του Νίκου Κόμπλα, πρώτη δημοσίευση Άρδην Δυτικής Ελλάδας
Ο Βιμ Βέντερς τυχαίνει να είναι από τους ελάχιστους Γερμανούς που συμπαθούν οι σύγχρονοι μορφωμένοι Έλληνες, μαζί με τους μεγάλους συνθέτες και φιλοσόφους του παρελθόντος. Ίσως από τους μοναδικούς εξ όσων βρίσκονται εν ζωή. Αγαπημένος των ρομαντικών Ελλήνων κινηματογραφόφιλων εδώ και δεκαετίες, από τότε που κυκλοφόρησαν την δεκαετία του ’80 το Παρίσι Τέξας και τα Φτερά του Έρωτα, ο Βιμ Βέντερς πάντα συνδύαζε τον έρωτα, την ψυχανάλυση και την πολιτική θεώρηση των πραγμάτων.
Κήρυκας κατά της αλλοτρίωσης που επέφεραν και επιφέρουν ο διχασμός της Ευρώπης παλιότερα και έκτοτε η παγκοσμιοποίηση, οι σύγχρονες πόλεις και τεχνολογίες, όπως και η διάλυση της οικογένειας και της κοινότητας, ο Βέντερς αναδείχτηκε μέσα από τις ταινίες του ως υπερασπιστής των παραδοσιακών ταυτοτήτων, ακόμα και των εθνικών, της αλληλεγγύης, και της προστασίας του περιβάλλοντος.
Δεν απαριθμώ ταινίες, αλλά όσοι έχουν παρακολουθήσει αρκετές το αντιλαμβάνονται. Ίσως το γεγονός ότι δεν μένει μόνο στη μικρή εικόνα των ατόμων, και έχει προχωρήσει στη μεγάλη εικόνα εθνών, λαών, και ευθύνης έναντι του περιβάλλοντος, επιμένοντας στις παραδοσιακές ταυτότητες των ανθρώπων και περιφρονώντας τις επίπλαστες σύγχρονες (αμφισβητήσεις φύλου, καταναλωτισμός κ.λ.π) να εξηγεί γιατί τον θάβουν και θέλουν να τον εξαφανίσουν πλέον οι αποδομητές τεχνοκριτικοί.
Ιδιαίτερο τεχνοκριτικό «θάψιμο» αντιμετώπισε η ταινία Submergence, που κυκλοφόρησε στη Δύση το 2017 και στην Ελλάδα το 2018. Όπου δεν υπήρχε ουσιαστικό θάψιμο, στην καλύτερη περίπτωση, υπήρξε απόκρυψη. Ο τίτλος ως « Στο Βαθύ Γαλάζιο», αλλά θα ήταν πιο εύστοχο να ονομάζεται η ταινία Κατάδυση, όπως ονομάστηκε στην αγγλική και σε άλλες γλώσσες.
Διότι η ταινία σε κατάδυση αναφέρεται. Σε μία θυσιαστική κατάδυση σε αξίες περιφρονημένες. Της αφανούς επιστημονικής έρευνας, στο βάθος του ωκεανού στην εξερεύνηση της χημικής παραγωγής οξυγόνου άνευ φωτοσύνθεσης από μικροο-οργανισμούς , όσον αφορά την γυναίκα πρωταγωνίστρια. Στην επικίνδυνη κατάδυση, ενός μυστικού πράκτορα σε μία προσπάθεια εξιχνίασης των διασυνδέσεων Τζιχαντιστών στα βάθη στη μαύρης Αφρικής, ώστε να αντιμετωπιστεί η ακατάσχετη βία του Ιερού Πολέμου, που θίγει ασταμάτητα τη Δύση την τελευταία εικοσαετία.
Με αυτόν τον τρόπο ο Βέντερς αναδεικνύει πόσο τραγικά μαθαίνουν οι φιλελεύθεροι Δυτικοί κάτι που ο Ελληνισμός γνωρίζει εδώ και πολλούς αιώνες: Ότι το ριζοσπαστικό Ισλάμ θέλει να υποτάξει και τον πολιτισμό και την ελευθερία, με εξισλαμισμό, βασανιστήρια, λιθοβολισμούς, βομβαρδισμούς αμάχων και πολλών άλλων μορφών δολοφονίες.
