(Правд-)in.gr: Η «αλήθεια» των Ελλήνων εφοπλιστών;

1,K

του Θεόδωρου Ντρίνια

«To σχέδιο που ψελλίζει ο Αμερικανός στρατηγός σύμβουλος στον Ζελένσκι «μυρίζει» φιάσκο Βιετνάμ»,

«Οι Ρώσοι έκαναν εισβολή, αλλά ο Ζελένσκι ετοίμαζε επίσης έναν εφιάλτη»,

«Ακόμα και ο εισβολέας στο Ιράκ Κόλιν Πάουελ δεν θα έμπλεκε στην Ουκρανία»,

«Από το «Στρατηγέ τα νεύρα σας είναι χάλια» του Χίτλερ, στον «χασάπη» αρχιστράτηγο του Ζελένσκι».

Οι τίτλοι των άρθρων είναι ενδεικτικοί της ρωσόφιλης «μαχόμενης» δημοσιογραφίας που μας έχουν συνηθίσει δεκάδες «ενημερωτικές», «πατριωτικές» και «αντι-ιμπεριαλιστικές» ιστοσελίδες, με επιχειρήματα γερά θεμελιωμένα στην κυρίαρχη αφήγηση του Ρωσικού ΥΠΕΞ. Παραδόξως, τα παραπάνω άρθρα δεν θα τα συναντήσει κάποιος στο iskra.gr, αλλά στο συμβατικό in.gr του εφοπλιστή κ. Β. Μαρινάκη, ο οποίος έχει εξαγοράσει τα Μέσα του Ομίλου Λαμπράκη από το 2017 (ενώ πρόσφατα αγόρασε και το σήμα της ιστορικής «Ελευθεροτυπίας»). Και για να μην μένει καμία αμφιβολία ότι δεν οφείλονται σε μια λελογισμένη κριτική στάση απέναντι στη διακυβέρνηση Ζελένσκυ, συμπληρώνονται από άλλα άρθρα με τίτλους που με δυσκολία κρύβουν τη λατρεία για την ισχύ της νεοτσαρικής Ρωσίας του Πούτιν:

«Οι 8 πολύ καλοί λόγοι που ο πρόεδρος Πούτιν και οι στρατηγοί του χαμογελάνε»,

«Καθηγητής του Χάρβαρντ εξηγεί γιατί η ΕΕ δεν μπορεί μόνη να τα βάλει με τη Ρωσία»,

«Πράκτορας της MI6 ο Ναβάλνι; – Τι απαντάει πρώην παρασημοφορημένος αναλυτής της CIA»,

«Ακόμα και ο Αμερικανικός Στρατός ίσως να μην νικούσε τους Ρώσους στην Ουκρανία»,

«Τι συνέβη κ. Μακρόν την τελευταία φορά που το Παρίσι έστειλε στρατό στην Ουκρανία;».

H αντι-Ουκρανική/φιλο-Ρωσική/αντι-Δυτική καμπάνια (δια χειρός του συντάκτη Βαγγέλη Γεωργίου, σχεδόν αποκλειστικά) δεν ενορχηστρώθηκε από την αρχή της Ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, όπως συνέβη με τα άλλα Μέσα της ρωσικής επιρροής στην Ελλάδα. Φαίνεται να ξεκινάει αιφνιδιαστικά το Δεκέμβρη του 2023 με ένα μπαράζ που ξεπερνάει τα 25 άρθρα μέχρι σήμερα, όλα του επιπέδου και της στόχευσης που προαναφέραμε. Είναι ξεκάθαρο, λοιπόν, ότι κάτι μεσολάβησε για αυτή την επιθετική στροφή. Εξάλλου, ο Μαρινάκης δεν μπορεί να υπαχθεί στη χορεία εκείνων που ζούνε από το αντίδωρο της «ρωσικής επιρροής» (sic) στην Ελλάδα, αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η οικονομική του επιφάνεια, οι πολυδαίδαλες επιχειρηματικές του δραστηριότητες, το διεθνές ειδικό του βάρος, η συμμετοχή εταιρειών του στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, τού προσφέρουν την ιστορικά κατακτημένη σχετική αυτονομία των Ελλήνων εφοπλιστών, οι οποίοι δεν συνηθίζουν να είναι φερέφωνα ή «μπροστινοί», όπως τόσοι άλλοι επιχειρηματίες στη χώρα μας και ειδικά οι νεόκοποι κάθε φορά. Επιπρόσθετα, το όλο μοτίβο της επίθεσης απαντάται και άλλοτε: πριν και μετά τις εκλογές του 2019, όταν τα Μέσα του Ομίλου στοχοποίησαν το ΣΥΡΙΖΑ (τόσο ως κυβέρνηση όσο και ως αντιπολίτευση) και τον Α. Τσίπρα προσωπικά, και πρόσφατα, πριν και μετά τις εκλογές του 2023, όπου στο στόχαστρο έχει μπει για τα καλά η κυβέρνηση Μητσοτάκη (όχι τόσο στα έντυπα, όσο στο in.gr, στο οποίο ειδικό ρόλο φαίνεται να έχουν αναλάβει πρώην αριστεριστές).

