Του Αντώνη Ρέλλα
Ο αποκλεισμός από τον σχεδιασμό του «Μεγάλου Περίπατου της Αθήνας» για την πολυπληθή κοινωνική ομάδα των αναπήρων και των εμποδιζόμενων προσώπων (50% του πληθυσμού) αποτελούν άλλη μια τρανή απόδειξη της εξιδανίκευσης της κανονικότητας και των θεσμοποιημένων μορφών διάκρισης.
- Στο σχετικό ΦΕΚ δεν γίνεται αναφορά για την άδεια εισόδου αναπηρικών οχημάτων.
- ΔΕΝ υπάρχουν οριοθετημένες θέσεις στάθμευσης για οχήματα αναπήρων.
(4067/12, άρθρο 26, επιβάλλεται να εξασφαλίζεται ποσοστό 5% των χώρων στάθμευσης για χρήση αναπηρικών αυτοκινήτων).
- Τα μέσα μαζικής μεταφοράς πραγματοποιούν επιβίβαση/αποβίβασή στο οδόστρωμα και όχι από τις προβλεπόμενες πλατφόρμες και αυτό έχει ως συνέπεια την ουσιαστική ακύρωση της προσβασιμότητας των λεωφορείων.
Νέες διαδρομές πεζών στο οδόστρωμα
- Οι διαδρομές πεζών στην άσφαλτο (πράσινο και κόκκινο χρώμα συνήθως) π.χ. στην Πανεπιστημίου δεν έχουν σταθερό πλάτος, πολλές φορές «σβήνουν» τυχαία πάνω στο κράσπεδο των πεζοδρομίων. Κανονικά το ελάχιστο πλάτος της ελεύθερης ζώνης όδευσης πεζών είναι 1.50μ (Υ.Α. 52907/2009, άρθρο 2).
- Ο ασφαλτοτάπητας είναι από τις πλέον κατάλληλες επιφάνειες για την κίνηση αμαξιδίων και εμποδιζομένων ατόμων, όμως δεν έχει μελετηθεί π.χ. στην Πανεπιστημίου η μετακίνηση από και προς το πεζοδρόμιο (π.χ. με ράμπες η με υποβίβαση τοπικά του πεζοδρομίου). Επίσης υπάρχουν κακοτεχνίες που μπορούν να προκαλέσουν ανατροπή.
- Δεν υπάρχει διαχωρισμός άλλος πλην του χρωματισμού, από τον γειτνιάζοντα ποδηλατόδρομο, ώστε να γίνεται αντιληπτή η ύπαρξή του από τους τυφλούς.
(Από σχόλια χρηστών διαπιστώθηκε ότι το βαμμένο οδόστρωμα γίνεται ολισθηρό όταν βραχεί και δεν προσφέρει σταθερότητα μετακίνησης)
- Οι ορθογώνιες ζαρντινιέρες έχουν αιχμηρές ακμές και γωνίες και μπορούν να προκαλέσουν τραυματισμούς.
Υφιστάμενα πεζοδρόμια
- Τα μεγαλύτερα προβλήματα εντοπίζονται στη συμβολή οδοστρώματος και πεζοδρομίου όπου λόγω κακοτεχνιών και/ή φθορών «μπλοκάρουν» οι μικρές ρόδες των αναπηρικών αμαξιδίων. Επίσης συχνά συμβαίνει να μην υπάρχει απορροή των ομβρίων με αποτέλεσμα να δημιουργούνται τοπικά «λιμνούλες» νερού. Τα σημεία αυτά είναι αιτία και ανατροπής εμποδιζομένων και τυφλών.
- Σε μεγάλα πεζοδρόμια κεντρικών αρτηριών δεν υπάρχει οδηγός όδευσης τυφλών.
- Έχουν δημιουργηθεί εσοχές στα πεζοδρόμια για την τοποθέτηση κάδων απορριμμάτων , επικίνδυνες, ιδιαίτερα όταν δεν υπάρχει στη θέση του ο κάδος. Να μπει περιμετρικά κιγκλίδωμα σε ύψος ~ 90 εκ.