Εν συντομία το σενάριο, που στηρίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα Submergence του Σκοτσέζου J.M. Ledgard (στην αγγλική από τις εκδόσεις Coffee House, 2013, δεν έχει εκδοθεί ακόμα στα ελληνικά), αναφέρεται σε δύο σύγχρονους ήρωες.
Την οικολόγο, νεαρή καθηγήτρια Βιομαθηματικών Ντανιέλ Φάιντερς, γνωστή ως Ντάνυ, η οποία έχει βυθιστεί στην έρευνα των μικρο-οργανισμών που παράγουν οξυγόνο στα βάθη των ωκεανών , προτού κυριολεκτικά βυθιστεί στα άφωτα βάθη με ειδικό υποβρύχιο. Και τον Σκοτσέζο Τζέημς Μορ, ο οποίος πέφτει θύμα απαγωγής από τζιχαντιστές, σε μία αποστολή συνδυασμού της εξασφάλισης πόσιμου νερού για τους πάμφτωχους και διχασμένους Σομαλούς, αλλά και συλλογής πληροφοριών για την εξάρθρωση του τζιχαντιστικού δίκτυου που απειλεί με βία και υποταγή τους «απίστους».
Οι δυο χαρακτήρες αντίθετων κόσμων, συνδέονται ρομαντικά μέσα από έναν αμοιβαίο, και παθιασμένο, ολιγοήμερο έρωτα που έζησαν σε ένα ξενοδοχείο των γαλλικών νορμανδικών ακτών. Συνδέονται επίσης, και «θεματικά» μέσα από την απομόνωση και την έντονη συνειδητοποίηση που συνοδεύουν τις επιλογές ζωής ή και θανατηφόρας θυσίας για την επιδίωξη του κοινού καλού. Η Ντάνι, φιλελεύθερη οικολόγος δεν έχει βιώσει τίποτε άλλο εκτός από συνευρέσεις μίας βραδιάς μέχρι την γνωριμία της με τον κατάσκοπο. Συναρπάζεται από την επαφή της μαζί του –ένας άνδρας που δεν στέκεται στην εμφάνισή της, αλλά στη δοκιμασία του πνεύματός της– και τον ερωτεύεται παράφορα. Από την άλλη ο Τζέημς, από το συντηρητικό κύκλο των μυστικών υπηρεσιών της αυτοκρατορίας, είναι προσκολλημένος σε μεταφυσικές αναζητήσεις, διαβάζει ποίηση, φιλοσοφία και λογοτεχνία. Συναρπάζεται αναπάντεχα με τις προεκτάσεις που έχει για την ανθρωπότητα η οικολογικά σημαντική έρευνα της Ντανιέλ, την οποία θεωρεί εξίσου σημαντική με το δικό του έργο ανάσχεσης των θανατηφόρων συνεπειών της δίψας στην ανατολική Αφρική και του τζιχαντισμού. Κι ας φαίνεται να μην καταλαβαίνει εκείνη πως ο πόλεμος και οι σκληρές γεωστρατηγικές συγκρούσεις είναι το στοιχείο που κυριαρχεί στον κόσμο τους.
Παρ’ όλες τις αντιθέσεις τους, ο έρωτάς του Τζέημς για την Ντάνυ είναι τόσο ισχυρός που είναι το μόνο που του δίνει το ηθικό σθένος να συνεχίσει να ζει στις φρικτές συνθήκες κράτησης και βασανισμού του από τους τζιχαντιστές της Αλ Κάϊντα της Σομαλίας.
Ο σύνδεσμος των δύο χαρακτήρων και η προσφυγή στην ερωτική εξιδανίκευση του άλλου, κι ας μην καταλήγει σε χολυγουντιανό χάπυ έντ, παρά σε «ηρωικό και πένθιμο» τέλος, δίνει την ελπίδα ότι, μέσω της αλληλοκατανόησης της σημασίας των εθνικών και γεω-στρατηγικών ζητημάτων και των σημασιών της ανθρώπινης αλληλεγγύης, της αειφορίας και της προστασίας του περιβάλλοντος, μπορούμε τελικά να δούμε φως στη συνέχεια του πολιτισμού, της ελευθερίας, της αλληλεγγύης και των συλλογικών μας ταυτοτήτων.