Μήπως αυτή η αντι-ουκρανική στάση συσχετίζεται με τη γενικότερη επίθεση στην κυβέρνηση Μητσοτάκη, και λόγω της έντονης φιλο-ουκρανικής πολιτικής της τελευταίας; Αμφιβάλλουμε, διότι η φιλο-ουκρανική στάση της Ελληνικής κυβέρνησης είναι πρωτίστως ρητορική και με πολύ μικρό υλικό αντίκτυπο στο πεδίο των μαχών ή στα διπλωματικά fora, σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ η κυβέρνηση Μητσοτάκη, στην έναρξη της εισβολής, και παρά την ευθεία καταδίκη αυτής, ήταν απολύτως διστακτική (έως αρνητική) στην παρεμπόδιση της εξαγωγικής ροής του ρωσικού πετρελαίου και αερίου, παίρνοντας σαφή θέση ενίσχυσης των Ελλήνων εφοπλιστών, οι οποίοι είχαν ήδη κλείσει συμβόλαια μεταφοράς των ρωσικών καυσίμων.

Μήπως τα αίτια θα πρέπει να αναζητηθούν στην ανησυχία των Ελλήνων εφοπλιστών συνολικά από την παράταση του πολέμου στην Ουκρανία, μαζί με την παράλληλη ένταση της κρίσης στην Ερυθρά Θάλασσα, απότοκο της πολεμικής σύγκρουσης Ισραήλ-Χαμάς, η οποία «μπλοκάρει» την ασφαλή ναυσιπλοΐα για τάνκερ που οι ιδιοκτήτες τους ανήκουν στο δυτικό κόσμο; Οι Χούθι έχουν δηλώσει σε όλους τους τόνους ότι Ρωσικά και Κινεζικά πλοία είναι απολύτως ασφαλή. (Δεν είναι ίσως τυχαίο, ότι η ίδια ενημερωτική ιστοσελίδα, με τον ίδιο συντάκτη επικεφαλής, πριν «αναλάβει» εργολαβικά την Ουκρανία το Δεκέμβρη του 2023, διακρίθηκε σε έναν άλλο καταιγισμό, αντι-ισραηλινών άρθρων αυτή τη φορά).

Η αλήθεια είναι ότι οι Έλληνες εφοπλιστές κέρδισαν πολλά στην πρώτη φάση του πολέμου στην Ουκρανία. Ενδεικτικά, το μερίδιο των ελληνικών τάνκερ στη διακίνηση πετρελαίου από τη Ρωσία ξεπέρασε το 60% τον Απρίλιο του 2022 και το 40% τον Ιούλιο του 2023. Είναι ξεκάθαρο ότι, ενώ η πλειοψηφία των ναυτιλιακών εταιρειών σε Ευρώπη και Αμερική διέκοψαν την επαφή τους με τις αντίστοιχες ρωσικές πετρελαϊκές και ναυτιλιακές εταιρείες, οι Έλληνες πλοιοκτήτες ανέλαβαν τον κύριο όγκο των εξαγωγών του πετρελαίου του Πούτιν, με τις πλάτες της ελληνικής κυβέρνησης αλλά και όλου του πολιτικού συστήματος που παρεμπόδιζαν την εντατικοποίηση των κυρώσεων κατά την πρώτη φάση του πολέμου.

