύο μεγάλα κόμματα. Το ΚΙΝΑΛ είναι ένα γερασμένο κόμμα, με ποσοστό άνω του 10% στις ηλικίες άνω των 55 ετών και με ψηφοφόρους εκτός Αττικής (εκτός Αττικής έλαβε 9,3%, ενώ στην Αττική πουθενά δεν ξεπέρασε το 6%[2]), γι’ αυτό και τα υψηλότερα ποσοστά τα συναντάμε στους συνταξιούχους (12%) και τους αγρότες (10%). Το θετικό για το ΚΙΝΑΛ είναι ότι σε σχέση με τον Ιανουάριο του 2015 που έλαβε το ιστορικό χαμηλό του σε ψήφους, 289 χιλ., έχει ανέβει πια στις 457 χιλ. ψήφους και δεν ανησυχεί για εκλογική έκλειψη τουλάχιστον για τα επόμενα χρόνια.
Το ΚΚΕ στις εθνικές εκλογές του 1993, που ήταν οι πρώτες του μετά την κατάρρευση του Ανατολικού Μπλοκ και μετά την διάλυση διάλυση του Συνασπισμού, έλαβε λίγο πάνω από 300 (313) χιλ. ψήφους. Έκτοτε και για μια δεκαετία αύξανε τις ψήφους του· στις ευρωεκλογές του 2004 ξεπέρασε τις 500 (580) χιλ. ψήφους και σε τέτοια νούμερα, άνω του μισού εκατομμυρίου ψήφων, παρέμεινε μέχρι τις δεύτερες εκλογές του 2012. Από τότε ακολουθεί μια αντίστροφη πτωτική πορεία, με χειρότερη επίδοση αυτή των πρόσφατων εθνικών εκλογών που έπεσε οριακά κάτω από τις 300 (299) χιλ. ψήφους. Το ΚΚΕ πέρασε μια δεκαετία ανόδου (δεκαετία ’90), μια δεκαετία σταθερότητας (’00) και τώρα κλείνει την δεκαετία της πτώσης (’10).
Στις εθνικές εκλογές, παρά τις εκκλήσεις του Κουτσούμπα προς τους ψηφοφόρους του Σύριζα να στραφούν προς το ΚΚΕ, έχασε και πάλι ψήφους προς τον Σύριζα, αφού ένα καθόλου ευκαταφρόνητο 13% όσων το επέλεξαν στις ευρωεκλογές στράφηκαν προς τον Σύριζα. Το ΚΚΕ δείχνει να χρειάζεται γενναίες αλλαγές ως προς την γραμμή του, την ηγεσία του και το στελεχιακό του δυναμικό, για να δώσει με αξιώσεις τη μάχη της επιβίωσης την επόμενη δεκαετία. Αλλά το γεγονός ότι είναι και αυτό γερασμένο κόμμα, μόλις 4% στις ηλικίες 17-24 (αλλά 6% στους άνω των 55) συν το γεγονός ότι δεν διαθέτει μια επαγγελματική ομάδα να το τραβήξει, αφού σε όλες πάνω κάτω καταγράφει το ίδιο ποσοστό γύρω στο 5% (με βραχεία κεφαλή 6% στους μισθωτούς ιδιωτικού τομέα) αποτελούν σημάδια ότι δεν διαθέτει εσωτερική δυναμική για να αντιστρέψει το δυσμενές κλίμα.
Η Ελληνική Λύση του Κ. Βελόπουλου παρότι πιέστηκε πολύ, κατάφερε να μπει στην βουλή παίρνοντας την θέση του παλιού ΛΑΟΣ[3]. Έχασε 40 χιλ. ψήφους σε σχέση με τις ευρωεκλογές, αλλά οι 208 χιλ. που πήρε, της αρκούσαν για να μπει στη βουλή με ποσοστό 3,8%. Παρότι έχασε ψήφους προς την ΝΔ, 11% όσων την ψήφισαν στις ευρωεκλογές, πήρε ένα 5% όσων είχαν ψηφίσει ΧΑ, 4% άλλα κόμματα στις ευρωεκλογές και έτσι περιόρισε τις απώλειες. Στα παράδοξα, ενώ παρουσιάζεται ως κόμμα αυτοδημιούργητων επιχειρηματιών, το υψηλότερο ποσοστό της το έλαβε στους δημόσιους υπαλλήλους (5%), πιθανότατα εξ αιτίας των σωμάτων ασφαλείας και των στρατιωτικών.
