του Γκίφορντ Χάρτμαν, από το Άρδην τ. 82
μετάφραση: Kωνσταντίνος Μαυρίδης
Χρυσός, πράσινος χρυσός, μαύρος χρυσός: η καπιταλιστική ανάπτυξη της Καλιφόρνιας
Χ ρυσός ανακαλύφθηκε στην Καλιφόρνια το 1848. Η κεντρική κοιλάδα αναπτύχθηκε μαζί με την υπόλοιπη πολιτεία, καθώς ο καπιταλισμός εμφανίστηκε φαινομενικά από το πουθενά, κυριολεκτικά μέσα σε μια νύχτα. Ο χρυσός της Καλιφόρνιας επέτρεψε στην παγκόσμια οικονομία να ανακάμψει στη διάρκεια της εποχής των επαναστάσεων στην Ευρώπη και πυροδότησε την ταχεία αστική και βιομηχανική επέκταση στις ΗΠΑ. Η περιοχή του κόλπου του Σαν Φρανσίσκο έγινε μια από τις πιο δυναμικές περιοχές καπιταλιστικής συγκέντρωσης στα τέλη του 19ου αιώνα, ρόλο που συνέχισε να παίζει η περιοχή της νότιας Καλιφόρνιας και το Λος Άντζελες σ’ όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Η μετέπειτα επέκταση της Καλιφόρνιας βασίστηκε στον «πράσινο και μαύρο χρυσό»: τα αγροτικά προϊόντα και το πετρέλαιο. Από τις αρχές του 20ού αιώνα, πολλές κομητείες της Καλιφόρνιας ήταν στις πρώτες θέσεις στην παραγωγή και των δύο τομέων στις ΗΠΑ.
Η γεωργία είναι κι αυτή όπως κάθε άλλη μορφή καπιταλιστικής παραγωγής: Με την εκμηχάνιση, τη συγκέντρωση κεφαλαίου και παραγωγής (και τώρα με τη χρήση γενετικά τροποποιημένων σπόρων), μεγαλύτερη συγκομιδή μπορεί να επιτευχθεί με λιγότερους εργάτες οι οποίοι εργάζονται σε λιγότερα, αλλά τεράστια αγροκτήματα. Η κεντρική κοιλάδα της Καλιφόρνιας ήταν η πρώτη περιοχή στις ΗΠΑ που ανέπτυξε την αγροβιομηχανία, ένα σύστημα βιομηχανικής καλλιέργειας σε μαζική κλίμακα. Καθώς το κεφάλαιο αποκτούσε τον ασφυκτικό έλεγχο της αγροτικής εργασίας –περνώντας από την «τυπική» στην «πραγματική» κυριαρχία– με αποτέλεσμα έναν υπερπαραγωγικό γεωργικό τομέα, έκανε ταυτόχρονα χρήση της προόδου στις μεταφορές για να κατακλύσει την παγκόσμια αγορά με φθηνά προϊόντα. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα οι μικρότεροι παραγωγοί να αντιμετωπίσουν κρίση. Στην Ευρώπη, εκατομμύρια αγρότες έχασαν τη γη τους και πολλοί αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν σε χώρες όπως οι ΗΠΑ. Παγκοσμίως, φθηνότερο φαγητό σήμαινε ότι οι εργάτες μπορούσαν να ταΐζουν τις οικογένειές τους φθηνότερα, επιτρέποντας στους μισθούς να μειώνονται καθώς οι συνθήκες ζωής, σε κάποιες χώρες, βελτιώνονταν.
Το βιβλίο, Το Χταπόδι: μια ιστορία της Καλιφόρνιας, του Φρανκ Νόρις, περιγράφει παραστατικότατα τη διαδικασία προλεταριοποίησης των αγροτών της κεντρικής κοιλάδας στα 1880. Μια γενιά μετά, ο Τζον Στάινμπεκ θα περιγράψει την ολοκλήρωση αυτής της διαδικασίας στα Σταφύλια της Οργής, καθώς οι εσωτερικοί μετανάστες –οι πρόσφυγες που έχασαν τα χωράφια τους από τις αμμοθύελλες– έφθαναν κατά χιλιάδες από την Οκλαχόμα στην κεντρική κοιλάδα, αναζητώντας δουλειά μέσα στη δίνη της μεγάλης οικονομικής κρίσης. Το αγοροκεντρικό αγροβιομηχανικό σύστημα συγκεντρωτικής παραγωγής είχε σαν αποτέλεσμα τη βίαιη και άγρια βιομηχανική εκμετάλλευση των εργατών γης. Οι συνθήκες αυτές είναι ορατές και σήμερα, καθώς ένας στρατός κυρίως Μεξικάνων και Κεντροαμερικάνων εργατών γης τριγυρνάνε σ’ ολόκληρη την Καλιφόρνια αμειβόμενοι με χαμηλούς μισθούς και εργαζόμενοι κάτω από επισφαλείς συνθήκες. Η κύρια διαφορά είναι ότι η εκτεταμένη χρήση πετροχημικών στην παραγωγή, σήμερα, εκθέτει τους εργάτες γης σε μια ευρεία γκάμα θανατηφόρων τοξινών.
