του Νικολάου Ι. Μέρτζου, προέδρου της Εταιρίας Μακεδονικών Σπουδών, από το Άρδην τ. 96, Μάρτιος-Μάιος 2014
Μ ε τούτο το τελευταίο, αλλά όχι έσχατο βιβλίο του, ο Γιώργος Καραμπελιάς παρουσιάζει ευσύνοπτα, γλαφυρά και ιδίως τεκμηριωμένα, την στρατηγική πορεία του Ελληνισμού από τα μέσα του17ου αιώνα μέχρι την ίδρυση του πρώτου ελλαδικού κράτους. Ωστόσο, οι ιστορικοί ορίζοντές του είναι πολύ ευρύτεροι. Εκτείνονται από τη μοιραία πρώτη Άλωση της Πόλης το 1204 μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922 και αγγίζουν τους σημερινούς χαλεπούς καιρούς μας.
Οκτακόσια χρόνια –και τι χρόνια!– είναι παρά πολλά και πολύ πυκνά για να χωρέσουν στις μόλις 200 σελίδες του βιβλίου. Δεν χωρούν. Αλλά ο συγγραφέας δεν τα εξιστορεί. Δεν το σκοπεύει, άλλωστε. Σκοπός του είναι μας δείξει ότι από τη φύση της ήταν υπονομευμένη η Άνοιξη του Ελληνισμού, που έρχονταν αναπάντεχα σε διάφορους τόπους του, σε πόλεις, σε βουνά, σε νησιά, στη Διασπορά επί τρεις αιώνες πριν αποκτήσει κράτος και άλλους δυο αιώνες αφ’ ότου το απέκτησε. Γιατί; Επειδή η οικονομία του και συνακόλουθα η κοινωνία του ήταν δεσμευμένη στους ξένους ισχυρούς, Οθωμανούς και Δυτικούς. Οι Οθωμανοί δυνάστες της άρπαζαν όσα παρήγαγε και, φυσικά, την περιόριζαν. Όπου της επέτρεπαν την αυτονομία σε άγονα μέρη και την εμπορία στις μεγάλες πόλεις, άνθιζε, αλλά τους καρπούς της έδρεπαν οι Φράγκοι με τους οποίους κατ’ ανάγκην συναλλάσσονταν. Η οικονομία του Ελληνισμού δεν μπόρεσε ποτέ να δημιουργήσει την υπεραξία του τελικού προϊόντος και, συνεπώς, να συσσωρεύσει τα κέρδη της στους μηχανισμούς της ώστε να ολοκληρωθεί και να ανταγωνισθεί, διότι δεν παρήγαγε τελικό προϊόν. Παρέμεινε ενδιάμεση. Ακόμη παραμένει. Και γι’ αυτό, μετά την τελευταία σύντομη Άνοιξη, υποκύπτει στις τρομερές συνέπειες της ολόπλευρης κρίσης.
Αυτά περίπου με δικά μου λόγια. Αλλά αυτά τα λόγια είναι οπωσδήποτε πολύ φτωχά και ημιτελή για να ξετυλίξουν την ανάλυση, τη σύνθεση, τη γνώση και την πλατιά ιστορική συνείδηση του συγγραφέα. Γι’ αυτό εξάλλου υπάρχει ο Καραμπελιάς. Δεν είναι ο μοναδικός, αλλά είναι ασφαλώς ο ξεχωριστός. Έχει βαθιά ελληνική παιδεία και συνάμα ευρωπαϊκή. Είναι ακάματος πνευματικός εργάτης, μεθοδικός έως σχολαστικός ερευνητής και ανύστακτος μαχητής. Με μια λέξη, Έλλην.
Παρ’ ότι επικεντρώνεται στη Ρωμιοσύνη και αγωνίζεται νύχτα μέρα να υπερασπισθεί τον Ελληνισμό από τους προσκυνημένους Έλληνες και να τον φανερώσει στους προδομένους, τα ενδιαφέροντά του είναι πάρα πολλά για να μην πω απέραντα. Με εντυπωσίασε, επί παραδείγματι, ότι, για να περιγράψει για τη δομή της Σάμου, παραπέμπει ξαφνικά στη μελέτη του Αντόνιο Νέγκρι για τον φιλόσοφο Σπινόζα. Εννοείται στα ιταλικά. Σελ. 197.