Ποδηλατόδρομοι
- Στα σημεία όπου «σβήνει» η ζώνη κίνησης των πεζών, να επιτρέπεται η κίνηση των Αναπήρων και εμποδιζόμενων στον ποδηλατόδρομο.
(Από σχόλια χρηστών διαπιστώθηκε ότι το βαμμένο οδόστρωμα γίνεται ολισθηρό όταν βραχεί).
- Οι ορθογώνιες ζαρντινιέρες έχουν αιχμηρές ακμές και γωνίες και μπορούν να προκαλέσουν τραυματισμούς.
- Πρόβλημα με την διέλευση των τυφλών και των ανθρώπων με προβλήματα όρασης. (έχει καταγραφεί τραυματισμός τυφλού ατόμου με λευκό μπαστούνι όταν παρασύρθηκε από διερχόμενο ποδηλάτη. Τα ποδήλατα δεν παράγουν θόρυβο και δεν γίνονται αντιληπτά από τους τυφλούς)
Στάσεις ΜΜΜ
- Η μεταφορά των στάσεων και η στερέωσή τους στη νέα τους θέση είναι λανθασμένη και επικίνδυνη. Λανθασμένη επειδή τοποθετήθηκαν επάνω στο οδόστρωμα ενώ έπρεπε να τοποθετηθούν σε υπερυψωμένη πλατφόρμα και επικίνδυνη γιατί οι αντιρρίδες στερέωσής των είναι σίγουρο ότι θα προκαλέσουν ατυχήματα και τραυματισμούς.
Επιπρόσθετα είναι επικίνδυνη διότι αν ένα όχημα παρεκκλίνει έστω και ελάχιστα από την πορεία του, δεν υπάρχει κράσπεδο να το ανακόψει. Επίσης δεν υπάρχει σήμανση των στάσεων.
- Οι ζαρντινιέρες κοντά στις στάσεις, εμποδίζουν την αποβίβαση και επιβίβαση των επιβατών και αποτελούν κίνδυνο για τα τυφλά άτομα.
- Η πρόσβαση στα οχήματα είναι σχεδόν αδύνατη για τους χρήστες αμαξιδίων και πολύ δύσκολη για τους εμποδιζόμενους.
- Σε πολλές στάσεις δεν υπάρχουν καθίσματα τα οποία είναι χρήσιμα για τα εμποδιζόμενα άτομα.
Στάση οχήματος για επιβίβαση – αποβίβαση
- Δεν προβλέπονται εσοχές για επιβίβαση – αποβίβαση από τα οχήματα, απαραίτητες ιδιαίτερα για εμποδιζόμενους και Ανάπηρους.
- Δεν προβλέπονται εσοχές για αποβίβαση – επιβίβαση ομάδων ατόμων από τουριστικά λεωφορεία μπροστά σε σημαντικά κτίρια όπως στο Νομισματικό Μουσείο και τα κτίρια της Αθηναϊκής Τριλογίας.
Κίνηση και στάθμευση αναπηρικών οχημάτων
- Δεν προβλέπονται θέσεις στάθμευσης αναπηρικών αυτοκινήτων στη μελέτη.
- Δεν προβλέπονται στις εξαιρέσεις της Υ.Α. Αριθμ. Δ1α/ΓΠ.οικ. 31688/ 21.05.2020, τα Ι.Χ. αυτοκίνητα των ΑμεΑ, εκεί όπου απαγορεύεται η κίνηση αυτοκινήτων Ι.Χ.
Διασταυρώσεις – Σήμανση
- Με εξαίρεση τις λωρίδες διαφορετικού χρώματος στις διασταυρώσεις ποδηλάτων και πεζών, δεν υπάρχει άλλου είδους σήμανση, έλλειψη πολύ σημαντική ιδιαίτερα εκεί όπου οι διασταυρώσεις οδηγούν στις στάσεις που έχουν μετακινηθεί.
- Οι τυφλοί ιδιαίτερα κινδυνεύουν γιατί δεν υπάρχει ηχητική προειδοποίηση του επερχόμενου ποδηλάτου ή πατινιού.