Γνώριζαν από την αρχή, όμως, ότι αυτή η δραστηριότητα θα συναντήσει τα όριά της, από την παράταση του πολέμου και την επακόλουθη σκλήρυνση της στάσης της Δύσης και κυρίως των ΗΠΑ. Ήδη ο Β. Μαρινάκης, ιδιαίτερα ανήσυχος και επικριτικός, κατά το 8^ο Capital Link Maritime Leaders Summit στο πλαίσιο των Ποσειδωνίων 2022, δήλωνε ότι: «Οι ηγέτες της ΕΕ διαπράττουν ένα σφάλμα: αντί να προσπαθούν να βρουν μια ειρηνική λύση στο πρόβλημα και να βοηθήσουν τις οικονομίες μας, οι καταναλωτές πληρώνουν το τίμημα των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί. Αξίζει ακόμη να σημειωθεί ότι οι Ρώσοι και Ουκρανοί ναύτες αποτελούν σημαντικό τμήμα του προσωπικού σε παγκόσμιο επίπεδο. Αντί να τιμωρούμε τη Ρωσία τιμωρούμε τους εαυτούς μας, πρέπει να το λάβουμε υπόψη και να το τονίσουμε στους ιθύνοντες πολιτικούς: πρέπει να βρεθεί εναλλακτική λύση, ώστε να αποφύγουμε την ύφεση». Στην ίδια ομοβροντία δηλώσεων ενάντια στις κυρώσεις προχώρησαν εκείνη την εποχή και άλλοι συναλλασσόμενοι με τη Ρωσία εφοπλιστές όπως οι Ι. Αλαφούζος, Γ. Προκοπίου, Ι. Κούστας κ.ά., τονίζοντας όλοι ότι ωφελημένοι βγαίνουν η Ινδία και η Κίνα που αναλαμβάνουν την προώθηση των ρωσικών εξαγωγών. Ο Β. Μαρινάκης και ο Γ. Προκοπίου μάλιστα φέρονται, από έγγραφα που είδαν το φως της δημοσιότητας μετά το Qatargate, να έχουν ζητήσει τη μεσολάβηση της ευρωβουλευτού Εύας Καϊλή, η οποία τότε ήταν αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, προκειμένου να τους παράσχει βοήθεια έναντι των κυρώσεων της ΕΕ κατά της Ρωσίας. Ο Β. Μαρινάκης, ειδικότερα, ενδιαφερόταν έντονα και πέτυχε τελικά να αγοράσει τέσσερα τάνκερ αργού πετρελαίου της PAO Sovcomflot, ενός ρωσικού ναυτιλιακού γίγαντα που βρισκόταν υπό κατάρρευση εξαιτίας των κυρώσεων και εκποιούσε μέρος του στόλου του.

Η σταδιακή μείωση της εμπλοκής των Ελλήνων πλοιοκτητών στη διακίνηση του ρωσικού αργού πετρελαίου μέσα στο 2023, εξαιτίας των δυτικών κυρώσεων και της προτίμησης προς Ινδούς και Κινέζους επιχειρηματίες, φαίνεται να τους οδήγησε σε μια δευτερεύουσα κερδοφόρα δραστηριότητα που είναι η πώληση πεπαλαιωμένων τάνκερ σε ρωσικά συμφέροντα που συγκροτούν το διαβόητο «σκιώδη στόλο». Πρόκειται για μια παράλληλη ναυτιλιακή δομή που έχει κτίσει η Ρωσία με πάνω από 1800 πλοία αδιαφανούς ιδιοκτησίας και άδηλης ασφάλισης, τα οποία παρακάμπτουν τις δυτικές κυρώσεις και με συνεχείς εν πλω μεταφορτώσεις (οι περισσότερες στο Λακωνικό Κόλπο, όπως αποκάλυψε πρόσφατο διεθνές ρεπορτάζ) οδηγούν το Ρωσικό πετρέλαιο κυρίως στην Ινδία και την Κίνα. Ενδεικτικά, μόνο το 2022, δημιουργήθηκαν 864 ναυτιλιακές εταιρείες που συνδέονται με τη Ρωσία. Έτσι, από την έναρξη του πολέμου και μέχρι τον Αύγουστο του 2023 οι Ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες είχαν πουλήσει περί τα 290 πλοία, πρώτες στον κόσμο στην πώληση μεταχειρισμένων πλοίων. Για τους διεθνείς ναυτιλιακούς αναλυτές, ένα μεγάλο μέρος αυτών οδηγήθηκαν  στο «σκιώδη στόλο», ιδιαίτερα τα δεξαμενόπλοια.

