Η ψευδής θεωρία της «ταπείνωσης της Ρωσίας» από τη Δύση

2,8K

Της Ιζαμπέλ Λασέρ

Δημοσιεύτηκε στις 24/3/22 Le Figaro

ΑΝΑΛΥΣΗ – Υποστηρίζεται πως η Δύση προσπάθησε να ταπεινώσει τη Ρωσία μέσω της οικονομικής εγκατάλειψης και της στρατηγικής ασφυξίας. Όμως στην πραγματικότητα είναι η ίδια η Ρωσία που δεν μπόρεσε ποτέ να βρει τη θέση της στον μετα-ψυχροπολεμικό κόσμο.

Το ΝΑΤΟ βρίσκεται στο επίκεντρο της θεωρίας της «ταπείνωσης» που φέρεται να προκάλεσε η Δύση στη Ρωσία του Βλαδίμηρου Πούτιν. Θεωρία που αναπτύχθηκε από το Κρεμλίνο και υιοθετήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες από τις δύο μεγάλες μορφές της εξωτερικής πολιτικής, τον Κίσινγκερ και τον Μπρεζίνσκι, και στην Ευρώπη  από τους νεο-ρεαλιστές και τους παλιούς μελετητές της ΕΣΣΔ, όπως η Ελέν Καρρέρ ντ’Ανκώς (Hélène Carrère d’Encausse). Κατ’ αυτούς, οι Δυτικοί όχι μόνο «εγκατέλειψαν» τη Ρωσία, η οποία μετά το τέλος της Σοβιετικής Ένωσης αντιμετώπιζε μεγάλη οικονομική δυσχέρεια, αλλά επιπλέον της «επιτέθηκαν» επεκτείνοντας την Ατλαντική Συμμαχία στις πρώην δημοκρατίες της ΕΣΣΔ που ανεξαρτητοποιήθηκαν.

Προσεγγίζοντας την Ουκρανία υποτίθεται ότι αγνόησαν τη ζωτική ανάγκη της Ρωσίας, επιβεβλημένη από τη γεωγραφία, την ιστορία και τον πολιτισμό, να εδραιώσει στον περίγυρό της μία ζώνη ασφαλείας που θα την προστατεύει από τη νοσηρή επιρροή της Δύσης. Αυτή η ρητορική αναπαράγεται συστηματικά μετά τη Διάσκεψη του Μονάχου, το 2007, κατά την οποία ο Βλαδίμηρος Πούτιν επιτέθηκε για πρώτη φορά στους έκπληκτους δυτικούς εταίρους του: «Η Ρωσία δεν θα ανεχθεί πλέον άλλες ταπεινώσεις, άλλες συνεχείς επιθέσεις κατά των συμφερόντων της, και από τώρα και στο εξής θα υπερισχύουν τα συμφέροντά της».

Ωστόσο, η θεωρία της ταπείνωσης, που δικαιολογεί εκ των υστέρων τις επιθέσεις της Ρωσίας εναντίον των γειτόνων της, έχει καταρριφθεί τόσο από τους ειδικούς μελετητές όσο και από τους Ρώσους δημοκράτες.

Κατ’ αρχάς στο οικονομικό επίπεδο, Όπως υπενθυμίζει ο Αλαίν Φρασόν (Alain Frachon), στο τελευταίο άρθρο του στην εφημερίδα Le Monde[1], οι Δυτικοί συνέδραμαν σε μεγάλο βαθμό τη Ρωσία, καθώς ήλπιζαν να την εντάξουν στο δυτικό στρατόπεδο μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Της άνοιξαν την πόρτα του ΔΝΤ, το 1992, καθώς και της Παγκόσμιας Τράπεζας, επιτρέποντας έτσι στη Ρωσία να συνάψει δάνεια πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η Μόσχα εντάχθηκε στο Συμβούλιο της Ευρώπης το 1996 και, την επόμενη χρονιά, στους G7, που έγιναν G8. Το 1998, η Ουάσιγκτον στήριξε τις ρωσικές αρχές στη διάρκεια της κρίσης του ρουβλιού. Ακόμα και μετά τις πραξικοπηματικές ενέργειες του Πούτιν στη Γεωργία (2008) και στην Κριμαία (2014), η Δύση εξακολούθησε να προσφέρει στο Κρεμλίνο συνεργασίες και διάλογο ελπίζοντας να εξευμενίσει τον Πούτιν.

