του Π. ντε Ρούιγ, από το Άρδην τ. 54, Ιούνιος – Ιούλιος 2005
Με δεδομένη την τρέχουσα κλιμάκωση της αρπαγής παλαιστινιακών εδαφών από το Ισραήλ, στη Λωρίδα της Γάζας, όπως και τον καθημερινό βομβαρδισμό της Φαλούτζα (Falluja) από τις ΗΠΑ, έχει ενδιαφέρον να εξετάσουμε τις δηλώσεις της Διεθνούς Αμνηστίας (εφ’ εξής Δ.Α.) για την κατάσταση. [] Μία προσεκτική εξέταση των αρχείων της Δ.Α. αποκαλύπτει ότι η συνηθισμένη της απάντηση στα καθημερινά ανοσιουργήματα που πραγματοποιούνται, είτε από τον ισραηλινό είτε από τον αμερικανικό στρατό, είναι κάποια σχεδόν αθόρυβα μουρμουρητά που καμιά φορά συνοδεύονται και από περιοδικές χαλαρές επιπλήξεις. Η αναποτελεσματικότητα και αδυναμία αυτών των απαντήσεων δημιουργεί πολλά ερωτηματικά.
Κατοχή με ανθρώπινα δικαιώματα;
Προσέξτε τον τίτλο ενός πρόσφατου δελτίου τύπου της Δ.Α.:
«Ο ισραηλινός στρατός πρέπει να σεβαστεί τα ανθρώπινα δικαιώματα στις επιχειρήσεις του»1.
Σύμφωνα, δηλαδή, με τη Δ.Α., οι ισραηλινές αρπαγές στα κατεχόμενα εδάφη είναι αποδεκτές, φτάνει να «σέβονται» τα ανθρώπινα δικαιώματα. Είναι ανάλογη πρακτική με προτροπή σε βιαστές να μη ξεχνάνε να χρησιμοποιούν προφυλακτικό.
Προσέξτε τα δεδομένα: Τον Σεπτέμβριο του 2004, ο ισραηλινός στρατός σκότωνε, κατά μέσο όρο, 3,7 Παλαιστινίους την ημέρα˙ τραυμάτιζε 19,3 Παλαιστινίους την ημέρα˙ κατεδάφιζε πολλά σπίτια επηρεάζοντας τη ζωή χιλιάδων˙ έχει μετατρέψει τεράστιες εκτάσεις της Γάζας σ’ ένα ρημαγμένο σεληνιακό τοπίο. Είναι ξεκάθαρο ότι αυτές οι αποτρόπαιες στατιστικές θα επιδεινωθούν τους επόμενους μήνες. Ο Ισραηλινός υπουργός Αμύνης, Σαούλ Μοφάζ, δηλώνει ανοιχτά ότι οι Παλαιστίνιοι πρέπει να τιμωρηθούν και ότι τα εξαγγελλόμενα μέτρα εμπεριέχουν συλλογική τιμωρία. Το σύνολο του παλαιστινιακού πληθυσμού βρίσκεται σε καθεστώς ομηρίας. Πραγματοποιείται εθνοκάθαρση και η κατασκευή του αποτρόπαιου τείχους αποτελεί απόδειξη του εγκληματικού χαρακτήρα αυτής της πολιτικής.
[ ] Παρ’ όλα αυτά, η έκταση της αντίδρασης της Δ.Α. έχει μονάχα ως εξής :
«[Η Δ.Α] ανησυχεί ότι η χρήση υπερβολικών δυνάμεων από τον ισραηλινό στρατό στην πρόσφατη επιδρομή στη Λωρίδα της Γάζας θα έχει ως αποτέλεσμα περισσότερες απώλειες ανθρωπίνων ζωών και μεγαλύτερες καταστροφές των σπιτιών και των περιουσιών Παλαιστινίων. Οι αντεκδικήσεις ενάντια σε προστατευόμενα μέλη των οικογενειών και περιουσίες απαγορεύονται από το Τέταρτο Σύμφωνο της Γενεύης, και το Ισραήλ είναι υποχρεωμένο να διασφαλίσει ότι τα μέτρα που λαμβάνονται για την προστασία της ζωής Ισραηλινών πολιτών είναι συνεπείς με τις υποχρεώσεις της να γίνονται σεβαστά τα ανθρώπινα δικαιώματα και το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο».
