Τα νέα βιβλία των Εναλλακτικών Εκδόσεων μπορείτε να τα βρείτε στα ενημερωμένα βιβλιοπωλεία, στο Εναλλακτικό Βιβλιοπωλείο (Θεμιστοκλέους 37), αλλά και στα γραφεία των Εναλλακτικών Εκδόσεων (Ξενοφώντος 4, Σύνταγμα, τηλ. επικ. 210 3826319 & perardin@gmail.com) καθημερινά (Δευτέρα έως και Παρασκευή από τις 09.00 έως τις 19.00). Στα γραφεία μας μπορείτε να βρείτε και τα παλαιότερα βιβλία μας που δίνονται με σημαντική έκπτωση.
1909-1922, Επανάσταση και Αντεπανάσταση στην Ελλάδα
Συγγραφέας: Γιώργος Καραμπελιάς
Εναλλακτικές Εκδόσεις 2022
Σελ. 432+8 σελ. χάρτες
Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου
Εκατό χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, ο επαναστατικός χαρακτήρας της περιόδου 1909-1922, ως της συνέχειας του ’21, συχνά παραθεωρείται. Και όμως, η Μεγάλη Ιδέα του Ρήγα, της Φιλικής και του Βενιζέλου –η συνεύρεση των Ελλήνων σε ένα ενιαίο κράτος– αποτέλεσε το ζητούμενο του 19ου και του 20ού αιώνα, το διακύβευμα της «μεγάλης δεκαετίας».
Κατά την περίοδο 1909-1922, η αποσύνθεση του οθωμανισμού «συναντήθηκε» με την ενίσχυση του ελληνισμού ο οποίος είχε την ιστορική ευκαιρία να ολοκληρώσει το 1821, ενώ ο τουρκισμός θα περιοριζόταν σε μια μικρασιατική δύναμη στα όρια του κράτους των Σελτζουκιδών. Άλλωστε, για πρώτη φορά, οι «Δυνάμεις» είχαν εγκαταλείψει τον «μεγάλο Ασθενή».
Η ανανεωτική δυναμική προερχόταν από τον αλύτρωτο ελληνισμό, τους ομογενείς, τα Επτάνησα, τη Μακεδονία, την Κρήτη. αντίθετα, η ολιγαρχία, με πόλο πύκνωσης το Παλάτι, αντιμετώπιζε ως απειλή τη συμπερίληψη των αλύτρωτων Ελλήνων στο κράτος. Και μόνο η Επανάσταση του 1909 –οι κατώτεροι αξιωματικοί με τη στήριξη του λαού και συνδετικό κρίκο την εμβληματική μορφή του Ελευθερίου Βενιζέλου– θα εκφράσει τη συνάντηση του αλύτρωτου ελληνισμού με το ελλαδικό κράτος. Αυτή θα οδηγήσει στους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους, στην Ανατολική Θράκη, τη Σμύρνη.
Δυστυχώς όμως, οι ολιγωρίες της επαναστατικής ηγεσίας, το 1909-1910, το 1915 και το 1920, επέτρεψαν την ανάκαμψη της «μικροελλαδικής» ολιγαρχίας, με συνέπεια ο ελληνισμός να απωλέσει οριστικά τον μικρασιατικό πνεύμονα, τον Βόσπορο και την ιστορική του πρωτεύουσα. Το εμπόδιο στην υλοποίηση «τῆς μεγάλης ταύτης ἰδέας» υπήρξε ο Εθνικός Διχασμός – κορύφωση της διαμάχης ελληνισμού-ελλαδισμού που συνεχίζεται από το 1821. η Καταστροφή δεν αποτέλεσε ένα fatum, μια αναπόφευκτη εξέλιξη.
Σήμερα, ο νεοοθωμανισμός διεκδικεί την «ολοκλήρωση του 1922» (sic) – «σας ρίξαμε στη θάλασσα» είναι καιρός να «την πάρουμε και αυτή». Και μόνο αν μετασχηματίσουμε το χαμένο εύρος του ελληνισμού σε βάθος, απαντώντας δημιουργικά, στη μεγάλη απώλεια του 1922 –όπως το οραματίστηκε η Γενιά του ’30– ίσως μπορέσουμε να υπερβούμε την παρακμή.
