του Γ. Καραμπελιά, από το Άρδην τ. 100, Απρίλιος-Ιούνιος 2015 (τ. 19, Ιούνιος 1999)
Η κατάρρευση του ανατολικού στρατοπέδου μετέβαλε και πάλι τα Βαλκάνια σε χώρο αστάθειας, στο «μαλακό υπογάστριο» της Ευρώπης, όπου διακυβεύεται η ίδια η ηγεμονία πάνω στην ήπειρο, ενώ όλη η Ανατολική Ευρώπη μεταβλήθηκε σε χώρο κυνηγίου για τις δυτικές δυνάμεις…
Η Γερμανία, η νέα μεγάλη ευρωπαϊκή δύναμη, μετέβαλε σε οικονομικούς δορυφόρους της χώρες όπως η Πολωνία, η Τσεχία, η Ουγγαρία και η Σλοβενία, περιθωριοποιώντας σε ρόλο διεθνούς επαίτη την Ρωσική Ομοσπονδία. Κατά συνέπεια, η αποσύνθεση των Βαλκανίων, η εξάλειψη ισχυρών περιφερειακών πόλων, όπως της πάλαι ποτέ Ομόσπονδης Γιουγκοσλαβίας, η χρησιμοποίηση των μειονοτήτων για στρατηγικούς λόγους, ώστε να καλλιεργείται η εχθρότητα ανάμεσα σε έθνη και λαούς της περιοχής, αποτελούν όρο για την επιβεβαίωση της Pax Germanica στην Ευρώπη. Παράλληλα με τους Γερμανούς, παρόμοια (κοντόφθαλαμα) συμφέροντα έχουν και οι Γάλλοι, οι οποίοι προσπαθούν να εδραιώσουν μια γαλλογερμανική ηγεμονία. Όσο για τους Εγγλέζους και τους Ολλανδούς, τα συμφέροντά τους στην Ευρώπη και τα πετρελαϊκά τους συμφέροντα τους ευθυγραμμίζουν με τους Αμερικανούς, και τους μεταβάλλουν σε βασιλικότερους του βασιλέως. Οι «δημοκράτες» Ιταλοί, τέλος, έχουν να υπερασπίσουν και το προτεκτοράτο τους στην περιοχή, την Αλβανία. Κατά συνέπεια όλα τα λεγόμενα περί «παράσυρσης» των Ευρωπαίων στους χιτλερικούς βομβαρδισμούς της Σερβίας είναι, στην καλύτερη περίπτωση, ανυπόστατα και θέλουν να μας ρίξουν στάχτη στα μάτια. Όχι απλώς συμμετέχουν οι Δυτικοευρωπαίοι, αλλά δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι οι Γερμανοί υπήρξαν οι πρώτοι που επέμειναν στην διάσπαση της Γιουγκοσλαβίας.
Όσο για τους Αμερικανούς, μια χώρα που εξασφαλίζει πλέον την παγκόσμια οικονομική ηγεμονία μέσω της στρατιωτικής κυριαρχίας (το εμπορικό της έλλειμμα θα φθάσει φέτος τα 300 δισεκ. δολάρια), ακόμα και αν δεν υπήρχε ο πόλεμος θα έπρεπε να τον εφεύρει: για να οριστικοποιήσει την περιθωριοποίηση του «ορθόδοξου τόξου», να συντρίψει τη «δύστροπη» Σερβία, να ολοκληρώσει την περικύκλωση της Ελλάδας, να επιβάλει στην Ευρώπη τον ατλαντικό προσανατολισμό — μια και η Αμερική αναλαμβάνει να βγάλει πρώτη τα κάστανα από τη φωτιά, και να εδραιώσει την παρουσία της Τουρκίας στην Ευρώπη και τα Βαλκάνια. Γι’ αυτό και η λεγόμενη τελική συμφωνία του Ραμπουγιέ ήταν τόσο απαράδεκτη, και εγκαθιστούσε καθεστώς κατοχής σε όλη τη Γιουγκοσλαβία, ώστε μόνο ως πρελούδιο σε μια πολεμική προβοκάτσια μπορούσε να εκληφθεί, όπως και έγινε.