Όμως, και αυτή η δραστηριότητα, με χαρακτήρα επιχειρηματικής «αρπαχτής» και συνδεδεμένη με την έκτακτη εξυπηρέτηση της πουτινικής Ρωσίας, έχει τα όριά της. Οι μεγάλες Ελληνικές εφοπλιστικές εταιρείες δεν γίνεται να μετατραπούν σε «μάντρες» μεταπώλησης μεταχειρισμένων τάνκερ. Ήδη η πρώτη και βασική δραστηριότητα, η εξαγωγή του ρωσικού αργού πετρελαίου, τείνει να εκμηδενιστεί από τα τέλη του 2023 (παραδόξως εποχή που ξεκινάει η αντι-ουκρανική καμπάνια στο in.gr). Ολοένα και περισσότεροι εφοπλιστές αποσύρονται υπό το φόβο των αυστηρών κυρώσεων που επιβάλλουν από το Νοέμβριο οι ΗΠΑ και η Βρετανία σε όσες εταιρείες δυτικών συμφερόντων εμπορεύονται ρωσικό αργό πετρέλαιο πάνω από το πλαφόν των 60 δολαρίων το βαρέλι. Έτσι, σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg, ο αριθμός των τάνκερ ελληνικής ιδιοκτησίας που μεταφέρουν ρωσικό αργό μειώθηκε σε μόλις οκτώ τον φετινό Ιανουάριο, ενώ το Μάιο του 2023 ήταν περισσότερα από 40 και περίπου 20 στο μεγαλύτερο μέρος του δεύτερου εξαμήνου του 2023.

Συμπερασματικά, στην πρώτη φάση του πολέμου οι Έλληνες εφοπλιστές χρησιμοποίησαν τα πετρελαιοφόρα τους για να βοηθήσουν τον Πούτιν να εξάγει το ζωτικό για την επιβίωση του καθεστώτος του αργό πετρέλαιο. Καθώς ο πόλεμος δεν τελείωνε, προσάρμοσαν τη στρατηγική τους, πουλώντας τα πλοία τους στη Ρωσία, ώστε να κτιστεί ο «σκιώδης στόλος» της. Και στις δύο φάσεις κέρδισαν πολλά. Είναι φανερό, όμως, ότι αν ο πόλεμος δεν σταματήσει, ξεμένουν από βιώσιμες επιλογές για τη συγκεκριμένη εμπορική δραστηριότητα. Ήδη ο Κινέζικος εμπορικός στόλος είναι ο μεγαλύτερος του κόσμου σε αριθμό πλοίων (όχι όμως και σε αξία ή μεταφορική δυνατότητα, όπου πρώτος παραμένει ο ελληνόκτητος), αν και υπολείπεται αρκετά των Ελλήνων εφοπλιστών σε δεξαμενόπλοια. Προχωράει, όμως, σε ένα ταχύ πρόγραμμα ναυπήγησης νέων πλοίων για να ξεπεράσει το μειονέκτημα και να μπορέσει να αναλάβει κεντρικό ρόλο στο νέο τοπίο που διαμορφώνουν οι γεωπολιτικοί συσχετισμοί μετά τη Ρωσική εισβολή, τα δυτικά αντίμετρα, αλλά και τη σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς. Σήμερα, οι παραγγελίες νέων πλοίων από Κινέζους ιδιοκτήτες είναι κατά 21% περισσότερες από τις αντίστοιχες Ελλήνων πλοιοκτητών. Αν προσθέσουμε και την (αναγκαστική) προτίμηση των Ρώσων προς την Κίνα για τη διοχέτευση του αργού πετρελαίου, καθώς και την απολύτως θετική στάση του Ιράν (που καθοδηγεί τους Χούθι στις επιθέσεις τους σε δυτικά εμπορικά πλοία) προς τα Κινεζικά συμφέροντα, βλέπουμε ότι δημιουργείται ένα ιδιαίτερα ευνοϊκό περιβάλλον για τους Κινέζους πλοιοκτήτες, οι οποίοι μπορούν να κυριαρχήσουν και στις παγκόσμιες μεταφορές πετρελαίου, εκτός από εκείνες γενικών εμπορευμάτων και κοντέινερ στις οποίες ήδη έχουν πάρει κεφάλι.