Τίτλος: Ρωσία, Αυτοκρατορία ή έθνος κράτος; Ο Πούτιν, ο Ντούγκιν και ο Ναβάλνι
Επιμέλεια: Γιώργος Καραμπελιάς. Κείμενα των: Σ. Αρκτούρκ, Σ. Γκλεμπόφ, Α. Κολέσνικοφ, Μ. Λαρυέλ, Μ. Μπασσίν, Γ. Ρακκάς, Μ. Σταμάτε, Φρ. Τομ, Δ. Τριανταφυλλίδης, Ζ. Φορ κ.ά.
Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:
Η σημερινή πολιτική της Ρωσίας του Πούτιν είναι συνέπεια της αυτοκρατορικής-ευρασιατικής πολιτικής την οποία ακολουθεί. Τωόντι, ο μόνος τρόπος για να διατηρήσει τη θέση της η Ρωσία ως αυτοκρατορική δύναμη είναι να χρησιμοποιεί τις στρατιωτικές της δυνάμεις για να επεκτείνεται, τους ενεργειακούς πόρους για να εκβιάζει και τον επικοινωνιακό ανταρτοπόλεμο για να υπονομεύει τους αντιπάλους της. Στρατηγική που οδηγεί είτε στην εμπλοκή σε έναν μεγάλο ή και περισσότερους περιφερειακούς πολέμους, όπως συνέβη στην Ουκρανία, είτε στην κατάρρευση του καθεστώτος, είτε και στα δύο μαζί.
Αυτή η πολιτική θα μπορούσε να λάβει τέλος μόνο με την παραδοχή του γεγονότος ότι η Αυτοκρατορία έχει λάβει τέλος και ότι θα πρέπει η χώρα να αυτοαναγνωριστεί ως ένα ευρωπαϊκό έθνος-κράτος (όπως τονίζει ο Ναβάλνι), και να κερδίσει με την πολιτική της, εξωτερική και εσωτερική, την ένταξή της σε ένα ενιαίο ευρωπαϊκό σύστημα. Αντίθετα, η σημερινή πορεία είναι κυριολεκτικά αυτοκτονική και θα αποδειχθεί μοιραία, όπως επί Μπρέζνιεφ για τη Σοβιετική Ένωση.
Η επανασύνδεση με την Ευρώπη, όχι μόνο θα μείωνε τους κινδύνους πολεμικών αναφλέξεων αλλά και θα απέκλειε μία «επιστροφή» στο «μογγολικό παρελθόν», προς το συμφέρον της Ευρώπης, και της Ελλάδας κατ’ εξοχήν. Επιθυμία της Ελλάδας παραμένει η ενοποίηση της Ευρώπης (συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας) και όχι η στροφή της Ρωσίας προς το ισλάμ και την Κίνα (χαρακτηριστική είναι η στροφή του Ντούγκιν, από τη συμμαχία μεταξύ Ρώσων και Ελλήνων ορθοδόξων, στη συμμαχία της ρωσικής ορθοδοξίας με το τουρκικό ισλάμ).
Μετά όμως την εισβολή στην Ουκρανία, μια τέτοια προοπτική έχει πλέον ως προϋπόθεση τη ριζική αλλαγή ηγεσίας στη Ρωσία και την εγκατάλειψη του ευρασιανισμού. Μόνο μια νέα ηγεσία, με στόχο τη μεταβολή της Ρωσίας σε έθνος-κράτος και την εγκατάλειψη των αυτοκρατορικών ονειροφαντασιών θα μπορούσε να απεγκλωβίσει τη Ρωσία από την ευρασιατική στρατηγική. Και μόνο τότε η Ρωσία θα ήταν δυνατό να μεταβάλει στρατηγική και απέναντι στην Ελλάδα και την Τουρκία.
