του Θεοδώρου Ντρίνια από το Άρδην τ. 5 Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1996
Τα γεγονότα στα Ίμια και στην Κύπρο καθώς και οι προοπτικές για µια επιδείνωση της πολιτικής λιτότητας µέσα στο 1997, αποτέλεσαν το φόντο µέσα στο οποίο στήθηκε το προεκλογικό σκηνικό αυτόν το Σεπτέμβρη του 96.
Θα λέγαμε ότι, µε βάση τις λογικές που τέθηκαν για την αντιμετώπιση των εθνικών και οικονοµικών προβλημάτων, δηµιουργήθηκαν τρία µπλοκ κατά την προεκλογική περίοδο.
Οἱ εκσυγχρονιστές…
Το πρώτο και πιο “δεμένο” από τα τρία, το µπλοκ ΠΑΣΟΚ-ΣΥΝ. Ο Σηµίτης παρέμεινε πιστός στη φιλελεύθερη αντίληψή του και την ειρηνοκάπηλη τακτική του. Παίζοντας κατάλληλα µε το ψευτοδίληµµα. “ειρήνη ἤ πόλεμος”, εκμεταλλευόμενος τη φιλειρηνική κουλτούρα του λαού µας και τον τρόμο των μεσαίων και ανώτερων στρωμάτων, δεν δίστασε να δηλώσει έτοιμος να ξαναὔποχωρήσει στην τουρκική επιθετικότητα στο Αιγαίο και να ζητήσει πάλι τις “καλές υπηρεσίες” των Αμερικανών για την “λύση” των ελληνοτουρκικών προβλημάτων. Παράλληλα, διαβεβαίωσε τους επιχειρήµατίες ότι θα συνεχίσει τη λιτότητα και τις μειωμένες παροχές και θα επιδιώξει την ειρήνη στην Ανατολή (Αιγαίο) για να µπορέσουν να επενδύσουν στο Βορρά. (Βαλκάνια). Χονδρικά, το πολιτικό σχέδιο των “σημιτικών” µεταφράζεται σε σκληρή προσπάθεια για βελτίωση των οικονοµικών δεικτών ώστε να μπούμε στην µετα-Μάαστριχτ Ενωμένη Ευρώπη (έστω και σαν αποπαίδι), ακόμα κι αν αυτό σηµαίνει εξόντωση των ασθενέστερων τάξεων, και παράλληλα παίξιμο του αµερικάνικου πολιτικού και οικονομικού παιχνιδιού στα Βαλκάνια, ώστε να έχουµε δεδομένη την αµερικανική στήριξη και να καρπωθούµε κι ένα κομμάτι απ᾿ τις νέες αγορές στην περιοχή. Έτσι ελπίζουν οι εκσυγχρονιστές ότι θα ξορκιστεί η τουρκική επεκτατικότητα και θα διασφαλιστεί τουλάχιστον η εδαφική ακεραιότητα του ελλαδιπού κράτους.
Ο ΣΕΒ, οι εχδότες-εργολάβοι, τραπεζίτες και χρηµατιστές, η διανόηση, Ευρωπαίοι και Αμερικάνοι συμπαρατάχτηκαν μ᾿ αυτή την προοπτική. Οι πανηγυρισµοί για τη νίκη του Σημίτη απ᾿ τονν Χόλμπρουκ και τον Κολ ως την Τσιλέρ και …το Σύνδεσμο Ελλήνων Εξαγωγέων είναι ενδεικτικοί!
