Από το Άρδην τ. 83, Δεκέμβριος 2010-Ιανουάριος 2011
Στάθης Σταυρόπουλος (Στάθης), Tα Ανδρείκελα, Εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα, 2010, σ. 111\
Σ κιτσάροντας διαρκώς, εδώ και τρεις δεκαετίες, ο Στάθης Σταυρόπουλος (κατά κόσμον «Στάθης») έχει καταφέρει να καταξιωθεί ως ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες σκιτσογράφους. Έχει συνεργαστεί με αναρίθμητα περιοδικά και εφημερίδες, έχει εκδόσει 24 λευκώματα και έχει διακριθεί παράλληλα για τις εικονογραφήσεις βιβλίων και την αρθρογραφία του (μέσα από τις μόνιμες στήλες του, Υποβρύχιο και Ναυτίλος). Το σκίτσο του διακρίνεται για τη σύνθεση απλότητας και λεπτομέρειας, καθώς και για τα θέματά του, τα οποία αναζητά στην ιστορία, τη μυθολογία, την παράδοση, τα λογοπαίγνια και τις παροιμίες. Η γραμμή, οι εκφράσεις, τα χρώματα και η θεματογραφία του εντυπωσιάζουν και διδάσκουν, καθιστώντας τον Στάθη βασική πηγή έμπνευσης και επιρροής πολλών νεώτερων σκιτσογράφων. Είναι ενδεικτικό πως σκίτσα του κυκλοφορούν και αναδημοσιεύονται διαρκώς στο διαδίκτυο, για να αποτυπώσουν –μία εικόνα, χίλιες λέξεις– τις θέσεις αναρίθμητων ιστολόγων, αρθρογράφων και σχολιαστών.
Ο Στάθης είναι ένας σκιτσογράφος που μεταμορφώνεται διαρκώς: γελοιογράφος και εικονογράφος, δημοσιογράφος και αρθρογράφος, πολιτικός αναλυτής και ιστορικός ερευνητής. Οι ιδιότητες αυτές, που υπηρετεί συνειδητά, ακονίζουν την –απαραίτητη σε κάθε σκιτσογράφο– οξυδέρκειά του. Σ’ αυτή την οξυδέρκειά του οφείλεται ο μεγάλος αριθμός φανατικών αναγνωστών, αλλά και… άσπονδων φίλων που έχει αποκτήσει στη σταδιοδρομία του.
Οξυδερκής και διεισδυτικός, ιδεολογικά στρατευμένος, αλλά και ανοιχτόμυαλος, ξεκαρδιστικός, αλλά και δηκτικός. Αυτά τα χαρακτηριστικά έχουν διαμορφώσει την αυστηρή «σκιτσογραφική δεοντολογία και ηθική» (ας μου επιτραπεί ο όρος) του Στάθη. Δεν μένει στο εύκολο γέλιο, δεν αναλώνεται σε δευτερεύοντα ζητήματα της επικαιρότητας, ούτε σκιτσάρει εκ του ασφαλούς, κυνηγώντας φαντάσματα, εξουσίες και εχθρούς του παρελθόντος, όπως κάποιοι άλλοι συνάδελφοί του. Αντιλαμβάνεται τα κύρια ζητήματα (και τους κύριους υπαίτιους) του παρόντος και επικεντρώνει εκεί τα βέλη του.
Και τα βέλη βρίσκουν τον στόχο τους, καθώς καταφέρνει με μαεστρία να υπηρετήσει τον βασικό σκοπό της σάτιρας: την ανάδειξη, την αντίκρουση και την –διά της εξευτελιστικής γελοιοποίησης– αποδόμηση της εκάστοτε κατεστημένης ιδεολογίας, όπως και την αποφυγή της εκάστοτε κατεστημένης προπαγάνδας, την αποφυγή του αποπροσανατολισμού. Πολλοί έχουν κατηγορήσει τον Στάθη για εμμονή σε συγκεκριμένα θέματα, για λαϊκισμό, συνωμοσιολογία, ακόμη και για… εθνικισμό! Πράγματι, τα σκίτσα του είναι πάντα στοχευμένα. Και η κριτική που δέχεται είναι η ίδια κριτική με αυτή που δέχονται όλοι όσοι αποδομούν σήμερα την κατεστημένη ιδεολογία και προπαγάνδα…
Το τελευταίο λεύκωμα του Στάθη κυκλοφορεί με τον –ευστοχότατο σκιτσογραφικά– τίτλο Ανδρείκελα. Περιέχει σκίτσα που δημοσιεύθηκαν το 2009 και έως τον Αύγουστο του 2010 στην Ελευθεροτυπία, το Παρόν, τους 4 Τροχούς και τα Επίκαιρα. Αναφέρεται, λοιπόν, στην περίοδο της κρίσης και του μνημονίου. Μια περίοδο όπου η κατεστημένη παραγωγή ιδεολογίας επικεντρώνεται σε έννοιες όπως «ρεαλισμός», «νοικοκυροσύνη», «σωστή διαχείριση» και κάθε αναφορά στην ουσία των προβλημάτων και τη δομή της οικονομίας και της κοινωνίας μας εξορίζεται ως λαϊκισμός. Σε ένα τέτοιο κλίμα αποπροσανατολισμού, έρχονται πένες σαν του Στάθη να μας θυμίσουν ότι, πέρα από τη βιτρίνα των διαχειριστών και των επικοινωνιολόγων, υπάρχουν συγκεκριμένα συμφέροντα, συγκεκριμένοι πόλοι εξουσίας, συγκεκριμένες κοινωνικές και εθνικές πραγματικότητες και αντιθέσεις, καθώς και συγκεκριμένα –δυστυχώς!– ανδρείκελα…
Νικόλας Δημητριάδης
