Του Γιώργου Καραμπελιά
Αύριο, Τρίτη 20 Ιουνίου, στο 3ο Νεκροταφείο στη Νίκαια, στις 1:30 το μεσημέρι, κηδεύουμε έναν αληθινό φίλο, τον Δημήτρη Λιβιεράτο, τον Μίμη όπως τον αποκαλούσαμε όλοι. Μας φαίνεται παράξενο που δεν είναι πια μαζί μας, τον θεωρούσαμε κυριολεκτικά άτρωτο από τον χρόνο. Ωστόσο, την Παρασκευή 16/6/2023 έφυγε πλήρης ημερών, σε ηλικία 96 χρόνων.
Σε αυτή τη δική μου μικρή προσωπική κατάθεση, επειδή έχουν ήδη γραφεί πολλά για τη ζωή και το έργο του (και στην ιστοσελίδα του Άρδην, βλ. Αποχαιρετούμε τον Δημήτρη Λιβιεράτο), δεν θα επιμείνω τόσο στα πραγματολογικά στοιχεία που τον χαρακτηρίζουν ως έναν ακάματο αγωνιστή και έναν ακούραστο συγγραφέα μέχρι το τέλος της ζωής του.
Εκείνο που θα ήθελα να κομίσω, τιμώντας τη μνήμη του, είναι ορισμένα στοιχεία της ιδεολογίας του και του ψυχισμού του, που τον κάνουν ίσως μοναδικό και στην ίδια τη γενιά του. Ο Μίμης Λιβιεράτος ήταν –σε όλη του τη διαδρομή– διεθνιστής, μέλος τροτσκιστικών οργανώσεων, ενεργός συμπαραστάτης της Αλγερινής Επανάστασης, και ταυτόχρονα βαθύτατα πατριώτης. Θα ενταχθεί στον ΕΛΑΣ, παρά τις διαφωνίες του με το ΚΚΕ, θα συμμετάσχει στην Αντίσταση κατά της Δικτατορίας και θα ενταχθεί στο Πατριωτικό ΠΑΚ και ΠΑΣΟΚ. Θα στηρίζει τους Αλγερίνους αλλά και τους Σέρβους στον αγώνα τους.
Θα γράψει την Ιστορία του Εργατικού κινήματος, μια από τις πιο εμπεριστατωμένες δουλειές του, ενώ θα καταγράφει συστηματικά, σχεδόν καθημερινά, τη βιομηχανική δραστηριότητα στην Ελλάδα, ενθουσιασμένος πάντοτε με την ελληνική ναυτιλία και βιομηχανία και τους βιομήχανους και εφοπλιστές Captains of industry.
Ο Μίμης υπήρξε το πρότυπο ενός «πατριώτη αριστερού» που είχε κάνει βίωμα αυτή την διττή ταυτότητα ενώ, μέχρι το τέλος της ζωής του, πλημμύριζε από αισιοδοξία και πίστη στο μέλλον. Αρνούνταν, πάντοτε, να δεχτεί τη δική μου περίσκεψη και απαισιοδοξία, υποστηρίζοντας πως ο ελληνισμός διαθέτει αστείρευτες δυνάμεις και μπορεί να αντιμετωπίσει όλους τους αντιπάλους του, και τον τουρκικό επεκτατισμό.
Επιχειρώντας μια σύνθεση ανάμεσα στις διαφορετικές πλευρές της πραγματικότητας, βρισκόταν στον αντίποδα του δογματισμού. Έτσι ήθελε να προσφέρει στους κοινωνικούς και πατριωτικούς αγώνες με απόλυτη ανιδιοτέλεια, συνεργαζόμενος με διαφορετικές δυνάμεις κατά περίπτωση. Με το ΚΚΕ στην Κατοχή· με τα Σοσιαλιστικά Κόμματα στη δεκαετία του 1950· συνιδρυτής της πρώτης Αντιδικτατορικής Οργάνωσης, χωρίς ιδεολογικά προαπαιτούμενα και παρωπίδες, της ΔΕΑ (Δημοκρατικές Επιτροπές Αντίστασης)· εν συνεχεία με τον Ανδρέα Παπανδρέου, συμβάλλοντας καθοριστικά, μαζί με τον φίλο του Μιχάλη Ράπτη, στη δημιουργία του ΠΑΚ και του ΠΑΣΟΚ. Και όμως, δεν δίστασε ποτέ να έλθει και σε ρήξεις, όταν το θεωρούσε αναγκαίο, πάντα όμως με ευγένεια και διάκριση.
Απορούσα –και θαύμαζα– πάντοτε, για το πώς μπορούσε να συνδυάζει αυτές τις συχνά αντιφατικές για τους πολλούς κατευθύνσεις. Για τον Δημήτρη όμως δεν υπήρχε καμία αντίφαση, αποτελούσαν όλες πλευρές μιας πολυπρισματικής αλήθειας. Η αγάπη του για τον λαό και το εργατικό κίνημα ήταν πάντοτε αδελφωμένες με τη λατρεία του για την Ελλάδα και τον ελληνισμό. Γι’ αυτό και, παρότι τα τελευταία χρόνια μετακινούνταν πιο δύσκολα και τον έβλεπα λιγότερο, δεν έπαψα ποτέ να τον θεωρώ μια «αδελφή ψυχή» μέσα στο χάος του σύγχρονου κόσμου, έναν οδοδείκτη ευθύνης και ήθους.
Τελικώς ο Δημήτρης υπήρξε άξιος συνεχιστής της παράδοσης του τόπου του, της Κεφαλονιάς και των Ριζοσπαστών που συνδύαζαν πάντοτε την εθνική διεκδίκηση με τον κοινωνικό αγώνα. Εκεί που πάει θα τον περιμένουν οι συμπατριώτες του, ο Ιωσήφ Μομφεράτος, ο Ηλίας Ζερβός Ιακωβάτος, ο Μαρίνος Αντύπας και τόσοι άλλοι.
Ας είναι ελαφρύ το χώμα που θα τον σκεπάσει.
ΥΓ. Οι Εναλλακτικές Εκδόσεις, ως ένα μικρό φόρο τιμής στη μνήμη του, προσφέρουν δύο σειρές από την τετράτομη Ιστορία του εργατικού κινήματος (4 τόμοι), καθώς και πέντε αντίτυπα από το βιβλίο του για τα Ιουλιανά, που έχει γράψει μαζί με τον Γιώργο Καραμπελιά, σε όσους τηλεφωνήσουν στο τηλ. 210 3826319, με σειρά προτεραιότητας.