Το νερό έχει γίνει ένα κρίσιμο προϊόν για την ανάπτυξη της Καλιφόρνιας. Η περισσότερη βροχή πέφτει στο βόρειο τμήμα της πολιτείας, αλλά το 80% της αγροτικής και αστικής ζήτησης έρχεται από το νότιο. Μια τεραστίων διαστάσεων, προβληματική πλέον, υποδομή από συγκοινωνούντα κανάλια, φράγματα, ταμιευτήρες και αντλίες, μεταφέρει νερό, από το επίπεδο της θάλασσας στον βορρά, σε υψόμετρο 150 μέτρων στον νότο, επιτρέποντας την καλλιέργεια φρούτων και ξηρών καρπών στην κοιλάδα του Σαν Χοακίν. Όμως, η ανάπτυξη της Καλιφόρνιας βασιζόταν πάντα σε μια ιδεολογία ατελείωτης μεγέθυνσης και στην ιδέα ότι η γη είναι κτηματική περιουσία. Από το 1980 και μετά, η διανομή νερού έχει απορυθμιστεί, ενώ τον κύριο λόγο στη γραφειοκρατία που ελέγχει το νερό δεν έχει πια η αγροβιομηχανία, αλλά οι εργολάβοι ακινήτων. Καθώς η καλλιεργήσιμη γη χτίζεται, το νερό, που κάποτε χρησιμοποιούνταν για το πότισμα καλλιεργειών, είναι πλέον διαθέσιμο για χρήση σε συγκροτήματα κατοικιών στην κομητεία Όραντζ της νότιας Καλιφόρνιας, στο Λας Βέγκας της Νεβάδας και στο Φοίνιξ της Αριζόνας, πάνω από 1.000 χλμ. μακριά. Το νερό που αποδεσμεύτηκε από την αγροβιομηχανία της κεντρικής κοιλάδας αποτέλεσε τμήμα του καυσίμου που πυροδότησε τη μαζική κατασκευαστική φούσκα σε ολόκληρη την Καλιφόρνια και τις νοτιοδυτικές ΗΠΑ. Με τη ζήτηση όμως να ξεπερνά κατά πολύ την προσφορά νερού, δημιουργήθηκαν και οι συνθήκες της μελλοντικής λειψυδρίας.
Την ίδια στιγμή που η καλλιεργήσιμη γη αντικαθίσταται από συγκροτήματα κατοικιών, άλλα αγροκτήματα και ράντσα συγκεντροποιούνται ακόμη περισσότερο, καθώς επικεντρώνονται σε πιο περιορισμένη γκάμα επικερδών καλλιεργειών και κτηνοτροφικής παραγωγής. Από το 1996 ως το 2006, η παραγωγή γαλακτοκομικών αυξήθηκε κατά 72% και τα εκτάρια καλλιέργειας αμυγδαλιών κατά 127%. Το 80% της παγκόσμιας παραγωγής αμυγδάλων προέρχεται από τα 250.000 εκτάρια της κεντρικής κοιλάδας. Αυτή η μορφή μονοκαλλιέργειας έχει τοξικά αποτελέσματα. Δεν υπάρχουν αρκετές μέλισσες στην κοιλάδα για να επικονιάσουν όλες τις αμυγδαλιές και γι’ αυτό τον λόγο πάνω από 40 δισ. μέλισσες μεταφέρονται εκεί για τις τρεις βδομάδες που ανθούν τα δέντρα, κάθε Φεβρουάριο. Κάποιες μεταφέρονται με φορτηγά κατά μήκος της εθνικής οδού 80 από τη Νέα Αγγλία, ενώ άλλες μεταφέρονται αεροπορικώς από μέρη τόσο μακρινά όπως η Αυστραλία. Κατά τη μεταφορά, οι μέλισσες τρώνε αυτό που ισοδυναμεί με πρόχειρο φαγητό για έντομα: σιρόπι από καλαμπόκι με υψηλή περιεκτικότητα φρουκτόζης και γύρη ανθέων που εισάγεται από την Κίνα. Το αποτέλεσμα αυτού του κοκτέιλ είναι η διαταραχή και η τελική κατάρρευση των αποικιών των μελισσών, καθώς το 80% των μελισσών εγκαταλείπουν τις κυψέλες τους και δεν ξαναγυρίζουν ποτέ. Όταν τα 2/3 των φυτών που γίνονται τροφή επικονιάζονται από μέλισσες, αυτό μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για τους ανθρώπους.
