Νίκος Ψυρούκης

από το Άρδην τ. 43, Ιούλιος 2003

Στις 6 Ιουλiου πeθανε απo ανακοπh ο γνωστoς ιστορικoς και αγωνιστhς Νiκος Ψυροyκης σε ηλικiα 77 χρoνων. Επιφυλασσόμεθα για μια παρουσίαση του έργου του σε προσεχές τεύχος. Δημοσιεύουμε τα λίγα λόγια που είπε στην κηδεία του ο Βάσος Φτωχόπουλος.

Μου εί­ναι δύ­σκο­λο να κά­νω ο­μι­λί­ες για πράγ­μα­τα που α­γα­πώ σε δη­μό­σιους χώ­ρους και ει­δι­κά σε μια εκ­κλη­σί­α. Μου εί­ναι α­κό­μη πιο δύ­σκο­λο να μι­λώ για αν­θρώ­πους που α­γα­πώ. Έ­γρα­ψα αυ­τές τις λί­γες γραμ­μές με την ελ­πί­δα ό­τι θα κα­τα­φέ­ρω κι ε­γώ να δώ­σω τον ύ­στα­τό μου α­πο­χαι­ρε­τι­σμό στον δά­σκα­λο και φί­λο Νί­κο Ψυ­ρού­κη.
Τον κά­λε­σα στην Κύ­προ ά­πει­ρες φο­ρές, μα πά­ντα η ί­δια αρ­νη­τι­κή α­πά­ντη­ση. Ή­θε­λα να τον πά­ρω στον Μα­χαι­ρά να συ­νο­μι­λή­σει με τον Γρη­γό­ρη Αυ­ξε­ντί­ου, να τον πά­ρω στην Δε­ρύ­νεια ε­κεί που ο Σο­λω­μός Σο­λω­μού α­νέ­βη­κε στον ι­στό για να σώ­σει την α­ξιο­πρέ­πεια του έ­θνους και απ’ ε­κεί και μεις ν’ α­γνα­ντέ­ψου­με την κα­τε­χό­με­νη ψυ­χή μας. Ή­θε­λα να τον πά­ρω στο εκ­κλη­σά­κι της Πα­να­γιάς της Α­σί­νου για να δει με πό­σο πεί­σμα κρά­τη­σαν οι Κύ­πριοι ελ­λη­νι­κή την με­γα­λό­νη­σο και απ’ ε­κεί ν’ α­γνα­ντέ­ψει την άλ­λη του με­γά­λη α­γά­πη την Αί­γυ­πτο. Ή­θε­λα να τον πά­ρω στην Ά­λω­να να δει έ­να σύν­θη­μα που α­πο­θα­νά­τι­σε ο Γιώρ­γος Σε­φέ­ρης με τον φω­το­γρα­φι­κό του φα­κό. Την Ελ­λά­δα θέ­λω­μεν και ας τρώ­γο­μεν πέ­τρες. Οι Άγ­γλοι θέ­λο­ντας να υ­πο­σκά­ψουν το ε­νω­τι­κό κί­νη­μα της Κύ­πρου χρη­σι­μο­ποιού­σαν το ε­πι­χεί­ρη­μα ό­τι η Ελ­λά­δα ή­ταν πά­μπτω­χη. Στις υ­πο­σχέ­σεις τους για ευ­η­με­ρί­α, πρό­ο­δο, α­νά­πτυ­ξη και υ­ψη­λό βιο­τι­κό ε­πί­πε­δο οι ε­ξα­θλιω­μέ­νοι Kύ­πριοι χω­ρι­κοί α­πα­ντού­σαν: Να μας α­ξιώ­σει ο Θε­ός στην μάν­να μας να πά­μεν, τζιάς τρώ­μεν πέ­τρες των βου­νών αν δεν έ­ειν να φά­μεν.
