Αποχαιρετούμε τον Μανώλη Γλέζο, έναν μεγάλο Έλληνα που αγωνίστηκε για οχτώ δεκαετίες για την εθνική και κοινωνική απελευθέρωση. Έναν άνθρωπο που τον κλαίνε όλοι οι Έλληνες άσχετα από ιδεολογίες και κόμματα.
Έναν άνθρωπο με τον οποίο συμπορευτήκαμε πολλές δεκαετίες, γιατί αγαπούσε πάντα την Ελλάδα, το χώμα της, τους ανθρώπους της, την ιστορία της, έναν πραγματικό ευπατρίδη πατριώτη.
Στη μνήμη του, τις επόμενες ημέρες αυτό το κείμενο θα εμπλουτίζεται διαρκώς από σχετικά κείμενα που θα μας στέλνουν σύντροφοι, φίλοι και αναγνώστες.
Αναδημοσιεύουμε ένα κείμενο που είχε δημοσιεύσει στο Άρδην το 2003 αφιέρωμα σχετικό με τον Κοινοτισμό. Η πλούσια δραστηριότητα του Μανώλη Γλέζου γύρω από τον κοινοτισμό είναι εν πολλοίς άγνωστη σε σχέση με την υπόλοιπη πολιτική του ζωή. Το 1986 εκλέχτηκε κοινοτάρχης στην Απείρανθο της Νάξου και έθεσε σε εφαρμογή μορφές άμεσης δημοκρατίας. Δημοσιεύουμε το κείμενο του Δαμιανού Βασιλειάδη, συνοδοιπόρου του επί πολλά έτη στον αγώνα για την διεκδίκηση των γερμανικών επανορθώσεων.
Ας είναι ελαφρύ το χώμα που θα τον σκεπάσει.
Α-Ρ
Αυτοδιοίκηση όχι ετεροδιοίκηση
Του Μανώλη Γλέζου από το Άρδην τ. 44 (Νοέμβριος 2003)
Μπροστά στη βία, τα βασανιστήρια, την ανέχεια, τη δίψα, την πείνα, τις αρρώστιες, την αμάθεια, την αγραμματοσύνη, τις πολεμικές επεμβάσεις και το θάνατο, που μαστίζουν την ανθρωπότητα εξαιτίας της παγκοσμιοκρατίας, θέλουν δεν το θέλουν, μελετητές και κοινωνιολόγοι, μια και μόνη είναι η λύση: η κατάργηση της όποιας μορφής εξουσία και η αυτοδιοίκηση εθνών, λαών, κρατών, πόλεων, κωμοπόλεων και χωριών, δήμων και κοινοτήτων.
Ο Όμηρος πρώτος, είτε καταγράφει την εποχή του, είτε την φαντάζεται, μας προσφέρει δύο εκπληκτικά παραδείγματα.
Πρώτον: Για να ξεχωρίσει τον τρόπο ζωής των Κυκλώπων (αυτοί οι οποίοι τα πράγματα, μόνο μέσα σ’ έναν κύκλο τα βλέπουν …) από την κοινωνία των ανθρώπων, αναφέρει ότι δεν είχαν ούτε θέμιστες, ούτε έγνοια ο ένας για τον άλλον. Βασική, συνεπώς, αρχή της κοινωνίας των ανθρώπων, κατά τον Όμηρο, είναι η θεσμοθετημένη έγνοια των μελών της κοινωνίας ανάμεσά τους.
Δεύτερο: Μας δίνει μια καταπληκτική περιγραφή λαϊκής συνέλευσης (αγορής) στην Ιθάκη, όπου ο Τηλέμαχος, παρά την αντίδραση των μνηστήρων (της εξουσίας και όχι μόνον της Πηνελόπης), έπεισε τη σύναξη των Ιθακησίων και του παραχώρησε πλεούμενο να ταξιδέψει στην Πύλο να ρωτήσει τον Νέστορα για την τύχη του πατέρα του Οδυσσέα.