Ο «εξορθολογισμός» της γεωργίας, σε συνδυασμό με την ανοικοδόμηση, έχει ήδη καταστροφικές επιπτώσεις για τους ανθρώπους στο Μεντότα, μια πόλη 50 χλμ. δυτικά του Φρέσνο. Ο πληθυσμός του Μεντότα είναι γύρω στους 10.000, το 95% απ’ αυτούς είναι Λατινοαμερικανοί και οι περισσότεροι εργάζονται ως εργάτες γης. Η πόλη αποκαλείται «η παγκόσμια πρωτεύουσα του πεπονιού», αλλά οι καλλιέργειες απαιτούν άρδευση και η ξηρασία έχει καταστήσει άνεργους πολλούς απ’ τους κατοίκους. Η πόλη έχει πλέον και δεύτερο τίτλο, αυτόν της «πρωτεύουσας της ανεργίας της Καλιφόρνιας», με ποσοστό 41%. Καθώς το ποσοστό αλκοολισμού των κατοίκων κυμαίνεται πλέον σε απίστευτα επίπεδα και ο κοινωνικός ιστός έχει διαρραγεί, μόνο η κοντινή ομοσπονδιακή φυλακή του Μεντότα προσφέρει κάποιες μελλοντικές πιθανότητες απασχόλησης. Προβλήματα με τον προϋπολογισμό έχουν πλήξει το σχέδιο και μέχρι στιγμής έχει ολοκληρωθεί μόνο το 40% του συγκροτήματος, με τον πρόεδρο Ομπάμα να έχει υποσχεθεί ένα πακέτο 49 εκατ. δολαρίων για την ολοκλήρωσή του. Όταν χτιστεί, θα μπορέσει να απασχολήσει 350 ανθρώπους. Οι φυλακές αποτελούν αναπτυσσόμενη βιομηχανία στην Καλιφόρνια, με έναν στους έξι κρατούμενους να εκτίει ποινή ισοβίων.
Στα τέλη του 19ου αιώνα, ανακαλύφθηκε πετρέλαιο στην κομητεία Κερν, στο νότιο τμήμα της κεντρικής κοιλάδας. Στην κομητεία Κερν, βρίσκονται αυτή τη στιγμή τρία από τα πέντε μεγαλύτερα κοιτάσματα πετρελαίου των ΗΠΑ. Με τα διυλιστήρια της περιοχής να συνεισφέρουν στο τοξικό μείγμα, ο αέρας είναι επιβαρημένος με υψηλές συγκεντρώσεις όζοντος και σωματιδίων. Η έκθεση στα βιομηχανικά χημικά, ειδικά στον χώρο της εργασίας, είναι ο κύριος επιβαρυντικός παράγοντας τοξικότητας της περιοχής, με το περιοδικό, Γυναικεία Υγεία, να αποκαλεί το Μπέικερσφιλντ, την πρωτεύουσα της κομητείας, την πιο ανθυγιεινή πόλη για τις γυναίκες στη χώρα.
