Μνήμη Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη, Μνήμη του κόσμου της Μητέρας, Τροφού και Ξενοδόχου Θεσσαλονίκης!
του Στέλιου Κούκου | πρώτη δημοσίευση: pemptousia.gr
Ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης ήταν ο άρχοντας της Θεσσαλονίκης.
Νόμιζες πως κουβαλούσε όλη την πόλη μέσα του. Στα σπλάχνα του!
Ένιωθες πως αν τον άνοιγες θα έβλεπες όλη την πόλη αποτυπωμένη εντός του! Με οδικούς άξονες τις φλέβες που οδηγούσαν ή εκπορεύονταν από την καρδιά του όπου βρισκόταν το διοικητήριο της πόλης, δηλαδή ο ναός του πολιούχου της αγίου Δημητρίου!
Τα λοιπά ζωτικά του όργανα ήταν οι άλλες πανέμορφες εκκλησίες της Θεσσαλονίκης, η Παναγία Αχειροποίητος, η Του Θεού Σοφία, η Ροτόντα, οι Δώδεκα Απόστολοι, ο Προφήτης Ηλίας, ο Άγιος Παντελεήμων, η Παναγία Χαλκέων, ο Άγιος Νικόλαος ο Ορφανός, η Νέα Παναγία…
Ο σκελετός του θώρακα του ήταν τα κάστρα της πόλης που τόσες φορές την προφύλαξαν από αυτούς που την εποφθαλμιούσαν· πάντα βεβαίως με την βοήθεια του φιλόπολη αγίου της Δημητρίου του Μυροβλύτη που ορισμένες φορές εμφανιζόταν οφθαλμοφανώς πάνω και μπροστά από τα κάστρα για να την υπερασπιστεί, όπως ομολογούσαν συντετριμμένοι οι έντρομοι πολιορκητές της.
Μέσα σ’ αυτό το ένδον σκηνικό μπορούσες να δεις να διαδραματίζονται γεγονότα της ιστορίας της πόλης, όπως τα συμπεριέλαβε στο έργο του ο λάτρης της πόλης συγγραφέας, εικαστικός αλλά και διανοητής Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης.
Άλλες φορές πίστευες πως ο Πεντζίκης κρατούσε την Θεσσαλονίκη ψηλά στο ένα του χέρι. Γιατί όχι και ως Άτλας, θα μου πείτε, και με τα δυο του χέρια; Μα θα έπρεπε να έχει οπωσδήποτε το ένα χέρι ελεύθερο για να γράφει γι’ αυτή, για να την ζωγραφίζει, για να γυρίζει τις σελίδες των βιβλίων που διάβαζε και αναφέρονταν σ’ αυτή!
Το σημαντικότερο ήταν ότι για τον Πεντζίκη δεν ήταν κάποιου είδους τιμωρία να κουβαλά ο ίδιος την πόλη του! Άλλωστε, δεν θα είχε ποτέ την διάθεση να την δώσει σε κάποιον άλλον για να απελευθερωθεί από το βάρος και τον ζυγό της. Δεν του ήταν άχθος η Θεσσαλονίκη και η μόνη παράδοση της που θα μπορούσε να κάνει, ήταν να μεταφέρει στον αναγνώστη ή τον συνομιλητή του την αγάπη του για την γενέθλια πόλη!
Και αυτό έκανε μια ζωή! Μαζί της διάβηκε, πορεύτηκε αναπλάθοντας τα σώψυχα της μαζί με τα δικά του ως έργο ζωής. Λογοτεχνικό και ζωγραφικό συνάμα και ατελείωτες ώρες ομιλίας και συνομιλίας για την Μητέρα Θεσσαλονίκη και τον κόσμο της. Και βεβαίως όχι επιφανειακά και ως άλλοθι για κάτι… περαιτέρω!
Βέβαια και η Μητέρα Θεσσαλονίκη δεν είναι καμιά τυχαία πόλη και δεν την ήταν δημιούργημα του ο Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη. Ο θεσσαλονικιός συγγραφέας ταυτίστηκε μαζί της και ως σε μια ιδιότυπη ανακομιδή έφερε στο φως με περισσή αγάπη και αβρότητα τα εύοσμα, αειθαλή και ζώντα λείψανα της Μητέρας του. Και την παρουσίασε ως μια περικαλλή τροφό, έτοιμη να ανοίξει την καρδιά και την αγκαλιά της σε όποιον ήθελε να βρει στους κόλπους της και τον ιδιαίτερα φιλόξενο και ασφαλή μυχό του Θερμαϊκού πνευματική παραμυθία, αγαλλίαση και χαρά!
Και, έτσι, πολλοί ανακάλυψαν πως η Θεσσαλονίκη ήταν και γι’ αυτούς Μητέρα, αλλά και μια νύφη πολύφερνη με την οποία θα μπορούσαν να ζήσουν μαζί της αιωνίως. Η προίκα της και τα προικιά της ήταν και παραμένουν τεράστια και τα οποία προσφέρονται για προσωπική και συλλογική αξιοποίηση. Δεν αναφέρομαι σε κάποιου είδους βιομηχανία θεάματος ή ξενοδοχειακής περίθαλψης. Αλλά σε μια βιο-τεχνία ζωής, ουσίας, και ομορφιάς μέσα σε ένα κόσμο-κόσμημα, σε ένα μοναδικό σκηνικό!