Έ­θε­ταν δη­λα­δή την Ε­ΛΕΥ­ΘΕ­ΡΙΑ υ­πε­ρά­νω ό­λων των α­γα­θών. Αυ­τός ή­ταν ο Νί­κος Ψυ­ρού­κης. Αυ­τά μας έ­μα­θε ο Νί­κος Ψυ­ρού­κης και ας δεν κα­τά­φε­ρα να τον πά­ρω στην Ά­λω­να να γνω­ρί­σει τους προ­δρό­μους του. Πά­ντα έ­βρι­σκε πολ­λές δι­καιο­λο­γί­ες για να μην κα­τε­βεί στην Κύ­προ. Πολ­λές φο­ρές α­σή­μα­ντες κιό­λας. Ξέ­ρω για­τί δεν πά­τη­σε το πό­δι του στην Κύ­προ. Δεν ά­ντε­χε να δει άλ­λη μια κα­τε­χό­με­νη πα­τρί­δα. Ή­ξε­ρε κα­λύ­τε­ρα απ’ ό­λους μας ό­τι ο ελ­λη­νι­σμός δεν ή­ταν το κρά­τος των Α­θη­νών. Δεν ή­θε­λε να δει το τε­λευ­ταί­ο κομ­μά­τι του ελ­λη­νι­σμού, το μι­σό κα­τε­χό­με­νο και το άλ­λο μι­σό βου­τηγ­μέ­νο στην σή­ψη και τον εκ­μαυ­λι­σμό. Προ­τι­μού­σε σαν μι­κρό παι­δί να κλαί­ει στην γω­νιά, κι ό­μως να δια­τη­ρεί την Ελ­πί­δα του ό­τι θα’ ρθούν μέ­ρες κα­λύ­τε­ρες για τον Ελ­λη­νι­σμό. Πί­στευε α­κρα­δά­ντως ό­τι το α­ξί­ζω­μεν ό­λοι. Ή­ταν γνώ­στης και της ι­στο­ρί­ας μας και του πο­λι­τι­σμού μας και ως τέ­τοιος ή­ταν άρ­χο­ντας. Έ­νας φτω­χός άρ­χο­ντας, απ’ αυ­τούς που σπα­νί­ζουν πια στον τό­πο μας. Του ο­φεί­λου­με πολ­λά. Πά­ρα πολ­λά.
Ε­άν σή­με­ρα στην Ελ­λά­δα και την Κύ­προ υ­πάρ­χει μια και­νούρ­για θε­ώ­ρη­ση για το έ­θνος μας και τις δυ­να­τό­τη­τές του μέ­σα στον σύγ­χρο­νο κό­σμο αυ­τό ο­φεί­λε­ται σε με­γά­λο βαθ­μό στο Νί­κο Ψυ­ρού­κη, ο ο­ποί­ος στους δύ­σκο­λους χρό­νους και σχε­δόν μό­νος του α­νέ­λυ­σε τον ι­στο­ρι­κό μας χώ­ρο και την φύ­ση του ελ­λη­νι­κού και κυ­πρια­κού κρα­τι­σμού. Ο Νί­κος Ψυ­ρού­κης, μας α­νά­γκα­σε να σκύ­ψου­με και να δού­με τον ε­αυ­τό μας και τον πο­λι­τι­σμό μας μα­κριά α­πο ι­δε­ο­λο­γή­μα­τα του συρ­μού. Η Κύ­προς και η Ελ­λά­δα του ο­φεί­λουν πολ­λά. Δεν πρό­κει­ται να τον τι­μή­σουν τα ε­πί­ση­μα κρα­τί­διά μας. Ού­τε θα το ή­θε­λε. Του φτά­νει που τον τι­μού­με ε­μείς. Του φτά­νει που πρώ­τοι ά­κου­σαν για τον θά­να­τό του κά­ποιοι ε­ξα­θλιω­μέ­νοι πρό­σφυ­γες στους συ­νοι­κι­σμούς της Κύ­πρου.