Ο εφιάλτης των έγχρωμων επαναστάσεων

Όσο για το ΝΑΤΟ μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, οι σχέσεις ανάμεσα στην Ατλαντική Συμμαχία και τη Ρωσία είναι αρκετά καλές. Υπογράφουν από κοινού μια Συνεργασία για την ειρήνη το 1994, μια ιδρυτική Πράξη το 1997 και ιδρύουν ένα κοινό Συμβούλιο το 2002. Μάλιστα, εκείνη την περίοδο, κάποιοι αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο ένταξης της Ρωσίας στην Ατλαντική Συμμαχία. Όσο για τη θεωρία της υπόσχεσης για τη μη επέκταση του ΝΑΤΟ, την οποία υποτίθεται ότι έδωσαν στον Μιχαήλ Γκορμπατσώφ ο πρόεδρος Τζωρτζ Μπους και ο υπουργός Εξωτερικών Τζέιμς Μπέικερ και την οποία αθέτησε η αμερικανική πλευρά, «πρόκειται για έναν αστικό μύθο που τον αναπαρήγαγε η κρατική προπαγάνδα», εξηγεί ο ειδικός μελετητής Νικολά Τανζέ (Nicolas Tenzer). Τον Φεβρουάριο 1990, το αντικείμενο αυτής της περίφημης συνάντησης ήταν οι διαπραγματεύσεις για τις διαδικασίες επανένωσης της Γερμανίας, και εκείνο για το οποίο δεσμεύτηκαν, προφορικά, οι Αμερικανοί ήταν ότι δεν θα ανέπτυσσαν στρατό και εξοπλισμό του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Γερμανία. Η συζήτηση δεν ήταν δυνατό να αφορά τις υπόλοιπες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης ή εκείνες της πρώην ΕΣΣΔ στον βαθμό που στις περισσότερες από αυτές τα καθεστώτα δεν είχαν πέσει ακόμα και το Σύμφωνο της Βαρσοβίας εξακολουθούσε να υφίσταται. Τόσο τα αρχεία όσο και ο Μιχαήλ Γκορμπατσώφ επιβεβαίωσαν αργότερα ότι το ζήτημα μιας επέκτασης του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς δεν είχε συζητηθεί. Άλλωστε, η ένταξη των χωρών της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης στην Ατλαντική Συμμαχία θα πραγματοποιηθεί πολύ αργότερα, το 1999, δέκα χρόνια μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου.

Και πάλι το ΝΑΤΟ, το οποίο παρουσιάζεται από την προπαγάνδα του Κρεμλίνου και των ακολούθων του σαν να αποτελεί την αιτία της σύγκρουσης ανάμεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία. Ωστόσο, στη Σύνοδο Κορυφής, στο Βουκουρέστι, το 2008, τα μέλη της Ατλαντικής Συμμαχίας, μετά από βέτο της Γερμανίας και της Γαλλίας, παραιτήθηκαν από το να ανοίξουν μια διαδικασία ένταξης για την Ουκρανία και τη Γεωργία, κρατώντας ταυτόχρονα την πόρτα ανοιχτή για το μέλλον. Η δε πραξικοπηματική ενέργεια της Ρωσίας στην Ουκρανία, το 2014, ήταν μια απάντηση στην επιθυμία του Κιέβου να προχωρήσει σε συμφωνία σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Περισσότερο και από το ΝΑΤΟ, το οποίο δυσκολεύεται να ξαναβρεί τον ρόλο του μετά την πτώση του κομμουνισμού, ο Βλαδίμηρος Πούτιν φοβάται τις έγχρωμες επαναστάσεις, που ταρακουνούν τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, καθώς και τη διάδοση των αξιών της ελευθερίας και της δημοκρατίας στη ζώνη επιρροής του.