Τίτλος: Ουκρανία, η ρωσική εισβολή και ο πόλεμος της προπαγάνδας
Επιμέλεια: Γιώργος Καραμπελιάς. Κείμενα των: Π. Απρίλ, Μ. Αρατζιώνη, Ν. Βαλκάνος, Β. Γερμολένκο, Σ. Ζίζεκ, Β. Ζούμποκ, Κ. Καλύμνιος, Δ. Κωστόπουλος, Λ. Μαντεβίλ, Α. Μπιελιέτσκι, Γ. Ντουτκίεβιτς. Γ. Ξένος, Γ. Ρακκάς, Ρ. Σαντέ, Σ. Σιοχάν, Γ. Σμολένσκι, Α. Σπυρόπουλος, Ι. Τζουχά, Σ. Χοβόρουν, Ε. Ωνόμπλ
Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:
Οι Ρώσοι δεν έχουν εξαπολύσει έναν πόλεμο εναντίον της Ουκρανίας. Ούτε εναντίον της Ευρώπης. Έχουν κηρύξει τον πόλεμο ενάντια στην πραγματικότητα. Η παραπληροφόρηση και το ψεύδος έχουν καταστεί το μόνο μέσο για να σκέφτονται, ο αέρας που αναπνέουν. Είναι παράλογο και βάναυσο, αλλά είναι η αλήθεια. Είναι η ρωσική «πραγματικότητα», που διεξάγει απεγνωσμένα πόλεμο εναντίον της πραγματικότητας. Ενάντια στα γεγονότα, ενάντια στην αλήθεια.
Τι μπορεί να το αντιμετωπίσει; Η επιστροφή στη ζωή. Αγγίζοντας τη σκληρή επιφάνεια της πραγματικότητας – την υλική της απλότητα. Θα πρέπει να τα δεις και να τα νιώσεις όλα αυτά, εσύ ο ίδιος. Θα πρέπει να βουτήξεις στο ποτάμι της απλής, ωμής πραγματικότητας. Να μπεις μέσα της, σαν να εισέρχεσαι σε ορυχείο.
Η πραγματικότητα βρίσκεται ακριβώς εδώ. Δίπλα μας, από κάτω και από πάνω μας. Είναι συχνά σκληρή, μερικές φορές κοινότοπη, αλλά αδιαμφισβήτητη. Η πραγματικότητα του πολέμου μας υπενθυμίζει ότι κάποιοι άνθρωποι μπορούν να ξαναγίνουν κτήνη. Και ότι σύντομα μπορεί να πεθάνουμε, και εμείς και τα παιδιά μας. Αλλά υπάρχει μια διέξοδος από αυτό. Και υπάρχουν εκείνοι που μας υπερασπίζονται. Που καθυστερούν την έλευση του θανάτου για όσο περισσότερο μπορούν. Συχνά με τίμημα τη δική τους ζωή.
Οι Ουκρανοί αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα. Την πραγματικότητα της γης, των χωριών μας, την ανθισμένη πραγματικότητα των κήπων μας. Ποτέ δεν θέλαμε να φύγουμε από εδώ. Η μεταφυσική μας ήταν πάντα υλική, η φιλοσοφία μας είναι συνυφασμένη με τη λογοτεχνία, οι αφαιρέσεις μας φύτρωσαν από το έδαφος της λαϊκής τέχνης. «Βυθισμένο βαθιά μέχρι το γόνατο στη γη, το σκοτεινό πλήθος έπεσε και ξανασηκώθηκε…», έγραφε ο Βασίλ Στεφάνικ πριν από εκατό και πλέον χρόνια. «Η γη βογκούσε από τους χτύπους της καρδιάς τους».
«Βυθισμένο βαθιά, μέχρι το γόνατο στη γη». Στην αγκαλιά της γης που στενάζει «από τους χτύπους της καρδιάς τους». Οι Ουκρανοί έχουν γίνει ένα με την πραγματικότητα, είναι ριζωμένοι μέσα της.