Δρόμοι μικτής κίνησης οχημάτων, ποδηλατών και πεζών
- Παρόλο που η νομοθεσία για τους ποδηλατόδρομους το επιτρέπει, πρέπει να ληφθούν μέτρα για την αποφυγή ατυχημάτων, όπως μικρές ταχύτητες ποδηλάτων και πατινιών, καλός φωτισμός, καλή σήμανση. Τα Ανάπηρα και τα εμποδιζόμενα άτομα κινδυνεύουν πολύ περισσότερο, αν δεν ληφθούν τα σωστά μέτρα.
Κίνηση των ΑμεΑ στους υφιστάμενους πεζόδρομους
- Παρόλο που οι πεζοδρομήσεις της Ερμού, της Διονυσίου Αρεοπαγίτου και της Αποστόλου Παύλου έχουν πολύ-διαφημισθεί ως επιτυχημένες, έχουν δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στην κίνηση των Αναπήρων, χρηστών αμαξιδίων και των εμποδιζομένων ατόμων (ηλικιωμένοι, βρεφικά καροτσάκια, θηλυκότητες με τακούνια) εξ αιτίας της διάστρωσής τους με σκαπιτσαριστούς κυβόλιθους, που προκαλούν συνεχές τράνταγμα και δεν προσφέρονται για αυτόνομη και ανεμπόδιστη μετακίνηση.
(Θα μπορούσε να μελετηθεί ζώνη όδευσης πλάτους τουλάχιστον 1.70μ που θα επιστρωθεί με κατάλληλο υλικό, ώστε να δημιουργηθεί μια ομαλή και αντιολισθητική επιφάνεια).
Ενημέρωση στο site του Δήμου (City of Athehs)
- Το https://www.cityofathens.gr/ δεν είναι σύμφωνο με τις προδιαγραφές W3C
(https://www.w3.org/ και https://www.w3.org/WAI/ )και δεν είναι προσβάσιμο στα άτομα με αισθητηριακές βλάβες.
- Δεν υπάρχει σχετική ενημέρωση για ανάπηρα και εμποδιζόμενα άτομα.
Μετά από έρευνα στο :
http://megalosperipatos.cityofathens.gr/ti_allazei_episkeptes διαβάζω:
«Η πόλη ανοίγει επιτέλους την αγκαλιά της σε ΑμεΑ».
ΔΕΝ χρειαζόμαστε αγκαλιές αλλά δικαιώματα, συμπερίληψη και υπηρεσίες που να μας συμπεριλαμβάνουν.
Γενικά σχόλια για την προσβασιμότητα στο Δήμο
- Στο City of Athens, σε καμία από τις εκδηλώσεις – δράσεις – λειτουργίες σε κτίρια και χώρους του Δήμου δεν αναφέρεται εάν πληροί προδιάγραφες προσβασιμότητας ή όχι και ποιες είναι αυτές.
- Πολλά πάρκα και πλατείες είναι μη προσβάσιμες και δίχως παιχνίδια και για τα ανάπηρα παιδιά.
- Στις θέσεις στάθμευσης αυτοκινήτων στο κέντρο δεν προβλέπονται 5% θέσεις στάθμευσης αυτοκινήτων Αναπηρικών, κατά παράβαση της σχετικής νομοθεσίας.
- Δεν υπάρχουν θέσεις στάθμευσης αυτοκινήτων Αναπηρικών στα κτίρια που στεγάζουν υπηρεσίες ή άλλες λειτουργίες του Δήμου.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα σημαντικού έργου που δεν λαμβάνεται υπόψη η πρόσβαση είναι στο έργο «Αναβάθμιση υποδομών Εθνικού Κήπου» του οποίου τη μελέτη συνέταξε η ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΑΘΗΝΩΝ, ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ Α.Ε
Από την δημοσιοποιημένη μελέτη του Εθνικού Κήπου φαίνεται ότι δεν προβλέπεται πρόσβαση αμαξιδίων από την Βασιλίσσης Σοφίας και σύνδεση του Εθνικού Κήπου με το Ζάππειο μέσω κεκλιμένου επιπέδου. Ακόμη δεν προβλέπεται χώρος υγιεινής Αναπήρων. Εδώ διαπιστώνεται ένα σοβαρό πρόβλημα αδυναμίας των τεχνικών υπηρεσιών να τηρήσουν τα στοιχειώδη, ιδιαίτερα όσον αφορά την πρόσβαση και εξυπηρέτηση των εμποδιζομένων ατόμων και μάλιστα των κινητικά αναπήρων. Επίσης δεν τηρείται ο κανονισμός του ΕΣΠΑ που θέτει ως προϋπόθεση για την συγχρηματοδότηση, την ύπαρξη καθολικού σχεδιασμού.
