Του Μ.Κ.Μπαντρακουμάρ
από την ιστοσελίδα atimes.com
Η επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Λιβύη ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στη διεθνή ασφάλεια. Η αποκαλούμενη «Επιχείρηση Ενωμένος Προστάτης» του ΝΑΤΟ, προκάλεσε πολλές αντιδράσεις λόγω του ότι η συμμαχία επέμενε ότι η επέμβαση στη Λιβύη είχε την έγκριση του ΟΗΕ, ενώ η Κίνα και η Ρωσία αντέκρουαν με το επιχείρημα ότι η απόφαση 1973 του οργανισμού δεν προέβλεπε τις δραστηριότητες τις οποίες ανέλαβε το ΝΑΤΟ στη Λιβύη.
Ο τρόπος που το ΝΑΤΟ τελειώνει την επιχείρηση επίσης προκαλεί αντιδράσεις. Η ανακοίνωση του γ.γ. του ΝΑΤΟ, Ρασμούσεν, την Παρασκευή, για τον τερματισμό της επιχείρησης θέτει νέα προηγούμενα για το μέλλον περιφερειακών συγκρούσεων όπως αυτή της Συρίας.
Ο Ρασμούσεν, επέμενε ότι η επιχείρηση στη Λιβύη ήταν σε πλήρη αρμονία με την «ιστορική εντολή» του Συμβουλίου Ασφαλείας για την «προστασία του λαού της Λιβύης». Τεχνηέντως όμως, απέφυγε να αναφερθεί στην ομόφωνη απόφαση 2016 του Συμβουλίου Ασφαλείας την Πέμπτη για άρση της ζώνης απαγόρευσης πτήσεων πάνω απ’ τη Λιβύη. Ουσιαστικά, η ανακοίνωση του Ρασμούσεν κατέδειξε πως το ΝΑΤΟ αποφάσισε, από μόνο του, να τερματίσει την επιχείρηση στις 31 Οκτωβρίου.
Όντως, μέχρι την 31η Οκτωβρίου, το ΝΑΤΟ επέμενε ότι «θα συνέχιζε να ελέγχει την κατάσταση και σε περίπτωση ανάγκης θα ανταποκρινόταν σε απειλές εναντίον πολιτών».
Διπλό παιγνίδι
Η Ρωσία πιστεύει ότι «η απαγόρευση της χρήσης του λιβυκού εναερίου χώρου έχει εδώ και καιρό καταστεί αναχρονισμός…(και) κάθε μονομερής δράση στην περιοχή είναι απαράδεκτη και σε αντίθεση με την απόφαση 1973 του ΟΗΕ». Παρόλα αυτά όμως, αφού η Κίνα και η Ρωσία συναίνεσαν στην απόφαση 1973, έμειναν απλοί παρατηρητές των γεγονότων δείχνοντας την αδυναμία ή την απροθυμία τους (ή και τα δύο) να κάνουν το ζήτημα της Λιβύης κεντρικό θέμα στη σχέση συνεργασίας-ανταγωνισμού τους με τις ΗΠΑ. Η περίπτωση της Λιβύης έδειξε ότι η Ρωσία (και σε κάποιο βαθμό η Κίνα) το έπαιξαν δίπορτο.
Κι όλα αυτά, ενώ την στιγμή λήψης της απόφασης 1973, διαφαινόταν ότι θα μπορούσε να υπάρξει μια ενιαία στάση των BRICS σε σχέση με τη Λιβύη, δεδομένου ότι και η Βραζιλία, η Ινδία και η Νότια Αφρική εκπροσωπούνταν στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Με απλά λόγια, φαίνεται ότι οι ΒRΙCS διασπώνται, με τις τρεις χώρες «ΒΙS» να θεωρούν, με την απαραίτητη δόση απογοήτευσης, ότι το DNA της Ρωσίας και της Κίνας συνάδει περισσότερο με τα μόνιμα 5 μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας παρά με το δικό τους.
Έτσι οι χώρες ΒΙS, έχουν πλέον αποφασίσει να λειτουργήσουν μέσω του φόρουμ τους, που φέρει την ονομασία ΙΒSA, σε ότι αφορά τη Συρία παρά να λειτουργήσουν ακόμη μια φορά ως τα σκυλάκια της Κίνας και της Ρωσίας. Η περίπτωση της Λιβύης φαίνεται πως έχει υποσκάψει την αξιοπιστία των ΒRICS ως μιας δυνατής πολιτικής φωνής στη διεθνή σκηνή.Oι ΒRICS θα χρειαστούν καιρό μέχρι να ανασυγκροτηθούν, αν τελικά γίνει αυτό, και για το προβλέψιμο μέλλον, μάλλον θα παραμείνουν μια απλή «λέσχη συζητήσεων».
Η Ρωσία βέβαια, επέδειξε ακραίο πραγματισμό στην περίπτωση της λιβυκής κρίσης λειτουργώντας για το αποκλειστικό της όφελος. Επιπρόσθετα, αυτή τη στιγμή η Μόσχα δε θέλει να περιπλέξει τα πράγματα στις επαφές της με τη νέα λιβυκή κυβέρνηση, τη Δύση ή τις Αραβικές μοναρχίες του Περσικού κόλπου που συμμάχησαν με τις Δυτικές δυνάμεις. Υπ’ αυτό το πνεύμα, η Ρωσική κυβέρνηση απέρριψε πρόσφατα μια κίνηση της Δούμας να εγκρίνει ένα ψήφισμα που καταδίκαζε τον αποτρόπαιο θάνατο του Μουαμάρ Καντάφι.