Ίσως γι’ αυτό να είναι πολύ δύσκολο να νικηθούν…
Ερμής τ. 25, με αφιέρωμα: Ο Εθνικός Διχασμός και η Μικρασιατική Εκστρατεία
Άρδην τεύχος 124, Σεπτέμβριος – Νοέμβριος 2022
ΑΦΙΕΡΩΜΑ
1922: Η Μεγάλη Ιδέα και ο μικροελλαδισμός
1821-2021, Ρέκβιεμ ή Αναγέννηση;
Συγγραφέας: Γιώργος Καραμπελιάς
Σελ. 352
Το προλογικό σημείωμα του βιβλίου.
Το ανά χείρας ιστορικό δοκίμιο δεν επιχειρεί προφανώς μία εξαντλητική ιστορική καταγραφή των τόσο πυκνών άλλωστε γεγονότων μιας διαδρομής 200 χρόνων, αλλά αποτελεί μία προσπάθεια διαγραμματικής συναγωγής των κυριότερων συμπερασμάτων αυτής της διαδρομής – πάντα όμως μέσα από την παράθεση των ιστορικών γεγονότων. Δεν πρόκειται δηλαδή για ένα δοκίμιο προβληματισμών πάνω στην Επανάσταση και τη συνέχειά της στο νεώτερο ελληνικό κράτος, αλλά τα συμπεράσματα και οι διαπιστώσεις επιχειρείται να συνάγονται από τα ίδια τα ιστορικά γεγονότα﮲ σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα, η μελέτη των ιστορικών δεδομένων ανέτρεψε άρδην κάποιες από τις απόψεις του συγγραφέα. Επί πλέον δε, λόγω της συνοπτικότητας της παρουσίασης, σε κάθε κεφάλαιο επιμένω κατ’ εξοχήν σε εκείνα τα γεγονότα που θεωρώ τα πλέον χαρακτηριστικά. Στην περίοδο 1830-1909, επικεντρώνομαι στην Κρητική Επανάσταση και τις πατριωτικές οργανώσεις· σε εκείνη του 1922-1940, στο προσφυγικό ζήτημα και τη γενιά του ’30, κ.ο.κ.
Το δοκίμιο περιλαμβάνει δύο άνισα σε έκταση μέρη: Το πρώτο και εκτενέστερο, «Η Μεγάλη Ιδέα», αφορά στην περιγραφή της μακράς ελληνικής επανάστασης εναντίον της οθωμανικής κυριαρχίας που αρχίζει από το 1821 και ολοκληρώνεται στα 1919-1920﮲ όταν φάνηκε προς στιγμήν πως αυτή η μακρά επανάσταση –η Μεγάλη Ιδέα– θα γνώριζε ένα αίσιο τέλος, αλλά, σχεδόν ταυτόχρονα, το 1922, θα γνωρίσει τη μεγάλη διάψευση.
Το δεύτερο μέρος, Ο εμφυλιακός ιδεασμός, αφορά την περίοδο 1922-2021, το έθνος ως κράτος, καθώς ο λίγο πολύ σταθεροποιημένος γεωγραφικά ελληνισμός δοκιμάζει να βρει τη θέση του στον κόσμο των εθνών και της παγκοσμιοποίησης. Ωστόσο η ενοποίηση του ελληνικού παλιμψήστου παρέμεινε ανολοκλήρωτη, καθώς υπερείχε η εμφύλια διαμάχη· τελικώς ο ελληνισμός θα βρεθεί και πάλι απέναντι στον ίδιο αντίπαλο που τον απειλεί πλέον με την ακύρωση των επαναστατικών κατακτήσεων της περιόδου 1821-1920.