Πρόσβαση στα κτίρια του Δήμου
- Υπάρχουν διαφορετικοί βαθμοί πρόσβασης ή μη στα κτίρια που στεγάζουν υπηρεσίες του Δήμου, τα ΚΕΠ ή έχουν άλλες χρήσεις ή είναι πολιτιστικά κτίρια, βιβλιοθήκες και μουσεία.
Παραδείγματα:
1. Το κτίριο της πλατείας Καραμάνου που στεγάζει τις Τεχνικές Υπηρεσίες του Δήμου δεν είναι προσβάσιμο. Θα μπορούσε να δημιουργηθεί χώρος για την εξυπηρέτηση των Αναπήρων στο ισόγειο (one shop stop).
2. Το κτίριο της οδού Αγ. Κωνσταντίνου που στεγάζει την Δημοτική Αστυνομία και τις Κοινωνικές Υπηρεσίες έχει καλή πρόσβαση στην είσοδο και ανελκυστήρες ικανοποιητικών διαστάσεων, δεν έχει όμως θέσεις στάθμευσης αυτοκινήτων Αναπηρικών.
3. Το Δημαρχείο της οδού Λιοσίων έχει καλή πρόσβαση στην είσοδο και ανελκυστήρες ικανοποιητικών διαστάσεων, δεν έχει όμως χώρους υγιεινής Αναπήρων και θέσεις στάθμευσης αυτοκινήτων.
4. Το Δημαρχιακό Μέγαρο στην οδό Αθηνάς, είναι προσβάσιμο από την πίσω είσοδο και διαθέτει ανελκυστήρα για τους ορόφους. Δεν διαθέτει χώρους υγιεινής και θέσεις στάθμευσης αναπηρικών.
5. Κάποια ΚΕΠ είναι προσβάσιμα (όπως του Συντάγματος), άλλα όχι (όπως στην Αγίας Λαύρας στα Πατήσια).
6. Το Γκάζι είναι μερικώς προσβάσιμο, άλλα πολιτιστικά κτίρια και χώροι πρέπει να ελεγχθούν.
7. Καμία υπηρεσία του δήμου δεν είναι συνδεδεμένη με την Υπηρεσία Εξ’ Αποστάσεως Διερμηνείας Relay Service του Εθνικού Ιδρύματος Κωφων. ( https://idrimakofon.gr/relay/)
– Το πρόβλημα γενικότερα με τα κτίρια του Δήμου έγκειται στο γεγονός ότι δεν υπάρχει καμμία πληροφορία στον ιστοχώρο του για την πρόσβαση και εξυπηρέτηση σε αυτά. Πάντως είναι σχεδόν βέβαιο ότι όλα δεν έχουν θέσεις στάθμευσης και χώρους υγιεινής Αναπήρων. Επισημαίνεται ότι η πρόσβαση δεν περιορίζεται μόνον στη ύπαρξη προσβάσιμης εισόδου, κεκλιμένων επιπέδων και ανελκυστήρων, αλλά απαιτούνται και θέσεις στάθμευσης, κατάλληλη σήμανση, έπιπλα και εξοπλισμός, χώροι υγιεινής, εκπαιδευμένο προσωπικό, relay service κ.λπ.
Ενημέρωση – εξυπηρέτηση Αναπήρων και εμποδιζόμενων επισκεπτών – τουριστών σχετικά με την πρόσβαση στην Αθήνα.