Συνοδοιπόρος του νέου ΠΑΣΟΚ, και σε ρόλο “δεξαμενής σκέψης” του σημιτικού εκσυγχρονισμού, ο ΣΥΝ ή τουλάχιστον η ηγετική μερίδα του. Ο άκριτος φιλευρωπαϊσμός, η διακηρυγµένη. άποψη για ενιαία Κεντροαριστερά (δηλαδή για μερίδιο στην πίτα της εξουσίας) και ο πολιτικός στόχος του “να εκσυγχρονίσουµε τους εκσυγχρονιστές”, οδήγησε τον ΣΥΝ στο να είναι ο πιο πιστός υποστηρικτής της εξωτεριπῆς πολιτικῆς του Σημίτη και σε χλιαρή τυπική αντίθεση µε την οικονομική του πολιτική. Ο µετεκλογικός σκοπός αυτής της πολιτικής γραμμής δεν µπορεί να είναι άλλος παρά του εγγυητή κι ελεγκτή της πορείας του “εκσυγχρονισμού”! Έτσι μπόρεσε ο ΣΥΝ να μετατραπεί σε πολυσυλλεκτικό πολιτικό σχηματισμό που συσπείρωσε από αστικά στρώματα ὡς την ευρωδίαιτη ιδεολογικά και οικονομικά ελληνική διανόηση και διάφορους “εκπροσώπους” της οικολογίας χαι των κοινωνικών κινημάτων.
Οι χαμένοι
Το δεύτερο μπλοκ, ΝΔ και ΠΟΛ.ΑΝ, ήταν το μπλοκ των μεγάλων χαμένων. Ο Έβερτ, χωρίς οικονομικά στηρίγματα, καθώς παραδοσιακά αστικά στρώματα αλληθώρισαν προς τον Σημίτη, εγκαταλελειµµένος από ΗΠΑ και Ε.Ε. και µε την µητσοτακική αντιπολίτευση να συμφωνεί πρακτικά µε την πολιτικῄ του Σημίτη στην οικονομία και στα εθνικά, επιχείρησε µια εντυπωσιακή πολιτική στροφή. Ἐμφαγίστηκε αδιάλλακτος στα εθνικά ζητήματα, προειδοποίησε την Τουρκία και όσους τη στηρίζουν, μίλησε κατά κόρον για τα “πεπρωµένα της ελληνικής φυλής” και τα “εθνικά ιδεώδη” και παράλληλα “μοίρασε” αφειδώς δισεκατομμύρια στους κοινωνικά αδύνατους, απείλησε τον ΣΕΒ και τα διαπλεκόµενα και ζήτησε το διωγµό των ξένων εργατών γιατί παίρνουν τις δουλειές των Ελλήνῶν! Ο λόγος του ήταν ένα μίγμα χονδροειδούς πατριδοκαπηλίας και παπανδρεϊκού λαϊκισμού που στόχευε κυρίως στις ανασφάλειες τῶν μικρομεσαίων και στην υποβαθμιζόµενη αγροτιά. Ἡ αποτυχία ήταν παταγώδης. Αφ’ ενός έγινε εύκολος στόχος γελοιοποίησης και κινδυνολογίας από την μεριά της “λαλιώτικης” δηµοσιογραφίας και αφ’ ετέρου δεν έγινε αποδεκτός ούτε από την εκσυγχρογιστική πτέρυγα της ΝΔ, αλλά ούτεχι απ᾿ τα λαϊκά στρώματα του ΠΑΣΟΚ. που προσπάθησε µάταια να διεµβολήσει, τα οποία φαίνεται ότι ακόµα “δεν ξεχνούν τι σηµαίνει Δεξιά”! Έτσι, η ΝΔ φάνηκε να έχει διαρροές προς ΣΥΝ, ΔΗΚΚΙ ακόµα και ΚΚΕ.
Αντίστοιχα, ο Σαμαράς κατάλαβε πολύ πριν τις εκλογές ότι ο µονοδιάστατος πολιτικός λόγος έπαψε να συγκινεί και προσπάθησε άρον-άρον ν᾿ αναπτύξει φιλολαϊκές ακόµα και “αντιιμπεριαλιστικές” θέσεις. Ο νέος του λόγος δεν έφτασε ποτέ στα λαϊκά στρώματα, γιατί ο Τσοβόλας µπόρεσε να παίξει καλύτερα αυτό το ρόλο, ενώ παράλληλα η δεξιά μήτρα της ΠΟΛ.ΑΝ κι ο “ηθικολογικός” χαρακτήρας της πολιτικῄς της επέτρεψαν λεηλασία των ψήφων της απὀ ΝΔ και ΣΥΝ αντίστοιχα.