Ένα από τα στοιχεία ανάλυσης, που συγκομίζει στην εξιστόρηση της ελληνικής πορείας ο Καραμπελιάς, είναι ο μαρξισμός αλλά ποτέ ο δογματισμός. Όπου χρειάζεται, ακολουθεί την αυστηρή μεθοδική σκέψη του Μαρξ και των αληθινών επιγόνων του προκειμένου να κατανοήσει και να χαρίσει στον μέσο αναγνώστη τα αίτια που υπονόμευσαν την κάθε Άνοιξη του Ελληνισμού, αλλά και όρισαν την τροπή και τη δομή της οικονομίας του και της κοινωνίας του κατά περιόδους. Βέβαια, εν ονόματι του Μαρξ που, ως γνωστόν, μελετούσε στο πρωτότυπο και θαύμαζε τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, πολλοί πεπεισμένοι, αλλά νομίζω παραπλανημένοι ή επιδερμικοί μαρξιστές, ξεκοίλιασαν κυριολεκτικά την Ελληνική Ιστορία. Ακόμη την ξεκοιλιάζουν σήμερα διεθνιστές από αριστερά και από δεξιά. Όμως δεν είναι ασφαλώς τυχαίο ότι μαρξιστές, όπως ο Νίκος Σβορώνος, ο Γιώργος Καραμπελιάς και ο Κωστής Μοσκώφ, μας απεκάλυψαν με σπουδαία έργα τον αληθινό Ελληνισμό, την αδιάσπαστη ιστορική συνέχειά του, τα επιτεύγματά του στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και στη Διασπορά, τη διάρθρωση της οικονομίας του κ.α.
Το παρουσιαζόμενο εδώ απόψε βιβλίο είναι συναρπαστικό. Μέσα από τις ελάχιστες σχετικά σελίδες του, μας οδηγεί εις εθνικήν αυτογνωσίαν. Αυτό είναι επίτευγμα, αλλά προ πάντων ένα ανεκτίμητο χάρισμα ενώ μαίνεται η μεγάλη κρίση, παφλάζει η οργή, ακμάζει η πολιτική αγυρτεία και εξαπλώνεται μοιραία η εθνική παρακμή.
Το ζητούμενο σήμερα, λοιπόν, δεν είναι η κοινή διαπίστωση ότι το πολιτικό σύστημα χρεοκόπησε, αλλά η διαπίστωση των αιτίων που ευθύς εξ αρχής αναπαράγουν το πολυμερές πελατειακό σύστημα, διατηρούν την ελληνική οικονομία στην άγονη γραμμή και στην ξένη υποτέλεια, αιχμαλωτίζουν την κοινωνία σε αδιέξοδα πρότυπα, συντρίβουν τον ελληνικό τρόπο, μυκτηρίζουν την παράδοση και υπονομεύουν το κράτος. Αυτό επιχειρεί να δείξει ο Καραμπελιάς και, πιστεύω, επιτυγχάνει. Ωστόσο, κερδίζουν και όσοι δεν πιστεύουν. Διότι βλέπουν να ξετυλίγεται μπροστά τους ζωντανός ένας άγνωστος κόσμος, ελληνικός, ριψοκίνδυνος και δημιουργικός σε μιαν ενότητα πίστης και δράσης που οι πλείστοι αγνοούσαμε έως τώρα ή απλώς είχαμε κάπως ακούσει. Εδώ περνούν ονόματα, άνθρωποι, καράβια, καραβάνια, μαΐστορες, απρόσιτοι άγιοι τόποι. Λειτουργεί ο κοινοτικός βίος των ραγιάδων ελεύθερος, λες και η Δημοκρατία δεν έπαψε ποτέ να ζει. Επιχωριάζει αυτοφυές το πανάρχαιο ελληνικό δίκαιο μαζί με τους «νόμους των αειμνήστων ημών Ρωμαίων Αυτοκρατόρων». Ακμάζει η συνείδηση της ελληνικής συνέχειας αυθόρμητη και φυσιολογική. Επί παραδείγματι, Λυκούργος βαφτίζεται το 1772 ο μετέπειτα Καρμανιόλος επαναστάτης της Σάμου Λογοθέτης, ενώ τον ίδιο 18ο αιώνα ολιγογράμματοι έως αγράμματοι Σπετσιώτες Αρβανίτες βαφτίζουν τα καράβια τους Αχιλλεύς, Διομήδης, Σόλων, Θεμιστοκλής, Ξενοφών, πάλι Διομήδης, Λυκούργος, Ποσειδών! Την ίδια εποχή και ήδη από τον 17ο αιώνα στην Κωνσταντινούπολη, ακόμη και στη Μόσχα, οι Ρωμιοί χρυσικοί αποτυπώνουν στα αργυρά τους σκεύη αρχαίους θεούς όπως η Αθηνά, ο Διόνυσος και η Περσεφόνη, ήρωες όπως ο Μέγας Αλέξανδρος και ο Λαοκόων, αυτοκράτορες όπως ο Μέγας Κωνσταντίνος και, βέβαια, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος.