Σημειώστε ότι η χαλαρή αυτή δήλωση δημοσιεύτηκε ως αντίδραση στην επίθεση στη Τζαμπάλια (Jabalia), μια σφαγή που ο Δρ. Μουσταφά Μπαργκούτι (Mustafa Barghouti) περιγράφει ως εξής :
«Τα τεθωρακισμένα του Σαρόν σαρώνουν τα πάντα στο πέρασμά τους μέσα από τη Τζαμπάλια (Jaabalia) και το Μπέιτ Λαχία (Beit Lahia), όπως ακριβώς σάρωναν στο Χαν Γιουνίς (Khan Yunis), στη Ραφάχ και στο Μπέιτ Χανούν (Beit Hanun). Είναι πλέον δεδομένο ότι ο Σαρόν εφαρμόζει στη Γάζα ό,τι εφάρμοζε στη Δυτική Όχθη το 2002»2.
Η υποκρισία της Δ.Α. στην προηγούμενη χαλαρή της δήλωση γίνεται ακόμα πιο εμφανής όταν συγκρίνεται με το δελτίο τύπου της ίδιας οργάνωσης που αναλύεται παρακάτω.
Διπλά κριτήρια;
Τον Μάιο του 2004, η Δ.Α. εξέδωσε ένα δελτίο τύπου με τίτλο:
«Η Δ.Α. καταδικάζει φόνο γυναίκας και των τεσσάρων θυγατέρων της από Παλαιστίνιους ενόπλους».
Το κυρίως μέρος του κειμένου εμπεριέχει την παρακάτω καταδίκη:
«Τέτοιες εσκεμμένες επιθέσεις εναντίον αμάχων, που είναι εκτεταμένες, συστηματικές και αποτελούν εκφράσεις μιας δεδηλωμένης πολιτικής επιθέσεων εναντίον αμάχου πληθυσμού, συνιστούν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, όπως ορίζεται από τα άρθρα 7§1 και 2α του ορισμού του Διεθνούς Εγκληματία που εμπεριέχεται στη Σύμβαση της Ρώμης του 1998»3.
Έτσι λοιπόν, όταν οι Παλαιστίνιοι σκοτώνουν μερικούς αμάχους, συνιστά «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας», από τα σοβαρότερα εγκλήματα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, και προπαρασκευαστική πράξη γενοκτονίας. Όταν όμως οι Ισραηλινοί σκοτώνουν πολύ περισσότερους αμάχους, «ως έκφραση δεδηλωμένης πολιτικής» προκειμένου να «εκβιάσουν ένα τίμημα» (ακριβώς, τα λόγια του Ισραηλινού υπουργού Αμύνης, Σαούλ Μοφάζ4), το μόνο που μπορεί να κάνει η Δ.Α. είναι να «νίψει τας χείρας» της και να ανησυχήσει για «τη χρήση υπερβολικής δύναμης από τον ισραηλινό στρατό». Βλέπουμε, έτσι, ότι η Δ.Α. δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει εναντίον Παλαιστινίων όρους όπως «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας», έναν όρο που ποτέ δεν έχει χρησιμοποιηθεί με σαφήνεια εναντίον του Ισραήλ. [ ]
Παράβλεψη της βίας των εποίκων;
Στις 27 Σεπτεμβρίου 2004, ένας έποικος από τον οικισμό Ιταμάρ σκότωσε εν ψυχρώ έναν Παλαιστίνιο και οι ισραηλινές αρχές επεδίωξαν να αποφύγει ο έποικος την αυτόφωρη σύλληψη˙ το πολύ-πολύ, κι αυτό απίθανο, θα κατηγορούνταν για φόνο εξ αμελείας5. Ενώ η Δ.Α. ήταν πρόθυμη να εκδόσει δελτίο τύπου για την έποικο και τα παιδιά της, γι’ αυτό το συμβάν δεν θέλησε να δημοσιοποιήσει οποιαδήποτε δήλωση. [] Κατά την περίοδο της δεύτερης ιντιφάντα, η Δ.Α. δεν έχει εκδώσει καμία δήλωση για τη βία των εποίκων.