Απο τότε, από την Ομηρική εποχή (3.000 χρόνια πριν) και ως τους Δήμους του Κλεισθένη και ως τα κοινά των Ελλήνων στην Τουρκοκρατία, η οργανωμένη μορφή της κοινωνίας, στην πρωτοβάθμια μορφή της, Δήμος ή Κοινότητα, παρουσίασε σ’ όλη την διαδρομή της πολυποίκιλη βέβαια πολυμορφία, αλλά γύρω απο μια βασική αρχή, της συνύπαρξης, όπου άπας ο λαός, «μικροί τε και μεγάλοι, με ολονών τη βουλή» συναπεφάσιζαν για όλα.
Η Βαυαροκρατία πάγωσε τον Κοινοτισμό, τον έβαλε στο ψυγείο και ανέκοψε μια λαμπρή πορεία αυτοδιοίκησης σε τοπική και σε εθνική κλίμακα, όπως είχε ανθίσει στα πρώτα χρόνια της Εθνεγερσίας του 1821.
Ο πατροπαράδοτος εθνικολαϊκός θεσμός της αυτοδιοίκησης πνίγηκε μέσα στα βαλτόνερα που δημιούργησε η μονοκρατορική κεντρική εξουσία του Κράτους των μονοκομματικών κυβερνήσεων.
Η ανάσα που πήρε η Αυτοδιοίκηση το 1982-1986, με τη μερική απελευθέρωση από τον ασφυκτικό κλοιό της κρατικής εξουσίας, εξαφανίστηκε με τον «καποδιστριακό» νόμο, που απομάκρυνε τον πολίτη από τα κέντρα λήψης των αποφάσεων.
Οι κρατούντες την εξουσίαν, την σήμερον ημέραν, στους επίσημους λόγους τους, εξακολουθούν οι αθεόφοβοι να διασαλπίζουν την άμεση δημοκρατία και στην πράξη δεν εννοούν να ξεχάσουν αυτό που στη πραγματικότητα πιστεύουν. Γι’ αυτούς οι οργανισμοί Αυτοδιοίκησης είναι οι τελευταίοι τροχοί της κρατικής μηχανής. Γι’ αυτό και κάνουν αυτό που κάθε φορά τους συμφέρει. Κατάργησαν τις κοινότητες για να σκηνοθετήσουν τους «καποδιστριακούς» Δήμους. Τώρα σκέφτονται να καταργήσουν τους Νομούς και να κατασκευάσουν περιφέρειες. Με τη φόρα, που έχουν πάρει, σε λίγο, θα μας παρασκευάσουν μιαν αυτοδιοίκηση, όπου κάθε Νομός θα είναι ένας Δήμος, και σε λίγο κάθε Περιφέρεια ένας Δήμος και κατόπιν όλη η Ελλάδα ένας Δήμος, που θα την κανοναρχεί ο Πλανητάρχης της Παγκοσμιοκρατίας (Μπους ή άλλος παρόμοιός του).
Και γιατί όχι; Μήπως η πολιτική που ακολουθεί η εκσυγχρονιστική κυβέρνηση δεν ακολουθεί τα κελεύσματα του εκάστοτε Πλανητάρχή;
Το Σύνταγμα όμως, ρητώς αναφέρει ότι «Οι Οργανισμοί Αυτοδιοίκησης απολαύουν διοικητικής αυτοτέλειας». Παρ’ όλο που εννοιολογικά ο όρος αυτοδιοίκηση εμπεριέχει και τη διοικητική αυτοτέλεια, ο πλεονασμός διευκρινίζει επακριβώς και το περιεχόμενο της διοικητικής αυτοτέλειας.
Γιατί όμως; Ίσως για να γνωρίζει ειδικά ο Υπουργός των Εσωτερικών τι μπορεί να παραβιάζει. Διότι όντως ασυστόλως αυτό ακριβώς το οποίο παραβιάζεται είναι η διοικητική αυτοτέλεια των Οργανισμών Αυτοδιοίκησης. Η Αυτοδιοίκηση έχει μετατραπεί σε Ετεροδιοίκηση.
Ο Μανώλης Γλέζος και ο αδελφός του
Του Δαμιανού Βασιλειάδη
Μία μοναδική φωτογραφία του Μανώλη Γλέζου το 2005 από το αρχείο μου, με την κορνίζα του σκούφου του αδελφού του Νίκου, που έγραψε ένα σημείωμα στην μητέρα του, όταν τον πήγαιναν από το στρατόπεδο Χαϊδαρίου για εκτέλεση: Αγαπητή μητέρα σας φιλώ, χαιρετισμούς, σήμερα πάω για εκτέλεση. Πάω. Πέφτοντας για τον ελληνικό λαό».