Το νότιο τμήμα της κοιλάδας ήταν βασικά έρημος, μέχρι που τα αρδευτικά έργα έφεραν νερό. Το έδαφος όμως περιείχε αλάτι και αλκαλικές ενώσεις διότι η περιοχή ήταν κάποτε αρχαίος βυθός θαλάσσης. Τότε σχεδιάστηκε η μαζική αποξήρανση της περιοχής μέσω των καναλιών του κεντρικού τμήματος της κοιλάδας και η εναπόθεση των αποβλήτων στον κόλπο του Σαν Φρανσίσκο απ’ όπου θα κατέληγαν στον Ειρηνικό Ωκεανό. Περιβαλλοντικές οργανώσεις με τις διαμαρτυρίες τους εμπόδισαν την ολοκλήρωση του εγχειρήματος, αλλά τα απόβλητα τελικά πετάχτηκαν στη λίμνη του Κέστερσον, ένα καταφύγιο αποδημητικών πουλιών. Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, τα πουλιά στο Κέστερσον άρχισαν να πεθαίνουν μαζικά, τα μικρά τους να γεννιούνται παραμορφωμένα και τα βοοειδή που έβοσκαν σε κοντινές φάρμες να αρρωσταίνουν. Η αιτία ήταν το σελήνιο, ένα στοιχείο που βρίσκεται στο έδαφος της ερήμου και το οποίο, σε μεγάλες συγκεντρώσεις, είναι τοξικό. Η λίμνη έγινε μια ακόμη ανθρωπογενής τοξική καταστροφή, αποξηράνθηκε, σκεπάστηκε με χώμα και το καταφύγιο αποδημητικών πτηνών έκλεισε.
Η δηλητηρίαση της γης, των ανθρώπων και των ζώων δεν περιορίζεται σε «λάθη» όπως αυτό του Κέστερσον. Η συγκεντρωτική, υπερεντατική καλλιέργεια της γης, απαιτεί εκτεταμένη χρήση χημικών, με αποτέλεσμα την ταχεία εξασθένηση και αλάτωση του εδάφους, την ερημοποίηση και την τοξική μόλυνση από ουσίες όπως ο μόλυβδος και το σελήνιο. Τα συγκεκριμένα τοξικά χημικά προκαλούν διάφορες μορφές καρκίνου, τερατογενέσεις και γενετικές μεταλλάξεις. Το 1988, η UFW απαίτησε την απαγόρευση πέντε τοξικών εντομοκτόνων που χρησιμοποιούνταν από τις αγροβιομηχανίες στην καλλιέργεια σταφυλιών.
Τοξική στέγαση, τοξική εξάρτηση
Η κατασκευαστική άνθηση της Καλιφόρνιας, αλλά και των ΗΠΑ γενικά, τροφοδοτήθηκε από τη δημιουργία των CDO (χρεωστικών υποχρεώσεων έναντι ενεχύρου) οι οποίες βασίστηκαν σε διάφορες υψηλού κινδύνου υποθήκες. Οι CDO μετατράπηκαν σε «τοξικές» όταν τελικά η κατασκευαστική φούσκα έσκασε. Φυσικά, ο όρος «τοξικός» είναι μια μεταφορά, αλλά η κατασκευαστική φούσκα κατέστησε εκατοντάδες χιλιάδες σπίτια κυριολεκτικά τοξικά. Όλα άρχισαν με τη σύμπτωση της κατασκευαστικής έκρηξης στις ΗΠΑ με την ανοικοδόμηση της νέας Ορλεάνης και τμημάτων της Φλόριντας και του Τέξας, που είχαν πληγεί απ’ τους τυφώνες Ρίτα και Κατρίνα. Μαζικές ποσότητες γυψοσανίδων απαιτούνταν για τα εσωτερικά των νέων κατοικιών. Οι μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες, όπως η Λέναρ, εισήγαγαν 250000 τόνους γυψοσανίδων από την Κίνα. Αν και οι κινέζικες γυψοσανίδες κατέληξαν κυρίως στη Λουιζιάνα και τη Φλόριντα, ένα μέρος τους τοποθετήθηκε και στις κατοικίες της κεντρικής κοιλάδας. Οι εν λόγω γυψοσανίδες αναδίδουν δισουλφίδιο του άνθρακα και θειούχο καρβονύλιο, τα οποία οξειδώνουν τις χάλκινες σωληνώσεις, τις ηλεκτρικές καλωδιώσεις και τις συσκευές όπως τα κλιματιστικά. Το χειρότερο όμως είναι πως προκαλούν ρινορραγίες και εξανθήματα, αλλά και λοιμώξεις του αναπνευστικού στα παιδιά.
Οι ιδιοκτήτες των σπιτιών, που θέλουν να τα πουλήσουν, υποχρεούνται από τον νόμο να δηλώσουν ότι περιέχουν κινέζικες γυψοσανίδες στους τοίχους τους, με αποτέλεσμα οι τιμές των σπιτιών να κυμαίνονται πλέον στο κατώτατο επίπεδο των 19.000 δολαρίων. Οι μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες, όπως η Λέναρ, αφαίρεσαν τις τοξικές γυψοσανίδες και επισκεύασαν κάποια από τα σπίτια που έχτισαν. Άλλες κατασκευαστικές όμως έχουν πτωχεύσει ή βρίσκονται στα πρόθυρα της κατάρρευσης, με αποτέλεσμα να μην έχουν πάρει κανένα μέτρο. Οι περισσότερες τράπεζες έχουν αρνηθεί να επαναδιαπραγματευθούν τα τρέχοντα δάνεια αυτών των τοξικών σπιτιών, εγκλωβίζοντας έτσι τους αγοραστές τους.