Τι απέγινε η έννοια του υπέρτατου εγκλήματος;
Η Δ.Α. δεν είναι αντιπολεμική οργάνωση και η δραστηριότητά της πέφτει σε διάφορες αντιφάσεις. Από την έναρξη του πολέμου των ΗΠΑ κατά του Ιράκ, εξέδωσε διάφορες δηλώσεις σχετικά με τα μέσα που χρησιμοποιούν οι ΗΠΑ στις πολεμικές επιχειρήσεις, αλλά περιέργως, η Δ.Α. δεν κατήγγειλε τον ίδιο τον πόλεμο! Αυτό είναι εξαιρετικά περίεργο, με το δεδομένο ότι ο πόλεμος ήταν επιθετικός, και κατά συνέπεια συνιστά υπέρτατο διεθνές έγκλημα. Ο καθηγητής Νομικής στο Παν/μιο Γιορκ του Τορόντο, Μάικλ Μάντελ, είχε να δηλώσει τα εξής σε σχέση με το ζήτημα:
«Όταν ξεκίνησε η επίθεση, εκδόθηκαν αυστηρές προειδοποιήσεις προς τους “αντιμαχόμενους” από την οργάνωση Human Rights Watch και από τη Διεθνή Αμνηστία (…), υπενθυμίζοντάς τους τις υποχρεώσεις τους σύμφωνα με τους νόμους και τα έθιμα που αφορούν τον πόλεμο. Κανείς από τους δύο, όμως, δεν είπε λέξη για την παρανομία του ίδιου του πολέμου ή για την υπέρτατη εγκληματική ευθύνη, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, των χωρών που ξεκίνησαν τον πόλεμο».6[ ]
Και πάλι, τα αναμασήματα της Δ.Α. αναλογούν σε «σύσταση στον βιαστή για ασφαλές σεξ» – ωσάν να μην ετελέσθη έγκλημα! Αν και η Δ.Α. αναφέρεται συχνά στο διεθνές δίκαιο προκειμένου να εκδώσει τα ανακοινωθέντα της, όταν αναφέρεται στις αμερικανικές διαρπαγές, δεν γίνεται καν αναφορά στο υπέρτατο των εγκλημάτων.
Κι άλλο υπέρτατο κριτήριο;
Για συγκρίνετε με το περιεχόμενο δήλωσης της Δ.Α. που αφορά το Νταρφούρ:
«Η Δ.Α. παρότρυνε σήμερα το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών να σταματήσει τη μεταφορά όπλων που χρησιμοποιούνται προκειμένου να τελεστούν μαζικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Νταρφούρ, εκδίδοντας αναφορά που βασίζεται σε λήψεις δορυφόρου που δείχνουν μαζικής έκτασης καταστροφές χωριών του Νταρφούρ καθ’ όλη τη διάρκεια του προηγούμενου έτους»7.
Η κατάσταση στο Νταρφούρ μπορεί να είναι φρικτή και το προτεινόμενο μέτρο μπορεί να δικαιολογείται. Παρ’ όλα αυτά, το αξιοπερίεργο ύφος της δήλωσης αυτής οφείλεται στο ότι ότι η Δ.Α. ποτέ δεν έχει καλέσει τον ΟΗΕ ή οποιαδήποτε άλλη αρχή να επιβάλει εμπάργκο όπλων στο Ισραήλ, αν και υπάρχουν επαρκείς λόγοι για μια τέτοια σύσταση.[ ]
Η Δ.Α. αρέσκεται στα διπλά κριτήρια και στην αμφιλεγόμενη νομικίστικη φρασεολογία. Ο καθηγητής Φράνσις Μπόιλ (καθηγητής διεθνούς δικαίου στο Παν/μιο του Illinois Champaign) λέει σχετικά με την ανακοίνωση της Διεθνούς Αμνηστίας:
«Αυτές είναι ανοησίες. Όταν ήμουν μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Διεθνούς Αμνηστίας των ΗΠΑ, προς το τέλος της δεύτερης θητείας μου το 1990-1992, λάβαμε την εξουσιοδότηση μιας έκκλησης για εμπάργκο όπλων ενάντια σε κάθε συστηματικό παραβιαστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων˙ μια τέτοια χώρα ήταν και είναι αναμφίβολα το Ισραήλ, ακόμα και σύμφωνα με το εσωτερικό δίκαιο των ΗΠΑ. Είναι αναμφίβολο ότι κανείς της Αμνηστίας δεν θα στρεφόταν ανοικτά εναντίον του Ισραήλ γιατί οι φιλοϊσραηλινοί υποστηρικτές μας ήσαν οι κύριοι χρηματοδότες της Δ.Α. των Η.Π.Α, που με τη σειρά της είναι βασικός χρηματοδότης της Διεθνούς Αμνηστίας του Λονδίνου. Όποιος έχει τα γένια έχει και τα χτένια, ιδίως στα κεντρικά της Δ.Α. στη Νέα Υόρκη και στο Λονδίνο».
