του Σάκη Μουμτζή από την Καθημερινή
Τις προάλλες βρέθηκα με τον Σταύρο Τζίμα και απολαύσαμε χαλαρά το καφεδάκι μας στην ηλιόλουστη Θεσσαλονίκη. Στη συμπρωτεύουσα, ως γνωστόν, όλα κυλούν χαλαρά καθώς ο χρόνος μετριέται διαφορετικά, με τα συν και τα πλην. Οταν συναντηθήκαμε του είπα την καθιερωμένη «καλημέρα». Δεν μου απάντησε, αλλά με ρώτησε αν γνωρίζω πώς χαιρετιούνται στα μέρη του οι άνθρωποι. Εγώ, παιδί της πόλης, αγνοούσα εντελώς τους κώδικες επικοινωνίας της υπαίθρου. Ο Σταύρος κατάγεται από το Σούλι. Μου είπε, λοιπόν, ότι εκεί δεν λένε «καλημέρα» και «καληνύχτα», αλλά ρωτάνε ο ένας τον άλλον «πώς ξημερώνεις» και «πώς νυχτώνεις». Δεν υπάρχει ευχή, υπάρχει ενδιαφέρον. Ενα ενδιαφέρον που είναι αποτέλεσμα μιας αγωνίας για το πώς θα κυλήσει η μέρα, δηλωτικό της αβεβαιότητας που υπάρχει στη ζωή της υπαίθρου. Καταστάσεις που επιτείνονται από τις έντονες εναλλαγές των χρωμάτων του ουρανού. Στο λυκαυγές και στο λυκόφως –τα χρώματα όταν η μέρα έρχεται χωρίς ο ήλιος να ανατείλει και όταν φεύγει χωρίς να έρθει το σκοτάδι– ο άνθρωπος βιώνει την ασημαντότητά του. Στο χωριό, βρίσκεται ενώπιος ενωπίω με αυτή τη διαδικασία της μετάβασης από τη μια φάση της ημέρας στην άλλη. Και είναι καταγεγραμμένο ότι πάντα η μετάβαση προκαλεί ένα δέος, μια αγωνία, ιδίως αν αυτή η μετάβαση έχει και μια απίστευτη, καθηλωτική ομορφιά.
Στην πόλη η «καλημέρα» είναι πιο πολύ μια ευχή και σχεδόν πάντα εκφέρεται με έναν τρόπο αυτόματο, μηχανικό θα έλεγα. Είναι ένδειξη μιας αστικής ευγένειας και τίποτα παραπάνω. Δεν έχει συνδηλούμενα. Και για αυτό, όποιον ξεχνά να την πει τον αποκαλούμε αγενή. Το «πώς ξημερώνεις» και το «πώς νυχτώνεις» κρύβει και την τρυφερότητα ανθρώπων που έχουν ζήσει όλη τη ζωή τους μαζί και αγωνιούν αν και την επόμενη μέρα αυτοί θα είναι το ίδιο καλά όπως τώρα που αλληλοχαιρετιούνται. Αν το «πώς ξημερώνεις» αναφέρεται στο φως της μέρας που όπου να ‘ναι έρχεται, το «πώς νυχτώνεις» αγγίζει τις χορδές της μοναξιάς, γιατί έπειτα από αυτή την ερώτηση ο καθένας κλείνεται στο σπίτι του και εκεί, λίγο πριν κοιμηθεί, ψιθυρίζει το «καλό ξημέρωμα».