Πέρα απ’ αυτούς τους διπλά τοξικούς τοίχους βρίσκονται οι καταυλισμοί αντισκήνων του Φρέσνο, οι οποίοι μαστίζονται από τη χρήση ναρκωτικών, ειδικά τη χρήση μεθαμφεταμίνης, που κοινώς αποκαλείται «μεθ» ή «κρύσταλ μεθ». Στις εργατικές συνοικίες του Φρέσνο, η χρήση αυτού του ψυχοτρόπου ναρκωτικού έχει πάρει πλέον διαστάσεις επιδημίας. Η κεντρική κοιλάδα ήταν η γενέτειρα της σύγχρονης μορφής αυτού του ναρκωτικού, που αρχικά παραγόταν και διανεμόταν από συμμορίες μηχανόβιων όπως οι «άγγελοι της κόλασης». Το δίκτυο διανομής των μηχανόβιων διαλύθηκε από την αστυνομία στις αρχές της δεκαετίας του ’90, για να αντικατασταθεί από τα μεξικάνικα καρτέλ ναρκωτικών, που χρησιμοποιούν πιο εξελιγμένα διεθνή συστήματα παραγωγής και διανομής. Η κεντρική κοιλάδα γύρω απ’ το Φρέσνο αποτελεί το κέντρο της παραγωγής «μεθ», όχι μόνο λόγω των παραγωγών μεγάλης κλίμακας, αλλά και λόγω των δεκάδων χιλιάδων μικρότερων παραγωγών, που όλοι τους χρησιμοποιούν τις αγροτικές περιοχές για να στήσουν μυστικά εργαστήρια παραγωγής σε φάρμες και ράντσα. Αυτή η μάστιγα απλώνεται σιγά σιγά σ’ ολόκληρες τις ΗΠΑ. Καθώς η κοινωνική συνοχή διαρρηγνύεται λόγω της κρίσης, πολλοί καταφεύγουν σ’ αυτή την τοξική ουσία για να ξεφύγουν απ’ την πραγματικότητα με καταστροφικές γι’ αυτούς συνέπειες.
Τα κοινωνικά προβλήματα στην κεντρική κοιλάδα προσήλκυσαν την προσοχή των διεθνών ΜΜΕ τον Αύγουστο του 2009, όταν το BBC πρόβαλε το ντοκιμαντέρ «Η εθισμένη πόλη στο κρύσταλ μεθ». Γυρισμένη στο Φρέσνο, η ταινία περιγράφει πώς η κοινωνική αποσάρθρωση επιταχύνθηκε τόσο από την αστική επέκταση με την κατασκευαστική φούσκα, όσο και από την καλπάζουσα ανεργία και τις μαζικές κατασχέσεις σπιτιών που ακολούθησαν το σκάσιμό της. Η απόγνωση που προκλήθηκε εξάπλωσε το μεθ στην εργατική τάξη πέραν της κεντρικής κοιλάδας, κάνοντάς το ένα από τα πιο δημοφιλή ναρκωτικά στον κόσμο σήμερα. Το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει τους χρήστες μεθ να κατηγορούν τους «μάγειρες», αυτούς δηλαδή που αναμειγνύουν τα τοξικά χημικά για να φτιάξουν το ναρκωτικό, ότι έχουν καταστρέψει τον εγκέφαλό τους. Άλλοι χρήστες παραδέχονται ότι και ο εγκέφαλος των ίδιων έχει καταστραφεί από το «μεθ», το οποίο χρησιμοποιείται και από παιδιά 11 μόλις ετών. Κάποιες οικογένειες αποτελούνται από χρήστες διαφόρων γενεών, ενώ άλλες έχουν διαλυθεί από περιστατικά οικιακής βίας, φυλάκιση ή πρόωρο θάνατο των μελών τους.