Τι γίνεται με τους κρατούμενους;
Ο πυρήνας των προσπαθειών της Δ.Α. συσχετίζεται με τους «κρατουμένους συνείδησης», τις συνθήκες κράτησης και τα βασανιστήρια. Έτσι, έχει κάποιο ενδιαφέρον προκειμένου να διασαφηνιστεί πώς αντιμετωπίζεται το ζήτημα σε σχέση με τους Παλαιστινίους κρατούμενους και το σκάνδαλο βασανισμού του Αμπού Γκράιμπ (Abu Ghraib)8 .
Ο παρακάτω πίνακας δίνει κάποια δεδομένα για τους Παλαιστινίους κρατουμένους.
Αριθμός Παλαιστινίων
κρατουμένων (8 Ιουλίου 2004)
Σύνολο 5.892
Παιδιά (ηλικίας < 18) 351 Γυναίκες 75 Ηλικία > 50 42
Παραβιάσειςσυνθηκών [1] 433
Ποσοστό κρατουμένων
που δικάζεται 25%
Διοικητικά κρατούμενοι [2] 786
Πηγή:http://www.nad-plo.org/faq1.php
Η Περίπτωση της Παλαιστίνης
Από τεχνική άποψη, η Δ.Α. δεν δημοσιεύει καταλόγους πολιτικών κρατουμένων και, για να διαπιστώσει κανείς αν υπάρχουν τέτοιοι Παλαιστίνιοι κρατούμενοι, χρειάζεται εξονυχιστική έρευνα των δημοσιευμένων αρχείων της. Στη διάρκεια της δεύτερης ιντιφάντα, τα αρχεία αναφέρουν δύο πολιτικούς κρατούμενους και δύο «πιθανούς» πολιτικούς κρατούμενους, ενώ καμία άλλη πληροφορία σχετικά με Παλαιστινίους κρατουμένους δεν έχει δημοσιευτεί. Κι αυτό ενώ υπάρχουν πολλοί Παλαιστίνιοι «διοικητικά κρατούμενοι» –που κρατούνται για αόριστο χρόνο δίχως να τους έχει απαγγελθεί κατηγορία. Παρ’ όλα αυτά, η Δ.Α. δεν θεωρεί άξιο λόγου να τους δώσει τη «μαγική ετικέτα» που χαρίζει την ιδιότητα του πολιτικού κρατουμένου. Η αντίθεση με το πώς αντιμετωπίζονται οι Κουβανοί κρατούμενοι συνείδησης είναι πασιφανής: ακόμα και μισθοφόροι σαμποτέρ της αμερικανικής πρεσβείας αποκτούν την ιδιότητα του πολιτικού κρατούμενου, και μία απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο, στις ιστοσελίδες της Δ.Α. ή της κουβανέζικης ακροδεξιάς, αποκαλύπτει την ύπαρξη 88 Κουβανών πολιτικών κρατουμένων9. Αυτό υπονοεί την ύπαρξη ενός μεγάλου ποσοστού «πολιτικών» κρατουμένων στην Κούβα. Και ενώ η λίστα των Παλαιστινίων πολιτικών κρατουμένων δεν δημοσιεύεται, σε ό,τι αφορά την Κούβα, εφαρμόζονται διαφορετικά κριτήρια10. [ ]
Η περίπτωση του Ιράκ
Είναι πέραν πάσης αμφιβολίας ότι οι αμερικανικές δυνάμεις στο Ιράκ διαπράττουν συστηματικά βασανιστήρια. Αν και αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις αρχικές αμερικανικές αναφορές που σκόπευαν να συγκαλύψουν την έκταση των βασανιστηρίων, είναι πλέον σαφές ότι δεν πρόκειται για περίπτωση «ορισμένων σάπιων μήλων». Οι αποδείξεις για τις πιο διεστραμμένες μορφές βασανιστηρίων –με ενδείξεις για την ύπαρξη ευθυνών που καλύπτουν όλη την επιτελική ιεραρχία– είναι καταδικαστικές. Εξάλλου είναι ξεκάθαρο ότι πολλοί κρατούμενοι έχουν πεθάνει κατά την κράτησή τους και σε αρκετές περιπτώσεις είναι αναμφίβολο ότι οι θάνατοι αυτοί οφείλονται σε βασανιστήρια. Η Δ.Α., τι έχει να πει για όλα αυτά;