Το ερώτημα είναι πώς έγινε δυνατή η σύμπηξη ενός σχετικά ενιαίου και αρραγούς μετώπου από τις δυτικές δυνάμεις; Σε ποια ιδεολογική βάση στηρίχτηκε;
Ο ρόλος της αριστερής διανόησης
Η εποχή της παγκοσμιοποίησης απαιτεί μια αντίστοιχη ιδεολογία. Και αυτή είναι εκείνη των αδιαφοροποίητων και γενικευτικών «ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Συλλογικότητες, λαοί, τάξεις, έθνη, πολιτισμοί, εξαφανίζονται και την θέση τους παίρνει το «ανθρώπινο δικαίωμα», το άτομο που δεν γνωρίζει ταυτότητα, δεν «έχει «σώμα και θρησκεία», το ηδονοθηρικό καταναλωτικό άτομο ενός παγκοσμιοποιημένου κόσμου με έναν ισοπεδωμένο πολιτισμό και μια δήθεν παγκόσμια γλώσσα εκείνη της υπερδύναμης.
Έτσι, είναι δυνατόν το ΝΑΤΟ να παραβιάζει τον Καταστατικό Χάρτη του Ο.Η.Ε., στο όνομα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να θέλει να εγκαινιάσει μια νέα ιστορική εποχή, όπου το δικαίωμα της επέμβασης δεν θα εμποδίζεται από «παρωχημένες έννοιες», όπως σύνορα και εθνική κυριαρχία –των άλλων βέβαια. Γιατί σε αυτή τη νέα σταυροφορία, πρωτοστατεί μια ορισμένη αριστερά, από τον ανυπότακτο του πολέμου του Βιετνάμ, Κλίντον, έως τον Φίσερ, τον Κον Μπεντίτ, ως εκπροσώπους του ’68, τους αντινατοϊκούς Σολάνα και Ρόμπιν Κούκ, τους Γάλλους Πράσινους και τους Ντ’ Αλέμα και κομπανία. Η πιο συχνή ερμηνεία είναι εκείνη της «προδοσίας» και της εξαγοράς. Είναι μια πλευρά της αλήθειας αλλά δυστυχώς όχι ολόκληρη. Η ερμηνεία πρέπει να διερευνήσει τις ιδεολογικές ρίζες αυτής της μεταστροφής και την ιστορική της εξέλιξη. Το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος της παλιάς γενιάς του ’68 μεταβλήθηκε, από τις αρχές της δεκαετίας του ’80, σε ιδεολογικό υπέρμαχο του αντι-ολοκληρωτισμού, ότι τα 200 χρόνια της γαλλικής Επανάστασης γιορτάστηκαν –αν μπορούμε να το πούμε έτσι– με μια σκληρή επίθεση εναντίον της(!), ως προάγγελου του ολοκληρωτισμού, ότι κάθε επαναστατική και απελευθερωτική διαδικασία καταγγέλλεται, ακόμα και αναδρομικά, ως παραβίαση των ατομικών δικαιωμάτων. Όλα αυτά, που στη Γαλλία εγκαινιάστηκαν με τη μεγάλη ιδεολογική αντεπανάσταση των «Νέων Φιλοσόφων», προετοίμασαν το έδαφος για τη μεγάλη στροφή της δεκαετίας του ’90.
