Του Ιωάννη Μιχαλακόπουλου
Το 2020 συμπληρώθηκε ένας αιώνας από την εκδημία του Αγίου Νεκταρίου Επισκόπου Πενταπόλεως. «Ο Άνθρωπος του Θεού» (“ManofGod”) είχε αρχικά προγραμματιστεί να ανέβει στις αίθουσες πέρσι, επί τη εκατονταετηρίδι της κοιμήσεώς του. Όμως, οι συνθήκες ανωτέρας βίας που επικράτησαν λόγω της πανδημίας του COVID-19, προκάλεσαν ουσιαστικά την αναβολή της κυκλοφορίας της ταινίας για ένα περίπου χρόνο.
Το φιλμ είναι μια βιογραφία του Αγίου από το 1890 μέχρι το 1920. Από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου συκοφαντείται δολίως από το εκεί ιερατείο και εκδιώκεται, μέχρι το Αρεταίειο Νοσοκομείο, όπου παραδίδει το πνεύμα. Βασικοί ενδιάμεσοι σταθμοί, η Αθήνα και η Αίγινα. Σχεδόν σε κάθε βήμα του ο Επίσκοπος Πενταπόλεως (Αναστάσιος Κεφαλάς κατά κόσμον) αγκαλιάζεται από την απροϋπόθετη αγάπη του απλού Λαού, ανεξαρτήτως θρησκεύματος και εθνικότητας. Ταυτόχρονα όμως, σε όλη τη διαδρομή του Αγίου τον κατατρέχουν οι απαράδεκτες συμπεριφορές των εκκλησιαστικών ελίτ καθώς και ο «προαιώνιος εχθρός», μιας εξοργιστικής γραφειοκρατίας από την πλευρά της επίσημης Πολιτείας…
Από τεχνικής-κινηματογραφικής άποψης, η εκ Σερβίας ορμωμένη Γελένα Πόποβιτς (σενάριο-σκηνοθεσία) δεν πέφτει στην παγίδα του εύκολου εντυπωσιασμού και της «θαυματολογίας». Τηρούνται ευλαβικά και με συνέπεια χαμηλοί τόνοι, ενώ σε επίπεδο τεκμηρίωσης δεν εντοπίζονται σφάλματα.
Οι ερμηνείες όλων των ηθοποιών κρατούνεν εγρηγόρσει τους θεατές. Εξαιρετικός ο Χρήστος Λούλης, ως κέρινος ορθολογιστής, προεδρεύει στη Ριζάρειο Σχολή και κοντράρεται συνεχώς με τον Άγιο. Ο ταλαντούχος Αλεξάντερ Πετρόφ στο ρόλο του Κωστή Σακκόπουλου, είναι το δεξί χέρι του Νεκταρίου και αγανακτεί με τις αδικίες εναντίον του Αγίου, ενώ παράλληλα διδάσκεται από την πραότητά του. Χαρακτηριστικό της υποκριτικής δεινότητας της Καρυοφυλλιάς Καραμπέτη είναι το ότι – μέσω του χαρακτήρα που υποδύεται στο σύντομο ρόλο της – καθίσταται «μισητή» ακόμα και στον πιο μειλίχιο θεατή. Ο γνωστός τοις πάσι Μίκυ Ρουρκ,με την ολιγόλεπτη συμμετοχή του στο κλείσιμο της ταινίας, συγκλονίζει καταθέτοντας ψυχή και… ρίχνει την αυλαία με «πάταγο».
Ο άξιος πρωταγωνιστής Άρης Σερβετάλης σε αρκετές σκηνές επιλέγει να παίξει με μια (εύλαλη) σιωπή και όχι με την ομιλία. Εκφράζεται με το βλέμμα και όχι λεκτικά. Έτσι κι εμείς καλούμαστε για 110 λεπτά να παρακολουθήσουμε την πορεία του Αγίου, πρωτίστως μέσα από τα μάτια της καρδιάς και της ψυχής.
Η μουσική είναι του Πολωνού Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ, βασικού συνεργάτη του Κριστόφ Κισλόφσκι. Εκκλησιαστικοί ύμνοι και μελωδίες από παραδοσιακά έγχορδα δένουν όμορφα μεταξύ τους, ενώ ταυτόχρονα βρίσκονται σε αρμονία με το «ριζικό σύστημα» της όλης προσπάθειας.
Το ηχόχρωμα που αποπνέουν η φωτογραφία, τα σκηνικά, τα κοστούμια αλλά και το μακιγιάζ έχει κάτι το ανεπιτήδευτο, αυθόρμητο και σχεδόν «χειροποίητο»…
Τέλος [lastbutnotleast…], τον Άνθρωπο του Θεού μπορούμε να τον υποδεχθούμε και ως «εύκαιρον βοήθειαν» [(Εβρ. 4-16), welltimedreallyneededhelp]. Εν καιρώ παγκόσμιας κατήφειας και εθνολαϊκής μελαγχολίας μακράς διαρκείας (!), έρχεται να προτείνει μια άλλη θέαση, μέσα από την πνευματικότητα και την ενδοσκαφή. Σύμφωνα με τον “Man of God”, οι ζητούμενες λύσεις – κυρίως στα επίκαιρα, εναγώνια προβλήματα που άπτονται της εσωτερικής γαλήνης του σύγχρονου ανθρώπου – θα έρθουν με τη βοήθεια της βαθειάς πίστης, της προσευχής και της ταπείνωσης. Χωρίς βέβαια να χάνεται ούτε στιγμή το αγωνιστικό φρόνημα! Κάθε άλλο, θα έλεγα…
Εκ των αγαπημένων σκηνών… Ως διευθυντής της Ριζαρείου Σχολής παρακολουθεί τους μαθητές του να παίζουν ποδόσφαιρο. Οι φίλαθλες ιδέες του Αγίου Νεκταρίου για τη γυμναστική και τη νεολαία είχαν αποτυπωθεί ήδη από τις 21/08/1893 σε ομιλία του στην Κύμη Ευβοίας, κατά την τελετή εγκαινίων τοπικού αθλητικού συλλόγου.