Συγγραφέας: Mathieu Bock-Côté
Μετάφραση: Στράτος Ιωαννίδης
Εναλλακτικές Εκδόσεις 2021
Σελ. 248
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Ένα νέο κίνημα, μια νέα θρησκευτική αμερικανική Αριστερά, η «woke» (αφυπνισμένη) Αριστερά, έχει εξέλθει από το περιθώριο και βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης των δυτικών κοινωνιών, φωτισμένη από την Αποκάλυψη της ποικιλομορφίας και της διαφορετικότητας… Το σύνολο των εννοιών στρέφεται γύρω από την κριτική του λευκού άνδρα, του μεγάλου σατράπη της Δύσης που ενσαρκώνει τον διάβολο στην ιστορία, όπως το διδάσκουν οι μελέτες λευκότητας (whiteness studies)… Ήρθε λοιπόν η σειρά του να παίξει τον πρώτο ρόλο στη μεγάλη παγκόσμια ιστορία του αποδιοπομπαίου τράγου, ώστε να εξηγηθεί ο ρατσισμός, ο σεξισμός, ο σπισισμός (ειδισμός), οι κοινωνικές ανισότητες ακόμα και η κλιματική κρίση… «λευκοί δεν γεννηθήκαμε, γινόμαστε». Ρατσιστής, ο λευκός άνθρωπος γίνεται μόνο και μόνο από το απλό γεγονός ότι είναι λευκός.
Η θεωρία τoυ φύλου δεν αρκείται πλέον να υποστηρίζει ότι ο ορισμός του αρσενικού και του θηλυκού ποικίλει ανά τις εποχές, αλλά, πλέον επιχειρεί να καταργήσει αυτή τη διάκριση: πρόκειται για καθαρά κοινωνικές κατασκευές, θεμελιωδώς αυθαίρετες, που πρέπει να αποδομηθούν ώστε να τα απελευθερώσει από αυτόν τον άδικο καταναγκασμό και να τους επιτρέψει να αυτοκαθορίζονται … Η θεωρία του φύλου αποτελεί το αποκορύφωμα της κονστρουκτιβιστικής τάσης που εντέλλεται τον τεχνητό χαρακτήρα όλων των φυσικών, ιστορικών και κοινωνικών μορφών. Όλα είναι κοινωνική κατασκευή και τα πάντα μπορούν να αποδομηθούν. Το φυσικό δεν υπάρχει, το πολιτισμικό είναι αυθαίρετο.
Το μεγάλο δυτικό πάθος σήμερα είναι η αποπροσωποποίηση: με το να αποσπάται από τον εαυτό του, ο δυτικός άνθρωπος πιστεύει ότι μπορεί να επιστρέψει στον χρόνο πριν από την πτώση του στην Ιστορία… Θέλει να αυτοκαταργηθεί, όπως φανερώνει επίσης η ιδεολογία του αντιειδισμού, η οποία ονειρεύεται να τον εκτοπίσει από την προνομιακή του θέση στη δημιουργία, λες και δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα σκουλήκι ή μια ενόχληση επί της γης. Η διάλυση της ανθρώπινης ιδιαιτερότητας, αντιπροσωπεύει το σημείο ολοκλήρωσης της λογικής της αποδόμησης. Πρόκειται για μια μεταφυσική κρίση που πλήττει έναν δυτικό πολιτισμό που δεν ξέρει πλέον τι πρέπει να κρατήσει ως πραγματικό.
Μέχρι που μπορεί να φτάσει η Τουρκία;
Συγγραφέας: Jean-François Colosimo
Μετάφραση: Χριστίνα Σταματοπούλου
Εναλλακτικές Εκδόσεις 2021
Σελ. 224
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Ποιος, άραγε, στην επικράτειά του, καταργεί τη δημοκρατία και διώκει τις μειονότητες… για να καταξιωθεί ως ο πρωταθλητής του πολιτικού ισλάμ;
Ποιος, άραγε, εκτός των συνόρων του, προκαλεί την Αμερική, ανταγωνίζεται τη Ρωσία, εκβιάζει την Ευρώπη, καλύπτει τον ISIS, καταδιώκει τους Κούρδους, στέλνει μισθοφόρους στη Λιβύη, πολεμάει τους Αρμένιους ώστε να στεφθεί ηγέτης της ισλαμικής διεθνούς;
Ποιος θέλει να γίνει ο νέος σουλτάνος, φιλοδοξεί να μεταβληθεί σε νέο χαλίφη, σκοπεύει να ανασυστήσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία προκειμένου να θεωρηθεί μια από τις μεγάλες δυνάμεις στο πλανητικό παιχνίδι;
Ο δωδέκατος πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας ολοκληρώνει τη φυγή προς τα εμπρός που εγκαινίασε ο Μουσταφά Κεμάλ, ο λεγόμενος Ατατούρκ. Του οποίου δεν είναι παρά η άλλη όψη του νομίσματος, φαινομενικά εχθρός αλλά στην πραγματικότητα δίδυμος αδελφός.