Η Δ.Α. απέστειλε γράμμα στον «Αυτού Εξοχότητητα, κ. Τζων Νεγροπόντε (John D. Negroponte)», «προκειμένου να ερωτήσει κάτω από ποιο νομικό καθεστώς αντιμετωπίζονται οι κρατούμενοι». [ ]
«Ανακαλώντας αναφορές βασανισμού των Ιρακινών, όχι μόνο από τις δυνάμεις κατοχής, αλλά κι από την ιρακινή αστυνομία, [η Δ.Α] θα καλωσόριζε σχετικές πληροφορίες: για τα μέτρα νομικής και πρακτικής προστασίας που θα εφαρμόζονται στις διαδικασίες της σύλληψης, της κράτησης, και του κατ’ οίκον περιορισμού˙ για το τι είδους πρόσβαση θα έχουν στους κρατούμενους οι διεθνείς και οι ιρακινές οργανώσεις˙ για το αν οι φυλακές και τα κέντρα κράτησης θα είναι στην αρμοδιότητα της ιρακινής κυβέρνησης ή άλλου φορέα. Η διεθνής κοινότητα θα έπρεπε να γνωρίζει τι μέτρα εφαρμόζονται προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η απόλυτη απαγόρευση των βασανιστηρίων, της απάνθρωπης και εξευτελιστικής συμπεριφοράς ή τιμωρίας θα γίνουν σεβαστές από τις ιρακινές, αμερικανικές ή άλλες δυνάμεις. Από αυτήν την άποψη, θα επιθυμούσαμε να μάθουμε τις απόψεις σας σχετικά με τις συστάσεις μας ότι ο Ο.Η.Ε. θα έπρεπε να έχει μια συγκεκριμένη αρμοδιότητα επίβλεψης σε όλα τα μέρη όπου υπάρχουν κρατήσεις προσώπων11.
Είναι απορίας άξιο ότι η Δ.Α. πρέπει να ερευνά τα δικαιώματα των κρατουμένων στο Ιράκ απευθυνόμενη στον αντιπρόσωπο της χώρας που κήρυξε στη χώρα αυτή έναν παράνομο επιθετικό πόλεμο! Ο ήπιος τόνος της επιστολής είναι ανησυχητικός – σημαίνει ότι η Δ.Α. δεν διαθέτει καμία βούληση να αντιμετωπίσει σοβαρά εγκλήματα των Η.Π.Α. με δυναμικό τρόπο. [ ] Για τέτοιου είδους υπηρεσίες, η Δ.Α. έλαβε το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.[ ]
Ένας Απατηλός Φάρος
Όποιος ενδιαφέρεται για δικαιοσύνη στο παλαιστινιακό ζήτημα, ή για να τεθεί ένα τέλος στον τρομακτικό πόλεμο στο Ιράκ, δεν μπορεί παρά να απογοητευτεί με τη στάση της Διεθνούς Αμνηστίας. Δεν έχει νόημα η εκτίμηση των στοιχείων εκείνων των αναφορών της που είναι χρήσιμα˙ το πρόβλημα είναι πως η συνολική στάση της οργάνωσης, σε θεμελιώδη ζητήματα, είναι το λιγότερο αντιφατική.[ ] Θα καταδικάσει ποτέ η Δ.Α., ξεκάθαρα και κατηγορηματικά, το Ισραήλ για τους αμέτρητους θανάτους και για το χάος και τη καταστροφή που έχει προκαλέσει στη Τζαμπάλια ή στο Μπέιτ Χανούν; Μην το περιμένετε.
Κάθε ισραηλινή επίθεση σε παλαιστινιακούς προσφυγικούς καταυλισμούς, κάθε αμερικανικός βομβαρδισμός των πόλεων του Ιράκ και κάθε καινούργια δολοφονία Παλαιστινίων και Ιρακινών, αποκαλύπτει τη διπρόσωπη στάση της Δ.Α. Σήμερα πλέον, οι περισσότερες δηλώσεις της Δ.Α. κυμαίνονται μεταξύ της ηθικής υπερβολής και της υποκριτικής ηθικολογίας.
Αμερικανικό Πολιτικό Περιοδικό Counterpunch
Οκτώβριος 2004
Μετάφραση:
Νίκος Κόμπλας