Στις 10 Μαΐου του 1944τον πήρανε οι Γερμανοί, μαζί με άλλους 91 αγωνιστές, ανάμεσα στους οποίους 10 γυναίκες από το στρατόπεδο Χαϊδαρίου, με προορισμό την Καισαριανή.
Πριν φθάσουν έβγαλε το σκούφο που φόραγε και έγραψε το ανωτέρω συγκλονιστικό αποχαιρετιστήριο σημείωμα στη μητέρα του. Έγραψε «πάω» όχι με πάνε. Συνειδητοποιημένος μέχρι το τέλος. Ο Νίκος Γλέζος πέταξε το σκούφο του µε το τελευταίο του σημείωμα στη συµβολή της Ιεράς Οδού, Κων/λεως και Μ. Αλεξάνδρου. Όπως έβγαλε το κεφάλι του κάτω από την τέντα του αυτοκινήτου και πέταξε το σκούφο με το σημείωμα τον είδαν περίοικοι και τον αναγνώρισαν. Έτσι, το μήνυμα έφτασε στην οικογένειά του.
Και ένα μήνυμα του Μανώλη Γλέζου, ως παρακαταθήκη για τις καινούργιες γενιές Ελλήνων με επίκληση της εθνικής μνήμης.
Δημοσιευμένο στο «κλασσικό» έργο του: ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ 1940 1945, εκδ. «Στοχαστής, Αθήνα 2006, τομ. Α΄, σ. 35.
«Το νόημα της μελέτης της ιστορίας ενός έθνους από τα άτομα μέλη του, βρίσκεται στο γεγονός ότι μ’ αυτόν τον τρόπο ανατροφοδοτείται η εθνική μνήμη. Κρατιέται αναμμένη η πυρά της μνήμης που φωτίζει την ιστορία ενός έθνους, ως αστείρευτη πηγή πίστης για το παρόν και το μέλλον. Η αναπόληση των ιστορικών γεγονότων, δεν ικανοποιεί μόνο τον αναγνώστη, του παρέχει συνάμα και όλα εκείνα τα απαραίτητα εφόδια, που θα του επιτρέψουν να αντιμετωπίσει παρόμοιες δύστηνες καταστάσεις.
Τον βοηθάει να συντηρεί, να ενισχύει την πίστη του. Τον βεβαιώνει ότι έχει την ικανότητα να αντιστέκεται και να μην υποκύπτει στην πίεση των ισχυρών.
Η ιστορία, θέλουμε δεν θέλουμε, δημιουργεί την εθνική και την πανανθρώπινη συνείδηση, ένα σύνολο από στοιχεία της κοινωνίας, από ήθη, έθιμα, δεσμούς και αξίες. Όλα αυτά οφείλουμε να τα προσφέρουμε στις νέες γενιές προς τροφοδοσία, προς ανίχνευση, προς έρευνα και προβληματισμό. Κι αν ακόμη αρνηθούν την προσφορά μας, συντελέσαμε στο να ανατροφοδοτήσουμε την εθνική μνήμη, με τα επιχειρήματα της άρνησής τους».
7 ΣΧΟΛΙΑ
«Πέταξε ο Αϊτός … Δεν βρυχάται πια στην Γη το Λιοντάρι»
Ο Μανώλης ο Γλέζος από τα πρωτάτα του και σε ολάκερη την ζωή του Αλύγιστος, Αξιοπρεπής και Σεμνός πάλεψε για Εθνική Ανεξαρτησία, Δημοκρατία και Δικαιοσύνη.
Με τους αγώνες του και την ζωή του σκιαγράφησε και κατέγραψε στις συνειδήσεις μας το πρότυπο του «Νεοέλληνα ηρωποιημένου ανθρώπου».
Έμπλεος Ελληνικής Παιδείας κατάφερε να συντροφέψει τον Άδολο Δημοκρατικό Πατριωτισμό με την Οικουμενική Συμπόρευση για την πραγμάτωση των μεγάλων και αληθινών ιδανικών.