Το ΜέΡΑ 25 του Βαρουφάκη[4] οριακά αυτή την φορά ξεπέρασε το 3%, αυξάνοντας κατά 25 χιλ. τις ψήφους του σε σχέση με τις ευρωεκλογές. Στον αντίποδα του ΚΙΝΑΛ και της Ελληνικής Λύσης, τα υψηλότερα ποσοστά του εντοπίζονται στα αστικά κέντρα Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πειραιά. Είχε μεγάλες εκροές προς τον Σύριζα, αλλά είχε και εισροές από τα μικρότερα κόμματα που δεν μπήκαν στην Βουλή. Τα υψηλότερα ποσοστά και αυτοί που τον έβαλαν στη βουλή είναι οι ηλικίες 17 έως 34 ετών, όπου έφτασε το 6%, ενώ στους άνω των 55 ετών έλαβε μόλις 2%. Ελεύθεροι επαγγελματίες και φοιτητές ήταν οι επαγγελματικές ομάδες που το στήριξαν με 6%. Στα παράδοξα(;) ότι τέσσερις στους εννιά βουλευτές που εξέλεξε έχουν επώνυμο με πρώτο γράμμα το Α (Αδαμοπούλου, Αδάμου, Αρσένης, Απατζίδη) και ότι δεν εκλέχτηκε ο πιο γνωστός από όλους τους υποψήφιους του, ο Στάθης Σταυρόπουλος (τέταρτος σε σταυρούς στην Α΄ Αθηνών).
Η Χρυσή Αυγή με όσα συνέβησαν και το περασμένο Σαββατοκύριακο (αποχωρήσεις Λαγού, Ηλιόπουλου, Κούζηλου, Γερμενή και πολλών ακόμα) οδεύει ολοταχώς στην επιστροφή σε εποχές πριν το 2012, δηλαδή σε μια ναζιστική γκρούπα. Μέσα σε σαράντα μέρες από τις ευρωεκλογές έχασε 110 χιλ. ψήφους. Αυτό που δεν πέτυχε η δικαιοσύνη σε τέσσερα χρόνια και το πολιτικό σύστημα, το κατάφερε το εκλογικό σώμα και η ναζιστική οργάνωση εκπαραθυρώθηκε από το κοινοβούλιο. Διατηρεί κάποια δυναμική στους νεότερους, 5% στους 17-24, αλλά είναι πολύ κάτω σε σχέση με το 13% των ευρωεκλογών. Η επιλογή να επιβάλει ο Μιχαλολιάκος τον Λαγό ως ευρωβουλευτή και να κόψει κάθε άλλον υποψήφιο που θα μπορούσε να τον απειλήσει, αποδείχτηκε πολλαπλά καταστροφική. Ο Λαγός ανεξαρτητοποιήθηκε, πήρε μαζί του αρκετά γνωστά στελέχη και με τα λεφτά της ευρωβουλής και θα φτιάξει το δικό του «μαγαζί». Η διάλυση που φέρνει η ήττα και η δίκη που βρίσκεται σε εξέλιξη, δεν προεξοφλούν τίποτα θετικό για την ΧΑ. Σίγουρα, η διάλυση της θα απελευθερώσει πολλές μικρές ακροδεξιές ομάδες, φαινόμενο που ήταν εμφανές από τα προηγούμενα χρόνια, αλλά την ζημιά που προκαλούσε στον πατριωτικό χώρο η ΧΑ δεν μπορούν να την φτάσουν.