Πέραν της παραπομπής στον «Οδηγό προσβάσιμων ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα» της ΕΣΑμεΑ του 2008, δεν γίνεται καμμία άλλη μνεία για την πρόσβαση. Πουθενά δεν αναφέρεται ότι σημαντικά κτίρια και χώροι είναι προσβάσιμοι όπως η Ακρόπολη, το Ηρώδειο, το Μουσείο Ακροπόλεως, η Αρχαία Αγορά και το Μουσείο της, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Νομισματικό Μουσείο κ.λπ. Επομένως δεν έχει νόημα να αναφερθεί ότι προς το παρόν η πρόσβαση προς την Ακρόπολη για τα ανάπηρα και εμποδιζόμενα άτομα δεν είναι εφικτή επειδή ξηλώθηκε το παλιό αναβατόριο και το καινούργιο δεν έχει ακόμη εγκατασταθεί.
Επίσης δεν δίνονται πληροφορίες για την πρόσβαση στις συγκοινωνίες , τα ξενοδοχεία, τα καταστήματα, τους δημόσιους χώρους υγιεινής, δηλαδή δεν δίνονται πληροφορίες που είναι εξαιρετικά σημαντικές για να αποφασίσει κάποιο Ανάπηρο ή εμποδιζόμενο πρόσωπο να έλθει στην Αθήνα. Μάλιστα το κριτήριο της πρόσβασης είναι πολύ σημαντικό και για την οικογένειά του ή την παρέα του, γιατί σε αυτές τις περιπτώσεις συνήθως ταξιδεύουν ομαδικά. Για την στρατηγική ανάπτυξη του προσβάσιμου τουρισμού η διεθνής τουριστική αγορά που απευθύνεται στα εμποδιζόμενα και ανάπηρα άτομα αφορά άμεσα και το Δήμο της Αθήνας. Μόνο στην Ευρώπη ζουν περισσότερα από 120.000.000 ανάπηρα άτομα και αν συνυπολογίσουμε τις οικογένειες τους καθώς και τα εμποδιζόμενα άτομα ο αριθμός των τουριστών που χρειάζονται υπηρεσίες καθολικού σχεδιασμού και προσβασιμότητας είναι μεγάλος. Τα χαρακτηριστικά της υψηλής εποχικότητας στους μετα-θερινούς μήνες καθώς η αναπτυσσόμενη ζήτηση του «εναλλακτικού» τουρισμού δεν προσφέρει μόνο στην τοπική οικονομία αλλά κυρίως αποδίδει στην κοινωνία των αναπήρων ένα αναφαίρετο δικαίωμα.
Ο Δήμος Αθηναίων οφείλει να προχωρήσει άμεσα σε όλες τις απαιτούμενες ενέργειες ώστε ως το τέλος του 2020 όλες οι υποδομές του να είναι φιλικές και προσβάσιμες.
ΠΡΟΤΑΣΗ στην Γενική Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών και Έργων να συσταθεί «Γραφείο Μελετών και Εφαρμογών για την Πρόσβαση» με στόχο να αποτελέσει σημείο αναφοράς συνέργειας και γνωμοδότησης για την πρόσβαση των αναπήρων και εμποδιζόμενων. Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατή η σύσταση του Γραφείου τα καθήκοντα για την πρόσβαση να ανατεθούν στο Τμήμα Βιώσιμης Κινητικότητας της Διεύθυνσης Σχεδίου Πόλεως και Αστικού Περιβάλλοντος, δεδομένου ότι έχει παραπλήσια αντικείμενα , όπως: Επεξεργάζεται, εισηγείται μελέτες και δράσεις που προωθούν τη Βιώσιμη Κινητικότητα στον Δήμο Αθηναίων και μεριμνά για την υλοποίησή τους.
Εκπονεί μελέτες κυκλοφοριακών ρυθμίσεων (μονοδρομήσεων, ρυθμίσεων στάθμευσης οχημάτων, αλλαγών διατομής οδοστρώματος, διαδρόμων για ποδήλατα, ποδηλατοδρόμων, θέσεων στάθμευσης δίκυκλων και ποδηλάτων, οδών ήπιας κυκλοφορίας κ.λπ.) και τηρεί τη διαδικασία για τη θεσμοθέτησή τους (εισήγηση στο Δημοτικό Συμβούλιο, εξασφάλιση απαραίτητων εγκρίσεων κλπ.). Εννοείται ότι κάθε σχέδιο βιώσιμης κινητικότητας (ΣΒΑΚ) εμπεριέχει και την έννοια της προσβασιμότητας των Αναπήρων και εμποδιζόμενων.