Σήμερα που οι Έλληνες δεν μπορούν να τον ξεπροβοδίσουν όπως θα ήθελαν σαν ελάχιστο αντίδωρο… Πιστεύω, ότι με την εικαζομένη σίγουρη Άδεια του Μεγάλου Άγγελου Σικελιανού, αξίζει να ξανακουστεί…
«Ηχήστε οι σάλπιγγες…
Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη
τη χώρα πέρα ως πέρα…
Βογκήστε τύμπανα πολέμου…
Οι φοβερές σημαίες,
ξεδιπλωθείτε στον αέρα !
Σ’ αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα! »
Παναγιώτης Ν. Παπαλεξανδράκος
Σπάρτα
Προφανώς και αδιαμφισβήτητα, μεγάλη μορφή στην νεότερη ελληνική ιστορία αλλά εκ του βίου και της πολιτείας του, χαρακτήρας απόλυτος, με συμπεριφορά ενίοτε αλτρουϊστική και άλλοτε διχαστική, μένει στην ιστορία ως προσωπικότητα δογματικά στρατευμένη πρώτα στο συμφέρον της ιδεολογίας (του) παρά στο όφελος του Έθνος. Οι Έλληνες του χρωστάνε σαφώς ευγνωμοσύνη για την υφαπαρπαγή της ναζιστικής σημαίας από την Ακρόπολη, καθώς ή μετέπειτα πορεία του βασίστηκε κυρίως στην “εξαργύρωση” των ευσήμων/ενσήμων από την πράξη εκείνη. Αλλά και ο ίδιος μας χρωστούσε μια απάντηση για το τί ακριβώς έγινε εκείνο το φεγγαρόλουστο βράδυ της ώστε -έκτοτε- η ηρωϊκή πράξη να μην γίνεται καπηλεία των διαφόρων “επιτήδειων”. Ελπίζω να μην προσβάλλω την μνήμη του εκλιπόντος ο οποίος ως “αριστερός” ίσως να ενοχλούνταν καθώς επικαλούμαι τον Θεό, αλλά εμείς οι Έλληνες και Χριστιανοί Ορθόδοξοι είθισται σε αυτές τις περιπτώσεις να λέμε: Θεός σ’χωρέστον, αιωνία του η μνήμη και ο νεκρός δεδικαίωται!
(αν εμφανίσετε το παραπάνω σχόλιο, κάτι το οποίο ομολογουμένως δεν αναμένεται αλλά κανείς δεν ξέρει, συμπληρώστε αν θέλετε εκεί που λέει … “το βράδυ της …. 30 προς 31 Μαΐου 1941 … ώστε”. Και προφανώς δεν υπάρχει λόγος να εμφανίσετε αυτό το σχόλιο, ευχαριστώ!)
Είχα αρχίσει να γράφω κάποιες σκέψεις για τον Μανόλη Γλέζο, θέλοντας να τιμήσω έναν αγωνιστή και φίλο, με τον οποίο κάναμε μαζί ένα μεγάλο μέρος της διαδρομής της νεώτερης ιστορίας μας . Έναν άνθρωπο που βρεθήκαμε μαζί στη δεκαετία του 1970, προσπαθώντας να διαμορφώσουμε μια κοινωνικά ριζοσπαστική και πατριωτική πολιτική πρόταση προς την ελληνική κοινωνία. Με έναν άνθρωπό που και πάλι, μετά τη δεκαετία του 1990, συμπορευτήκαμε στενά ενάντια στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας ή την παράδοση του Οτσαλάν, τέλος, και πάλι ενάντια στο σχέδιο Ανάν και την παράδοση της Κύπρου στην Τουρκία. Τέλος στην τελευταία περίοδο, στα αντιμνημονιακά χρόνια, ενάντια στον στραγγαλισμό της πατρίδας μας καθώς και για τη διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων. Δεν συμφωνούσαμε πάντα και άλλοτε βρισκόμαστε πιο κοντά και άλλοτε πιο μακριά . Αλλά πάντοτε εκτιμούσα την ειλικρίνεια των προθέσεών του, όπως πιστεύω ότι το ίδιο συνέβαινε και με αυτόν σχετικά με τις δικές μου προθέσεις. Και επειδή δεν ήθελα να μείνω στις προσωπικές αναφορές μέσα σε έναν ορυμαγδό σχετικών κειμένων και νεκρολογιών, σκόπευα να επιμείνω στη γενιά του, τη σημασία της για τον τόπο και την τραγικότητά της.