Ομοιότητες με την Αβησσυνία
Ο υπουργός εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέϊ Λαβρόφ, συμμετείχε στην πρώτη συνδιάσκεψη υπουργών του Συμβουλίου Συνεργασίας Στρατηγικού Διαλόγου Ρωσίας-Περσικού Κόλπου (RUSSIA-GCC) που έλαβε χώρα στα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Η ανακοίνωση του Ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών περιέγραψε τη συνδιάσκεψη ως μια συνεργασία που «εξυπηρετεί τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα της Ρωσίας και βοηθά στην ενδυνάμωση της χώρας μας στον Αραβικό-μουσουλμανικό κόσμο» και «προωθεί τα ρωσικά επιχειρηματικά συμφέροντα στον κόλπο αλλά και προσελκύει χρηματικούς πόρους από τον κόλπο προς τη Ρωσία».
Οι Ρώσοι μπορεί να ενδιαφέρονται για επενδύσεις, το ΝΑΤΟ όμως έχει άλλη ατζέντα και την προωθεί αναλόγως. Ο Ράσμουσεν με πρόσφατη δήλωσή του επιβεβαίωσε το γεγονός ότι οι σημαντικές αποφάσεις σε σχέση με τη Λιβύη δε θα ληφθούν από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, αλλά από κοινού από τη «Δημοκρατική Λιβύη» και το ΝΑΤΟ. Επίσης δήλωσε με κυνικό τρόπο ότι «το ΝΑΤΟ βρίσκεται κοντά και είναι έτοιμο να δράσει, αν χρειαστεί και του ζητηθεί, για να βοηθήσει τους Λίβυους να διαμορφώσουν τις υπηρεσίες ασφαλείας και άμυνας που όλες οι δημοκρατίες χρειάζονται για να παραμείνουν ελεύθερες και ασφαλείς».
Σε παρόμοιο τόνο, ο πρόεδρος του Εθνικού Μεταβατικού Συμβουλίου στην Τρίπολη, Μουσταφά Αμπντούλ Τζαλίλ, ζήτησε από το ΝΑΤΟ να συνεχίσει τις δραστηριότητές του στη Λιβύη «τουλάχιστον μέχρι το τέλος του χρόνου».
Έτσι, παρά την απόφαση 2016 του ΟΗΕ, τα αεροσκάφη του ΝΑΤΟ θα συνεχίσουν να περιπολούν στους λιβυκούς ουρανούς, ενώ νατοϊκοί εκπαιδευτές θα δημιουργήσουν από την αρχή τις λιβυκές ένοπλες δυνάμεις, οι οποίες θα υιοθετήσουν νατοϊκά πρότυπα εκπαίδευσης και με τα λιβυκά πετροδολάρια θα αγοράσουν όπλα που θα τις κάνουν συμβατές με το ΝΑΤΟ. Όλα αυτά βέβαια θα συμβούν ταυτόχρονα με τη δημιουργία ενός νέου καθεστώτος στην Τρίπολη για την πλήρη μετατροπή της Λιβύης σε νατοϊκό προτεκτοράτο.
Η Λιβύη αποτέλεσε το πρώτο τεστ του νέου στρατηγικού δόγματος του ΝΑΤΟ, το οποίο υιοθετήθηκε στη Λισαβόνα πριν ένα χρόνο και το οποίο μετέτρεψε τη συμμαχία σε μια νέα δύναμη ασφαλείας στον 21ο αιώνα, ικανή και πρόθυμη να επεμβαίνει σε διάφορα θερμά σημεία του πλανήτη με ή χωρίς την άδεια του ΟΗΕ.
Το σίγουρο είναι ότι το ΝΑΤΟ δεν πρόκειται να φύγει από τη Λιβύη και αν μελετήσουμε προσεκτικά την περίπτωσή της θα συνειδητοποιήσουμε πως έχει μεγάλη σημασία για το διεθνές σύστημα. Η Ρωσία, η Κίνα, οι BRICS, το IBSA ή ολόκληρη η διεθνής κοινότητα αυτού που ονομάζεται πολύ-πολικός κόσμος, δεν κατάφεραν να κάνουν τίποτε για να σταματήσουν το ΝΑΤΟ στη λιβυκή εκστρατεία του και τώρα έχει δημιουργηθεί ένα ισχυρό προηγούμενο.
Για τους ιστορικούς, η Λιβυκή περίπτωση αποτελεί μια συγκριτική μελέτη της «διπλωματίας των μεγάλων δυνάμεων» και ένα κυνικό κατευνασμό της επιθετικότητας. Θυμίζει σε πολλά την κρίση της Αβησσυνίας το 1934. Όπως όμως, ο κατευνασμός της επιτιθέμενης Ιταλίας στην Αβησσυνία δεν την σταμάτησε από μελλοντικές επιθετικές ενέργειες, μπορεί να γίνει διαφορετικά τώρα που η προσοχή του ΝΑΤΟ στρέφεται ήδη στη Συρία;
Mετάφραση: Dean M.
