Αν ορίσουμε τα δύο μεγάλα ρεύματα που διαπερνούν τη βιομηχανική και τη μεταβιομηχανική κοινωνία ως το ρεύμα του ορθολογισμού από τη μια και εκείνο της ρομαντικής αντίστασης από την άλλη, η σχεδόν ολοκληρωτική απορρόφηση του “ορθολογισμού” από την εργαλειακή του εκδοχή μεταβάλλει τον “ρομαντισμό” σε καθοριστικό ορίζοντα της απελευθερωτικής στρατηγικής. Στο εξής, όσο περισσότερο θα ενισχύεται και θα επεκτείνεται η μηχανοποίηση στο επίπεδο της κοινωνίας και των ανθρώπινων σχέσεων, τόσο περισσότερο –αρχικώς στον τομέα της Τέχνης [μια κλασική περίπτωση είναι εκείνη του Λόρδου Μπάυρον που αναδεικνύει ο Γιάννης Σχίζας] και όλο και περισσότερο στη φιλοσοφία, τις κοινωνικές επιστήμες, και εν τέλει στα κοινωνικά κινήματα και τον “αιρετικό” πολιτικό λόγο– θα επιβεβαιώνεται η ρομαντική απόρριψη.
Ο “καπιταλιστικός ορθολογισμός”, οδηγώντας στην κυριαρχία ενός αυτονομημένου οικονομικού μεγαμηχανισμού πάνω στον άνθρωπο, που χάνει έτσι κάθε δυνατότητα αυτοπροσδιορισμού και αυτονόμησης, αποδεικνύεται ο αποκλειστικός μονόδρομος της αναπτυξιακής ουτοπίας. Δεν μπορεί πλέον παρά να είναι εργαλειακός. Η μοναδική διαφυγή απέναντι στο αδιέξοδο γίνεται η “επιστροφή” ή η “έμπνευση” από παλαιότερα κοινωνικά πρότυπα, η οποία θέτει εκ νέου την ίδια την ανθρωπολογική και οντολογική διάσταση του ανθρώπου…
Τη στιγμή που η βιοτεχνολογία ετοιμάζεται να εισβάλει πλησίστια στον κόσμο μας για να οδηγήσει στην έσχατη παρέμβαση, στην ίδια τη φύση του ανθρώπου, η “επιστροφή” του ρομαντισμού είναι απλούστατα “επιστροφή” στην καθολικότητα του ανθρώπινου πολιτισμού και της ανθρώπινης υπόστασης. Ο “ρομαντισμός” είναι πλέον προϋπόθεση για την επιβίωση του ανθρώπου και του πολιτισμού, απέναντι σε μια ξέφρενη μεγαμηχανή την οποία πλέον δεν κατευθύνει κανένας, ούτε καν ο “τρελός μηχανοδηγός” του βωβού κινηματογράφου.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Εισαγωγή
M. Lowy – R. Sayre, ο ρομαντισμός σήμερα
Γ. Καραμπελιάς, Η θεμελιώδης παρέκκλιση
Μ. Μερακλής Εκκλησία και φιλοσοφία στον νεοελληνικό διαφωτισμό
Γερ. Λυκιαρδόπουλος, Μια περιπλάνηση, Π.Πανάς
Αλ. Χρύσης, Πέραν του διαφωτισμού και του ρομαντισμού
Γ. Σχίζας, Η φύση στο έργο του λορδου Μπάιρον
R. Means, Στους ιερούς βράχους των Μπλακ Χιλς