Επίκαιρα εξάλλου έρχεται η Ουκρανία, όπου τον 18ο αιώνα 120.000 Έλληνες έχουν λάβει ήδη τη ρωσική ιθαγένεια και από τα ουκρανικά παράλια ελέγχουν το ρωσικό εξωτερικό εμπόριο και τη ναυτιλία στη Μαύρη Θάλασσα. Στην Οδησσό, νέα πόλη αφιερωμένη στον Οδυσσέα, ιδρύουν τη Φιλική Εταιρεία. Πολλούς αιώνες ενωρίτερα, στο Κίεβο, Ρωμιοί μαΐστορες ψηφοθέτες, αγιογράφοι, αρχιτέκτονες, μαρμαρογλύπτες έχουν ανεγείρει ήδη την περίλαμπρη Αγια-Σοφιά και, ευθύς μετά την Άλωση του 1453, η πριγκίπισσα Σοφία Παλαιολογίνα, ανηψιά του Μαρμαρωμένου Βασιλιά, παντρεύεται τον Μέγα Δούκα του Κιέβου Ιβάν τον Τρομερό, τον οποίο διαδέχεται ο γιος της Βασίλειος. Ο Ιβάν ο Γ΄ θεμελιώνει την πρώτη Ρωσική Αυτοκρατορία. Φοράει πρώτος όλα τα διάσημα των αειμνήστων ημών Αυτοκρατόρων και διεκδικεί την κληρονομιά τους. Ονομάζεται Γ΄ Ρώμη η Μόσχα, όπου ο σοφός σύμβουλός του Μάξιμος ο Γραικός μεταφράζει στη ρωσική τα ελληνικά χειρόγραφα που θεσμοθετούν τη Ρωσική Εκκλησία και την Αυτοκρατορία.
Στην Κριμαία οι Ρωμιοί ακμάζουν σε πόλεις με ελληνικά ονόματα, όπως Σεβαστούπολη, Συμφερούπολη και Θεοδοσία, ενώ 18.395 Έλληνες της Κριμαίας ιδρύουν στην Αζοφική τη Μαριούπολη και 20 χωριά το 1778-1779. Αφ’ ότου, άλλωστε, υπάρχει μνήμη, τους είναι οικεία η χώρα όπου κατέληξε η Αργοναυτική Εκστρατεία και, από τότε επί χιλιετίες, αναζητούν το Χρυσόμαλλον Δέρας.
Αυτό σημαίνει καθ’ ημάς Ανατολή. Είναι συγκλονιστική και παρέμεινε πνευματικά ανέπαφη η απέραντη πατρώα μας Οικουμένη, αφ’ ότου την άπλωσε στην Ανατολή και την έστρωσε με τον ελληνικό πολιτισμό ο Μέγας Αλέξανδρος ο Μακεδών. Όλα αυτά και δεκάδες άλλα είναι γεγονότα, που πολλά εξιστορούνται σε τούτο το βιβλίο με απόλυτη εγκυρότητα. Ούτε καν τα υποψιάζονται, βέβαια, οι ανελλήνιστοι, φραγκεμένοι χαρτογιακάδες των επιχωρίων ελίτ (τις λέω αλήτ!). Μυκτηρίζουν αφ’ υψηλού και χλευάζουν την καθ’ ημάς Ανατολή. Θεωρούν οπισθοδρομική ιδεοληψία την ακίβδηλη Ιστορία. Κουκιά τρώνε, κουκιά μαρτυρούν. Αφεντικά υπηρετούν.
Οι καλοπροαίρετοι Έλληνες θα μπορούσαν, βέβαια, να βρουν πολλές σχετικές πληροφορίες τούτου του βιβλίου διάσπαρτες σε εκατοντάδες άλλα προγενέστερα, κατά κανόνα δυσπρόσιτα. Η μεγάλη αρετή του συγγραφέα είναι ότι, πρώτη φορά, τις συνάζει, τις εξηγεί και τις συνθέτει όλες μαζί σε μια μεγάλη ζωφόρο εθνικής αυτογνωσίας. Για να το κατορθώσει και να μας το χαρίσει, όμως, χρειάσθηκε να αποκωδικοποιήσει μιαν ολόκληρη βιβλιοθήκη. Είναι άθλος. Και είναι αμάχητη απόδειξη. Διότι τεκμηριώνει καθεμιά πληροφορία και παραπέμπει στην πηγή της. Οι παραπομπές του στις πηγές του ανέρχονται σε 539 στις 200 μοναχά σελίδες του. Η βιβλιογραφία του, ελληνική και αλλοδαπή, καλύπτει 21 σελίδες. Επί πλέον έχει γράψει 21 ακόμη σημαντικά βιβλία. Έως τώρα. Και συν τοις άλλοις, παράλληλα με την ανατρεπτική επιθεώρησή του Άρδην, επανεκδίδει το εμβληματικό περιοδικό Ερμής ο Λόγιος κατά τρόπον υποδειγματικό, με μελέτες κατά κανόνα τομές.
Θητεύει και συνάμα ασκητεύει, λοιπόν, ως ένας νεότερος Διδάσκαλος του Γένους. Δεν είναι υπερβολή. Στους χαλεπούς καιρούς μας, οι κατακαημένοι Έλληνες χρειάζονται πάνω από όλα γνώση, συνείδηση και αυτοπεποίθηση.
Σε ευχαριστώ από καρδιάς, σύντροφε Καραμπελιά. Ο Θεός να σε ευλογεί.
Εμείς εδώ το χρέος μας στο Γένος εξοφλούμε. Και ποτέ δεν κάνουμε πίσω.
