Του Κώστα Χατζηανωντίου
Στο βιβλίο τους Covid 19 – The Great Reset, που κυκλοφόρησε αυτό το φθινόπωρο, ο Klaus Schwab, πρόεδρος του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ και ο οικονομολόγος Thierry Malleret, αφιέρωσαν πάνω από είκοσι σελίδες (171 έως 194) για να περιγράψουν την τεχνολογική επαναφορά, όπως αυτή εστιάζεται ουσιαστικά στο ερώτημα της ανθρώπινης ιχνηλάτησης (τοπικοποίηση και βιομετρικά δεδομένα). Οι συγγραφείς δεν αμελούν βέβαια να τονίσουν τους κινδύνους αυτής της δυνάμει θανάσιμης για τις ελευθερίες ιχνηλάτησης, παραθέτοντας την άποψη ορισμένων συγγραφέων, με τρόπο όμως που να δημιουργείται η εντύπωση πως όλα θα πάνε καλά και θα προσαρμοστούμε τελικά σε αυτή την «ιχνηλάτηση», αφού είναι «φυσιολογική» και άλλωστε έχει αρχίσει πολλά χρόνια πριν, με τα μέτρα που ελήφθησαν μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου σε όλο τον κόσμο, οπότε τα νέα μέτρα ασφαλείας έγιναν ο κανόνας: Γενικευμένη χρήση καμερών, επιβολή χρήσης ηλεκτρονικών δελτίων ταυτότητας, καταγραφή εισόδου και εξόδου υπαλλήλων ή επισκεπτών. Τότε, τα μέτρα αυτά θεωρήθηκαν ακραία, αλλά τώρα χρησιμοποιούνται παντού και θεωρούνται κάτι φυσιολογικό.
Ιδού όμως (πέρα από τον όντως πρωτόγνωρα θανατηφόρο ιό, στην ύπαρξη του οποίου τεχνηέντως επικεντρώθηκε η συζήτηση) τι λένε τρεις κορυφαίοι επιστήμονες, που κάθε άλλο παρά «ψεκασμένοι» ή «συνωμοσιολόγοι» μπορούν να θεωρηθούν, για να αναγνωρίσουμε τον κίνδυνο της δυστοπίας, αφού κάθε ψηφιακή εμπειρία που έχουμε μπορεί να μεταμορφωθεί σε ένα προϊόν που προορίζεται να παρακολουθεί και να προβλέπει τις συμπεριφορές μας.
Η Σωσάνα Ζούμποφ, που στο Age of Surveillance Capitalism κάνει λόγο για το νέο μοντέλο καπιταλισμού, του «καπιταλισμού της επιτήρησης», όπου οι πολίτες είναι απλώς πελάτες και μεταμορφώνονται σε πηγές δεδομένων, με την επιτήρηση του καπιταλισμού να απλώνεται, μεταξύ άλλων, στην οικονομία, στην πολιτική, στην κοινωνία και στην ίδια μας τη ζωή, παράγοντας βαθιές αντιδημοκρατικές ασυμμετρίες γνώσης και συνακόλουθα δύναμης.
Ο πολύς Γιουβάλ Χαράρι, σημειώνει πως είναι απαραίτητο να θυμόμαστε ότι ο θυμός, η χαρά, η πλήξη και η αγάπη είναι βιολογικά φαινόμενα, όπως και ο πυρετός και ο βήχας. Η τεχνολογία θα μπορούσε να αναγνωρίσει τα πάντα, ακόμη και το γέλιο. Εάν επιχειρήσεις και κυβερνήσεις αρχίσουν μαζικά να συλλέγουν τα βιομετρικά στοιχεία μας, θα μπορούν να μας γνωρίζουν πολύ καλύτερα από ό,τι γνωρίζουμε οι ίδιοι τον εαυτό μας και θα μπορούν έτσι όχι μόνο να προβλέψουν τα συναισθήματά μας, αλλά και να τα χειριστούν, πουλώντας μας π.χ. ό, τι θέλουν, είτε είναι ένα προϊόν είτε ένας πολιτικός. Φανταστείτε τη Βόρεια Κορέα το 2030, όπου κάθε πολίτης θα πρέπει να φοράει νύχτα και μέρα βιομετρικό βραχιόλι. Αν π.χ. ακούτε μια ομιλία από τον Πρόεδρο και το βραχιόλι συλλαμβάνει ένδειξη θυμού, «καίγεστε»!
Ας αναφερθούμε τέλος στον Γεβγκένι Μοζόροφ, ο οποίος επισήμανε πώς οι τεχνολογικές λύσεις που προτείνονται για να περιοριστεί η πανδημία θα οδηγήσουν αναπόφευκτα την κατάσταση της επιτήρησης σε ένα επόμενο επίπεδο, όπου αυτοί που αποφασίζουν, παρότι ξέρουν το πρόβλημα, έχουν αποφασίσει να προχωρήσουν δυναμικά, με το «πρόγραμμα επαναφοράς», διότι η προτεραιότητά τους είναι να διατηρήσουν το σύστημα και το «παράδειγμά» τους (συμπεριλαμβανομένης φυσικά της κερδοσκοπίας πάνω απ’ όλα), με την ανθρώπινη κοινωνία να πρέπει να υιοθετήσει αυτό, προσαρμοζόμενη στο νέο τους σύστημα… όπως μπορεί.