Είναι ξεκάθαρο, λοιπόν, ότι αν ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχιστεί, τότε μπορεί να παγιωθεί ένα γεωπολιτικό περιβάλλον αρνητικό για τους Έλληνες εφοπλιστές και στις μεταφορές αργού πετρελαίου να αναδειχθούν περιφερειακοί παίκτες, κυρίως οι Κινέζοι, οι οποίοι θα είναι αποδεκτοί από το αναδυόμενο ευρασιατικό μπλόκ δυνάμεων ή θα είναι οργανικά στοιχεία του. Τότε, οι Έλληνες εφοπλιστές θα έχουν δύο σοβαρά μειονεκτήματα απέναντι στους ανταγωνιστές τους. Πρώτον, οι επιχειρήσεις τους εδρεύουν και αναπτύσσονται σε κέντρα του δυτικού κόσμου (Λονδίνο, Νέα Υόρκη, Αμβέρσα, Πειραιάς κλπ.), αρδεύουν και αρδεύονται από τους κεντρικούς θεσμούς του δυτικού καπιταλισμού (τράπεζες, χρηματιστήρια, μεγάλες επιχειρήσεις, διασυνδεδεμένες εταιρείες, πολιτικά κόμματα κλπ.) και άρα θα αντιμετωπίζονται με επιφύλαξη (ή και εχθρότητα) από τους οικονομικούς παράγοντες του ευρασιανισμού, στο βαθμό μάλιστα που αυτοί ελέγχονται αυστηρά από τα εκεί αυταρχικά πολιτικά συστήματα﮲ׄ και δεύτερον, και εξαιτίας του προηγούμενου, είναι οι επιχειρήσεις τους ευάλωτες απέναντι στα όπλα που χρησιμοποιούν οι δυτικές δυνάμεις στην αντιπαράθεσή τους με το ευρασιατικό μπλοκ (πάγωμα λογαριασμών, βαριά πρόστιμα, αναστολή διαπραγμάτευσης μετοχών σε κεντρικά χρηματιστήρια, παρεμπόδιση δευτερογενών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων κλπ.).