Γενικά, μπορούμε να ισχυριστούµε ότι η ΝΔ, παρά την ]μιοποίηση”. του προεκλογικού της λόγου, και η ΠΟΛ.ΑΝ, παρά την επί µια τετραετία “εθνικά” προσανατολισμένη πολιτική της, έχασαν δυνάμεις, υποχώρησαν ἡ έμειναν στάσιµες ακόµα και σ ευαίσθητες περιοχές στις οποίες ανέμεναν πλήρη πολιτική κυριαρχία (π.χ. Έβρος, Δωδεκάνησα, κ.λπ).
…και οι αντισυναινετικοί
Το τρίτο µπλον καλύφθηκε απ᾿ το ΔΗΚΚΙ και το ΚΚΕ που κινήθηκαν σε παραπλήσιους δρόμους. Καταγγελία των πολιτικών λιτότητας, επίθεση στην Ευρώπη του Μάαστριχτ και των πολυεθνικών καθώς και στην αμερικανική Νέα Τάξη Πραγµάτων. Κατηγορίες για ενδοτισµό του Σηµίτη στα εθνικά θέµατα απὀ το ΔΗΚΚΙ, αντιιμπεριαλιστική ρητορεία και υπεράσπιση της εθνικής ανεξαρτησία απὀ το ΚΚΕ. Απέναντι είχαν ν᾿ αντιμετωπίσουν την επιχείρηση γραφικοποίησής τους από το εκδοτικό κατεστημένο και τον κυβερνητικό μηχανισμό, αλλά και… τις αδυναμίες τους! Το ΔΗΚΚΙ, την απουσία σοβαρών θέσεων σε πολλά ζητήματα και την ύπαρξη τυχοδιωκτικών στοιχείων στις γραµµές του. Το ΚΚΕ, την απωθητική ιδεολογική ακαµψία-αδυναμία του και την έλλειψη στοιχειώδους αυτοκριτικής για πλήθος αμαρτιών του παρελθόντος. Παρ’ όλα αυτά, ΔΗΚΚΙ και ΚΚΕ θεωρούνται από τους κερδισµένους των εκλογών, καθώς συσπείρωσαν έστω και προσωρινά ένα γνήσια αριστερό και πατριωτικό λαϊκό στοιχείο που αρνείται την εγκαθίδρυση της εκσυγχρονιστικής συντήρησης.
Συμπεράσματα
Τα μηνύματα, λοιπόν, απ᾿ αυτήν την εκλογική αναμέτρηση έχουν βαρύνουσα πολιτική σημασία καθώς για πρώτη φορά, από το 1974 χαι µετά, εθνικά, οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα βρέθηκαν µε την ίδια ένταση στην πρώτη γραμµή της πολιτικής επικαιρότητας.
Έτσι:
α. Είναι πια καθαρό ότι οι αυταπάτες για µια πολιτική πορεία που θα φέρει τη χώρα πιο χοντά στα “ήρεμα” γερά του Σηκουάνα και του Ρήνου και όχι στα “φουρτουνιασμένα” του Αιγαίου, ξορκίζοντας τη βαλκανική της μοίρα, έχουν γερές βάσεις στην κοινωνία µας και τρέφονται από τα ιδεολογήµατα του ευρωπαῖσμού, του εκσυγχρονισμού αλλά και του “περιούσιου, καταφερτζή λαού”.
β. Έγινε φανερό ότι µια µονοδιάστατη ενασχόληση με το “εθνικό”, που ξεχνάει ότι στην Ελλάδα “εθνικό” και “κοινωνικό” πάνε µαζί απὀ το 1821 µέχρι σήµερα, δεν µπορεί να συγκινεί συνέχεια έναν λαό που ανησυχεί εξίσου για το οικονομικό του μέλλον ἤ για µια πιθανή περιθωριοποίηση κομματιών του (π.χ. άνεργοι, νεολαία). Ένας τέτοιος ετεροβαρής πολιτικός λόγος µπορεί είτε να οδηγήσει τις δυνάµεις που τον εκφέρουν στην περιθωριοποίηση (π.χ. ΠΟΛ.ΑΝ), είτε να προκαλέσει την εμφάνιση ενός Λεπενικού φαινομένου, προοπτικῆ που είναι δυνατόν να ευνοηθεί από µια διάσπαση της Δεξιάς σε συντηρητική-Εβερτική κι εκσυγχρονιστική-Μητσοτακική.