Πλέον δεν υπάρχουν επαναστάσεις και συλλογικά εγχειρήματα, δεν υπάρχουν λαοί, έθνη και τάξεις, μόνον άτομα και ανθρώπινα δικαιώματα. Επρόκειτο δηλαδή για μια ιδεολογική αντεπανάσταση που συνόδευσε, αν δεν προηγήθηκε, την παγκοσμιοποίηση στην οικονομία και την κατάρρευση του ανατολικού στρατοπέδου και που, στη δεκαετία του 1990, επρόκειτο να θριαμβεύσει χωρίς σχεδόν καμία αμφισβήτηση. Και εκεί θα πρέπει να εντοπίσουμε τη μεγάλη μεταστροφή. Αρκετοί αντιπολεμικοί Πράσινοι, μέσα από την λογική της υπεράσπισης των δικαιωμάτων των Κοσοβάρων, θα συνταχθούν με τους στρατηγούς του ΝΑΤΟ, οι άλλοτε καταδιωκόμενοι Εβραίοι διανοούμενοι –φιλελεύθεροι και αριστεροί– θα γίνουν υποστηρικτές του σιωνισμού, της φασιστικής Τουρκίας και του Ιζετμπέκοβιτς, ενώ ο «αντικαπιταλιστής» κατά τα λεγόμενά του Τζωρτζ Σόρος θα ξετινάζει τα Χρηματιστήρια της Νοτιο-ανατολικής Ασίας και θα προετοιμάζει με τα ιδρύματά του τον πόλεμο στα Βαλκάνια.
Αυτή η ιδεολογία –οι Κον Μπεντίτ και οι Μπερνάρ Ανρί Λεβύ, οι Εντζερμπέργκερ και άλλοι μεταμοντέρνοι οπαδοί του «τέλους των ιδεολογιών»– προετοίμασε αυτή τη μεγάλη μεταστροφή. Δεν πρόκειται απλώς για προδοσία ορισμένων στελεχών αλλά για τη λογική εξέλιξη μιας ολόκληρης ιδεολογίας. Μιας ιδεολογίας που, παραβιάζοντας τη βασική αρχή του οικολογικού κινήματος «σκέψου συνολικά, δράσε τοπικά», μεταβλήθηκε στο «σκέψου συνολικά, δράσε γενικευτικά»! Αυτή η γενίκευση της δράσης οδηγεί σε παγκόσμιους οργανισμούς και οργανώσεις δυτικο-κεντρικές που τείνουν να αγνοούν τις συγκεκριμένες ιδιαιτερότητες και ταυτότητες, τα συγκεκριμένα οικοσυστήματα, υπέρ μιας πλανητικής ιδεολογίας επέμβασης για την «σωτηρία» του πλανήτη ή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, άσχετα και πέρα από τα υποκείμενα αυτών των μετασχηματισμών, άσχετα και πέρα από ταυτότητες. Και έτσι μπορούν να μεταβληθούν άνετα στο προοίμιο των «ανθρωπιστικών» ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων, έστω και εάν αυτό γίνεται άθελά τους μερικές φορές.
Ας θυμηθούμε, [ ] την πρόσφατη και άμεσα εμπλεκόμενη στη σημερινή διαμάχη δαιμονοποίηση της ορθοδοξίας και της «καθυστέρησής» της. Αυτή η ιδεολογία προώθησε τη λογική της «υπεράσπισης των μειονοτήτων» και της διάλυσης όλων σχεδόν των κρατών της Βαλκανικής και της Ανατολικής Ευρώπης, μια και τα «ανθρώπινα δικαιώματα» των μειονοτήτων αποτέλεσαν το πρόσχημα για τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και εν τέλει την καλλιέργεια του εθνικιστικού μίσους σε όλη την περιοχή.
Αυτή λοιπόν η ιδεολογική προετοιμασία των δήθεν οικουμενικών ιδεολογιών των «δικαιωμάτων», που για παράδειγμα επιμένει καθημερινά και άκριτα να μιλάει για «τα δικαιώματα των Μουσουλμάνων της Θράκης», παραβλέποντας εντελώς την τουρκική προπαγάνδα και επιθετικότητα, επέτρεψε την αναισθητοποίηση της κοινής γνώμης της Δύσης και την ιδεολογική συμμετοχή της στο θανατηφόρο έργο των Κρουζ, επέτρεψε τη συνενοχή των Πρασίνων και σοσιαλιστικών κομμάτων με τους βομβαρδισμούς, επέτρεψε την ίδια την εκδήλωση της νατοϊκής επιδρομής.