Γιατί σφάλαμε σε ό,τι αφορά το έργο του Ατατούρκ και την κληρονομιά που άφησε; Γιατί εξαπατηθήκαμε συνειδητά στις απαρχές του Ερντογάν; Γιατί είναι λάθος να αντιπαραθέτουμε τον έναν στον άλλον;
Για να κατανοήσουμε έστω και ελάχιστα την Τουρκία, πρέπει να ανακαλέσουμε τα φαντάσματα της γενοκτονίας των Αρμενίων, το 1915, της εθνοκάθαρσης των Ελλήνων, το 1923, των σφαγών των Κούρδων και των Αλεβιτών ήδη από το 1928. Να αποκαλύψουμε τα κρυμμένα μυστικά των στρατιωτικών πραξικοπημάτων. Να δημοσιοποιήσουμε τους συμβιβασμούς της Ουάσιγκτον και των Βρυξελλών μέχρι σήμερα. Να καταδείξουμε πώς η Τουρκία αποτελεί το πιο εκρηκτικό πολεμοχαρές εργαστήριο και να μην ξεχνάμε, το πλήθος των Τούρκων που δολοφονήθηκαν, φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν… καταδιωκόμενοι είτε από το πολιτικό ξίφος, είτε από το θρησκευτικό σαρίκι είτε και από τα δύο μαζί.
Συγγραφέας: Νικολάϊ Μπερντιάεφ
Μετάφραση: Σωτήρης Δημόπουλος
Σελ. 314
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Ο άνθρωπος είναι στον ύψιστο βαθμό ιστορικό ον. Βρίσκεται εντός της ιστορίας και η ιστορία βρίσκεται εντός του. Μεταξύ του ανθρώπου και της ιστορίας υφίσταται μια τόσο βαθιά, μυστηριακή, πρωταρχική και συνεκτική σχέση… που ο διαχωρισμός μεταξύ τους είναι αδύνατος. Είναι αδύνατον να αποσπάσεις τον άνθρωπο από την ιστορία και να τον εξετάσεις αφηρημένα, όπως είναι αδύνατον να αποσπάσεις την ιστορία από τον άνθρωπο, και να τη μελετήσεις από τα έξω, δηλαδή από μια μη ανθρώπινη οπτική γωνία. Ούτε είναι δυνατό να θεωρήσεις τον άνθρωπο απομονωμένο από τη βαθύτατη πνευματική πραγματικότητα της ιστορίας… Η «ιστορικότητα», με την κυριολεκτική της σημασία, αποκαλύπτει την ουσία της ύπαρξης, την εσωτερική πνευματική ουσία του κόσμου και του ανθρώπου, και όχι μόνον τα εξωτερικά φαινόμενα. Η «ιστορικότητα», από τη φύση της, δεν είναι φαινομενολογική αλλά βαθιά οντολογική…
Για να διεισδύσω σε αυτό το μυστήριο της «ιστορικότητας», πρέπει πρώτα απ’ όλα να κατανοήσω αυτήν και την ιστορία ως τα βάθη μου, ως κάτι δικό μου, ως τα βάθη της δικής μου ιστορίας και του δικού μου πεπρωμένου. Πρέπει να θέσω τον εαυτό μου εντός του ιστορικού πεπρωμένου και το ιστορικό πεπρωμένο εντός του δικού μου ανθρώπινου πεπρωμένου… Όλες οι ιστορικές εποχές αντιπροσωπεύουν το δικό μου ιστορικό πεπρωμένο∙ όλες αυτές είναι δικές μου…
