Καταδίκη της χώρας για ανεπαρκή προστασία των περιοχών Natura με ευθύνες όλου του πολιτικού συστήματος

1,2K

του Δημήτρη Μπούσμπουρα

Εκδόθηκε απόφαση[1] από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) με την οποία καταδικάστηκε η Ελλάδα γιατί δεν έχει οργανώσει επαρκώς το σύστημα προστασίας των περιοχών Natura 2000[2]. Αυτή η απόφαση προστίθεται σε μία σειρά άλλων καταδικαστικών αποφάσεων για το περιβάλλον στην προστασία και σωστή διαχείριση του οποίου η χώρα υστερεί, όπως και πολλές άλλες χώρες βέβαια αλλά εμείς είμαστε οι πρωταθλητές

Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης δήλωσε, τον Ιούλιο, όταν έγινε γνωστό ότι προχωρούσε η υπόθεση στο Δικαστήριο της Ε.Ε.: “Η παραπομπή της Ελλάδας στο Δικαστήριο της Ε.Ε. γιατί δεν προστατεύει την βιοποικιλότητα έχει την υπογραφή της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Επί 4 χρόνια υπήρξε ολιγωρία και καθυστέρηση που οδήγησε στην σημερινή εξέλιξη.”

Σε έναν βαθμό έχει δίκιο, αλλά έχει και μεγάλες ευθύνες και ο ίδιος. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έστειλε τον Φεβρουάριο του 2015 προειδοποιητική επιστολή. Όμως η θεσμοθέτηση έπρεπε να είχε ξεκινήσει από το 2006, όταν επισημοποιήθηκε το δίκτυο NATURA.  Το υπουργείο υπό όλες τις πολιτικές ηγεσίες καθυστερούσε. Και σήμερα το ίδιο. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος είναι αυτό που καθυστερεί την διαδικασία εκπόνησης των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών που βρίσκονται σε εξέλιξη από τις αρχές του 2019. Οι μελέτες αυτές θα καταλήξουν στην νομική κατοχύρωση των περιοχών με Προεδρικά Διατάγματα και Διαχειριστικά Σχέδια και έπρεπε να είχαν ήδη τελειώσει.

Η εκπόνηση αυτών των μελετών καθυστερεί σήμερα με πρόσχημα την αλλαγή της νομοθεσίας. Η ψήφιση του νέου νόμου «για τον εκσυγχρονισμό της Περιβαλλοντικής νομοθεσίας» συνάντησε πολλές αντιδράσεις από τις περιβαλλοντικές οργανώσεις καθώς όπως και στους προηγούμενους νόμους για το φυσικό περιβάλλον αφήνει πολλά παράθυρα για καταστροφικές παρεμβάσεις. Η ανεπάρκεια του υπουργείου φαίνεται στο ότι, μετά από επτά μήνες από την έκδοση του νέου νόμου δεν έχουν δοθεί οι οδηγίες για την ολοκλήρωση των μελετών και μόνο τον τελευταίο μήνα, με την διαφαινόμενη καταδίκη υπάρχει κάποια κινητικότητα.  

Οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες προβλέπονταν, ήδη από το 1985, στον πρώτο νομό Πλαίσιο για το περιβάλλον.  Εκπονήθηκαν έκτοτε δεκάδες μελέτες, πολλές από τις οποίες από διάφορα προγράμματα για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος με την συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι περισσότερες όμως έμεναν στο συρτάρι καθώς κάθε φορά ο υπουργός δεν προχωρούσε στην θεσμοθέτηση και ο επόμενος υπουργός δήλωνε ότι χρειάζονται αναθεώρηση πλέον. Ακόμα και  στις περιοχές ό που έγινε θεσμοθέτηση ζωνών προστασίας, αυτό έγινε μόνο με Κοινή Υπουργική Απόφαση και όχι με Προεδρικό Διάταγμα. Οι Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις όμως λήγουν μετά από μία διετία και μπορούν ανά πάσα στιγμή να αλλαχθούν. Για τον λόγο αυτό δεν θεωρείται επαρκής και μόνιμη θεσμοθέτηση. 