Έκπληκτοι λοιπόν οι Έλληνες είδαν τους ευρωπαϊκούς λαούς να δέχονται αδιαμαρτύρητα σχεδόν τους νατοϊκούς βομβαρδισμούς, την λογοκρισία του Τύπου, την εξάπλωση ενός καθημερινού φασισμού, που τόσο εύστοχα είχε προβλέψει ο Οργουελ. Και αστραπιαία, ίσως και ανεπαίσθητα, άρχισε στην Ελλάδα μια ιδεολογική επανάσταση τεράστιας κλίμακας. Πώς είναι δυνατόν η Ελλάδα να είναι σχεδόν η μόνη χώρα στον κόσμο που με σχετική αντικειμενικότητα παρακολουθεί τα όσα συμβαίνουν στη Γιουγκοσλαβία; Πώς είναι δυνατόν η κοιτίδα της αντικειμενικότητας, όπως την χαρακτήριζε προσφάτως ο Στέλιος Ράμφος, οι ΗΠΑ και η Δύση, να διαστρέφουν τόσο συστηματικά την αλήθεια; Και να είμαστε εμείς οι Έλληνες που, ενώ καταδικάζουμε τόσο μαζικά τους βομβαρδισμούς, συμπαραστεκόμαστε στους δύσμοιρους Κοσοβάρους; […]
Πως είναι δυνατόν όλοι αυτοί οι δημοκράτες, σύμμαχοί μας, αυτοί που αδιαφορούν και στηρίζουν τους φασίστες της Άγκυρας στο Κουρδιστάν και την Κύπρο, να βομβαρδίζουν χωρίς κανέναν ενδοιασμό πολίτες, χωριά, μοναστήρια, σχολεία; Μήπως λοιπόν συμβαίνει κάτι το βαθύτερο. Μήπως όχι μόνο δεν ανήκουμε στη Δύση, όπως τόσο εύστοχα τόνισε ο Μίκης Θεοδωράκης, αλλά και η Δύση, από την οποία πήραμε τόσα πολλά στο παρελθόν, όπως και όλη η ανθρωπότητα, έχει πλέον τόσο πολύ εξαντληθεί μέσα στον εργαλειακό και τεχνολογικό ατομοκεντρισμό της, ώστε δεν έχει πια τίποτε ή σχεδόν τίποτε να μας προσφέρει; Μήπως, παρά τις δικές μας αδυναμίες, παρά τη δική μας μιζέρια, μπορούμε πια να βιώνουμε έναν τρόπο ζωής και σκέψης διαφορετικό; Μήπως λοιπόν οι καθημερινοί ανελέητοι βομβαρδισμοί της Γιουγκοσλαβίας εξαντλούν όση Δύση είχε απομείνει μέσα μας μετά την Κύπρο και τον Οτσαλάν;
Έχω την εντύπωση πως πράγματι κάτι τέτοιο συμβαίνει. Οι Έλληνες συνειδητοποιούν μαζικά, σε μια κλίμακα χωρίς ιστορικό προηγούμενο, που διαπερνάει κόμματα, ηλικίες, φύλα, και τάξεις, πως τωόντι η Δύση εξαντλείται ως υπόδειγμα πολιτισμού, ότι μεταβάλλεται σε έναν νέο ολοκληρωτισμό (ο Τσόμσκυ έχει ήδη επισημάνει τα χαρακτηριστικά του) και ότι εναπόκειται σε μας, στους Σέρβους, του Ρώσους, τους λαούς της Λατινικής Αμερικής, του λαούς τους Ασίας, να αρχίσουν να αναζητούν και να διαμορφώνουν νέα κοινωνικά και πολιτικά πρότυπα.
Οι Έλληνες αρχίζουν να νιώθουν πως εδώ, στις ζώνες των συνόρων, μπορεί να αρχίσουν να διαμορφώνονται νέες απαντήσεις στα ερωτήματα του 21ου αιώνα. Όσο και εάν συγκυρίες και γεωπολιτικές επιταγές δεν μας επιτρέπουν ακόμα να ξεφύγουμε από τον εγκλωβισμό μας στα δυτικά γεωπολιτικά (ΝΑΤΟ) και οικονομικά (ΕΕ) μεγασύνολα.