Κάθε έργο και δραστηριότητα που αναπτύσσεται στην Αθήνα από τον Δήμο, να εμπεριέχει και την πρόσβαση των Αναπήρων και εμποδιζομένων προσώπων.
- Οι άδειες που δίνονται στα καταστήματα να είναι σύμφωνες με το άρθρο 26 του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (Ν. 4067/2012) και ιδιαίτερα να ελέγχεται για τα άνω των 100τ.μ. ή ύπαρξη προσβάσιμου χώρου υγιεινής Αναπήρων.
- Όσοι ασχολούνται με τον σχεδιασμό και την εφαρμογή υποδομών που εξυπηρετούν ανάπηρα και εμποδιζόμενα άτομα, πρέπει να γνωρίζουν και τα χαρακτηριστικά κάθε βλάβης. Π.χ. είναι πολύ διαφορετικές οι ανάγκες ενός χρήστη αμαξιδίου από ένα περιπατητικό ανάπηρο ή ενός τυφλού ατόμου, ενός Κ(κ)ωφού κλπ.
- Στα κτίρια με υπηρεσίες του Δήμου, τα πολιτιστικά κτίρια, τους αθλητικούς χώρους κ.λπ. να αναφέρονται οι συνθήκες πρόσβασης. Επισημαίνεται ότι κάποιο κτίριο ή υπηρεσία μπορεί να μην είναι προσβάσιμο για όλα το φάσμα των αναπήρων. Π.χ. μπορεί να μην είναι προσβάσιμο σε κινητικά ανάπηρους, αλλά να είναι προσβάσιμο σε τυφλά άτομα αν και σκοπός είναι η εφαρμογή του καθολικού σχεδιασμού.
- Σε περίπτωση που είναι τεχνικά αδύνατη η δημιουργία πρόσβασης σε υφιστάμενο κτίριο που στεγάζει υπηρεσίες του Δήμου, να δημιουργηθεί χώρος για την εξυπηρέτηση των Αναπήρων στο ισόγειο (one shop stop).
- Όποιες εκδηλώσεις γίνονται από τον Δήμο ή από άλλους φορείς εποπτευόμενους από το Δήμο, να εμπεριέχουν και την πρόσβαση στο δομημένο περιβάλλον και στο περιεχόμενο της εκδήλωσης (ταυτόχρονη διερμηνεία στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα, υπερτιτλισμό, ακουστική περιγραφή, προγράμματα σε Braille κλπ) . Αυτό να αναφέρεται στις αναρτήσεις στον ιστοχώρο του και στα ενημερωτικά φυλλάδια που εκδίδει σχετικά με τις εκδηλώσεις ή τις προσφερόμενες υπηρεσίες,
Να γίνει κατανοητό σε όλες και όλους ότι όταν συμπεριλαμβάνουμε στο σχεδιασμό τα ανάπηρα και εμποδιζόμενα άτομα, δημιουργούμε ένα περιβάλλον ασφαλές και φιλικό για ΟΛΟΥΣ και ΟΛΕΣ, δημότες και επισκέπτες.
Ενδεχομένως, μια στοχευμένη εκστρατεία/ καμπάνια υπό την αιγίδα του Δήμου για την πρόσβαση, το σεβασμό στη πολυπληθή κοινωνική ομάδα των αναπήρων να συντελούσε στην ανατροπή των καθημερινών πράξεων από τους σωματικά ικανούς (μέσω των εχθρικών κοινωνικών συμπεριφορών) με την προϋπόθεση ότι οι θεσμοποιημένες μορφές διάκρισης θα εκλείψουν.
Αντώνης Ρέλλας
Σκηνοθέτης – ανάπηρος ακτιβιστής
Χρήσιμες πληροφορίες:
https://www.pkatopodis.gr/images/sxediazontas_gia_olous.pdf
http://iekemtee.sqlearn.gr/pluginfile.php/7962/mod_resource/content/1/NOK_.pdf
https://en.wikipedia.org/wiki/International_Symbol_of_Access