Η ρωσική σκέψη στη διάρκεια του 19ου αιώνα ασχολήθηκε πρωτίστως με τα ζητήματα της φιλοσοφίας της ιστορίας. Στο οικοδόμημα της φιλοσοφίας της ιστορίας διαμορφώθηκε η εθνική μας συνείδηση… Η αυθεντική ρωσική σκέψη τείνει προς το εσχατολογικό πρόβλημα του τέλους, έχοντας χροιά αποκαλυψιακή. Σε αυτό έγκειται η αντίθεσή της με τη σκέψη της Δύσης… Πάντοτε είχα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα προβλήματα της φιλοσοφίας της ιστορίας. Ο παγκόσμιος πόλεμος και η επανάσταση αύξησαν αυτό το ενδιαφέρον… Ωρίμασε μέσα μου το σχέδιο ενός βιβλίου για τα θεμελιώδη προβλήματα της θρησκευτικής φιλοσοφίας της ιστορίας…
Γκρίζο πάνω στο γκρίζο, ο Παναγιώτης Κονδύλης και η κριτική του Διαφωτισμού
Συγγραφέας: Συλλογικό
Σελ. 398
Ο Παναγιώτης Κονδύλης υπήρξε τέκνο της μεγάλης «απομάγευσης» του 20ού αι., μετά την εμπειρία των επαναστάσεων, του γκουλάγκ και του Άουσβιτς. Για τον Έλληνα στοχαστή, το τέλος της χιλιαστικής προσδοκίας κατέδειξε την εξάντληση του ίδιου του Διαφωτισμού, εξ ου και η φιλοσοφία του «βάφει με γκρίζο πάνω στο γκρίζο».
Σε αντίθεση με την πεποίθηση του Διαφωτισμού και του μαρξισμού, πως η διαμόρφωση του ανθρώπου καθορίζεται αποκλειστικά από τις κοινωνικές συνθήκες, για τον Κονδύλη η ανθρώπινη φύση παραμένει αναλλοίωτη, όπως την έχουν περιγράψει ήδη ο Θουκυδίδης, ο Μακιαβέλι, ο Χομπς: Το βασικό του κίνητρο είναι η επιβεβαίωση της ισχύος, ατομικά ή συλλογικά, και πάνω σε αυτό ορθώνονται όλες οι ιδεολογίες και οι κοινωνικές κατασκευές.
*****
Στον τόμο γράφουν οι: Θεόδωρος Ζιάκας («Ο δικός μας σκεπτικός στο λυκόφως του μοντερνισμού»)· Γιώργος Μερτίκας («Ο Π. Κονδύλης ή ο Μακιαβέλι στη μαζική δημοκρατία»)· Γιάννης Ιωαννίδης («Σχόλιο στη διαμάχη Π. Κονδύλη – Γ. Λυκιαρδόπουλου»)· Άγγελος Γουνόπουλος (Η «συνάντηση» μεταξύ του Κονδύλη και του Καρλ Σμιτ)· Ιωάννα Τσιβάκου («Το Πολιτικό και ο Άνθρωπος, η οντολογική προσέγγιση της επικοινωνίας»)· Γιάννης Ταχόπουλος (Μία σύγκριση Καστοριάδη και Κονδύλη).
Ο Μελέτης Μελετόπουλος, αποπειράται τη βιογραφία του. Ο Γιώργος Καραμπελιάς ανατρέχει στη «διαμόρφωση των πολιτικών ιδεών του». Ο Σπύρος Κουτρούλης διερευνά τις θέσεις του για τον νέο ελληνισμό και το έθνος. Ο Μιχάλης Μερακλής εξετάζει την αντίληψη του για τον ελληνικό διαφωτισμό και την Εκκλησία.
Τέλος, ως «Παράρτημα», παρατίθεται μέρος από την τελευταία συνέντευξη του Κονδύλη, καθώς και τα κείμενα της αντιπαράθεσης με τον Ρ. Σωμερίτη στο Βήμα, το 1997-1998, για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