Ωστόσο το άκρως ανάρμοστο σχόλιο με έκανε να αλλάξω ρότα και αποφάσισα να απαντήσε σε αυτό . Και αυτό όχι γιατί το συγκεκριμένο σχόλιο έχρηζε απαντήσεως αλλά επειδή γνωρίζω πως ανάλογες απόψεις και φήμες κυκλοφορούν ευρέως και μέσα από την αντίθεση του μεγαλύτερου μέρους των Ελλήνων για την κατάντια της ελληνικής Αριστεράς, τα σκάγια παίρνουν και τον Μανόλη Γλέζο. Με την ευκολία μάλιστα της διαδικτυακής ύβρεως διαδίδονται ως μη ώφειλαν, τουλάχιστον αυτές τις ημέρες.
Παρά ίσως τη ενδόμυχη επιθυμία του «σχολιαστή» –όπως εμφαίνεται από την πεποίθησή του ότι δεν πρόκειται να δημοσιεύσουμε το όντως ανάρμοστο και προσβλητικό «σχόλιο» του–,το δημοσιεύσαμε. Για να καταδειχτεί και το πόσο πιστεύει ένας κατά δήλωσίν του “χριστιανός ορθόδοξος”(!), στο «ο αποθανών δεδικαίωται» που αναφέρει. Η εμπάθεια και η εμφυλιοπολεμική του διάθεση δεν κρύβεται, όταν έχει το θράσος να διακινεί αυτές τις αθλιότητες την ημέρα που έφυγε από τη ζωή ένας άνθρωπος σαν τον Μανόλη Γλέζο. Βιάστηκε να εξεμέσει χολή.
Το χειρότερο δε από όλα τα ατοπήματα του σχολίου είναι το περί “υφαρπαγής” της γερμανικής σημαίας, λέξη που μόνο σε Γερμανό ναζί αρμόζει και όχι βέβαια σε “Έλληνα χριστιανό ορθόδοξο”. Γιατί αν έχει ακόμα νόημα η ελληνική γλώσσα η λέξη, “υφαρπαγή” ενέχει αρνητική σημασιοδότηση. Δηλαδή κακώς κατεβάστηκε δια της υφαρπαγής η γερμανική σημαία από τον ιερό χώρο σύμβολο του ελληνισμού, την Ακρόπολη!
Είναι προφανές λοιπόν και σύμφωνο με τους κανόνες όχι μόνο της Ορθοδοξίας αλλά και της πλέον στοιχειώδους ανθρώπινης ευπρέπειας, πως όποια εκτίμηση και αν έχει κανείς για τον Μανόλη Γλέζο και την προσφορά του, με τα θετικά και αρνητικά της, αυτή δεν μπορεί να γίνει πάνω από το φέρετρό του, και ανήκει στη δικαιοδοσία της ιστοριογραφίας και μιας συζήτησης σε χρόνο ουδέτερο και όχι συναισθηματικά φορτισμένο. Σήμερα, εμείς οι μετέχοντες του ελληνικού τρόπου Έλληνες, υποκλινόμαστε μπροστά σε έναν μεγάλο Έλληνα, τελεία και παύλα.
Αλλά για να προχωρήσουμε στα γενικότερα θέματα που ανοίγει αυτό το σχόλιο. Μήπως θα μπορούσε κάποιος να μας υποδείξει, μέσα στη μεγάλη δίνη που συνεπήρε τους Έλληνες στη δεκαετία του 1940 και σε εκείνες που ακολούθησαν, κάποιον άλλο δρόμο ο οποίος να ήταν ανοικτός και προσβάσιμος σε όλους και τον οποίο κάποιοι άλλοι ακολούθησαν;
Οι πιο σπουδαίες μορφές του ελληνισμού, ανάμεσά τους ο Μανόλης Γλέζος, ρίχτηκαν με όλες τις δυνάμεις τους στην υπεράσπιση της πατρίδας τους. Ο καθένας από το δικό του μετερίζι και με τις ιδεολογικές του ροπές, ακόμα και εμμονές. Η μεγάλη διαχωριστική γραμμή υπήρξε μία και μόνη. Ποιοί πολέμησαν τους κατακτητές και ποιοι συντάχτηκαν μαζί τους. Ποιοι σε όλη τη διαδρομή τους υπήρξαν πατριώτες και ποιοι εμήδισαν. Κι’ αυτό γιατί γνωρίζουμε πως μέσα στη δίνη μιας μεγάλης σύγκρουσης όπου ο ένας τράβηξε «για την Ανατολή και ο άλλος για τη Δύση», όπως τραγουδάει ένας άλλος μεγάλος της γενιάς του Γλέζου, ο Μίκης Θεοδωράκης, δυστυχώς δεν υπήρχε ούτε μπορούσε να υπάρξει άλλος δρόμος.