Υ. Όσο δεν υπάρχει πολιτική δύναμη που να κάνει ξεκάθαρο το γεγονός ότι είναι ο υπάρχων εσωτερικός συσχετισμός δυνάµεων στην ελληνική κοινωνία εκείνγος που επιτρέπει την παράλληλη ανάπτυξη µιας αντιλαϊκής εκµεταλλευτικής πολιτικής στο εσωτερικό και µιας ενδοτικής και εξαρτηµένης από ΗΠΑ και Ε.Ε. πολιτικής στα εθνικά θέµατα, τόσο οι “Σηµίτηδες” θ αποτελούν την πιο αξιόπιστη λύση διαμαρτυρίας.
δ. Επιταχύνεται η διαδικασία ρήξης-διάσπασης των παλιών πόλων του πολιτικού µας συστήµατος, όπως διαμορφώθηκαν µετά τον Εμφύλιο και τη µεταπολίτευση και στους οποίους είχαν εγκλώβιστεί ετερόκλητες κοινωνικές δυγάµεις (φτωχά στρώματα στη Δεξιά, αστικά στην Αριστερά, κ.λπ.). Αν το 1989 αριστεροί διανοούµενοι συγκινήθηκαν από τη µητσοτακική “ειλικρίνεια”, σήµερα δεξιοί αγρότες συγκινούνται, ακόµα και ψηφίζουν τον Τσοβόλα ἡ την Παπαρήγα!
Μπαίνουμε σε µια επίπονη φάση δημιουργίας των νέων πόλων που θα εκφράσουν αὐθεντικότερα την αντίθεση Αριστεράς-Δεξιάς. Ο νέος συντηρητικός πόλος έχει κάνει τα περισσότερα βήματα σ᾿ αυτή την κατεύθυνση µε την ουσιαστική σύγκλιση του σημιτικού ΠΑΣΟΚ και ΣΥΝ κι αναμένει το ρεύµα Σουφλιά-Μάνου-Ντόρας για να ολοκληρώσει τη φυσιογνωμία του. Αντίθετα, ο πόλος της αντίστασης αναμένει την πλήρη απαγκίστρωση πλατιών λαϊκών στρωμάτων από το ΠΑΣΟΚ, ακόµα κι από τη Δεξιά. Μόνο τότε θα µπουν οι όροι για πολιτικές-ιδεολογικές εξελίξεις που θα ωθήσουν στο ξεπέρασμα των σημερινών ανεπαρκών πολιτικών σχηματισμών αριστερής διαμαρτυρίας.
ε. Σήµερα, αυτή την περίοδο υπόγειων διεργασιών και ζυμώσεων στην ελληνική κοινωνία, γίνεται εντονότερη η ανάγκη για την άρθρωση ενός νέου πολιτικού λόγου που θα προβάλει επίµονα την αξεδιάλύυτη πλοκή µεταξύ κοινωνικής ανατροπᾶς κι εθνικής χειραφέτησης. Ενός λόγου που είναι απαραίτητο να συνοδευτεί από την ανάπτυξη ενός πολύπλευρου και ταυτόχρονου αγώνα. Κατ’ αρχάς και κυρίως απέναντι στη νεοφιλελεύθερη, κοσμοπολίτικη και ραγιάδικη πολιτική που προωθεί η νέα κεντροαριστερή συντήρηση, και παράλληλα: αντιμετώπιση των σοβινιστικών και ρατσιστικών εκτροπών. Περιθωριοποίηση και χλευασµός όσων εκμεταλλεύονται τα εθνικά θέµατα απὀ μόδα ή για προβολή και κυρίως επιφυλακτικότητα απέναντι σε µέλη της παλιάς κομματικής γραφειοκρατίας ή του κρατικού εκτροφείου.
Ο πατριωτισμός δεν είναι «κολυμβήθρα» για να εξαγνίζεται κάθε καρυδιάς καρύδι.
Οι κοινωνικοί αγώνες δεν εἶγαι κτήµα κανενός άκαπνου τιµητή για να χαρίζεται.
Ο συνδυασμός τους είναι το νέο καθήκον.