 «Ακόρεστη επιθυμία για επέκταση»

Το σφάλμα της Δύσης έγκειται στο ότι υποτίμησε τον θυμό και την πικρία του Κρεμλίνου μετά τις δυτικές στρατιωτικές επεμβάσεις στο Ιράκ, το Κοσσυφοπέδιο και τη Λιβύη. Κυρίως όμως συνίσταται στο ότι τυφλώθηκε απέναντι στις αυτοκρατορικές φιλοδοξίες του Βλαδίμηρου Πούτιν. Από τη Γεωργία στην Ουκρανία, περνώντας από τη Λευκορωσία και το Καζακστάν, το κίνητρο του Ρώσου προέδρου είναι η ανασύσταση της Μεγάλης Ρωσίας, πολύ περισσότερο από την αντίθεσή του στο ΝΑΤΟ. «Ο πόλεμος αποτελεί μια σταθερά στη ρωσική ιστορία», καθώς και μία «ακόρεστη δίψα για επέκταση», γράφει στη New Yorker ο ειδικός μελετητής της ρωσικής ιστορίας, Στέφεν Κότκιν (Stephen Kotkin). Από την τσαρική Ρωσία μέχρι τη πουτινική Ρωσία, περνώντας από τη σοβιετική ΕΣΣΔ, οι Ρώσοι αυταρχικοί ηγέτες επιχειρούσαν πάντα να κατακτούν τον περίγυρό τους, υπενθυμίζει. Σε ένα άρθρο για την ιστοσελίδα Desk Russie, η εμπειρογνώμων Φρανσουάζ Τομ (Françoise Thom) αναφέρει τι έλεγε το 2001 ο Ντμίτρι Ρογκόζιν, πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Δούμας: «Δεν πρέπει το ΝΑΤΟ να επεκτείνεται προς τα ανατολικά· είναι η Ρωσία που πρέπει να επεκταθεί προς τα δυτικά». [2]

Οι νεο-ρεαλιστές αγνόησαν την ισχυρή προσδοκία για εθνική κυριαρχία που ενέπνεε τις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ οι οποίες, αφού απαλλάχθηκαν από την κομμουνιστική δικτατορία, επιθυμούσαν να τις διασφαλίσει το ΝΑΤΟ από την πιθανότητα επιστροφής σε έναν ολοκληρωτισμό που συνδύαζε ταυτόχρονα τη Σοβιετική Ένωση και την τσαρική αυτοκρατορία. Και ο Βλαδίμηρος Πούτιν υποτίμησε με τη σειρά του την αποφασιστικότητα, άρα και την αντίσταση, της Ουκρανίας, της οποίας αρνούνταν την ύπαρξη ως έθνος και διαβεβαίωνε ότι ο λαός της ήταν ένα ενιαίο σύνολο με τον ρωσικό λαό. Η Ουκρανία, επιλέγοντας, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, την ελευθερία και τη δημοκρατία, με τίμημα δύο εξεγέρσεις, το 2004 και το 2014, απομακρύνθηκε πολιτικά από τη Ρωσία, και μάλιστα χωρίς τη βοήθεια του ΝΑΤΟ.

Τελικά, είναι η Ρωσία εκείνη που δεν βρήκε τη θέση της στη μεταψυχροπολεμική Ευρώπη. Διατηρώντας ένα πολιτικό πρότυπο όλο και πιο αυταρχικό, βασισμένο στην καταστολή, και αντιμετωπίζοντας το δημοκρατικό μοντέλο σαν έναν εχθρό που πρέπει να καταπολεμηθεί, είναι αυτή που απειλεί τους γείτονές της.

---

[1] Alain Frachon ,  Poutine, l’agresseur de l’Ukraine, n’est pas le produit de l’extension de l’OTAN ni des humiliations de l’Occident » Le Monde 17 Μαρτίου 2022 . https://www.lemonde.fr/idees/article/2022/03/17/poutine-l-agresseur-de-l-ukraine-n-est-pas-le-produit-de-l-extension-de-l-otan-ou-des-humiliations-de-l-occiΜαdent_6117934_3232.html

[2] Françoise Thom, «Poutine, ou l’histoire alternative contre l’histoire tout court», 18 mars 2022

https://desk-russie.eu/2022/03/18/poutine-ou-lhistoire-alternative.html

Ενισχύστε την προσπάθειά μας κάνοντας μια δωρεά στο Άρδην πατώντας ΕΔΩ.

Ακολουθήστε το Άρδην στο Facebook

Εγγραφείτε στο κανάλι του Άρδην στο Youtube