Σήμερα, εμείς, μετά από εκατό χρόνια εμφυλίων που τσάκισαν τον ελληνισμό, και τον οδήγησαν στη σημερινή παρακμή του, τιμούμε εκείνους που αγωνίστηκαν και υποκλινόμαστε μπροστά τους. Τιμούμε τον Αντώνη Περρίκο της ΠΕΑΝ που ανατίναξε τα γραφεία της ναζιστικής ΕΣΠΟ, όπως τιμούμε τον πρωτοκαπετάνιο Άρη Βελουχιώτη αλλά και τον συμμαχητή-αντιπαλό του Ναπολέοντα Ζέρβα. Γιατί θέλουμε να αφήσουμε πίσω μας τον διχασμό.
Έτσι τιμούμε και τον Μανόλη Γλέζο, ένα σύμβολο αγώνα και ενότητας, σε όλους τους μεγάλους αγώνες του έθνους μας, εδώ και ογδόντα χρόνια. Έναν άνθρωπο που σφράγισε την ιστορία του νεότερου ελληνισμού, έναν πατριώτη, και επί τέλους σύμβολο αντιστασιακού ήθους, και για όσους τον γνώριζαν και υπήρξαν φίλοι του, κάτι ακόμα πιο σπάνιο στις μέρες μας, ένας άνθρωπος με ήθος.
Όσο για τους υβριστές του, ελπίζω να αποτελέσουν το αρνητικό υπόδειγμα για το τι σήμερα δεν πρέπει να κάνουμε. Έγκλειστοι, ας γονατίσουμε νοερά μπροστά στη σωρό ενός μεγάλου ανθρώπου μιας μεγάλης γενιάς που τελειώνει μαζί με τους τελευταίους εκπροσώπους της. Και το μόνο που θα έπρεπε να εμπνέουν στους νεώτερους είναι το “ἅμες δε γ’ ἐσόμεθα πολλῷ κάρρονες. Να κρατήσουμε ή να πάρουμε έστω ένα μέρος της αγωνιστικότητας και τους σθένους τους και να πάμε ένα βήμα παρα πέρα μια και Αριστερά και Δεξιά τα κάνανε μαντάρα στη χώρα μας, να ενώσουμε επί τέλους το λαό μας. Αυτή ήταν και η βαθύτερη επιθυμία και επιδίωξη του Μανόλη.
Γιώργος Καραμπελιάς
https://www.iefimerida.gr/ellada/manolis-glezos-ieronymos-thriskeytiki-kideia
(αν εμφανίσετε το παραπάνω σχόλιο, κάτι το οποίο ομολογουμένως δεν αναμένεται αλλά κανείς δεν ξέρει, συμπληρώστε αν θέλετε εκεί που λέει … “το βράδυ της …. 30 προς 31 Μαΐου 1941 … ώστε”. Και προφανώς δεν υπάρχει λόγος να εμφανίσετε αυτό το σχόλιο, ευχαριστώ!)
Ένας πατριώτης αγωνιστής που έδειξε το παράδειγμα σε όλους μας αριστερούς και δεξιούς. Μανώλη είσαι ηρωας
Αθάνατος, η λεβεντιά του και η ανιδιοτέλεια του υπήρξαν ανεξίτηλα, δείχνοντας με το προσωπικό του παράδειγμα πως λεβεντιά = ανιδιοτέλεια. Και πάντα στο πλευρό της Κοινωνικής Επανάστασης και του Κοινοτισμού.
Η δεξιά όσο και αν προσπαθήσει, δε γίνεται να ιδιοποιηθεί τέτοιους ήρωες και αγωνιστές