Κανένας σκηνοθέτης ή σκηνογράφος δεν θα μπορέσει να παρουσιάσει τόσα πολλά πανέμορφα ηλιοβασιλέματα όσο αυτά της Θεσσαλονίκης!
Η ιστορία και η παράδοση της πόλης μοιάζει να είναι το «ιδεολογικό», το βιωματικό της περίβλημα και ο άξονας μέσα στον οποίο πρέπει να κινηθεί κάποιος για να μπορέσει να την κατακτήσει και να του αποκαλύψει τα μυστικά της. Και το έργο του Πεντζίκη είναι το πιο πρόσφορο εγχειρίδιο για την καλύτερη εισαγωγή σ’ αυτήν.
Ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης ήξερε να τιμά και να τρέφεται από τα ποικίλα «εύγευστα» υλικά της πόλης του τα οποία ως παλιό κρασί τον εύφραιναν και τον αναζωογονούσαν. Παράλληλα σεβόταν και την νέα όψη της πόλης όπως διαμορφώθηκε μέσα από τις σύγχρονες ιστορικές, πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις! Σε ερώτηση στο αμφιθέατρο της Φιλοσοφικής Σχολής Θεσσαλονίκης για το πώς του φαίνεται η σύγχρονη Θεσσαλονίκη, απάντησε χωρίς δισταγμό: «Πανέμορφη»! Άλλωστε ο ίδιος δεν αναζητούσε την γραφικότητα, αλλά την δυναμική διάσταση των πραγμάτων. Αυτήν που πραγματικά θα του έδινε ζωή και πνεύμα, θα του έτρεφε την ψυχή.
Η διαρκής επίσκεψη και μελέτη των βυζαντινών εκκλησιών της πόλης του έδινε, πράγματι, ζωή! Η αρχιτεκτονική, η εξωτερική τοιχοποιία, τα ψηφιδωτά, οι τοιχογραφίες, οι φορητές εικόνες.
Ο ορατός και αισθητός αυτός πνευματικός κόσμος και διάκοσμος πέραν από την αισθητική απόλαυση τον ζωογονούσε. Του έδινε κουράγιο και από την άλλη έμπνευση για την καλλιτεχνική του φύση και το δικό του έργο. Και, έτσι, παραδιδόταν ολότελα στην πόλη του, ζώντας ως ένα παιδί που έχει διαρκή ανάγκη να τρέφεται από τα χέρια της μάνας του.
Γι’ αυτό άλλωστε την είπε Μητέρα Θεσσαλονίκη.
Σε διάλογο βρισκόταν και με τους αγίους της πόλης και ιδιαίτερα με όσους άφησαν ποικίλα γραπτά έργα, όπως οι άγιοι: Γρηγόριος Παλαμάς, Ευστάθιος Θεσσαλονίκης, Συμεών Θεσσαλονίκης, Νικόλαος Καβάσιλας κ.άλ. Από αυτούς αντλούσε ως μεταξοσκώληκας την ζωογόνο ύλη για την ύφανση της προσωπικής του πνευματικής πανοπλίας. Συνομιλητές του ήταν επίσης και οι λοιποί βυζαντινοί λόγιοι της πόλης.
Παρ’ όλα αυτά, ο Πεντζίκης ήταν ένας άνθρωπος του καιρού του, αν όχι ένας άνθρωπος του μέλλοντός μας. Ένιωθες πως πολιτευόταν πάντα ως σημερινός και αυριανός άνθρωπος. Δεν ήταν… κολλημένος με τις γραφικότητες του παρελθόντος, αλλά με όσα είχαν πεθάνει κατά φύση και είχαν, όμως, αποδείξει πως παρέμεναν εσαεί ζωντανά και μπορούσαν να σου μεταγγίσουν ζωή! Από εκεί έπαιρνε ζωή, όπως και από την καθημερινή ανάγνωση του συναξαριστή με την ζωή των αγίων. Ήταν το διαρκές του καύσιμο!
Την όλη προσέγγιση του Πεντζίκη στον γενέθλιο τόπο θα μπορούσε κάποιος να την χρησιμοποιήσει ως μέθοδο για να πλησιάσει και τον δικό του τόπο. Ο θεσσαλονικιός συγγραφέας μάς προτείνει μια ιδιόμορφη τοπογνωσία και πατριδογνωσία την οποία κάποιος μπορεί να την εφαρμόσει για την ανάγνωση και αναγνώριση και του δικού του τόπου. Και αυτό θα ήταν ένα από τα καλύτερα μνημόσυνα στον Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη.
Σήμερα (σημ. 13/01/2022) συμπληρώνονται 29 έτη από την κοίμησή του. Ο άρχοντας της πόλης παραμένει πάντα ζωντανός /ανάμεσά μας, όπως τα ζώντα «κτέρεα» και «κτερίσματα» τα οποία έφερε στο φως η όλη άοκνη πνευματική του άσκηση και προσπάθεια μέσα στο δικό του προσωπικό έργο.
Η αγάπη μας προς το πρόσωπό του είναι και αγάπη προς την Θεσσαλονίκη.
Δεν μπορεί κανείς να διανοηθεί την Θεσσαλονίκη χωρίς τον κόσμο του Πεντζίκη που είναι ταυτοχρόνως ο κόσμος της Θεσσαλονίκης. Που είναι το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της πόλης! Που είναι η ίδια η Θεσσαλονίκη!
Μνήμη Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη, μνήμη του κόσμου της Μητέρας, Τροφού και Ξενοδόχου Θεσσαλονίκης.
Χρόνια πολλά!