Γιατί άραγε αυτές οι καθυστερήσεις; 

Παλαιότερα που το Υπουργείο Περιβάλλοντος συνυπήρχε με τα Δημόσια Έργα, ως ΥΠΕΧΩΔΕ, οι καθυστερήσεις οφείλονταν στην προσπάθεια να ολοκληρωθούν κάποια τεχνικά έργα ή για να υπάρχει η δυνατότητα ανάπτυξής τους χωρίς περιβαλλοντικά εμπόδια. Από την εποχή που υπουργός περιβάλλοντος ήταν η Τίνα Μπιρμπίλη και το Υπουργείο ονομάστηκε Υπουργείο Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής, και στην συνέχεια με τον ΣΥΡΙΖΑ που ονομάστηκε Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας όλα τα νομοθετήματα για τις προστατευόμενες περιοχές συγκλίνανε  στη διευκόλυνση επενδύσεων στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και κυρίως την εγκατάσταση μεγάλων αιολικά στις περιοχές Natura. Αυτά μάλιστα παρουσιάζονταν ως κατοχύρωση της προστασίας. Το υπουργείο Περιβάλλοντος έβρισκε πάντα τρόπους κωλυσιεργίας απέναντι στις πιέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. 

Το ίδιο το δίκτυο Natura 2000 προχώρησε με μεγάλες καθυστερήσεις και πάντα υπό την πίεση καταδικαστικών αποφάσεων από το Δικαστήριο της Ε.Ε. Από την εποχή που υπουργός περιβάλλοντος ήταν ο Κώστας Λαλιώτης η χώρα έπαιζε ένα παιχνίδι καθυστερήσεων. Ορισμένες φορές το πλήρωσε με μεγάλα πρόστιμα δεκάδων χιλιάδων ευρώ για κάθε ημέρα καθυστέρησης όπως στην περίπτωση των σκουπιδιών. Αυτή την πρακτική του Λαλιώτη ακλούθησαν και όλοι οι επόμενοι υπουργοί. Η χώρα, λίγο πριν το Δικαστήριο της Ε.Ε., έλεγε κάθε φορά …«στους κουτόφραγκους» ότι τώρα προχωράει η θεσμοθέτηση και η σωστή διαχείριση για να κερδίσει λίγο χρόνο και πάντα έκανε ορισμένες πρόχειρες και ανεπαρκείς ρυθμίσεις στο παρά πέντε.  Εν τω μεταξύ τα έργα τα οποία ήθελε να ευνοήσει ο κάθε υπουργός προχωρούσαν και  δημιουργούσαν μη αντιστρεπτές αλλαγές, όπως αυτές που επιχειρούνται τώρα με την εγκατάσταση των μεγάλων αιολικών, τα οποία προχωρούν με σκανδαλώδεις και αντίθετες με την ελληνική και ευρωπαϊκή νομολογία ρυθμίσεις, ακόμα και στις πιο ευαίσθητες περιοχές. 

Σκέφτομαι ότι θα υπάρχουν πολλοί που θα πουν ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή  βρήκε έναν λόγο ακόμα για να πιέσει την χώρα. Θα πρέπει να έχουμε όμως υπόψη ότι: η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας στην Ελλάδα περνάει μέσα από την προστασία των περιοχών του δικτύου Natura 2000. Διότι αυτές  οι περιοχές αξιολογήθηκαν από Ελληνικές υπηρεσίες, Ελληνικά ερευνητικά ινστιτούτα  και πανεπιστήμια και από Έλληνες ερευνητές και ελληνικές περιβαλλοντικές οργανώσεις με αντικειμενικά κριτήρια. Το θεσμικό πλαίσιο των περιοχών Natura αναπτύχθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ένα παρόμοιο δίκτυο υπάρχει στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης. Αν δεν υπήρχε αυτό το θεσμικό πλαίσιο, πολύ φοβάμαι, ότι οι καταστροφές στην φύση θα ήταν πολύ περισσότερες στην χώρα μας. Σε κάθε περίπτωση αν θέλουμε να διατηρήσουμε το τοπίο, την βιοποικιλότητα και το φυσικό περιβάλλον μας θα πρέπει αυτές τις περιοχές να τις προστατέψουμε και να τις διαχειριστούμε σωστά.

Δημήτρης Γ. Μπούσμπουρας