Τα χημικά που χρησιμοποιούνται στην παρασκευή μεθ δεν είναι μόνο τοξικά, αλλά και άκρως εύφλεκτα. Πολλά εργαστήρια μεθ έχουν ανατιναχτεί, σκοτώνοντας τους «μάγειρες» και αποτεφρώνοντας τα γύρω κτήρια. Κάποιοι μάγειρες παράγουν το μεθ εν κινήσει και πολλά πανδοχεία έγιναν παρανάλωμα του πυρός, όταν τα δωμάτια στα οποία παρασκευαζόταν το μεθ ανατινάχτηκαν λόγω κακού εξαερισμού. Εκτός από το άμεσο κόστος, μια από τις χειρότερες πλευρές της παρασκευής του μεθ είναι τα απόβλητα που δημιουργούνται. Για κάθε κιλό μεθαμφεταμίνης που παράγεται, δημιουργούνται 5 με 7 κιλά αποβλήτων ουσιών. Αναπόφευκτα, αυτά τα απόβλητα πετιούνται σε απομακρυσμένες περιοχές, όπως πάρκα και δάση, στους πρόποδες των λόφων που περιστοιχίζουν την κεντρική κοιλάδα.
Μια εικόνα από το μέλλον μας;
Αν και ακούγεται πλέον κοινότοπο, η οικονομική κρίση είναι παγκόσμια. Γιατί τότε να εστιάσουμε στην κεντρική κοιλάδα της Καλιφόρνιας; Ο λόγος είναι, για να επιστρέψουμε στον Μαρξ, ότι «η πιο αναπτυγμένη βιομηχανικά χώρα δείχνει στις λιγότερο αναπτυγμένες μια εικόνα από το δικό τους μέλλον». Πρέπει να εστιάσουμε εκεί, ακριβώς γιατί η αναδιάρθρωση, που έχει αναίσχυντα προκληθεί από την καπιταλιστική ανάπτυξη στην Καλιφόρνια, όχι μόνο συνεχίστηκε αμείωτη στο παρελθόν, αλλά επιταχύνεται ανεξέλεγκτα και σήμερα. Γιατί, ίσως αυτή η ερημοχώρα κατεστραμμένων οικοσυστημάτων και τοξικών ζωών, στην οποία ο καπιταλισμός μολύνει κάθε όψη των ανθρώπινων κοινωνικών σχέσεων που αγγίζει, είναι το μέλλον που ο καπιταλισμός επιφυλάσσει για όλους μας.
Στον πρόλογο της πρώτης έκδοσης του Κεφαλαίου, το 1867, ο Μαρξ προτείνει να παρατηρούμε «τα φαινόμενα όπου συμβαίνουν στην πιο τυπική μορφή τους». Αυτό, στις μέρες του, σήμαινε «παραγωγή και ανταλλαγή» στις συνθήκες «των βιομηχανικών εργατών και εργατών γης» στην Αγγλία. Αν το κάνουμε αυτό, λέει ο Μαρξ, θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε αυτούς που λένε ότι στη δική τους χώρα «τα πράγματα δεν είναι και τόσο άσχημα». Στις μέρες μας, οι ΗΠΑ –και ειδικά η Καλιφόρνια– έχουν αντικαταστήσει την Αγγλία ως την πλέον ανεπτυγμένη καπιταλιστική οικονομία του κόσμου. Στις ΗΠΑ, βλέπουμε ότι η βίαιη εκμετάλλευση των ανθρώπων συνδέεται με την υβριστική μεταχείριση της γης. Τα τοξικά σπίτια, οι τοξικές υποθήκες και η κατάχρηση των τοξικών ναρκωτικών συμπληρώνουν το ένα το άλλο. Είναι ο πλήρης παραλογισμός των τοξικών καπιταλιστικών κοινωνικών σχέσεων.
*Ο Γκίφορντ Χάρτμαν εργάζεται ως καθηγητής αγγλικών σε σχολείο μεταναστών εργατών, στην περιοχή του κόλπου του Σαν Φρανσίσκο. Εργάζεται επίσης στο πρόγραμμα καταπολέμησης αναλφαβητισμού μιας δημόσιας βιβλιοθήκης. Έχει διδάξει αγγλικά στην Ελλάδα και τη Νότιο Κορέα. Είναι μέλος του Παρανοϊκού Διαλεκτικού Αποσπάσματος (www.flyingpicket.org) και έχει βοηθήσει στη δημιουργία της κοκκινόμαυρης αίθουσας ανάγνωσης, στη μαρξιστική βιβλιοθήκη Νίεμπιλ-Πρόκτορ του Όκλαντ.