Απ’ ό,τι φαίνεται, για τους Έλληνες πλοιοκτήτες, ή τουλάχιστον για τους πιο εκτεθειμένους λόγω δραστηριοτήτων σε αυτόν, ο πόλεμος στην Ουκρανία μετατρέπεται γοργά από επιχειρηματική ευκαιρία σε σοβαρή επισφάλεια και βαρίδι στα πόδια τους. Μόνη ικανοποιητική λύση, ο γρήγορος τερματισμός του. Μόνο που για να συμβεί αυτό, θα πρέπει οι δυτικές κυβερνήσεις να πιεστούν ώστε να διακόψουν την υλικο-στρατιωτική ενίσχυση στην Ουκρανία και αυτή να αναγκαστεί να συνθηκολογήσει αποδεχόμενη τον ακρωτηριασμό της. Ο κ. Μαρινάκης και οι συνάδελφοί του δεν είναι μόνοι τους σε αυτήν την επιδίωξη. Ένα ικανό σε μέγεθος μέρος των δυτικών εφοπλιστικών, τραπεζικών και επιχειρηματικών ελίτ, αλλά και του επίσημου πολιτικού κόσμου σε Ευρώπη και ΗΠΑ συμμερίζεται την αγωνία τους. Ας θυμηθούμε, ως παράδειγμα, τον όχι και τόσο μακρινό Νοέμβριο του 2018 και τη στρατηγική συμφωνία που σύναψε η εφοπλιστική εταιρεία του κ. Μαρινάκη για συγχώνευση του στόλου των τάνκερ της µε την Diamond S Shipping του Wilbur Ross, τότε υπουργού Εµπορίου των ΗΠΑ(!) στη διοίκηση Τράμπ, ο οποίος Ross την ίδια περίοδο είχε κατηγορηθεί ότι διατηρούσε μετοχές σε ρωσική ναυτιλιακή εταιρεία ιδιοκτησίας ανθρώπων του στενού κύκλου του Πούτιν… Άνθρωποι σαν το Ross ή τον πρώην Γερμανό καγκελάριο Σρέντερ προφανώς και δεν χάθηκαν μετά τη Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, αλλά είναι εδώ και πιέζουν να λήξει η ουκρανική αντίσταση, για να προχωρήσουν οι business as usual.

Αν η εικασία που περιγράψαμε αναλυτικά παραπάνω είναι στοιχειωδώς βάσιμη, τότε ίσως μπορεί να εξηγηθεί και η στροφή του in.gr του κ. Μαρινάκη, ως το αποτέλεσμα της στριμωγμένης κατάστασης στην οποία σταδιακά περιέρχονται συνολικά εκείνοι οι Έλληνες εφοπλιστές που είχαν επενδύσει στη μεταφορά του ρωσικού πετρελαίου τα προηγούμενα χρόνια (Μαρινάκης, Αλαφούζος, Προκοπίου, Μαρτίνος, Οικονόμου, Αγγελικούση, Φράγκου και πολλοί άλλοι). Το in.gr λειτουργεί άραγε ως η «αλήθεια» («Πράβντα», στα ρωσικά) του ελληνικού εφοπλισμού; Καθώς ένα τμήμα του έχει περιέλθει σε άβολη θέσης εξαιτίας της παράτασης του Ρωσο-ουκρανικού πολέμου και της μετέπειτα σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή (Ισραήλ-Χαμάς-παρέμβαση των Χούθι) ή δεν προλαβαίνει να αλλάξει το στόλο του σε πλοία μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (η ναυπήγηση των οποίων είναι πανάκριβη). Γι’  αυτό και δεν είναι το μόνο εφοπλιστικής ιδιοκτησίας Μέσο που αλληθωρίζει αντι-ουκρανικά εσχάτως (φανερής, τουλάχιστον, ιδιοκτησίας, καθώς είναι αδύνατον να γνωρίζουμε πόσες «ενημερωτικές» ιστοσελίδες και έντυπα ζουν από εφοπλιστικά χαρτζιλίκια). Στη «Ναυτεμπορική» του κ. Δ. Μελισσανίδη θα συναντήσεις επίσης άρθρα συγκρατημένης δυσθυμίας για την Ουκρανία και τη στάση της Δύσης (κυρίως στη στήλη «Απόψεις»), ενώ η «Καθημερινή» του κ. Ι. Αλαφούζου έχει μια σχετική εμμονή στην ανάδειξη και υπενθύμιση της ρωσικής «ήπιας ισχύος» (τέχνη, γαστρονομία, πολιτισμός κλπ.)…

Οι Έλληνες εφοπλιστές, υποστηρίξαμε στην αρχή του κειμένου, έχουν κατακτήσει, ιστορικά, σημαντικά ποσοστά αυτονομίας και διεθνούς επιχειρηματικής ευελιξίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι πάντοτε υπεράνω ή απρόσβλητοι των γεωπολιτικών περιορισμών. Η πρόσφατη συνάντηση των συντακτών του in.gr με τη γεωπολιτική «σκέψη» του Παν. Λαφαζάνη συνδέεται άραγε με αυτό;