Τα εκτός Βουλής κόμματα από το 18% (δεν υπολογίζουμε το ποσοστό του ΜέΡΑ25) περιορίστηκαν στο 8%, πιεζόμενα από τα μεγάλα κόμματα. Βεβαίως ήταν πολύ λιγότερα σε σχέση με τα σαράντα που πήραν μέρος στις ευρωεκλογές. Η Πλεύση Ελευθερίας κινήθηκε λίγο κάτω από το 1,5% (1,46%), αποδεικνύοντας ότι έχει έναν πιστό κύκλο ψηφοφόρων. Η Ένωση Κεντρώων έκλεισε τον κύκλο της στη βουλή (1,24%). Ο Τζήμερος πήγε καλύτερα από τις ευρωεκλογές, συγκεντρώνοντας ένα 0,74%. Το 0,5% που συγκέντρωσε η σύμπραξη ΑΚΚΕΛ-ΕΠΑΜ είναι κάτω από το 0,57% που έλαβε το ΑΚΚΕΛ μόνο του στις ευρωεκλογές. Το 0,41% της ΑΝΤΑΡΣΥΑ είναι άλλη μια ένδειξη της συριζοποίησης της – μάλλον ούτε τα οργανωμένη μέλη της δεν την ψήφισαν και προτίμησαν τον Σύριζα. Η ΛΑΕ με το μόλις 0,28% έκλεισε τον πολιτικό της κύκλο με άσχημο τρόπο.
Αν μπορούμε να βγάλουμε κάποια συμπεράσματα από αυτές τις εκλογές είναι ότι το μέτωπο «Μένουμε Ευρώπη», κατά τους εχθρούς τους ή της υπευθυνότητας κατά τους ίδιους, σε αυτές τις εκλογές πλησίασε το 50%, (40% ΝΔ και 8% ΚΙΝΑΛ) και αυτών που στήριξαν το «Όχι» το δημοψήφισμα (Σύριζα, ΜέΡΑ25, Πλεύση Ελευθερίας, ΑΚΚΕΛ-ΕΠΑΜ, ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ΛΑΕ κ.ά.) συγκέντρωσε 37,88%, ποσοστό υψηλό, αλλά πολύ χαμηλότερο από το 61,3% που συγκέντρωσε το «Όχι» στο δημοψήφισμα. Η χώρα βρίσκεται σε μεταβατική περίοδο, τα πολυποίκιλα και διάσπαρτα τμήματα του εκλογικού σώματος που συγκέντρωσε ο Σύριζα είναι πολύ να διατηρηθούν και ακόμα δυσκολότερο να μετατραπούν σε κόμμα. Η ΝΔ με την πλειοψηφία που συγκέντρωσε, αν δεν συμβεί κάτι πολύ σοβαρό στα εθνικά θέματα μάλλον θα εξαντλήσει την τετραετία και αν κάνει μια ορθή διαχείριση της εξουσίας θα διεκδικήσει και την επόμενη τετραετία, έχοντας το ΚΙΝΑΛ σε βοηθητικό ρόλο. Θα αντέξει ο Σύριζα, ένα κόμμα του κράτους, να μείνει μακριά από το κράτος για τέσσερα ή περισσότερα χρόνια; Το ερώτημα θα απαντηθεί ακριβώς τα επόμενα χρόνια.
*Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά προέρχονται από το κοινό exit poll των εταιρειών Alco, Metron Analysis, Marc, MRB, που τοποθέτησαν κάλπες σε 90 εκλογικά κέντρα πανελλαδικά, και στο οποίο συμμετείχαν 7.200 ψηφοφόροι. https://www.metronanalysis.gr/%ce%b2%ce%bf%cf%85%ce%bb%ce%b5%cf%85%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ad%cf%82-%ce%b5%ce%ba%ce%bb%ce%bf%ce%b3%ce%ad%cf%82-2019-%ce%ba%ce%bf%ce%b9%ce%bd%cf%8c-exit-poll-%ce%b9%ce%bf%cf%8d%ce%bb%ce%b9%ce%bf%cf%82/
[1] Σύμφωνα με το exit poll στο σύνολο των ψηφοφόρων το 62% δήλωσε ιδεολογικά κοντά στο κόμμα που ψήφισε, το 31% ούτε κοντά ούτε μακριά και το 7% μακριά.
[2] Παναγιώτης Κουστένης, «Ο εκλογικός κύκλος της κρίσης», https://www.efsyn.gr/politiki/203581_epistrofi-ston-dikommatismo-kai-tis-aytodynames-kyberniseis
[3] Το ΛΑΟΣ είχε εισέλθει πρώτη φορά στη βουλή στις εκλογές του 2007 με ποσοστό 3,8%.
[4] Ο Γιάννης Βαρουφάκης στις εθνικές εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 εξελέγη πρώτος σε σταυρούς βουλευτής με τον εντυπωσιακό αριθμό των 142 χιλ.
